|
2023
|
|
|
Testuinguru hartan Dindaia Fundazioan kezka
|
handia
bizi izan genuen. Aisialdiko euskararen sustapenari zegokionez, eta baita Dindaia beraren iraupenari zegokionez ere.
|
|
|
Bestalde, bertako populazio dentsitatea kontuan hartuz gero, oso deigarria da berriro ere Lizarraldean Euskaraz Kilikak izan duen harrera arrakastatsua. Arrakasta, hein
|
handi
batean, guraso elkarteen eta Euskara Zerbitzuaren arteko koordinazioari esker izan dela uste dugu. Sakanan ere emaitza ona izan du joan zen urteko datuekin alderatuta, batez ere Altsasun eta Olatzagutian.
|
|
|
Ikastetxeak dauden herri eta eskualdeen populazio dentsitateari erreparatuz gero, atentzioa eman digu berriz Abartzuzan izandako arrakasta, eta baita Olatzagutiko eskolakoa ere. Bortzirietan, Erriberan, Mendialdean eta Baztanen parte hartze
|
handiagoa
jaso dugu. Esteribarko haurren kasuan, ordea, 2022an ez da izen ematerik izan, zoritxarrez.
|
|
|
Oso garrantzitsua da behin informazioa jasotakoan eskolek eta euskara zerbitzuek egiten duten segimendua. Zenbat eta arreta
|
handiagoa
, orduan eta emaitza hobeak jaso ditugu izen emateari dagokionez.
|
|
|
Generoari dagokionez, ez dago diferentzia
|
handirik
, baina nesken taldea handixeagoa da mutilena baino. Iazko kopuruekin alderatuta diferentzia bi puntutan murriztu da.
|
|
|
Generoari dagokionez, ez dago diferentzia handirik, baina nesken taldea
|
handixeagoa
da mutilena baino. Iazko kopuruekin alderatuta diferentzia bi puntutan murriztu da.
|
|
|
" Inoiz ere ez" erantzunean alde
|
handia
dago: 24 puntutan murrizten da Kilikan parte hartu ondoren.
|
|
|
Gure ustez, begiraleen prestakuntzak eta jarrera proaktiboak zerikusi
|
handia
izan dute jasotako balorazio positiboekin; begiraleak eta jolasak oso ongi baloratu dituzte haurrek.
|
|
|
Honek esan nahi du partaideen% 55ek errepikatzen duela! Beraz, Kilikarekiko atxikipena
|
handia
dela esan genezake, haur askok txanda bat baino gehiagotan hartu baitute parte. Badira bi haur zortzi txandatan izena eman dutenak!
|
|
|
Zabalpenari dagokionez, uste dugu hobetzeko tarte
|
handia
dagoela oraindik. Baina gakoa elkarlanean dagoela pentsatzen dugu:
|
|
|
86 etorkizuneko euskal irakasleria osatuko dutenen lagin txiki bat ezagutzeko parada dut. Haiek egingo duten transmisio lanaren garrantziaz jabetuta, eta esku artean edukiko duten arduraren
|
handiaren
jakitun, ezinbestean begiratu beharreko eremua dela iruditzen zait," begiratu" aditzaren bi adieratan: so egin eta zaindu.
|
|
|
ikasleek ez dute euskaraz egiten. Oro har, salbuespenekin noski, baina aipatu ditudan eremu horietan guztietan, Bigarren Hezkuntzan, unibertsitatean, Nafarroan, Lapurdin,
|
handiak
, txikiak: ikasleek erdaraz egiten dute beren artean.
|
|
|
Institutuan, bereziki, hain orokorra da erdaraz egitea, non arreta
|
handia
ematen digun ikasleren bat edo beste, gure presentzia edo esku hartzearen beharrik gabe, euskaraz ari dela entzuteak. Harrigarria izaten da, gertatzen denean, baina oso oso gutxi gertatzen da, zoritxarrez.
