|
2006
|
|
|
3) Pribatu bereziak, UEU eta HIZNET. Hauen artean ere ezberdintasun
|
handiak
daude: a) UPV/EHUn, unibertsitate nagusiena (handiena, titulazio gehien duena, zabalduena hiru campusetan, eta abar) eta publikoa izanik, bertan aurkitzea espero zitekeen soziolinguistika arloa� ren presentzia nagusiena, baina hain justu alderantziz gertatzen da; b) pribatu arrunten artean ere:
|
|
2007
|
|
|
Sarri askotan gertatzen zaigu langintza honetan ari garenoi edozein lekura joan eta zenbat langile garen, zenbat ikasle ditugun, zenbat eta nolako egoitzetan ari garen eta horrelako hamaika galdera erantzun behar izatea: izan ere, gure ikasguneetatik milaka eta milaka ikasle pasatu badira ere, ezjakintasun
|
handia
dago gure jardueraren inguruan. Goazen bada, une honetako argazkia erakustera:
|
|
|
Nabarmena da azken urteotan euskaltegiok elkarlanean egindako lana fruituak ematen ari dela, hor dago Kultura Sailarekin izandako negoziazioen emaitza ona. Dena dela, atzera begiratzeak ematen duen poza alde batera utzi gabe, ezin dugu ahaztu oraindik ere lan
|
handia
dagoela egiteko HEA guztiz normalizatutako arloa izatera hel dadin: baliabideak, formazioa, sustapena... etengabeko lana eta jarraipena eskatzen duten arloak dira, etorkizunean ere elkarlanean aritzea eskatuko dutenak.
|
|
|
Nabarmena da azken urteotan euskaltegiok elkarlanean egindako lana fruituak ematen ari dela, hor dago Kultura Sailarekin izandako negoziazioen emaitza ona. Dena dela, atzera begiratzeak ematen duen poza alde batera utzi gabe, ezin dugu ahaztu oraindik ere lan
|
handia
dagoela egiteko HEA guztiz normalizatutako arloa izatera hel dadin: baliabideak, formazioa, sustapena... etengabeko lana eta jarraipena eskatzen duten arloak dira, etorkizunean ere elkarlanean aritzea eskatuko dutenak.
|
|
|
Dena dela joerak ere aldatzen ari dira jendartea aldatzen ari den moduan. Gero eta mugikortasunerako joera gehiago dugu eta pixkanaka egia da zenbait eremutan euskaltegi
|
handiak
dauden guneetara hurbildu nahi duen jendea ere ugari dela. Joerak joera, urte batetik bestera oraindik ere aldaketa handiak dira, herri batean urte batean euskara taldea egon baina hurrengo urtean taldea osatzeko jende nahikorik ez, eta halakoak maiz errepikatzen baitira.
|
|
|
Horrela bada, ikas prozesua eragingarri egiteko taldea eratzea eta euskaltegian giro atsegina sortzea aspaldian azpimarratu da. Bestalde, kontziente edo ez, ikasleak euskararekin daukan pertzepzioa positibatzeko nahiz haren ikasteko motibazioari eusteko joera
|
handia
dago gure sektorean euskaltegian giro atsegina eta aldi berean euskaltzalea eskaintzeko. Dekoraziotik hasita aktibitate osagarrien antolaketara:
|
|
|
— Haurren presentziak nabarmen hobetuko ditu erabilera indizeak. Joera orokorretan ez dut uste alde
|
handiegirik
egongo denik 2006ko eta aurreko neurketaren artean. Are gehiago, zonalde erdaldunenetan, haurrekiko harremanetan hobekuntza handiagoa espero daiteke.
|
|
|
" Haurren presentziak nabarmen hobetuko ditu erabilera indizeak. Joera orokorretan ez da alde
|
handiegirik
egongo 2006ko eta aurreko neurketaren artean. Are gehiago, zonalde erdaldunenetan, haurrekiko harremanetan hobekuntza handiagoa espero daiteke".
|
|
|
Bestalde, neurketa egin zen herrietako euskaldunen dentsitateari edo ehunekoari erreparatuz gero, udalerria zenbat eta euskaldunagoa izan, orduan eta handiagoa izan zen euskararen kale erabilera. Aldagai horren arabera, alde
|
handia
zegoen udalerritik udalerrira. Euskaldunen dentsitatea %25etik beherakoa den gune soziolinguistikoetako erabilera %11 izan zen; euskaldunen dentsitatea %25 den gune soziolinguistikoetan, %23; euskaldunen dentsitatea %50 den gune soziolinguistikoetan, %44; eta, euskaldunen ehunekoa %75etik gorakoa den gune soziolinguistikoetan, %73 Datu horien arabera, euskaldunen dentsitateak gora egin ahala kale erabilerak ere gora egiten du.
|
|
|
Gipuzkoa soziolinguistikoki oso heterogeneoa da: alde
|
handia
dago herritik herrira. Hortaz, bada, Gipuzkoako gune soziolinguistikoak sailkatu ditut, eta hartarako EUSTATek egindako errolda eta zentsuetako datuak erabili ditugu.
|
|
|
Taula horretan, hasieran EKBek eta ondoren Klusterrak egindako erabileraren neurketaz gainera euskaldunen proportzioak, behatutako erabilera tasei zegozkiekeen euskaldunen proportzioak eta euskaldunen proportzioen arteko ratioa (koefizientea) ipini ditugu. Ikus daitekeenez behatutako erabilera tasak, kasu guztietan, euskaldun proportzio
|
handiagokoei
dagozkie. Koefizientea interpretatzeko 1 edo txikiago izango balitz euskararen erabilera tasa eskasak direla ulertu behar dugu, 2tik
|
|
|
Izan ere, ikerlanen arteko koordinazioa ezinbestekoa da informazio sistema bat eraikitzen hasteko eta, horren bitartez, Euskal Herri osoko hizkuntza egoeraren zein bilakaeraren berri zehatza eta jarraia izan ahal izateko. Egia da, hurbiltze eta bateratze metodologiko tekniko horretan zeregin
|
handiak
daudela oraindik; adibidez, kontzeptuen definizio mailan edota aldagaien diseinu bateratuan. Baina, askotan zailena den lehenengo pausoa emana dago honezkero.
