|
2000
|
|
|
Horrez gainera, Iparraldean
|
gertatu
zena aditzera eman nuen. Eta ez edonolako ofizialtasuna, epaitegietan erabili beharrekoa baizik.
|
|
|
(bai) esan arte zigorrez behartu zituzten eta zigorraren ondotik sutan errez heriotzara eraman. Gezurra badirudi ere, hala
|
gertatu
zen.
|
|
|
Euskal Autonomia Erkidegoan bi hizkuntzak ofizial izanik, euskalduna euskaraz epaitzeko eragozpenak badira, zer ez da
|
gertatuko
Europako Kontseiluak prestaturiko Eurogutuna onartzerik nahi ez zuen Frantziapean dagoen Euskal Herrian. Orain Frantziak Eurogutunari sinadura eman nahi omen dio, baina bere Konstituzioaren 2 artikulua aldatu gabe.
|
|
|
Baina, hara hor, Frantziako Estatu Kontseiluak bere esku du hizkuntzei dagokien arazo hau eta bera da Europako Batasunean hizkuntza gutxituen aldeko gutunari betoa jarri diona, bere Konstituzioaren 2 artikuluaren kontrakoa omen dela eta. Orain onartu duelarik, zer
|
gertatuko
ote bere Estatu barnean?
|
|
|
Hala bada, betor ordu onean. Baina ez dadila
|
gertatu
F. Mitterrand-ekin bezala, 1981eko maiatzean presidentetarako hautagai zela agindu bai, baita urtebete geroago, 1983ko maiatzaren 26an agertu ere Journal Officiel ean Unibertsitate aurreko hezkuntzetan bertako hizkuntzak irakastea, euren artean euskara aipatuz. Baina, karguaz jabetu zenetik, hori aurrera eramaten ez zen ahalegindu.
|
|
|
25 artikulua. 1 Pertsona orok du bizimodu egokia izateko eskubidea, bai berari eta bai bere familiari osasuna eta ongi izatea bermatuko diena, eta batez ere janaria, jantziak, bizitokia, mediku sorospena eta gizarte zerbitzuak; eta baita lanik eza, gaixotasuna, elbarritasuna, alarguntasuna, zahartzaroa edo bizibidea nahi gabe galtzeko beste kasuren bat
|
gertatzen
denerako asegurua izateko eskubidea ere.
|
|
|
Kontuan izanik giza eskubideak ez ezagutzearen eta gutxiestearen ondorioz, giza kontzientziari irain egiten dioten basakeriak
|
gertatu
izan direla; eta gizon emakumeek, beldur eta gabezia orotik aske, hitz egiteko askatasuna eta sinesmen askatasuna izango dituzten munduaren etorrera aldarrikatu dela gizakiaren helburu nagusi;
|
|
|
Hizkuntzaren ofizialtasunari buruzkoan ordea, kon tuan hartu eta ezagutarazi beharrekoa iruditzen zait, euskarak lehen aldiz izan zuen ofizialtasuna, Nafarroako erresumaz gainera, Iparraldean
|
gertatu
zela, Frantziako Estatuaren barnean XVI. mende hasieran. Bazirudien bide egokia hartu zutela, baina laster aldatu ziren irizpideak eta, gerorantz, hango hertsitasuna na bar menagoa izan da.
|
|
|
Euskararekin ere gauza bera
|
gertatu
izan da, zeren Erronkarin erabili dena Zuberokoagandik hurbilago zegoen ondoko Zaraitzu haranekoa baino. Eta gauza bera aurki genezake handik mendebaldera begiratzen badugu, zeren Zaraitzutik Erro ibarrean zehar Baxenabarreko euskara erabili baita, eta Baztandik Bidasoara arte Lapurdikoa.
|
|
|
Jakin nahi duenarentzat, hor daude lekukoak. Beraz, zergatik ez kezkatu gaur egun
|
gertatzen
ari denaz. Non dira giza eskubideak?
|
|
|
Eta horren ondorio ageriak ere hor ditugu. Lekukotzat, hara zer
|
gertatu
zen Nafarroako Epaitegi Nagusiak Barañaingo Udalaren kontra jarri zuen auziaz; horren adibiderik egokiena Euskaltzaindiaren salakuntza izan zen, Bilbon 1997ko apirilaren 25ean sinatua (ikus Euskera, XLII, 1997, 193 orr.).
|
|
|
Gertatuak
|
gertatu
, Nafarroako Gobernua entzungor egiten ari da eta orain ez dio baimenik eman nahi Iruñean aspalditik ari den euskarazko irratiari. Hortik ikus gaur egun nafar agintariek euskara den Lingua Navarrorum i zer opa dioten.