|
|
|
Eta galdera, zer egin? Arroztasun
|
handia
sentitzen dute euskararekiko, beren bizitzatik oso urrun dagoen zerbaiten gisa bizi dute, eta horrexegatik erronka: Nola edo zer egin genezake gazte horiek euskarara e (ra) kartzeko?
|
|
|
Eta gaitasunari dagokionez ere, antzera, batera doazelako erabilera eta gaitasuna, gaitasuna eta erabilera, halabeharrez joan ere. Maila formalean, aritzeko gaitasuna lortzen dute batzuek, idatzian nagusiki, baina gehienek zailtasun
|
handiak
dituzte lagunarteko mailan edota ahozko naturalean aritzeko. Ikastetik erabiltzera amildegi handiegia dago, eta zaila da hori gainditzeko eman behar izaten den jauzia, normalean kontzientzia hartzearekin joaten dena, baina uste baino aldagai gehiagoz osatua dagoena, hala ere.
|
|
|
Maila formalean, aritzeko gaitasuna lortzen dute batzuek, idatzian nagusiki, baina gehienek zailtasun handiak dituzte lagunarteko mailan edota ahozko naturalean aritzeko. Ikastetik erabiltzera amildegi
|
handiegia
dago, eta zaila da hori gainditzeko eman behar izaten den jauzia, normalean kontzientzia hartzearekin joaten dena, baina uste baino aldagai gehiagoz osatua dagoena, hala ere. Oso prozesu konplexua da.
|
|
|
Ez ditut garai zaharrak idealizatzen, ongi dakidalako ez dela inoiz erraza izan ikasleak euskarara ekartzea, eta ongi gogoratzen dudalako beti izan dutela ikasleek erdarara jotzeko ohitura. Ezberdintasuna, orain, maiztasuna da, beti entzuten dituzula erdaraz, beti, eta hori gutxi balitz bezala, guri ere erdaraz egiten digutela da orain nabarmendu beharreko alderik
|
handiena
. Ez denek, noski, baina askok eta askok, bai.
|
|
|
Askotan gertatzen da gaztaroan egitea hizkuntza ohituretako aldaketa, nerabezaro garaiko helduekiko desafio beharra eta gainerako" gorabeherak" gaindituta. Hori hautu pertsonal baten bitartez gertatzen delako iruditzen zait zeresan
|
handia
lukeela hor hezkuntzak kontzientzia soziopolitikoan eragin ahal izatea, eta horregatik uste dut hor eragitetik hasi genukeela irakasleok, egoera iraultzen hasi nahi izatekotan, bederen. Euskararen testuinguru kulturalaz gain, euskararen herriaz hitz egiteaz gain, uste dut testuinguru soziopolitikoaz ere gakoak eman genizkiela ikasleei, euskarari heltzea ez delako inondik ere berez etortzen den zerbait, egin beharrekoa dela ohartzen garen unean erabakitzen duguna baizik.
|
|
|
Erdarekiko menpekotasuna hortik ere uler liteke, hizkuntza kolonizazioa gertatzen dela, hizkuntza hegemonikoek funtzio guztiak betetzen dituztela, euskararen kaltetan. Horrela, tradizioarekiko etena suposatzeaz gain, Iparraldeko eta Hegoaldeko euskaldunen arteko urrunketa gero eta
|
handiagoa
gertatzen da, oso arriskutsua izan daitekeena.
|
|
|
7 Euskara, eskolako hizkuntza baino ez da ikasle gehienentzat, eskolarekin identifikatzen den mintzaira, edo eskolarekin baino, eskolako ikasgaiekin, hobeki esan. Iruñerrian euskaraz ikasteak gero eta antza
|
handiagoa
du frantses kolegio batean ikastearekin, esaterako. Eremu akademikoarekin lotzen dute, eta horrek gazteengan sortzen duen higuina kontuan hartuta, gainera, euskara galtzaile ateratzen da, oso galtzaile atera ere.
