|
2023
|
|
|
Aipatzekoa da hezitzaileen papera ere,
|
haiek
baitira jardueraren erdigunean daudenak eta gazteentzat eredu direnak. Topagunearentzat hezitzaile onak izatea oso garrantzitsua da, baina ez du garrantzi gutxiagorik guretzat, pertsona horiek euskaraz aktiboak izatea, euskara eragile izatea.
|
|
|
Uste dugu taldeak ez badu jarduera bere nahi eta interesekin bat datorrela ikusten, interes maila asko jaitsiko dela; horrek motibazioa eta parte hartzeko nahia murriztuko du, eta, ondorioz, hizkuntza ohituretan eragiteko ahalmena. Baina oraindik garrantzitsuagoa dena, haurrek eta gazteek erabakitzeko ahalmena sumatzen badute, gutxinaka aisialdia
|
haiena
bilakatzen badute erabakietan parte hartzearen ondorioz, kide izatearen sentimendua areagotuko da, eta horrek egitasmoa zaintzeko eta zabaltzeko nahia sortuko du. Oraindik garrantzitsuagoa dena, prozesu hau errepikatzeko nahia sortuko du.
|
|
|
2020ko azaroan, beraz, Kilika programa garatzen ari ginela finantzaketa bila joan ginen Nafarroako Gobernura, eta baita lortu ere; Euskaraz Kilika Nafarroako Gobernuarekin hitzartutako egitasmoa da, doan eskaintzen dena
|
haien
finantzaketari esker.
|
|
|
Aisialdiko begirale dinamizatzailearen zeregina haur zein gaztetxoen artean komunikazio egoerak sortzea da, asko eta maiz hitz egitea beraiekin, elkarrizketak sortzea, euskara erabiltzea
|
haiekin
lotura emozionala eraikitzen den bitartean. Hau da, gure ustez, modurik eraginkorrena euskararen erabilera sustatzeko.
|
|
|
• Herri bateko eta besteko haurren artean euskarazko harremanak sortzea. Aisialdi digitalak fisikoki urrun dauden pertsonak elkartzea ahalbidetzen du, herri bateko eta besteko haurrek elkarrekin jolasteko eta
|
haien arteko
harremanak sortzeko balio du. Bestalde, talde izaera lantzeko modua da, batzen dituen edo komunean duten ezaugarria euskara delarik.
|
|
|
Beste aldetik, guraso elkarteekin koordinatuta gurasoen arteko zabalpena egiten dugu. Ikastetxeetako irakasle eta zuzendariei egitasmoaren berri eman eta
|
haiek
beraien zirkuituetatik zabaltzen dute gure eskaintza. Ikastolen kasuan Nafarroako Ikastola Elkartearen bidez eman dugu egitasmoaren berri.
|
|
|
Esanguratsua iruditzen zaigu% 30ak baino gehiagok errepikatzen dutela ondorioztatzea. Uste dugu egitasmo erakargarria dela 8 urte bitarteko gaztetxoentzat, gero eta ezagunagoa
|
haien artean
, eta, pandemia atzean utzita, gazteen
|
|
|
Programaren balorazioa jasotzen dugu txanda bakoitzeko parte hartzaileei eta
|
haien
gurasoei zuzendutako inkesta formularioan. Beste aldetik, begiraleei ekintzen memoria eta balorazioa egitea eskatzen diegu.
|
|
|
Gehienetan jolasak dira, eta batzuetan erronka ez lehiakorrak proposatzen dizkiegu: pantailan agertzen den irudi baten inguruan, gelan dituzten objektuekin sortutako jolasak,
|
haien arteko
elkarrizketa gidatuak, hizkuntza jolasak...
|
|
|
Hirugarrena, elkarlana eta hartu emana. Kilika sortu da euskara teknikarien hausnarketari, ideiei eta laguntzari esker, EBETEren eskuzabaltasunari eta
|
haiekin
jasotako formazioari esker, begiraleen ideia sortzaileei eta proposamenei esker.
|
|
|
86 etorkizuneko euskal irakasleria osatuko dutenen lagin txiki bat ezagutzeko parada dut.
|
Haiek
egingo duten transmisio lanaren garrantziaz jabetuta, eta esku artean edukiko duten arduraren handiaren jakitun, ezinbestean begiratu beharreko eremua dela iruditzen zait," begiratu" aditzaren bi adieratan: so egin eta zaindu.
|
|
|
Eremu akademikoarekin lotzen dute, eta horrek gazteengan sortzen duen higuina kontuan hartuta, gainera, euskara galtzaile ateratzen da, oso galtzaile atera ere. Ume txikiek gehiago egiten dute euskaraz, helduaren erreferentziak oso garrantzitsuak direlako oraindik, ez dagoelako halako desafio jarrerarik,
|
haien
errealitate afektiboa familiak eta eskolak baino ez dutelako osatzen. Baina euskararen erabilera asko jaisten da mailetan gora egin ahala, gero eta behar sozial handiagoak dituztelako, eta gizarteratze zabalago horretan euskara topatzen ez dutelako.