|
|
2008
|
|
|
Orokorrean aztertuta, ez hizkuntzaren prozesamenduarekin lotuta dauden aplikazioak bakarrik, euskarak orain informatikaren munduan duen egoera ere ez da guztiz txarra; badira hainbat aplikazio, baina honetan ere oraindik zeregin
|
handia
dago egoera normalizatu batera iristeko. Jotzen badugu berriro Euskararen Softwarearen Katalogora aplikazio motaren arabera honako zenbaki hauek aurkituko ditugu:
|
|
|
Bistan da bi faktore horiek oso kontuan hartzekoak direla euskaratik edota euskara automatikoki itzultzeko sistemak eraikitzean edo diseinatzean, bi eragozpen
|
handi
baitaude: batetik, eremu urriko hizkuntza izateak dakarren corpus paraleloen eskasia, eta bestetik, inguruko hizkuntzekiko duen antzekotasun falta.
|
|
|
jatorri hizkuntzan dagoen testuaren analisia, transferentzia edo hizkuntza batetik besterako moldaketa, eta xede hizkuntzako testuaren sorkuntza. Hiru faseak automatikoki egiten dira, baina arazo
|
handiak
daude emaitzak zehatzak izan daitezen, batez ere hizkuntzen arteko antzekotasuna txikia denean. Hainbat arazo larri daude, baina agian larrienak aurreko atalean aipatutako bi hauek dira:
|
|
|
Hiztun askoko komunitateen hizkuntza teknologiak etengabe doaz aurrera, eta gurea ezin da atzean geratu, etorkizuneko euskaran garrantzia handia izango baitu teknologien garapenak. Gurean, euskararekin oro har lotutako hainbat alorretan bezala, lan
|
handia
dago egiteke oraindik.❚
|
|
|
Bi aplikazio talde
|
handi
daude itzulpen automatikoan:
|
|
|
1) IELarekiko arduragabetasuna adierazten dutenak —eskalako 4 puntuan kokatzen direnak—, 2) erdibideko tipotan kokatzen diren bestelako IELak, 3) ez IELa adierazten dutenak —identitatearekiko osagarri guztietan 1 puntutan kokatzen direnak—, eta soilik identitate pertsonala —baina ez soziala— adierazten dutenak. Esan daiteke, beraz, gaur egun, pertsona kopuru
|
handia
dagoela IEL tipologia honetatik kanpo.
|
|
|
3) espainiarrean, bakarrik, mehatxu sentimendu
|
handiagoa
dago espainiarra identitatearekiko osagarriari buruz..
|
|
|
Geroz eta parekotasun
|
handiagoa
dago herritarren eta hedabide handien artean; gaur egun, edonork sor dezake bere bloga; argitalpen sinplea, nahi bezain jantzia eta interaktiboa. Badira blog komertzialak, instituzionalak eta hedabideei lotuak; baina batez ere, milaka eta milaka dira blog pertsonalak, bakoitza bere egileak sortua.
|
|
|
Horretan datza, hain zuzen ere, blogen bidezko solasaldi honen joritasun handiena. Argi dago blogosfera horien eremuetan hartu eman ugari eta aberatsak sortzeko aukera
|
handiagoak
daudela, blog bakar bateko iruzkinen bidez baino. Horregatik, fenomeno honen gakoa, blogetan baino gehiago, blogosferetan dago, blogekin sortu den mundu berria, ugaria eta librea.
|
|
|
Bestalde, 5.000 biztanletik beherako udalerrietan kontsumitzaileen %16, 3 bizi dira (127.000 kontsumitzaile), 5.000 eta 10.000 biztanle arteko udalerrietan %12, 0 (94.000 kontsumitzaile) eta 50.000 biztanletik gorako udalerrietan %7, 4 (57.000 kontsumitzaile). kortasun txikiena hiriburuetan dute. Seguruenik, irismen
|
handiagoa
dago euskararen dentsitatea handiagoa den tokietan, dentsitate honek kontsumoan ere eragiten duten sareak sortzen dituelako.
|
|
|
8 Elebidunen artean ere alde oso
|
handiak
daude euskarazko hedabideen kontsumoan, euren hizkuntza gaitasunaren arabera (aldagai soziolinguistikoen eragina, I)
|
|
|
• Zarautzen euskara dakitenen eta erabiltzen dutenen kopuruak hartuta, euskarazko hedabideen kontsumoa horien oso azpitik gelditzen da. Leize
|
handia
dago oinarri soziolinguistikoaren eta hedabideen kontsumoan euskarak hartzen duen tokiaren artean. Erabilerari dagokionez, euskara erdararen parean edo horren gainetik dago.
|
|
|
Ikusten denez, urterik urte eutsi egiten zaio kurbaren formari, ez dirudi aldaketa
|
handirik
dagoenik. Ikus ditzagun kurbak bata bestearen gainean orain, baina urte guztietako datuak erabili barik, hiru neurketa hartu ditugu aintzat:
|
|
|
Jokabidearen azterketaren ikuspegitik, aukera bakoitzetik eratorritako ondorio positiboek eta negatiboek norbanakoaren jokabidea bideratuko dute etorkizun hurbilean. Beraz, euskaraz hitz eginez gero, aukera
|
handiagoa
dagoenez hizkuntza gatazkak izateko (abertsiozkoak izan ohi dira subjektuarentzat), hizkuntza hori aukeratzeko probabilitatea murriztu egiten da segida hau errepikatzeko aukerak areagotzean: euskara erabiltzea/ gatazka egoera/ ondoeza.