|
|
|
Ume txikiek gehiago egiten dute euskaraz, helduaren erreferentziak oso garrantzitsuak direlako oraindik, ez dagoelako halako desafio jarrerarik, haien errealitate afektiboa familiak eta eskolak baino ez dutelako osatzen. Baina euskararen erabilera asko jaisten da mailetan gora egin ahala, gero eta behar sozial
|
handiagoak
dituztelako, eta gizarteratze zabalago horretan euskara topatzen ez dutelako. Hor lehiatzea zaila da, zeren eta afektiboki esanguratsuak diren helduek eduki arren zer esan, zer erakutsi edota zer eredu eskaini, irabazi egiten duelako mundu handiaren hizkuntzak, eta hizkuntza horretan topatzen duten erakargarritasun guztiak.
|
|
|
Baina euskararen erabilera asko jaisten da mailetan gora egin ahala, gero eta behar sozial handiagoak dituztelako, eta gizarteratze zabalago horretan euskara topatzen ez dutelako. Hor lehiatzea zaila da, zeren eta afektiboki esanguratsuak diren helduek eduki arren zer esan, zer erakutsi edota zer eredu eskaini, irabazi egiten duelako mundu
|
handiaren
hizkuntzak, eta hizkuntza horretan topatzen duten erakargarritasun guztiak. Inguratzen dituen errealitate soziolinguistikoaren arauetara errenditzen dira, erreferenteak ez direlako bakarrik gurasoak, irakasleak; gizartera ateratzen dira, eta gizarteak eskatzen duen moduan sozializatzen dira.
|
|
|
beharbada utzi behar diogu hainbeste zuzentzeari, dosi egokiak bilatuz, eta adierazkortasunari garrantzia eman. Euskara ikasgaia izan dadila euskaraz (gainerako ikasgaiak) ikasteko behar duten laguntza hori, eta bereziki eta nagusiki, egunerokoan jario pixka bat
|
handiagoz
egiteko luketen tresneria hornitzearen funtzioa izan. Ez dezagun ahaztu hizkuntza eta afektua oso estuki eta hertsiki lotutako gauzak direla, eta jar dezagun hor arreta, ardatza, helburua.
|
|
|
Ahozkotasunaz ari garelarik poetikotasuna esaten dugun aldiro, poesia aipatze hutsak atzerakoa eragiten die gurasoei edo irakaskuntzako hainbat profesionali. Pentsatzen dutena adieraziko balute, seguru asko esango lukete ez direla poetak, ez dakitela gauza
|
handirik
literaturaz, irakasle soilak direla berak, ez besterik. Poesia aipatze hutsak zailtasuna iradoki dezake, hizkuntzaren goien gradua, bikaintasun estetikoa, aparteko mundu batera garamatzan arte delikatu bat.
|
|
|
Andereñoak —Elbira Zipitriarekin ikasia zen— koaderno
|
handi
bat zeukan hainbat ume kantu, asmakizun, aho korapilo, jolas eta ipuinekin. Urtaroen arabera zeuzkan sailkatuta, eta urtean zehar irakatsi beharreko programa —pieza asko ziren— urtero betetzen zuen hutsik egin gabe.
|
|
|
fetuek kanpoko hotsak entzuten omen dituzte amaren sabelean daudela; sabelaldiaren hogeita zazpigarren astetik aurrera ekiten omen diote entzundakotik ikasteari. Garrantzi
|
handiko
kontutzat daukate umeen garapen linguistikoarentzat. Ikerketak ez dira hasi besterik egin, baina dakigun apurretik aise usaindu liteke zer garrantzi duen kontuak transmisioaren talaiatik begiratuta, eta umearen lehendabiziko urteei begira.
|
|
|
Nabarmena da ohituta daudela halako ekitalditara. Aldian behin ikasleren batek eskua jaso eta galderaren bat egiten dio neskari, hark ere jario
|
handiz
eta natural. Galdera guztiei erantzun die neskak.
|
|
|
Italiarrek hiztun fama dute. Berezkotik ere izango dute, jakina, baina Italiako eskolak garrantzi
|
handia
eman dio betidanik ahozkotasunari. Italiako ikasleek ohikoa dute deklamatzea, klasekoen aurrean gairen bati buruz mintzatzea, testuak buruz ikastea, debateak egitea, betiere hizkeraren jarioa zaindu eta bizitzeko.