|
|
|
Honi lotu behar litzaioke nolakoa den ikasleei, gaztetxoei eskaintzen ari gatzaizkien eskola eredua, zenbateraino erantzuten dien
|
haien
benetako beharrei, interesei, jakin minei. Izan ere, euskara eskola hizkuntza baino ez baldin bada, eta gainera eskola eredu horren nolakotasuna gazteendako modukoa ez baldin bada, haien bizitzatik urrun baldin badago edota arrotza baldin bazaie, pentsa, hainbat okerrago.
|
|
|
Honi lotu behar litzaioke nolakoa den ikasleei, gaztetxoei eskaintzen ari gatzaizkien eskola eredua, zenbateraino erantzuten dien haien benetako beharrei, interesei, jakin minei. Izan ere, euskara eskola hizkuntza baino ez baldin bada, eta gainera eskola eredu horren nolakotasuna gazteendako modukoa ez baldin bada,
|
haien
bizitzatik urrun baldin badago edota arrotza baldin bazaie, pentsa, hainbat okerrago. Hemen, heziketa modu askeago baten aldeko eta pertsonen beharrak hobeki zaintzen dituen eskola eredu baten aldeko nire aldarria egingo dut, horrek
|
|
|
Ez legoke bizitzaren eta eskolaren arteko halako jauzirik edo amildegirik, eta zentzu horretan, euskara ez lukete identifikatuko hainbeste" gorroto" duten zerbait horrekin. Gazteen interes, jakin min eta beharretatik abiatu ahal bagenu, gehiago konektatuko genuke
|
haiekin
, eta hobekiago ulertuko lukete eskolaren zentzua.
|
|
|
Muga jartzen diegu sakelako telefonoaren erabilerari, jarrera matxistei, eta zergatik ez erdararen erabilerari? Ikasleek aukera dezakete beste eredu batean izena ematea –ez dago
|
haien esku
, gurasoenean baizik, badakit–, baina ulertu behar dute gurean egoteak dakarren inplikazioa, gure identitatearen funtsa euskara dela argi adierazi behar diegu, hitzez eta ekintzaz, hala dela, eta ez dugula onartuko horren kontra doan jarrerarik. Ez dugula onartuko hori abstraktuan uzten dut, tokian tokiko erabakiak, proposamenak eta abar hartu direlako, bistan dena, baina hemen argi utzi nahiko nuke euskararen erabilerak (edo erabileraren auziak) helburu estrategikoa izan behar duela ikastetxe guztietan.
|
|
|
Motibazio alderdiak landuz, noski, soziopolitikoak ere bai, jada aipatu dudan bezala, baina ez hori bakarrik. Modu batean ala bestean, mugatu egin behar da ikasleen joera geldiezin hori, eta
|
haiek
jakitun izan behar dira horretaz. Gainera, askotan oharkabean pasatzen zaigun kontu bat ere badago, eta honakoa da:
|
|
|
Hitzaren poza transmititzen duten testuak bilatu, sentitu, eta
|
haiek
eman dezaketen etekina ezagutu. Testu jakin batzuen dotorezia, edo izaera ludikoa, edo erritmo burutik kendu ezina deskubritu eta haien jabe egin buruz —bihotzez— ikasteraino.
|
|
|
Hitzaren poza transmititzen duten testuak bilatu, sentitu, eta haiek eman dezaketen etekina ezagutu. Testu jakin batzuen dotorezia, edo izaera ludikoa, edo erritmo burutik kendu ezina deskubritu eta
|
haien
jabe egin buruz —bihotzez— ikasteraino. Deskubrimendu horrek eramango gaitu —ez beste ezerk— umeari hitzaren poza transmititzera.
|
|
|
Idatzizko magia, berriz, begietatik sartzen da, eta hogeitaka letra dira magia horren giltza.
|
Haiek
elkarrekin lotuz haien magia gauzatzen ari da umea. Mundu fisikoaz gainera, beste mundu oso bat ari da zabaltzen irakurlearen begien aurrean.
|
|
|
Idatzizko magia, berriz, begietatik sartzen da, eta hogeitaka letra dira magia horren giltza. Haiek elkarrekin lotuz
|
haien
magia gauzatzen ari da umea. Mundu fisikoaz gainera, beste mundu oso bat ari da zabaltzen irakurlearen begien aurrean.
|
|
|
Ikasleen prestakuntza urrutiratzen hasi da ahozkotasunetik, item idatziek eta ariketa doituek gero eta presentzia gehiago dute
|
haien
bizitzan. Hitzaren presentziari dagokionez, hitza irakaslearena da, nagusiki, gela barruan.