|
|
2009
|
|
|
Desoreka
|
handia
dago bi trebetasun horien artean. Normalean asko irakurtzen da klasean, baina zoritxarrez gutxi lantzen da entzumena.
|
|
|
Kidetasun eta guzti, bada alde
|
handirik
dago Leturiaren egunkariaren eta Gandiagaren olerkiaren artean:
|
|
|
Kidetasun eta guzti, bada alde
|
handirik
dago Leturiaren egunkariaren eta Gandiagaren olerkiaren artean: Bizimina, tristura eta oinazea bakarrik idazten du Leturiak; leku nabarmena dute horiek Gandiagaren poesian ere, baina bizipoza kantatzen batez ere.
|
|
|
Joera
|
handia
badago ere fenomeno korapilatsuak beren osagai xumeetan berezi, banatu eta aztertzeko, nahi izan dugu guk gurean, ahal izan dugun neurrian behinik behin, osotasunari eta korapilotasunari begirunea gordetzea. Geure egin dugu Psikologia Sozialaren oinarrizko axioma bat, honakoa dioena:
|
|
|
Joera
|
handia
badago ere fenomeno korapilatsuak beren osagai xumeetan berezi, banatu eta aztertzeko, nahi izan dugu guk gurean, ahal izan dugun neurrian behinik behin, osotasunari eta korapilotasunari begirunea gordetzea. Geure egin dugu Psikologia Sozialaren oinarrizko axioma bat, honakoa dioena:
|
|
|
Kontseilua, Euskararen ziurtagiria, Lanhitz, Bikain ziurtagiriak... Mugimendu
|
handia
dago, egun, esparru honetan. Eta mugimendu horrek eragindako praktika onak jasotzea izan da gure gain hartu dugun egitekoa.
|
|
2010
|
|
|
Bukatzeko, enpresen konkurrentzia mailan ere eragozpenak topatzen ditugu. Egia da zenbait ondasunetarako enpresa handi eta gutxi batzuk besterik ez dutela merkatua hornitzen, baina beste zenbait produktuetan konkurrentzia
|
handiagoa
dago. Adibidez, irakaskuntzako lehen mailetako testu liburuen kasuan badira Estatu espainiarreko merkatu gehiena asetzen duten kapital handiko enpresa batzuk, eta honelako merkatuan bete daitezke Hocevarren hipotesi guztiak.
|
|
|
Dena den, Badia ì Capdevilaren (2002) arabera, 199 milioi lagunentzat da ingelesa bigarren hizkuntza. Alde
|
handia
dago bi kopuruen artean, baina ikerlari askok uste dute askoz gehiago direla ingelesa ikasi dutenak, hizkuntza horren jatorrizko hiztunak baino. Esate baterako, Crystal ek (2003) 1/ 3 ratioa (jatorrizko hiztuna ez jatorrizkoa) proposatzen du.
|
|
|
Garapen honek ondorioak izan ditu hainbat alderditan. Alde batetik, komunikazioak hedatu eta globalizatu diren garaiotan, ingelesa da balio lehenetsia (erantsia?) duen hizkuntza, eta gero eta behar
|
handiagoa
dago ingelesa ikasteko eta erabiltzeko. Bestalde, ingelesa komunikatzeko tresna gisa erabiltzea ez dago jada hain loturik jatorrizko hiztunekin harremanetan jartzearekin, eta" lingua franca" bezala erabiltzen da gero eta gehiago.
|
|
|
Nazioartean, unibertsitateko kideen hizkuntza ingelesa da munduan zehar. Horri dagokionez gaur egun alde
|
handiak
daude Europako Iparraldeko eta Hegoaldeko unibertsitateen artean, baina ingelesa gero eta gehiago erabiltzeko joera dago unibertsitate gehienetan, bai Europan eta baita Europatik kanpo ere.
|
|
|
16 tarteko gazteen %24k gaztelania adina edo gehiago erabiltzen dute euskara, 1991n %12 baino ez ziren bitartean. bikoiztu egin da gazte horien artean erabilera. zenbat eta gazteago orduan eta gehiago erabiltzen da euskara: ...doa beherantz gaztelaniaren erabilera eta gorantz euskara gaztelania baino gehiago hitz egiteko joera. oro har, adin talde guztiak kontuan hartuta, 1991tik 2006ra bitartean, zazpi puntuz hazi da euskararen erabilera osoa (erabilera osoa da euskara" gaztelania beste"," gaztelania baino gehiago" edo" gaztelania baino gutxiago" erabiltzen dutenen batura). hori bai, alde
|
handiak
daude hiru lurraldeen artean. aipaturiko gehikuntza horretan, ordea, antzematen dira bi kontu errealitatea zorrotz ikusi nahi badugu kontuan hartu beharrekoak: batetik, batez ere eremu formaletan gertatu da erabileraren gehikuntza, nagusiki osasun zerbitzuetan, udal zerbitzuetan, lan munduan eta banketxeetan. lagunekiko eta seme alabekiko harremanetan ere gehikuntza gertatu da, baina askoz apalagoa. etxeko erabilera mantendu baino ez da egin azken hamabost urteotan:
|
|
2011
|
|
|
Ereduak gazteleraz die: RIP, Cicatriz, Subversión X. Horien eragin
|
haundia
dago".
|
|
|
Ereduak gazteleraz die: RIP, Cicatriz, Subversión X. Horien eragin
|
haundia
dago".