|
|
|
Populazioaren gehiengoa erdaldun hutsa izanik ere, euskaldunen kopurua gero eta
|
handiagoa
dela, ez hain nabarmenki, halere, adierazten digute inkestek; baina, aldi berean, euskaldun askorengan erdarak gero eta toki handiagoa hartzen duela ahozko harreman formaletan zein informaletan. Euskaldunen kopurua hazten ari da neurri handi batean helduen euskalduntzeari eta, bereziki, haurren irakaskuntzari esker, eta, horregatik, adin tarte gazteenak dira euskaldunenak ehunekotan.
|
|
|
Populazioaren gehiengoa erdaldun hutsa izanik ere, euskaldunen kopurua gero eta handiagoa dela, ez hain nabarmenki, halere, adierazten digute inkestek; baina, aldi berean, euskaldun askorengan erdarak gero eta toki
|
handiagoa
hartzen duela ahozko harreman formaletan zein informaletan. Euskaldunen kopurua hazten ari da neurri handi batean helduen euskalduntzeari eta, bereziki, haurren irakaskuntzari esker, eta, horregatik, adin tarte gazteenak dira euskaldunenak ehunekotan.
|
|
|
Populazioaren gehiengoa erdaldun hutsa izanik ere, euskaldunen kopurua gero eta handiagoa dela, ez hain nabarmenki, halere, adierazten digute inkestek; baina, aldi berean, euskaldun askorengan erdarak gero eta toki handiagoa hartzen duela ahozko harreman formaletan zein informaletan. Euskaldunen kopurua hazten ari da neurri
|
handi
batean helduen euskalduntzeari eta, bereziki, haurren irakaskuntzari esker, eta, horregatik, adin tarte gazteenak dira euskaldunenak ehunekotan. Euskara ikasi dute, bada, haur askok ikastetxeetan, baina euskal hiztunak dira?
|
|
|
Dolz ek (1994) baieztatzen duen moduan, ahozkoaren garapena, idatziarekin batera, derrigorrezko irakaskuntzaren erronka
|
handietako
bat da; hala ere, muga handiak daude horren garapenean, bai baliabide didaktikoei dagokienez, bai orientabide metodologikoei, bai irakasleen prestakuntzari dagokienez. Hori bera ikusi ahal izan dugu azkeneko 10 urteotan, nekez ari baikara aurreratzen bederen inplementazioan.
|
|
|
Dolz ek (1994) baieztatzen duen moduan, ahozkoaren garapena, idatziarekin batera, derrigorrezko irakaskuntzaren erronka handietako bat da; hala ere, muga
|
handiak
daude horren garapenean, bai baliabide didaktikoei dagokienez, bai orientabide metodologikoei, bai irakasleen prestakuntzari dagokienez. Hori bera ikusi ahal izan dugu azkeneko 10 urteotan, nekez ari baikara aurreratzen bederen inplementazioan.
|
|
|
Hala ere, badaude arrazoiak kontrako norabidea indartsuagoa dela pentsatzeko: neurri
|
handi
batean hiztunek hizkuntzarekiko atxikimendua eraikitzen dutela hizkuntzaren erabilera komunikazioaren helburuak lortzeko bidea bada.
|
|
|
Jakina denez, hiztun elebidunen3 kasuan komunikatzeko eraginkortasuna ezberdina izan daiteke hizkuntza batean edo bestean. Are gehiago, alde txikia edo
|
handia
egon daiteke hizkuntza bakoitzeko baliabide multzoen artean eta aldea murriztu edo handitu daiteke testuingurua formala edo informala bada. Baliabide gehien eskaintzen dizkion hizkuntzaren aldekoa izanen da hiztunaren jokabide linguistikoa, kontra egiteko motibazio ahaltsua ez badauka, behintzat (Iurrebaso, 2022:
|
|
|
2016ko VI. Inkesta Soziolinguistikoak honako datuak eman zituen sare sozialetako erabilerari buruz (euskararen eremu osoa): " Erabiltzaileen% 14,2k maiztasun
|
handiz
erabiltzen du euskara, hau da, euskara erabiltzen du erdara beste edo gehiago. Euskararen erabilerarik handiena 16 urte bitarteko gazteek dute, euskara maiztasun handiz erabiltzen dutenak% 23,2 baitira".