|
|
|
Aita Agustin Kardaberazen Euskeraren berri onak (1761) irakurri baizik ez dago. Han agertzen dituen salakuntzak, Araban
|
gertatzen
zenari buruz, oso larriak dira. Liburuaren hirugarren kapituluko 16 orrialdeetan agertzen zuenez, berri onaren ordez berri txarrak dira.
|
|
|
Gero, horren ondorioz noski, Unesco arduratu zen lan sakon bat
|
gertatzen
, soziologo, hizkuntzalari eta pedagogoak bilduz eta elkarren artean hizkuntzen arazoa aztertuz, erabakiak argitara emateko, gomendio gisa: L, emploi des langues vernaculaires dans l, enseignement, 1953 urtean.
|
|
|
Baina ez zen horrela
|
gertatu
. Rocío García de Mainuetaren aurpegia imajinatzen saiatu arren, soilik eskotea gogoratzen zitzaion, eta hori ere nekez.
|
|
|
Sei urte pasatu dira, eta oraindik ezin dut sinetsi mutilak egin zidana.
|
Gertatutakoa
gertatu eta gero Irlandara etorri nintzen bizitzera, eta gutxienez lantxo bat aurkitu dut aterpetxe honetan, eta horrek ematen dit aurrera segitzeko poza. Baina hala ere ezin dut ihes egin lehengo oroipenetatik.
|
|
|
Sei urte pasatu dira, eta oraindik ezin dut sinetsi mutilak egin zidana. Gertatutakoa
|
gertatu
eta gero Irlandara etorri nintzen bizitzera, eta gutxienez lantxo bat aurkitu dut aterpetxe honetan, eta horrek ematen dit aurrera segitzeko poza. Baina hala ere ezin dut ihes egin lehengo oroipenetatik.
|
|
|
Bere ikaran oiloak esnatu zituen, eta ondoren kortako hiru behiak, zeinak lo sakonean baitzeuden, minutu gutxiren buruan
|
gertatuko
zen hondamendiaren berri jakin gabe. Oilarrak keinuz aitortu zien gertatuko zena, munduaren akaberaren aurrean zeudela eta jateko, jateko gogoz, behintzat tripa beteta hil zitezen, eta agur esan zien hegoekin, heriotza gauza luzea da lagunok esan nahi izan zien, eta gauaren ondorengo amildegian ahalik eta duintasun handienarekin eror zitezen eskatu zien oilar izutuak.
|
|
|
Bere ikaran oiloak esnatu zituen, eta ondoren kortako hiru behiak, zeinak lo sakonean baitzeuden, minutu gutxiren buruan gertatuko zen hondamendiaren berri jakin gabe. Oilarrak keinuz aitortu zien
|
gertatuko
zena, munduaren akaberaren aurrean zeudela eta jateko, jateko gogoz, behintzat tripa beteta hil zitezen, eta agur esan zien hegoekin, heriotza gauza luzea da lagunok esan nahi izan zien, eta gauaren ondorengo amildegian ahalik eta duintasun handienarekin eror zitezen eskatu zien oilar izutuak. Hilda gaude, hilda gaude!
|
|
|
Bada, Irlandan zehar inoiz ez bezala, zenbait bonba jarri zituzten gaizkile horiek". Eta denak batera hasi ziren atentatuak
|
gertatutako
tokiak aipatzen: Dublin, Wexford, Cork, eta abar.
|
|
|
Dublin, Wexford, Cork, eta abar. " Lahinchetik hurbilen
|
gertatutakoa
, berriz, Dinglen izan zen".
|
|
|
Txemak ez zuen arnasarik ere hartu nahi, zarata guztiak isilduko zituzkeen Fergusek esango zuena behar bezala ulertzeko, eta Eiderren inguruan
|
gertatutako
pasadizo hura Eider ez zen beste norbaiten ahotik entzuteko. Izan ere, Txemak jokatuko luke atentatu txiki haren egileak Ipar Irlandako sei tipo haiek izan zirela.
|
|
|
" Ba atentatu horiek ez ziren ezer izan hementxe bertan, Lahinchen,
|
gertatutakoarekin
konparatuta", jarraitu zuen Fergusek. " Nonbait protestante lealista talde batek materiala lortzeko kontaktua egina zuen hemengo inguruko kostaldetik.
|
|
|
"
|
Gertatu
zena da IRAk jakin zuela, nola edo hala, kontaktu hori gertatuko zela, eta ondorioz justizia bere esku hartu zuen: bost hildako egon ziren Lahinchen gertatutako tiroketan, denak protestanteak.
|
|
|
" Gertatu zena da IRAk jakin zuela, nola edo hala, kontaktu hori
|
gertatuko
zela, eta ondorioz justizia bere esku hartu zuen: bost hildako egon ziren Lahinchen gertatutako tiroketan, denak protestanteak.