|
|
|
Maiztasunari begira ere hauek dira gehien errepikatu direnak. Eta sakabanaketa
|
handia
dagoen arren erantzunetan, aurreko ideia horiek gaur egungo gazteen bizimoduarekin erlazio zuzenagoa duten ondorengo hauek baino gehiago esan dituzte: Punk, Garagardoa, Oi!, Gau giroa, E Gaztea, Ken 7, Lau teilatu, Gose, Gaztetxia, Hesian, Kontzertuak herrian, Ekon. Euskararen mundua tradizioarekin lotzen dutela esan nahi ote du?
|
|
|
Dena den, aliatuei normalizazioaren izaera zein den ulertarazi behar zaie: hezkuntza lan
|
handia
dago egiteko.
|
|
|
(...) euskara gainbehera doa. gipuzkoan gizaldi honen hasieran %85 euskaraz egiten zuten eguzkiz eguzki. eta ongi hitz egin ere. egun %40k baldin badakite, %20k ez dute euskaraz egiten. egungo egunean gipuzkoako herrietan erdara da jabe. euskaraz dakitenek ere, ez guttik, espainolez hitz egiten dute lasai asko. (85 or.). b) egiten den euskara gero eta kaxkarrago eta urriago egiten da. gero eta txepelago eta erdal usaintsuago. egunero ikusten dugu. geure gurasoen euskararen eta egungo eguneko euskararen artean, leize
|
handia
dago. gure gurasoen euskara zaulia, bikaina, noranahikoa, aberatsa zen. Lexikoan erdal hitzak sartzen zituzten. ongi sartuak. hizkuntza ez baita lexiko berria hartu duelako alferrik galtzen, Diglosiak horixe esan nahi baitu, hamar euroko hitzak alde batera utzita, adiera popular horretan:
|
|
|
bere iritzia eman zuen hainbatek33 urte hartan bertan, puntu horretaz eta horren (ikus 2002ko IJSLren 157 zkia). Batzuenak eta besteenak irakurri ondoan, alde
|
handiak
zeudela antzemateaz gainera, gauza bat zegoen 2002an argi: perspektiba teorikotik osatu arin zegoen, hainbatean (ez, inola ere, osorik), diglosiaren kontzeptu lanketa. ez dut uste, zoritxarrez, ordutik hona gauzak erabat aldatu direnik.
|
|
|
Ikastarotxo bat hemen eta han egiten da baina, funtsean, irakasleek zer dagoen ez dakite. gainera, euskararen aldeko politikaren falta ere bada. hemen indarrean dagoen politika erdaren aldekoa da. eta orain heldu zaigu ingelesaren saltsa eta ikusiko duzue zer dibertigarria izango den. Adibidez, gogora dezagun British ingeles eredu goiztiarra promozionatzen dutenak, batez ere, pp galizian eta upN Nafarroan direla. datu horrek erakusten du zer nolako saltsatan sartzen ari garen. eta hemen eztabaida falta
|
handia
dago non gauden jakiteko. hala ere, hemen hizkuntza politika alorrean zerbait egin bada irakaskuntzan izan da. Baina irakaskuntza, Txepetxek ongi erakutsi zuen bezala, hiru ontzietatik bakarra da, erdikoa, ezagutza garatzen duena.
|
|
|
Benito Lertxundik lehengo batean durangon aipatzen zuen ezjakin batzuk zirela, inoxente batzuk. pentsa zer nolako komunikazioa zegoen 60ko hamarkadan gizartean, eta orduan Bob dylan eta horiek euskaratuz aritu ziren. Bada, bat batean tradizio bat bazegoela deskubritu zuten eta tradizio horrek ez zuela gauza berriak egitea oztopatzen. eta talde hori izan zen hurrengo gazteendako eredu. garai hartan eztabaida oso
|
handia
egon zen, esate baterako, gitarra espainolarekin. Tradizioaren izenean euskal musika ezin zela gitarra espainolarekin egin esaten zuten batzuek, eta ingelesez bai. eta, harrigarriki, eztabaida horiek behin eta berriz agertzen dira. esate baterako, duela gutxi gazte batek galdetzen zuen ea euskaldun izateko txapela eraman behar ote zen.
|
|
2012
|
|
|
Grafiko hauei erreparatuta, argi dago euskara eta gaztelaniaren artean alde
|
handia
dagoela, bai ezagutzari dagokionez baita erabilerari dagokionez ere. 17.214 biztanle euskaldunez ari gara, nahiz eta 868 biztanlek soilik erabili. eAen gertatu denari jarraituz, Barakaldon ere ezagutza eta erabilera ez dira proportzio berean igo.
|
|
|
* Dantza taldearen kasuan, zuzendariarentzat bideratutako diru kopurua taldean geratzen da; ez du inork kobratzen. kopuru hutsetatik ondorio erabatekoak ateratzea ezinezkoa da, ez baitugu taldeek dituzten gastuen gaineko informazio osaturik eskuratu. hala ere kopuru horiek zerbait adierazten dutela esango genuke, alde
|
handia
baitago banda eta beste talde guztien artean. Bandaren prestigioaren adierazle eta debako kulturgintzaren erdigunean kokatuta dagoenaren seinale direla esatera ausartuko ginateke.
|
|
|
EAE barruan hiru lurraldeetako hizkuntza gaitasuna kontuan hartuz, aipatzekoa da alde
|
handiak
daudela batetik bestera. Gipuzkoako biztanleriaren erdia elebiduna da (%49, 9, hau da, 300.000 elebidun).
|
|
|
Alde
|
handiak
daude lurralde batetik bestera. Lehen hizkuntza euskara dutenak nagusi dira Nafarroa Beherean eta Zuberoan (%51, 2).
|
|
|
Erabilerari buruzko emaitzetan alde
|
handiak
daude lurralde batetik bestera. Izan ere, euskara erdara beste edo gehiago erabiltzen dutenak, hau da, euskararen erabilera intentsiboa egiten dutenak %20 dira EAEn, %9, 6 Iparraldean eta %5, 5 Nafarroan.