|
|
|
" Erabiltzaileen% 14,2k maiztasun handiz erabiltzen du euskara, hau da, euskara erabiltzen du erdara beste edo gehiago. Euskararen erabilerarik
|
handiena
16 urte bitarteko gazteek dute, euskara maiztasun handiz erabiltzen dutenak% 23,2 baitira". (Eusko Jaurlaritza, 2019:
|
|
|
" Erabiltzaileen% 14,2k maiztasun handiz erabiltzen du euskara, hau da, euskara erabiltzen du erdara beste edo gehiago. Euskararen erabilerarik handiena 16 urte bitarteko gazteek dute, euskara maiztasun
|
handiz
erabiltzen dutenak% 23,2 baitira". (Eusko Jaurlaritza, 2019:
|
|
|
11 Koherentzia beharraren ezaugarrian gehiago sakontzea interesgarria izan daiteke. Dena delako jokabidea autokontzepturako garrantzi
|
handikoa
denean, jarreraren kontrako jokabideak zuriketa handiagoa eta autopertsuasio handiagoa eskatuko ditu (Apodaka, 2004: 111).
|
|
|
11 Koherentzia beharraren ezaugarrian gehiago sakontzea interesgarria izan daiteke. Dena delako jokabidea autokontzepturako garrantzi handikoa denean, jarreraren kontrako jokabideak zuriketa
|
handiagoa
eta autopertsuasio handiagoa eskatuko ditu (Apodaka, 2004: 111).
|
|
|
11 Koherentzia beharraren ezaugarrian gehiago sakontzea interesgarria izan daiteke. Dena delako jokabidea autokontzepturako garrantzi handikoa denean, jarreraren kontrako jokabideak zuriketa handiagoa eta autopertsuasio
|
handiagoa
eskatuko ditu (Apodaka, 2004: 111).
|
|
|
— Gazteekin egin behar dugun lanari koherentzia emateko ezinbestekoa da hizkuntza komunitate osoak behar bezala erantzutea. Nahiz eta gazteek euskararen egoera gutxitua ulertu, haien erabilera ezin da simulakro hutsa izan eta euskara erabiltzeak gero eta zentzu
|
handiagoa
izan behar du gertuko komunitatean eta gizartean, orokorrean. Horretan aurrera egiteko:
|
|
|
Aipatutako esku hartze posible asko hezkuntza arloarekin lotu daitezke, neurri
|
handi
batean. Argi dago erantzukizuna ez dela soilik hezkuntza arloko profesionalena, baina ezin da ukatu lehentasunezkoa dela hizkuntzaren jabekuntza ulertzeko ohiko modua aldatzea, ezin baita euskara irakatsi hizkuntza gutxitua ez balitz bezala.
|
|
|
Irakurleak esku artean duen artikulu honek, Helena Baraibarrek, Ikastolen Elkarteko Hizkuntza Egitasmoetako mahaiburuak, 2022ko irailaren 22an Iruñean egindako" Nafarroako gaztetxoen ahozko jardunean curriculumak ezartzen dizkigun mugak eta eskaintzen dizkigun aukerak" izeneko hitzaldiaren mamia jasotzea eta zabaltzea du helburu. Bertan, Bigarren Hezkuntzan lanean diharduen irakasleari euskara ardatz duen hezkuntza sisteman beste irakasleekin batera elkarlanean aritzeko lan ildoak proposatu nahi zaizkio, curriculumari ahalik eta etekinik
|
handiena
ateraz, ikasleen euskarazko komunikazio gaitasuna aberasteko bidean jar dezan eta ikasle horiei ikasketa ibilbidean arrakastaz aritzeko ezinbesteko duten hizkera akademikoa garatzen lagun diezaien.