|
|
|
" Gertatu zena da IRAk jakin zuela, nola edo hala, kontaktu hori gertatuko zela, eta ondorioz justizia bere esku hartu zuen: bost hildako egon ziren Lahinchen
|
gertatutako
tiroketan, denak protestanteak. IRAk segada prestatu zien eta eulitxoak bezala erori ziren bost lealistak.
|
|
|
IRAk segada prestatu zien eta eulitxoak bezala erori ziren bost lealistak. Eta beno, nik tiroketa nola
|
gertatu
zen ikusi nuen: bost gazteak hondartzaren parean zeuden, beste inor ez inguruan.
|
|
|
Banekielako
|
gertatuko
zela, horregatik ekarri dut etxetik musika kasete hau. Antonio Breschiren" Mezulari" diskoa, hain zuzen.
|
|
|
26 udaberri fresko. Bost urte egiteko zegoen zoritxarreko Bloody Sunday hura
|
gertatu
zenean, 1972an. Militarrek hamalau derrytar hil zituzten.
|
|
|
Gaur Jabirekin gogoratu naiz. Eta hori
|
gertatu
denean ez dut jakin zerk bultzatu nauen oroipen hori izatera, baina geroago konturatu naiz Ralph izan dela gogoratzearen bidea ireki didana.
|
|
|
Batzuetan Ralph izaten dut aurrean (edo gainean, edo...), baina besteetan Jabi ikusten dut nirekin. Ez dakit zer
|
gertatuko
den amets hau egun gutxi barru amaitu eta Euskal Herrira bueltatu dudanean. Zer edukiko dut orduan buruan?
|
|
|
Bistan zen istripua izan zela. Inguruan zebilen norbaiti (Rocío García de Mainueta, akaso?) zer
|
gertatu
zen galdetu zion. Pertsona hark, Rocío izan zitekeen hark, erantzun zion zaurituetako bat Eider izan zela.
|
|
|
–Kakatara. Eta gero
|
gertatzen
da neure burua ere gorrotatzen hasia naizela: gertatzen zenaz lehenago ez konturatzeagatik, itsu itsuan hona etortzeagatik... eta kauenlaostia, puta zahar batekin oheratzeko dirurik ez izateagatik.
|
|
|
Eta gero gertatzen da neure burua ere gorrotatzen hasia naizela:
|
gertatzen
zenaz lehenago ez konturatzeagatik, itsu itsuan hona etortzeagatik... eta kauenlaostia, puta zahar batekin oheratzeko dirurik ez izateagatik. Behintzat mendeku txiki hori hartuko nuke diru apur bat banu.
|
|
|
Eta gai honetaz pentsatzen ari nintzela, Hondurasko kartzela batean
|
gertatutakoak
gogoratu zaizkit. Abuztuko egun hartan presoek su eman zioten euren aterpe bakarra zen Santa Barbara kartzelari.
|
|
|
Hori dena
|
gertatu
zen zenbait hilabete lehenxeago. Baina" badator, badator..." entzun zuen, eta indarra eginaz ate guztiak ireki zituen bere burutxoarekin.
|
|
|
Gehienek baietz esan zuten, eta momentu batez ezezkoa eman zutenei begira geratu naiz, euren taldean sartzeko tentazioarekin, hain nekatuta bainengoen. Baina beno, argi zegoen azkenean zer
|
gertatuko
zen, ezta. Parrandazaleen taldean sartu eta goizeko ordu bietan heldu gara gure logeletara.
|
|
|
Gu geunden lekutik besoak, hankak eta buruak ikusten ziren mugimenduan, zirimola itzela sortuz. Segundo batzuk behar izan nituen erreakzionatzeko, ez bainuen ulertzen zer
|
gertatzen
zen (beharbada, eta ez da broma, edan nuen guztiagatik), eta zurrunbilo hartara hurbildu nintzenerako denboratxoa zeraman bertan Duncanek, borrokan zebiltzanak banatzeko ahaleginetan. Borroka bat zen, bai, Duncanen lagunetako baten eta nireetako baten artekoa.
|
|
|
Borroka bat zen, bai, Duncanen lagunetako baten eta nireetako baten artekoa. Ez dakit zer
|
gertatu
zen, ezta jakin nahi ere, baina gehienon mozkorraldia une horretan eten zen. Batzuk haserre, besteak lotsatuta, eta gutxi batzuk (Duncan eta ni, zehazki esateko) gertatutakoagatik elkarri barkamena eskatzen, denak bueltatu ginen aterpetxera.