|
|
|
Erabilerari buruzko emaitzetan alde
|
handiak
daude lurralde batetik bestera. Izan ere, euskara erdara beste edo gehiago erabiltzen dutenak, hau da, euskararen erabilera intentsiboa egiten dutenak %20 dira EAEn, %9, 6 Iparraldean eta %5, 5 Nafarroan.
|
|
|
Ez eremu administratiboak eta ezta herrialdeak ere ez dira homogeneoak bere baitan; hots, alde
|
handiak
daudela herrialdeen barruan bertan ere eskualdetik eskualdera eta udalerritik udalerrira.
|
|
|
Ez dugu lurraldeen araberako bilakaerari buruzko azterketatxo hau amaitu nahi ideia garrantzitsu bat mahaigaineratu gabe: ez eremu administratiboak eta ezta herrialdeak ere ez dira homogeneoak bere baitan; hots, alde
|
handiak
daudela herrialdeen barruan bertan ere eskualdetik eskualdera eta udalerritik udalerrira. Adibidez, susmoa dugu azken bost urteotan Nafarroako, Arabako eta Bizkaiko hainbat eremutan euskararen erabilerak gora egingo zuela, Gipuzkoan bezala; eta alderantziz, Gipuzkoako hainbat tokitan behera egingo zuela.
|
|
|
" segun segmentoa nolakoa, ba hizkuntza ere halakoa seguru asko"(...) Demagun mendiko kontuak direla. Hor proportzio izugarri
|
handia
dago euskalduIñigo Fernández Ostolaza – Hizkuntza gutxituen eraginkortasuna pertsuasio prozesuetan. Euskararen kasua EAEn nena.
|
|
|
Pertsuasio iturriaren erakargarritasunarekin lotutako ikerketak ere dezente egin dira, eta horietan, hizkuntzaren gaia zuzenean kontuan hartu ez bada ere, iruditzen zaigu hizkuntza gutxituak, orokorrean, eta euskara bereziki, marko teoriko horretan txertatzeko oinarri sendoak daudela, orain arte ikertu denari erreparatuz gero. Izan ere, ikerketa batzuk argi utzi dute, pertsuasio iturriaren erakargarritasunaren baitan, iturriaren eta hartzailearen arteko antzekotasuna zenbat eta handiagoa izan, orduan eta aukera
|
handiagoa
dagoela pertsuasio saioa eraginkor gerta dadin (León, 2008). Ikerketa horien arabera, pertsuasio iturriaren eta hartzailearen arteko antzekotasuna honako kontu hauen ingurukoa izan daiteke:
|
|
|
Ikerketa batzuk argi utzi dute iturriaren eta hartzailearen arteko antzekotasuna zenbat eta handiagoa izan, orduan eta aukera
|
handiagoa
dagoela pertsuasio saioa eraginkor gerta dadin.
|
|
|
Azken 20 urteotako bilakaera aztertuz gero, euskararen erabilerak gora egin du apurkaapurka EAEn (batez beste 4 puntu). Erabilerari buruzko emaitzetan alde
|
handiak
daude lurralde batetik bestera. Izan ere, euskara erdara beste edo gehiago erabiltzen dutenak, hau da, euskararen erabilera trinkoa egiten dutenak, %39 dira Gipuzkoan, %12, 8 Bizkaian eta %4, 3 Araban.
|
|
|
Zergatik galdetzen zaienean, honako erantzunak ematen dituzte: euskaraz ez daude, gaztelaniaz aukera askoz ere
|
handiago
dago, gaztelaniazkoak politagoak dira, hobeak eta ulergarriagoak dira.
|
|
2013
|
|
|
Alde
|
handia
dago, beraz, bi hurbilpen horiek euskal ikerkuntza soziolinguistikoan lortzen duten oihartzun mailan. Baliteke, berriz ere, hizkuntzaren statusa aztertzearen aldeko joera nabarmen hori euskal soziolinguistikak duen bulkadaren isla izatea; bestela esanda, euskara berreskuratzeko asmo eta ahaleginaren eraginez gertatzea.
|
|
|
Euskara heldu aroan ikasi dutenen arteko askok gaztelania dutela hizkuntzarik sendo edo indartsuena pentsatzen dute, euskaraz hitz egiterakoan erratzen direla eta alde
|
handia
dagoela euren eta euskaldun zaharren hizkeren artean. Zonalde oso euskaldunetan, alabaina, belaunaldi gazteen artean hiztun berri askok euskara hizkuntza sendoagotzat edo indartsuagotzat dute, etxeko hizkuntza gaztelania izan arren.
|
|
|
Gaztelera eta euskararen arteko dikotomia bizi bizirik dago gazte hauengan. Horrek pentsarazten digu, gazteen ikuspegi gatazkatsu horretan eragin ezean, hizkuntza borroka areagotzeko arrisku
|
handia
dagoela, batez ere, gaur egungo gazteen bizi ikuskera postmodernoan norbanakoaren askatasunak lehentasun osoa daukalako. Baita hizkuntzaren erabilerari dagokioenez ere.
|
|
|
Teknologia tarteko dela gauzatzen dituzten jarduerei dagokienez, alde
|
handia
dago jarduera batetik bestera. Galde sortan jasotako eranVarnhagen eta kideen (2010) ikerketak erakutsi du, prentsak eta gurasoek uste izan dezaketenaren aurka, ortografia gaitasuna (spelling ability) ez dagoela erlazionatuta berehalako mezuetan erabiltzen duten hizkuntzarekin.
|
|
|
Beraz, esan dezakegu gaztelaniazko hitz solteak eta hitz multzoak erabiltzeko joera
|
handia
dagoela, baina ez horrela gaztelaniazko esakuntzak tartekatzeko.