|
|
|
Aldaketa
|
handiak
bizi ditu euskal gizarteak. Euskararekiko atxikimenduak eta kontzientziak behera egin du, euskararekiko erlaxazioa nabari da gizartean, eta, zoritxarrez, ohikoak bihurtzen ari dira euskararen kontra hartzen diren erabakiak, dela Bidasoa ibaiaren alde batean, dela bestean.
|
|
|
Euskararen ezagutzak gora egin du eskolan egindako ahaleginaren ondorioz, baina, gaur egun askoz gehiago dira erdal elebidunak elebidun orekatuak baino. Jendarteak, oro har, erraztasun
|
handiagoa
du trebetasun hartzaileetan (irakurmena eta entzumena) trebetasun ekoizleetan baino (mintzamena eta idazmena), eta, azken
|
|
|
Oraintsu arte, munduan zehar sortutako kultur ekoizpenak eskuratzeko bideak urriagoak ziren, eta, egun, jendarteak esku eskura du mundu osoan entzuterik gehin daukaten kultur adierazpenetarako sarbidea. Euskal kulturak ur
|
handi
horietan ere eutsi egin behar dio, kultura eta hizkuntza nagusien artean bere lekua egin behar du, eta horrek euskal kulturarekiko atxikimendua eta kontzientzia bizi bizi izatea eskatzen du.
|
|
|
Europako Kontseilua jabetuta dago aspalditxoan eskolatze hizkuntza eta ikasleen lehenengo hizkuntza sarritan ez datozela bat, eta egoera hori eskolatze hizkuntza bigarren edo hirugarren hizkuntza duen ikaslearentzat zailtasun iturri izan liteke. Hala, 2017an Europako Kontseiluak Developing language awareness in subject classes2 ikerketaren barruan egindako galdetegi baten arabera, bigarren hizkuntza batean ikasten ari diren ikasleek zailtasunik
|
handienak
honako trebetasun hauetan dituzte:
|
|
|
Izan ere, Ekintzara Bideratutako Ikuspegiaren arabera, ezagutzak testuinguruan jarritako ekintza baten inguruan eraikitzen eta partekatzen dira (hots, ekintza horren baitan hartzen duten zentzua eduki horiek), testuinguruan jarritako ekintza horri erantzunez garatzen dira konpetentziak, eta ekintza horretan gauzatzen da ikaslearen konpetentzia ere. Helburu hori lortzeko bidean, hizkuntzak eraginkortasun
|
handiagoz
aritzeko modua emango lioke
|
|
|
Irizpideak bateratzeak ikasgaia edota diziplina irakasteko moduari eta ulertzeko moduari eragiten die; alfabetizazioa kontzeptuaz ulertzen dugun horretan egiten du azpimarra. Gaur egun adostasun
|
handia
dago, alfabetizazioak garai batean zuen adiera aldatu egin dela baieztatzerakoan. Irakurtzen eta idazten jakitetik, ezagutzak erabiltzera, transferitzera eta bizitzako egoeretan aplikatzera igaro gara:
|
|
|
Lehenengo geruzak, azpiegitura orokorra izena duenak, testuen mailarik sakonenera garamatza; erabaki
|
handiak
hartzen diren mailara, hain zuzen ere. Igorleak, geruza honetan, ekintza komunikatiboari erantzuteko testu generoa hautatu ondoren, plan orokorra eraikitzeari ekiten dio.
|
|
|
Irakasleok gara praktika komunitate horietako ordezkari, eta gure zeregin nagusia da, ezagutza komunitate horietan baliatzen diren egiteko moduetan ikasleak trebatzea, dela testuak interpretatzen eta ekoizten, dela praktika horiekin lotutako beste zenbait jarduera egiten. Hortaz, ahalegin
|
handiagoa
eskatzen dio egoera horrek eskolari: gizarte esparru guztietan euskaraz aritzeko pertsonak hezi behar ditugu, esparru horietan eraginkortasunez aritzeko hizkuntza gaitasuna duten gizarte eragileak, hain justu.