|
|
|
Ez dakit zer gertatu zen, ezta jakin nahi ere, baina gehienon mozkorraldia une horretan eten zen. Batzuk haserre, besteak lotsatuta, eta gutxi batzuk (Duncan eta ni, zehazki esateko)
|
gertatutakoagatik
elkarri barkamena eskatzen, denak bueltatu ginen aterpetxera. Lo egitea lortu badut nekeagatik izan da, baina amorrazioz beteta, hori bai.
|
|
|
Hala ere, honek guztiak ez du batere garrantzirik geroxeago
|
gertatu
zaidanarekin konparatuta.
|
|
|
|
Gertatzen
dena da arratsaldean, portuan paseatuz hitzaldiaren orduaren zain nengoela, espero ez nuen norbait hurbildu zaidala: Ralph.
|
|
|
Zer dela-eta etorri zait bestela aurreko gauean berbarik ere egin ez zidan hau? Eta gainera, akordatu naiz ez nagoela etxean, eta oraindik ez zaidala ezer txarrik
|
gertatu
, baina dena da posible, ezta. Eta tipo honek auskalo ze intentzio duen nirekin...
|
|
|
Hori guztia
|
gertatzen
denean erantzun psikologiko bi daude gizakiaren bizitzan:
|
|
|
Nire kasuan, ordea, ez zen bietako bat ere
|
gertatu
. Alderantziz, animaliekiko enegarren aukera bat etorri zitzaidan, nondik eta zerutik.
|
|
|
Hementxe nago, poz pozik! Noski, ez zen atzo
|
gertatu
, eta horrek asko laguntzen du penak uxatzeko momentuan. Gure abesti zahar batek dioen bezala, arrain asko dago itsasoan.
|
|
|
Azaldu nahi nuena zera da, inmentsitatearen sentsazio bera bizi izan nuela garai hartan ere: hondartzan geundela
|
gertatu
zitzaidan lehenengoz, handik aurrera sarritan errepikatuko zela oraindik ez nekienean. Txemak itsasoa eskaini zidan, eta nire gaztetasunean ilusioz hartu nituen bere hitzak.
|
|
|
Baina beti
|
gertatzen
zait ideiak trumilka etortzen zaizkidala, eta hara non hasi naizen hodeien inguruan berbetan, beste hamaika mila konturen bueltan hasi aurretik. Ikaragarria da enroilatzeko modu hau.
|
|
|
neska bakarti bat egiten ikusten dutenean automatikoki pentsatzen dute neska horrek bidaiatzeko baino beste zerbaiterako gogo gehiago izan behar duela buruan. Ninfomaniatik beherako ezer ez zaie kabitzen astazakil horiei, baina hala ere lasaitzeko esan dit, oso gutxitan
|
gertatzen
dela. Holakoetan serio mantentzea izan da berak erabili duen teknika, hitzik ez egitea eta begirada errepidean galtzea.
|
|
|
Hori bai: aitortu didanez, behin
|
gertatu
zitzaion kamioi bateko kabinan sartu eta ezin eutsi izan ziola bere eskuinean gidari zihoan gaztearen morboari. Berak azaldu didan naturaltasun guztiarekin saiatu naiz, Bitakora, zure orrietan idazten, nahiz eta hasieran harritu egin naizen, munduko gauzarik normalenak balira bezala kontatu baitizkit kabina barruan gertatutakoak.
|
|
|
aitortu didanez, behin gertatu zitzaion kamioi bateko kabinan sartu eta ezin eutsi izan ziola bere eskuinean gidari zihoan gaztearen morboari. Berak azaldu didan naturaltasun guztiarekin saiatu naiz, Bitakora, zure orrietan idazten, nahiz eta hasieran harritu egin naizen, munduko gauzarik normalenak balira bezala kontatu baitizkit kabina barruan
|
gertatutakoak
. Gidariaren tirantedun kamixeta goitik behera bustitzen zuen izerdiak izan zuen errua, Rocíok onartu duenez.
|
|
|
Abuztuko egunkariak eskatu zituen, eta gero irailekoak, baina tarte horretan beste mila atentatu
|
gertatu
ziren eta horiek hartzen zuten aurrekoaren lekua, eta inon ez Ralphik edo atxiloturik.
|
|
|
Nire askatasuna deskubritu dut, baina askatasun hori ez da kabitzen loturaz jositako munduan. Zer
|
gertatuko
da?
|
|
|
Eta honek izorratzen nau. Ez etxera bueltatzean
|
gerta
daitekeenagatik, baizik eta pentsamendu hauek ez didatelako uzten Ralphekin momentua oso osoan bizitzen. Maite dut Ralph, inoiz inor maite izan ez dudan bezala.