|
|
2014
|
|
|
Adibide batzuen bidez hobe uler daiteke egin berri dugun baieztapena: enpresa
|
handiak
dauden eskualdeetako biztanleek ekimena eta sozio ekonomiaren ezagutzarekiko jarrera pasiboagoa dute. Ingurune kooperatiboetan berriz ardura ekonomiko handiagoa dago, eta problematika zehatzen inguruan gehiago interesatzeko eta ekimen handiagoa gauzatzeko joera, enpresa txiki eta autonomo asko dauden lekuetan ekonomiaren ezagutza handiagoa izan ohi da.
|
|
|
enpresa handiak dauden eskualdeetako biztanleek ekimena eta sozio ekonomiaren ezagutzarekiko jarrera pasiboagoa dute. Ingurune kooperatiboetan berriz ardura ekonomiko
|
handiagoa
dago, eta problematika zehatzen inguruan gehiago interesatzeko eta ekimen handiagoa gauzatzeko joera, enpresa txiki eta autonomo asko dauden lekuetan ekonomiaren ezagutza handiagoa izan ohi da. Eta zalantzarik ez, horrek ere eragin handia izaten du gizartearen beste hainbat arloetan, zeharka bada ere.
|
|
|
Euskal garapenaren etorkizuneko gakoak orain arteko hainbat gabezia zuzentzean oinarritu dira, besteak beste gure enpresen garapen teknologikoa eta langileen prestakuntza hobetzea. Gizartearentzat kohesionatzaileak diren gakoak zaindu behar dira beraz, tartean identitate konpartitu bat sortzeko lagungarri izan daitezkeenak, euskararen erabileraren inguruko egitasmoak esate baterako, leku batzuetan hizkuntza bera identitate ezaugarri modura hartuta (euskaldun dentsitate
|
handia
dagoen lekuetan), baita prozesuak berak daukan indar motibatzailea presente edukita. Izan ere, garapen kualitatibo horretan oso lagungarri izan baitaitezke.
|
|
|
B ibilbidea egiteko zailtasun
|
handiak
daude. Lehen esan bezala irakaskuntzan ez delako lantzen hitanoa, komunikabideetan zuka da agintari.
|
|
|
Gazte askok gustora jakingo luke hitanoa, baina transmisioa izan ez duenez eta hezkuntzan jaramonik egin ez zaionez, ez du biderik ikusten berau lantzeko. (Hala ere, honek ez du esan nahi ikastaro partikularrak egongo balira berau ikasteko eskaera
|
handiegirik
egongo litzatekeenik).
|
|
|
Baina Tolosaldeako gazteek ez dituzte arau horiek bere egiten eta paradigma aldaketa gauzatzeko subjektu aktiboak direla esan daiteke, ari baitira beren elkarrekintzan terreno horiek konkistatzen. Agian herri txikietan arau horiek errespetatzeko joera
|
handiagoa
dago, txikitatik hartara sozializatu dituztelako transmisioaren bitartez, nahiz eta beren gaur egungo hausnarketan ez aurkitu zentzu handirik ezberdintze honi. Tolosa bezalako herrietan aldiz, etxean transmisioa jaso ez duten gazteek ez die jaramonik egiten arau horiei eta haien aurka egiten
|
|
|
Laburbilduz, esan daiteke alde
|
handiak
daudela bi lurraldeetako herrietako ikasleek katalanarekiko dituzten jarreretan; izan ere, La Franjako nerabeenak, positiboak izan ohi diren arren, Kataluniakoenenak baino bi aldiz negatiboagoak dira. Gainera, bi lurraldeetan sakabanatze maila altu samarra bada ere, La Franjako kasuan jarrerak sakabanatuagoak daude eskala osoan; Kataluniako testuinguruan, aldiz, kasuak balio altuenetan kontzentratuagoak daude.
|
|
|
Zenbait desberdintasun antzematen dira bi aldagaiko erlazioetan, bi lurraldeetako ikasleek katalanarekiko duten jarrerari dagokionez: Katalunian, korrelazio
|
handia
dago identifikazio aldagaiekin (r21= 0,57 eta r31=); La Franjan, berriz, asoziazio maila askoz ere baxuagoa da (r12= 0,16 eta r13=). Ikasleen katalanaren gizarte sareko erabileraren eta lehen hizkuntzaren datuei begiratuta ikus daitekeenez, jarreraren aldagaiarekin duten asoziazioa nabarmena da Kataluniaren kasuan (r61= 0,40 eta r71= 0,38); La Franjan, ordea, erlazioak ez dira hain garrantzitsuak (r16= 0,24 eta r17
|
|
|
Azken urteotan ezagutzak aurrerapauso handiak eman baditu ere, ezagutza
|
handia
dagoen lekuetan zein ezagutza xumeagoa dagoenetan, erabilerak nekez egiten du aurrera, ez da euskararen erabileraren aldeko portaeran islatu. Badirudi, hala ere, egoeraren arabera edo taldearen baitan, aldatu egiten dela jokaera, batzuetan euskara gehiago eta besteetan gutxiago erabiliz.
|
|
|
Tokian tokiko gizarte eragileak eta bertako eragile publikoen indarrak norabide honetan jarriz, herri eta auzoetako kulturgile kolektibo eta sortzaileen konexioa sustatzea da garaiaren aukeretako bat. Musika talde, abesbatza, bertso eskola, antzerki talde, banako sortzaile, musika eskola eta abarretan energia sortzaile barreiatu
|
handia
dago gure herri eta hirietan.