|
|
|
Ikaslearentzat esanguratsuak diren egoerak abiapuntu dituzten eta ekintza sozialera eta hizkuntzaren erabilerak ekintza sozial horri egiten dion ekarpena aintzat hartzen duten proposamen didaktikoak diseinatuko ditu: euskal kulturaren dimentsioa bere osotasunean hartzen duten egoerak, erantzun konplexua dutenak, eta, hizkuntza helburuak berariaz landuz, eraginkortasun
|
handiagoz
aritzeko aukera ematen duten egoerak.
|
|
|
Aisialdi eskaintza, aisialdiko hezkuntza edota hezkuntza ez formala hitzek sarritan gai berdinari egiten diote erreferentzia, baina hitzen aldaketa txiki horrek alde
|
handia
dauka esanahian eta jarduera honi ematen zaion garrantzian.
|
|
|
Erlazio berri hauek euskaraz sortzeak berebiziko garrantzia dauka, hizkuntza ohiturek eguneroko erabileran duten eragina dela eta. Egunerokoan ikus dezakegu, nola ingurune erdaldun batean, euskaraz sortu den erlazio bat erdaldun bilakatu daitekeen erraztasun
|
handiz
, gizartetik jasotzen ditugun estimulu gehienak erdaraz jasotzen baititugu gaur egun, are gehiago sare sozial eta medio elektronikoen zabalpen geldiezinarekin, non eskaintza zabal eta dinamikoa eskuragarri dugun eta duten haur eta gazteek, eskaintza honen gehiengoa erdalduna izanik. Haur eta gazteen arteko erlazio hauek gaztelaniaz sortzen badira, zaila izaten da euskaldun bilakatzea, testuinguru euskalduna eman arren, ohiturek garrantzi handia izaten baitute dinamika naturaletan.
|
|
|
Egunerokoan ikus dezakegu, nola ingurune erdaldun batean, euskaraz sortu den erlazio bat erdaldun bilakatu daitekeen erraztasun handiz, gizartetik jasotzen ditugun estimulu gehienak erdaraz jasotzen baititugu gaur egun, are gehiago sare sozial eta medio elektronikoen zabalpen geldiezinarekin, non eskaintza zabal eta dinamikoa eskuragarri dugun eta duten haur eta gazteek, eskaintza honen gehiengoa erdalduna izanik. Haur eta gazteen arteko erlazio hauek gaztelaniaz sortzen badira, zaila izaten da euskaldun bilakatzea, testuinguru euskalduna eman arren, ohiturek garrantzi
|
handia
izaten baitute dinamika naturaletan. Harremanak euskaraz sortzeak aukera ematen digu sare euskaldun bat sortu ahal izateko, eta pixkanaka bada ere, haurren eta gazteen hizkuntza ohituretan aldaketa txikiak sartzeko eta aukerak eskaintzeko.
|
|
|
Hiztunari jarioa dariola dio; hizlariari, aldiz, diskurtsoa. Bi gaitasun horien arteko lotura ere aipatzen du, esanez, hiztun ona prestatzen bada hizlari ona izateko erraztasun
|
handiagoa
izanen duela. Hiztun maila bereko bi ikasle izanik, ordea, hobeki moldatuko da jendaurrean diskurtsogintzan ongi trebatua dagoena.
|
|
|
ahozkoaren ulermenean, pertsonen arteko oinarrizko komunikazio trebetasunetan (PAOKT) B1; hizkuntza akademikoan B2; hitz egitean, pertsonen artekoan, (PAOKT) A2 B1 eta hizkuntza akademikoan B1 Irakurriaren ulermenean eta idatzian B1 maila. Ikasle honek tarte
|
handi
samarra dauka hobetzeko euskara mailari dagokionez, bai maila akademikoan, bai pertsonen arteko komunikazio trebetasunetan.