|
|
|
Horregatik diot etxera iristea lasaigarria izan zela niretzat. Hori atzo
|
gertatu
zen, eta oraindik ez naiz kalera irten. Beraz, pentsa.
|
|
|
Zer
|
gertatuko
da jende honekin egia aitortzen dudanean. Bizitza berri bati ekin diot, inork ezagutzen ez nauen hiri handiren batean?
|
|
|
Honek ezin du horrela jarraitu. Jabirekin asteburu hau pasatu eta gero, iruditzen zait mundu guztiak jakin behar duela hemen zerbait
|
gertatzen
ari dela. Momentuz, argi esan diot Jabiri hau azken aldia izan dela.
|
|
|
Baina arrazoia eta sentimenduak bide desberdinetatik doaz, eta hara: maite ez dudanarekin bikote bizitza ia normala egiten ari naiz,
|
gerta
daitekeenaz beldurtuta. Eta Txemaren lagunik onenarekin larrua jotzen, eta Jabiren antza duen irlandar batekin maiteminduta, eta batek daki zenbat gauza absurdu gehiago.
|
|
|
Uste nuen ez zitzaiola pasa den urtean bezain ondo irtengo, baina argi utzi dit askoz ere hobeto irteten zaiola: " Eider", esan du, eta aspaldiko partez lurrikara nabaritu dut barrenean, Connemaran
|
gertatzen
zitzaidan bezala.
|
|
|
Ez diot sartzen utzi, eta esan diot ez etortzeko gehiago. Zergatik
|
gertatu
behar ote zait niri hau guztia!
|
|
|
Baina hori laster
|
gertatuko
zen, etorkizun hurbil batean. Orain Derryko liburutegian zegoen, esku urduriz urtebete lehenagoko egunkarien orrialdeak pasatuz.
|
|
|
Normala zenez, Lahincheko atentatuaren albistea uztailaren 14ko egunkariak zekarren, titular handitan: " IRAren erantzun odoltsua orangisten jai egunari", eta beherago," Bost hildako Lahinchen (Clare konderria) atzo
|
gertatutako
tiroketan". Albistea ondo ezagutzen zuen, baina hala ere osorik irakurtzeko ahalegina egin zuen:
|
|
|
Harrigarria zen urtebete lehenago, 1993an, zenbat gauza
|
gertatu
zen Txemaren bizitzan. Urtarrilean postu bat egin zuen gora lanean, otsailean tumore bat kendu zioten bere aitari, martxoan pisua erosi zuen, apirilean Londres hankaz gora utzi zuen IRAren bonba batek, eta beraz Irlanda ernaldu zitzaion bihotzean Eiderri, eta garagardo botila altxatu zuen; maiatzean bakarrik, oso bakarrik sentitu zen; ekainaren 30ean Rocío García de Mainueta azaldu zen urte askoren ondoren; uztailean Eider hegazkinean desagertzen ikusi zuen, eta 26 egun bata bestearen atzetik joan zitzaizkion (astiro, berunezko, mantso, bero); abuztuan, irailean, urrian, azaroan, abenduan ez zuen gogoratzen, ezerk ez zuen erlieberik hilabete horietan.
|
|
|
Gaur
|
gertatu
da. Banekien gertatu behar zuela.
|
|
|
Gaur gertatu da. Banekien
|
gertatu
behar zuela. Eskerrak bi oheko gela bat hartu genuen, bestela Rocío gauza baita hamabiko batean ere berdina egiteko.
|
|
|
Ondorengo guztia zurrunbilo bat izan da:
|
gertatutako
gauza bakoitza zein ordenatan joan den ziurtatzerik ez dut, kontrolik gabeko jai batean zuritoa ala kubata, bietatik lehena zein izan zen jakiterik ez dagoen legez. Badakit adibidea ez dela zorrotzegia izan.
|
|
|
Bihotzeko taupadak entzun behar izan dizkit derrigorrean. Bere begi beltzek almohadan iltzatu nahi nindutela zirudien, eta biok genekien zer
|
gertatu
behar zuen, baina begiratu baino ez zidan egiten, eta ni jada bere aurpegiko azala ere konkistatzera heldu naiz, eta ez diot begirik gainetik kendu, baina erresistentziarik ere ez dut aurkitu hatz puntekin lurralde leunak eskuratzen ari nintzenean: belarri gingilak, kopeta beroa, bekainen artetik behera begiak, sudurra ere konkistatu dut.
|
|
|
Lekua, eguna, mutilaren izena eta, gutxi gorabehera, aurreko orduak. Baina ez nuen oroitzen sentsazio hori, alegia,
|
gertatuko
dela jakin eta hala ere denbora joaten uztea, denborarekin jolastea. Ez nuen oroitzen, beharbada hau izan delako musuaren zain lasaitasunez itxaron dudan lehen aldia, gertatu behar zuenak ordutegi jakinik ez zuela ulertu dudan lehen aldia.