|
|
|
Beraz, komunikazioaren arauen kontrakoak dira erabilera tasa handitzeko horren beharrezkoak ditugun elkarrizketa asimetrikoak (euskaraz ulertzen duten pertsonekin euskaraz egitea, nahiz eta
|
haiek
nahiko gaitasunik ez izan euskaraz mintzatzeko eta guri erdaraz erantzun). Komeni da, bada, zailtasunaz jabetzea, edozein ohitura berri ezartzeko (automatizatzeko) beharrezkoak diren konstantzia eta progresioa modu kontzientean lantzeko.
|
|
|
8 Soziolinguistika Eskuliburuaren definizioa: " Erregistroa da solaskideen arteko harremanak,
|
haien
asmoak, gaiak, formaltasun maila eta egoera definitzen duten beste hainbat faktore kontuan hartuta erabiltzen den hizkuntza aldaera. Testuingurura egokitutako hizkera.
|
|
|
Atxikimendu ona eta erabilera ohikoa duten ikasleen kasuan, esaterako, beste eskualde batzuetako gazte euskaldunekin mintzatzen hasteko ziurtasunik eza eta urduritasuna jaso ziren ikerketan. Seguru sentitzen diren eskualdetik ateratzean,
|
haiek
ere hizkuntza komunitate gutxituko hiztunek ohikoa duten estres linguistikoa jasaten dute.
|
|
|
— Gazteekin egin behar dugun lanari koherentzia emateko ezinbestekoa da hizkuntza komunitate osoak behar bezala erantzutea. Nahiz eta gazteek euskararen egoera gutxitua ulertu,
|
haien
erabilera ezin da simulakro hutsa izan eta euskara erabiltzeak gero eta zentzu handiagoa izan behar du gertuko komunitatean eta gizartean, orokorrean. Horretan aurrera egiteko:
|
|
|
Praktika komunitateek ezagutza eraikitzeko, partekatzeko eta zabaltzeko dituzten egiteko moduak izan dira kontuan, eta, zeregin horretan, hizkuntzak berariazko garrantzia hartzen du; izan ere, praktika komunitatea edozein dela ere, elkarreraginean arituz gero sortutako testuen bidez eraikitzen, partekatzen eta zabaltzen baita ezagutza gizartean. Hortaz, praktika komunitate horietan zeharkakoak diren alderdiei erreparatzea eta
|
haiek
bistaratuta aritzea behar beharrezkoa izango da, curriculumari behar besteko etekina ateratze aldera.
|
|
|
• Egoerak eta
|
haien
ezaugarriak
|
|
|
Bronckarten ikuspegiaren gainean HABEk egindako irakurketa gurera ekarriz (Esnal, 2009), bost aldagairen araberako erabakietan oinarrituta ekoiztuko genuke edozein testu: igorle eta hartzaileak eta
|
haien
rol soziala biltzen dituzten enuntziatzailea (enuntziazio igorle) eta enuntziatarioa (enuntziazio hartzailea), xedea, testu generoa eta erabilera esparrua.
|
|
|
Hortaz, eguneroko bizitzako egoera batek testuinguruan jarriko duen edozein ikaskuntza prozesu abiaraztean aktibatzen diren eragiketa kognitiboen artean (konparatu, kalkulatu, inferitu, interpretatu, hautatu...), aldi berean kognitiboak eta linguistikoak direnak ere aktibatuko dira, edota lehenengo
|
haiek
aktibatuko dituzte (deskribatu, definitu, azaldu, justifikatu, argudiatu...).
|
|
|
Hortaz, edozein sekuentzia didaktiko prestatzerakoan, irakasleak erremediorik gabe begiratu dio ebaluazioari bere osotasunean. Egoera hori abiapuntu duela, unitatea hasteaz batera ahalik eta xeheen adierazi ditu erdietsi beharreko helburuak eta
|
haien
lorpen maila zehaztuko duten adierazleak.
|
|
|
Beraien artean hitz egiteko, apika, pertsonen arteko oinarrizko komunikazio trebetasunak (PAOKT) paratuko dituzte martxan.
|
Haien artean
nahiko maila desberdinak dituztela ikusi dugu (C1, B2, B1). Zer hizkuntza erabiliko dute talde lanean hiruren artean hizketan ari direnean?
|
|
|
Taldeka, ikasleen eguneroko egoera bati buruzko esketx bat antzeztuko diete ikaskideei, emandako rolak betez. Rolak
|
haien
eguneroko egoera komunikatiboetara lotuta egonen dira, lagunarteko hizkera erabiliz.
|
|
|
Egoerak eta
|
haien
ezaugarriak zehaztu berri ditugu goiko atalean. Esandakoa kontuan hartuta, diziplina edota jakintza arloa edozein dela ere, egoera guztiek helburu jakin bati erantzuteko zeregin bakarra izango dute, eta egoera horretan parte hartuko duten igorle eta hartzaileak izango ditugu.
|