|
|
|
Hortaz, aipatutako konstruktoaren arabera esaten denean ikasle batek hizkuntzan B2 maila duela, gehienok ulertzen dugu maila hori duela trebezia guztietan. Baina argi eta garbi esan genuke ez duela zergatik horrela izan behar, eta, horregatik, zehaztasun
|
handiagoa
behar dugu ikasleen euskara mailari buruzko emaitzak ebaluatzeko eta hobetzeko garaian.
|
|
|
Bidenabar, zehaztasun
|
handiagoa
izatea irteera profilari eragiten dioten hutsuneak neurriz eta garaiz konpentsatzeko lagungarri izango zaigu. Adibidez, euskaraz eroso aritzeko, pertsonen arteko oinarrizko komunikazio trebetasunetan (PAOKT) ikasleen irteera profilak B2 edo hortik gorakoa izan lukeela esatea ez da astakeria, trebetasun horretan B2 C1 mailak adin horretako ikasleen arteko komunikazio beharrak ase behar dituelako:
|
|
|
Atalase horren gainetik hizkuntzaren erabilera (gaelikoa kasu honetan) ez da, besterik gabe gaitasunaren araberakoa, bi solaskideen gaitasun mailen arteko aldearen araberakoa baizik: gainontzeko baldintzak berdinak izanik, zenbat eta antzerakoagoa izan gaitasun maila, orduan eta aukera
|
handiagoa
egongo da bigarren hizkuntza erabiltzeko. Jakina, solaskideek hizkuntza hori erabiltzearen aldeko jarrera baldin badute" (Mackey 1993:
|
|
|
ereduan ahozkoa lantzen dela inork gutxik ukatuko du, baina azken urteotan lanketa hobetzeko beharra ikusten da, emaitzak hobetu nahi baditugu. Ikasleek hizketarako erraztasun eta ohitura
|
handiagoa
izatea da irteera profilak eskatzen diguna, baina, aipatu dugun moduan, horrek zehaztasun eta xehetasun handiagoa eskatzen du irteera profilaren definizioan. Horregatik ere, beharrezkoa dugu irteera profila xehatzea eta horren adibideak eskaintzea hezkuntzako profesionalei.
|
|
|
ereduan ahozkoa lantzen dela inork gutxik ukatuko du, baina azken urteotan lanketa hobetzeko beharra ikusten da, emaitzak hobetu nahi baditugu. Ikasleek hizketarako erraztasun eta ohitura handiagoa izatea da irteera profilak eskatzen diguna, baina, aipatu dugun moduan, horrek zehaztasun eta xehetasun
|
handiagoa
eskatzen du irteera profilaren definizioan. Horregatik ere, beharrezkoa dugu irteera profila xehatzea eta horren adibideak eskaintzea hezkuntzako profesionalei.
|
|
|
Adjektiboak: koloreak (horia, urdina, berdea, marroia...); handitasunak (txikia, ertaina,
|
handia
, luzea, laburra...); formak: kixkurrak, zuzen, makur (ahoa).
|
|
|
Desioak adieraztea: gustatuko hasierako agurra, sarrera, litzaidake, poz
|
handia
emango muina eta bukaerako agurra. lidake...
|
|
|
Ikusi dugun moduan, motibazioak eta erabilerak garrantzi
|
handia
dute, eta horietan eragiteko gertuko ingurunea ahalik eta euskaldunena izatea ezinbestekoa da. Gertuko ingurune hori osatzen duen esparruetako bat aisialdia da.
|
|
|
Finean, ikasleak bizitzako eremu pertsonalari, akademikoari edo publikoari dagokion egoera bati aurre egin dio. Lan horretan eraginkortasun
|
handiagoz
aritzeko, azken ekoizpenetan ekintza komunikatiboaren testuinguruko aldagaiak aintzat hartzeko hautua egin dugu. Egoeren zenbait ezaugarrik bat egiten du J. P. Bronckarten ikuspegi soziodiskurtsiboarekin, eta Ikastolen Hizkuntz Proiektua liburuan ere aipamen zuzena egin zaio ikuspegi horri (Ikastolen Hizkuntz Proiektua, 73 or.):
|