|
|
|
Baina ez nuen oroitzen sentsazio hori, alegia, gertatuko dela jakin eta hala ere denbora joaten uztea, denborarekin jolastea. Ez nuen oroitzen, beharbada hau izan delako musuaren zain lasaitasunez itxaron dudan lehen aldia,
|
gertatu
behar zuenak ordutegi jakinik ez zuela ulertu dudan lehen aldia. Presarik gabe, gure helburuan sekula pentsatu gabe, helburua zela ere jakin gabe, gertatuko zen ziurtasunaz eta, bien bitartean, gure arteko begiradekin gozatuz.
|
|
|
Ez nuen oroitzen, beharbada hau izan delako musuaren zain lasaitasunez itxaron dudan lehen aldia, gertatu behar zuenak ordutegi jakinik ez zuela ulertu dudan lehen aldia. Presarik gabe, gure helburuan sekula pentsatu gabe, helburua zela ere jakin gabe,
|
gertatuko
zen ziurtasunaz eta, bien bitartean, gure arteko begiradekin gozatuz.
|
|
|
Eta zure orrietan idatzi nuena ez zen gezurra: ohetik jaiki eta egunean
|
gertatuko
zitzaidana ia minutuz minutu ezagutzen nuen. Banekien ze arropa jantzi behar nuen, termostatoak hamar minutu behar zituela ura berotzeko, Seat zaharra estarterraren bidez jarri nuela martxan, inork errespetatzen ez duen stop seinalea ehun metro harago zegoela, bariante berria, bihurgune baten atzetik osaba Pedroren baserria.
|
|
|
|
Gertatzen
dena da Rocíori azaldu nizkion arrazoiak koskatxo bat harago zihoazela. Txema aipatu nion.
|
|
|
Duela urte batzuk (zenbat ote? Hiru edo?)
|
gertatutakoa
kontatu nion orduan, eta Irlandan zeharreko nire ihesalditxoaren arrazoia hori zela aitortzera iritsi nintzen.
|
|
|
Zeren, noski, udalekutik etxera bueltatu eta ziplo bota bainion dena: nola
|
gertatu
zen, eta barkatzeko, niretzat ez zuela horrek ezer esan nahi; eta berak ea zelan egin nion hori, betiko maite behar ninduela jakinik, eta ea ez nintzen kapaz izan ezetz esateko Jabik tabernako komunera eraman eta prakak erantzi zizkidanean. Eta nik mesedez Txema, barkatu.
|
|
|
Okerrena zen horrela jarraituz gero zuela inora ere begiratu; berak ere, bere garaiko beste edozein maiteminduk egingo zuen bezala, gupidarik gabe eskaini baitzizkion zeruko izarrak, itsasoetako sakonerak eta begi bien aurrean agertzen zitzaion guztia. Dudarik gabe 68ko maiatzak bere eragina izan zuen belaunaldi hartako gazteengan, nahiz eta Txema, artean,
|
gertatzen
ari zenaz konturatu ere ez zen egiten. Iraultza txikiaren hamargarren urtemugan, UHFko erreportaia baten bidez jakin zuen Paris" Eska ezazu ezinezkoa" zioten muralez bete zutela.
|
|
|
–Bai. Zuei ere
|
gertatuko
zitzaizuen antzeko zerbait, noski.
|
|
|
–Galdera bat baino ez: zuen artean zerbait
|
gertatzen
zen?
|
|
|
Baina ez naiz oroitzen; ez dut istripua baino lehenagoko sentimenduen oroipen argiegirik. Azkarregi
|
gertatu
zen eta egia esateko ez dut Eiderren portaera gogoratzen. Momentuak, usainak, berbak eta antzekoak ondo; azken agurraz ere ondo akordatzen naiz, baina bere jarrera... horrela, orokorrean, ez dakit zelakoa izan zen.
|
|
|
Akaso zakarregi jokatu dut zurekin: noski, oso maja zegoen garai batean ere
|
gerta
zitekeen istripua. Baina ematen du hor zorteak ere gure aurka nahi izan duela, zorteak edo dena delakoak ze... ze nik ez dakit zer pentsatu ere...
|
|
|
Normalean animo hitzak neuk entzuten ditut... Baina istripuak egunero
|
gertatzen
dira, dozenaka gainera; eta hau, Eiderrena, beste bat izan da. Non eta bariante berrian, gainera.
|
|
|
Beno, bai, guretzat kolpe izugarria, ezta?, baina azkenean datu bat baino ez da izango istripu hau, puntu beltz batean hildako beste gidari bat. Horrela
|
gertatu
zen, eta bihar beste familia bati gertatuko zaio, eta ezin da pentsatu istripu horiek egoera psikologiko jakin batek sortu dituenik.