|
|
|
Gemma Sanginési ARGIA astekariak (ARGIA, 2013/12/15) eginiko elkarrizketa batean honela dio," auto-estimu falta
|
handia
dago hizkuntza gutxituen hiztunen artean, eta hori buruan sartu diguten zerbait da. Hizkuntza gutxituen hiztunak askotan urpekariak bezalakoak gara:
|
|
2015
|
|
|
Jauregiren ustez, ezin da ziurtatu euskaldunen dentsitatea handituta, euskara erabiltzeko joera proportzio berean igoko denik, alde batetik, euskaraz oso ongi egiten ez dutenek (galdetegian" nahiko ongi" erantzuten dutenek) hizkuntza portaera euskararen aldetik ez dutelako hain aktiboa, eta, beraz, ez dagoelako jakiterik zer egingo duten guraso izango direnean. Eta bestetik, Jauregik aipatzen du gaur egun eskola garaitik guraso izatera arteko denbora tarte
|
handia
dagoenez, tarte horretan hizkuntza ohiturak gaztelaniarako joeran sendotu daitezkeela, eta, ondorioz, hizkuntza gaitasuna higatuarekin hel daitezkeela guraso izateko garaira; horrek erraztu dezake, jakina, seme alabak izaterakoan gaztelaniaren aldera jokatzera.
|
|
|
zehazki, %21, 6 izatetik %37, 2 izatera heldu da. Hazkunde hori, ordea, ez da homogeneoa izan lurraldean, eta alde
|
handiak
daude eremu batzuetatik besteetara. Horrela, badaude udalerriak aldian euskaldunen pisua asko handitu dutenak eta badira udalerriak euskaldunen pisuan galera handiak izan dituztenak.
|
|
|
Bileretan, zenbat eta partaide gehiago izan, probabilitate
|
handiagoa
dago euskara ulertzen edo hitz egiten duen pertsona bat egoteko tartean. Kasu batzuetan, kudeatzen da, eta aurrez iragartzen da zein hizkuntzatan izango den bilera.
|
|
|
— Bileretan, zenbat eta partaide gehiago izan, probabilitate
|
handiagoa
dago euskara ulertzen edo hitz egiten duen pertsona bat egoteko tartean. Kasu batzuetan, kudeatzen da, eta aurrez iragartzen da zein hizkuntzatan izango den bilera.
|
|
|
Ahozko hizkuntza gaitasuna hobetzeko asmoz lanean hasi ginenean, hasteko irakasleei galdetu genien ea ahozko hizkuntza gelan lantzen ote zuten eta ea nola lantzen zuten jakiteko. Egia esan, irakasleen aldetik ere kezka
|
handia
zegoen gai honen inguruan, eta azken 5 urteotan hainbat ikastaro eskaini ditugu, bai ikastetxeko egitasmo bezala lantzeko bai Nafarroako irakaskuntzako irakasle solteei prestakuntza eskaintzeko. Esperientzia horiekin batera ikasi dugu, eta guk ikasitakoa erabili nahi duen edonoren esku jarri nahi dugu.
|
|
|
Baina ekimen politiko guztiok arrakastatsuak izateko maila diskurtsiboan ere lan
|
handia
dago egiteko. Beste behin ere, Lorea Agirrerekin (2012) bat nator:
|
|
|
Bestalde, Berasategik nabarmentzen du berton jaiotakoen eta kanpoan sortutako euskal herritar gazteen artean alde
|
handia
dagoela erabilerari dagokionez. Kulturartekotasuna lantzeko gune estrategiko izan behar dute haur eta gazteentzako komunikabideek, adin tarte horietan baita aniztasuna beste ezeinetan baino nabarmenagoa.
|
|
|
Ateratako ondorioak honela laburbiltzen ditu egileak berak: alde batetik, ikastetxetik kanpo gertatzen diren aldaketek pisu handiagoa hartzen dutela ikusi du, ikastetxean gertatzen direnek baino, bestetik baieztatu du kode aldaketarako joera oso
|
handia
dagoela nerabeen artean, eta, azkenik, euskarari uko egitearen fenomenoan talde identitateak garrantzia handia duela.
|
|
|
Gemma Sanginések, ARGIA astekariak (ARGIA, 2013/12/15) eginiko elkarrizketa batean, honela dio: " auto-estima falta
|
handia
dago hizkuntza gutxituen hiztunen artean, eta hori buruan sartu diguten zerbait da. Hizkuntza gutxituen hiztunak askotan urpekariak gara:
|
|
2016
|
|
|
Kanaletako uharteak eta Man uhartea (Britainiar uharteen mende dauden gobernu sistema txikiak). Kanaletako uharteetan, biziberritze ahaleginek ez dute oraindik hiztun osorik eman, eta Man uhartean, hizkuntzak gaur egun laguntza publiko handia duen arren, oraindik hizkuntza biziberritzearen iraunkortasunari buruzko zalantza oso
|
handiak
daude. " Hizkuntza salbatzeak" zer esan nahi duenaren inguruan hausnartuz, egileraren helburua da emandako ideiak baliagarriak izan daitezen hizkuntzaren biziberritzeak eragiten dien pertsonentzat.