|
|
|
Beno, bai, guretzat kolpe izugarria, ezta?, baina azkenean datu bat baino ez da izango istripu hau, puntu beltz batean hildako beste gidari bat. Horrela gertatu zen, eta bihar beste familia bati
|
gertatuko
zaio, eta ezin da pentsatu istripu horiek egoera psikologiko jakin batek sortu dituenik.
|
|
|
Atea bere gibelean ixten ari zela ikusi zuen azkenengoz Maite, oraindik adi, gelara sartzean Txemaren lehen erreakzioa zein izango zen zain. Askotan egona zen Eiderren gelan, batez ere pisua erosi baino lehenagoko garaietan, eta denbora gutxi falta zen biak batera bizitzen hasteko, zoritxarreko istripua
|
gertatu
zenean. Eta aspaldiko garai haietatik hona gauzak gutxi aldatu ziren bertan:
|
|
|
momentuz bertan idatziko ditut sentitzen ditudan guztiak, nahiz eta hona itzultzean ordenagailuan dena garbira pasatu. Beraz, eta pelikuletan
|
gertatzen
den bezala, koaderno honi izen bat ipintzea pentsatu dut: Bitakora.
|
|
|
|
Gertatzen
dena da ez dela guztia hain polita, eta denboraldi batez ez dut ordutegirik nahi, ez dut sinpatika izan nahi, ez dut ondo geratu nahi, ez dut eroso bizi nahi. Aukera asko daude kate horiek apurtzeko, eta bat ihes egitea da.
|
|
|
Zehaztu gabeko ordu txikiren batean atera zuen gaia, eta Txemak une hartako mozkorraldiaren ondoriozko pozari egotzi zion Eiderren supituko amets hura. Aspaldi hartan perretxikoak bailiran sortzen ari ziren ukitu zeltiko artifizialeko pub batean
|
gertatu
zen. Guztiari zahar itxura emango dion berniza erabiltzea nahikotzat hartzen duten pub horietako batean.
|
|
|
Pena, ordea, horretaz berandu ohartu izana, aterpetxera bueltatzeko ordua gainean nuenean egin baitut aurkikuntza hori. Baina ez zait gehiago
|
gertatuko
. Eta hala ere pozik nago.
|
|
|
Beharbada azkenik hemen nagoelako, beharbada etxetik, herritik alde egin dudalako, beharbada hiri honek itsatsi egiten dituelako bidaiariaren arropetan Liffey ibaiaren marroia, hodeien mehatxuzko karga eta pub en inguruetako zerbezaren usain beltza. Ez zait berriz
|
gertatuko
. Eta hori esatean nire gidari ari natzaio begiratzen.
|
|
|
Hasierako garaiak etorri zaizkit gogora handitasunaren kontu horiek aipatzean, Txemarekin ibiltzen hasi nintzeneko garaia alegia.
|
Gertatu
zen herriko bi mutil ingelesa ikasteko akademia batean sartu zirela, euretako bat gainera oso guapoa. Eta nola gertatzen den gasolina arrasto bat erretzean, halaxe izan zen herriko neska gehienekin ere, mutil horren atzetik hasi ginela denok.
|
|
|
Gertatu zen herriko bi mutil ingelesa ikasteko akademia batean sartu zirela, euretako bat gainera oso guapoa. Eta nola
|
gertatzen
den gasolina arrasto bat erretzean, halaxe izan zen herriko neska gehienekin ere, mutil horren atzetik hasi ginela denok. Mutil hori Jabi zen.
|
|
|
Baina gero etxean datoz komeriak, ohera sartu aurretik Eider gau batez ordezkatzeko zorian egon zitekeen ilehori horren omenezko kanpai jotzearekin. Azken hilabetean behin
|
gertatu
zitzaion Txemari, oraindik istripuarena guztien memorian fresko zegoela, zenbait begirada gurutzatu zitzaiola tabernari gazte batekin. Eta beharbada ez zen aukerarik egongo bizitza errealean.
|
|
|
Eta batzuetan irabazten du batak, bertzeetan bertzeak. Eta bertze batzuetan badirudi ezen batak irabazi duela, baina ez, zeren ustekabean lasterraldia apur bat luzatzen baita, eta irabazle zirudiena —bere ahaleginean leherturik eta ezin aitzina eginik— galtzaile
|
gertatzen
baita hondarrean. Eta egun hartan ere, horixe gertatu zitzaidan, zeren, erran nahi nuena erranik, noiz eta baitzirudien ezen ausartziaren zaldiak beldurrarena garaitu zuela, aldiz, nola ez bainuen nik erabakitzen noiz akabatzen zen lasterraldia baina bertze bazkaldar guztien usteak eta aburuak, eta nola susmatzen bainuen ezen aburu hura ez zela ene aldeko izanen, aitzinatu zitzaidan beldurraren zaldia, eta jaundu zen hura nitaz, finean.