|
|
|
Hiztun ezberdinak, eskubide berdinak." (Euskaltzaleen Topagunea 2015: 10) Hizkuntza jardunean hiztunen arteko abiapuntuetan desoreka
|
handia
dagoenez, berdintasuna beste modu batean ulertzea proposatzen du Mikel Irizarrek: " hizkuntza aukerak berdintze aldera eta hiztunen arteko berdintasuna sustatzeko" (Gipuzkoako Foru Aldundia 2015:
|
|
|
• Gure helburua diskurtsoa komunitatean zabaltzea eta gero jendearengan eragitea izanik, kezka sortzen digu eragitera iriste horrek. Neurri batean ez dugu hain zail ikusten diskurtsoaren nolabaiteko onarpena lortzea (besteak beste politikoki zuzena delako) baina hortik eta jendearengan eragitera, koska
|
handia
dago
|
|
|
Amaitzeko, nabarmendu nahi dugu, udalerri txiki euskaldunetan (arnasguneetan) aztergai dagoela, baina susmatzen dela guraso gazteen artean erabilerak behera egin duela. Lan horretan ari gara orain Gipuzkoako herri txiki batzuetan, eta oraindik ez dago aukerarik bilakaera aztertzeko, baina jasotako datuek adierazten dute oro har alde
|
handia
dagoela guraso gazteen (30 urte) arteko erabileraren eta gainontzeko adin tarteen aldean11 Horietako asko beste udalerrietatik etorritakoak izango dira, seguru asko. Gertutik jarraitu beharreko fenomenoa da. hiZTUn elKArTeen diAgnoSTiKoA eTA ArnASgUneAK
|
|
|
Hiru esparru geoadministratibo horien araberako datu lanketak ez digu ordea, sarritan, ezaugarri demolinguistiko askoren benetako aldakortasun geoespaziala behar bezain xehe erakusten uzten: bai EAEn, bai Nafarroan eta bai Iparraldean diferentzia
|
handiak
daude leku batetik bestera, E4edo ET hiztunen kopuru absolutuz zein portzentualez. Hori dela medio, arrazoiz gure ustez, hiru esparru geoadministratibo zabal horien datu soziolinguistikoak bederatzi lurralde eremu xumeagotan banaturik datoz askotan, V. Inkesta Soziolinguistikoan.
|
|
|
EAE/ Nafarroa/ Iparralde mailako datu hirukoitz horiek ez digute, ordea, benetako aldakortasun geoespaziala behar bezain xehe erakusten: bai EAEn, bai Nafarroan eta bai Iparraldean diferentzia
|
handiak
daude, E4edo ET hiztunen kopuru absolutuz zein portzentualez, leku batetik bestera. Hori dela medio, arrazoiz gure ustez, hiru esparru geoadministratibo zabal horien datu soziolinguistikoak bederatzi lurralde eremu xumeagotan banaturik datoz V. Inkesta Soziolinguistikoan.
|
|
|
Perspektiba soziolaboraletik arrazoizkoa da hori (zerbitzu sektore pribatuan sartzen dira dendak, bete betean). Perspetiba soziolinguistikotik alde
|
handia
dago ordea, gure ustez, (herriko) dendariarekin jardun edo udal/ osasundegi/ banku etxeko bulegariekin jardun. bada ere, kale giro arrunteko jardungunera bildu ditugu dendariekiko harreman moldeak.
|
|
|
152 Aurrerago zehaztuko dugunez, zentrala da E4 hori ama hizkuntzaren, L1en edo etxeko hizkuntzaren belaunez belauneko transmisiorako. Alde
|
handia
dago horretan E3rekin.
|
|
|
atal eta maila guztietan gaude egungo euskaldunok, BZ hasita BZ, eta aski pisu diferentea dugu batzuek eta besteok maila bakoitzean. Nagusitasun moldaerari dagokionez, batez ere, alde
|
handia
dago J arloan: herritar batzuek (BZ) ean gaude, besteak (BZ 6e) an edota are ahulago.
|
|
|
66 Operatibizatzen oso erraza: datu pilaketa
|
handia
dago horretaz, perspektiba deskriptiboan eta are zinetikoan, Euskal Herri osorako. Jardungune eta situazio jakinetarako datu bilduma ohargarriak daude, horrezaz gainera, hainbat kasutan.
|
|
|
85 Aski horniturik ditugu kontzeptuok, baina ez nahi bezain argi zehazturik eta, batez ere, bibliografia teknikoan behar bezain zabal adosturik. Alde
|
handia
dago, zenbaitetan, espezialista baten erabilera konkretutik beste baten aplikazio praktikora.
|
|
|
471 Desoreka
|
handia
dago, esparru akademikoan, hizkuntzari buruzko azterbide nagusien artean. Askozaz gehiago da ele biko (eta anitzeko) hezkuntza programez mundu zabalean ikertu, teorizatu eta argitaratu dena hizkuntzen elkarbizitza moldeez eta indarberritzesaioez zientzia arauz argitu dena baino.
|
|
|
Adin geruzen arteko aldakortasunkontuan alde
|
handia
dago, oro har, Hegoaldearen eta Iparraldearen artean.
|
|
|
• Adin geruzen arteko aldakortasun kontuan alde
|
handia
dago, oro har, Hegoaldearen eta Iparraldearen artean. Hegoaldean indartsuago ageri da ET erabilera, oro har, adin geruza gazteenetan.
|
|
|
Hiru atal horiek ez ditugu euskaldunok neurri berean landu eta zehaztu: alde
|
handia
dago, oro har, atal batean eta bestean egindako inbertsioesfortzuaz. Azken 120 urteotako euskalgintza434, berdin du nork, noiznon eta nola formulatua, bideratua eta hezurmamitua izan den, taktika kontu praktikoez gainezka dago435 Harrigarria da, gutxitan aipatzen bada ere hori436, kopuruz eta kemenez euskaldunok zenbat aplikaziosaio egin dugun epealdi horretan:
|
|
|
Errebindikazioaren eraginez, 80ko hamarkadaren amaieratik aurrera, izugarrizko polemikak piztu ziren komunikabideetan, inkestetan erakutsitako aldaketa aurrerakoi bati lotutakoak: 1991ean, galizieraren pertzepzio
|
handia
zegoen, eta 2002an, aldiz, asturierak garrantzi handiagoa hartu zuen. 1991ean (urte horretan, galiziera eta asturieraren arteko nahasketa batez mintzatzen zen biztanleen %66, 8 zegoen), %11k baieztatu zuen galizieraren aldaera bat erabiltzen zuela, eta %9, 5ek, ordea, asturieraren aldaera bat.
|
|
|
80ko hamarkadaren amaieratik aurrera, izugarrizko polemikak piztu ziren komunikabideetan: 1991ean, galizieraren pertzepzio
|
handia
zegoen, eta 2002an, aldiz, asturierak garrantzi handiagoa hartu zuen.
|