|
|
|
Eta bertze batzuetan badirudi ezen batak irabazi duela, baina ez, zeren ustekabean lasterraldia apur bat luzatzen baita, eta irabazle zirudiena —bere ahaleginean leherturik eta ezin aitzina eginik— galtzaile gertatzen baita hondarrean. Eta egun hartan ere, horixe
|
gertatu
zitzaidan, zeren, erran nahi nuena erranik, noiz eta baitzirudien ezen ausartziaren zaldiak beldurrarena garaitu zuela, aldiz, nola ez bainuen nik erabakitzen noiz akabatzen zen lasterraldia baina bertze bazkaldar guztien usteak eta aburuak, eta nola susmatzen bainuen ezen aburu hura ez zela ene aldeko izanen, aitzinatu zitzaidan beldurraren zaldia, eta jaundu zen hura nitaz, finean. Eta, eskuak bururat eramanik, bekoz beko nuèn don Frantziskoren begi kanporatuei beha geratu nintzen, ekaitza eta tormenta noiz lehertuko, zeren bainekien ezen munduan ez zegoela ekaitz hura geldiaraziko zuen santabarbararik...
|
|
|
" Lasai, Kosme, zeren etxeko jauna ehizarat joan duk, eta ez duk berant arte itzuliko. Badakik, bertzalde, ezen deus ere
|
gertatuko
balitz, nihaur nintzatekeela kulpant bakarra. Eta, orain, hoa kanporat, eta egon adi, badaezpada ere...".
|
|
|
" Eta ez diat aita sainduaren hitzean sinesten: izan ere, ba al dakik zer
|
gertatu
zen Avignonen. Ez?
|
|
|
Bai, badakit oso liburu diferentak direla, konparaezinak eta juntaezinak alde batetik, jeneroetarik hasi eta prosaren azken gorabeheretaraino; baina, bertzetik, zalantzarik ba ote dago, batari zein bertzeari darion spirituaz denaz bezainbatean, ezen Gero k ez duen zabaltasuna eta irekitasuna duela Heptameron ek, gizarte libreago eta permisiboago baten aieru eta seinale...? Eta ez al zaizu iduritzen, ildo beretik, ezen mosen Bernat Etxepa reri ere neke eta gaitz
|
gertatuko
zitzaiola egun hainbat poemaren skribatzea, nola skribatu baitzituen bere denboran?
|
|
|
...ren oroitzen baitut nola aitak, okasino hartan ere, bere ondoreak atera zituen gertaki hartarik, azpimarratzen zigularik ezen Eliza katolikoak bedeinkatu ezkontza hura ez zela soilik bi pertsonaren artekoa, Espainia eta Frantziaren artekoa ere bai, eta ezkontza hark bi estatuen eta bi erresumen arteko urte luzeetako gerlak eta guduak itzali, eta bakealdi sendoa ekarriko zuela, zeina ezin egokiagoa
|
gerta
baitzitekeen, bertzalde, bai frantsesen eta bai espainiarren prosperitatearentzat ere—; sasoin hartan, bada, jaun André, bertze bi presentekin heldu zitzaigun aita. Begi bistakoa zen ezen present haiek ez zirela, ohi bezala, berdinak, zeren fardeltxo bat luzea eta astuna zen, eta bertzea tipia eta arina.
|
|
|
Beldurtu egin nintzen. Baina bururatu zitzaidan orduan zer
|
gerta
zitekeen, baldin ebaki tipi haren egiteko gai ez banintzen osabaren aitzinean hain mementu hil edo bizikoan... eta hain ahalke handia sentitu nuen, non ahalkearen beldurrak odolaren beldurra estali, eta osabarena baino ebaki luzexeagoa egin bainuen. Gero, harro erakutsi nion eskua, miaztu baino lehen.
|
|
|
—Eta orain jakin nahi al duk nola
|
gertatu
zen Lutherorena...?
|
|
|
Eta nola, beraz, kontradikzioneak, hartaraz gero, itxurazkoagotzat jotzen ditudan egiazkoagotzat baino, zer
|
gertatuko
litzateke, baldin, zuk gutunean erraiten zenidan bezala, Giordano Brunoren ideiak aintzakotzat hartu eta are urrunago joanen bagina. Izan ere, mundu honetaz eta bertzeaz mintzatzen gara franko, baina zer, mundu hau eta bertzea bat eta bera balira?
|