|
2000
|
|
|
Gauzak horrela, nahiz eta XX. mendea arte itsaso, ozeano edo ibaietako baliabideak amaiezinak zirelako ustea izan, egunez egun haztegietatiko arrain
|
gehiago
jaten dugu, askotan konturatu ere egin gabe, gure etxe eta jatetxeetan. Gai honen gaineko euskal estatistikarik ez dugu, baina Espainiako haztegi arrain produktoreen elkartearen (Apromar) datuen arabera, Espainiako etxe eta jatetxeetan jandako urraburu eta lupinen% 78 haztegietatikoa zen, 1990ean kopuru hori% 4koa baino ez zelarik.
|
|
|
Honen arrazoietako bat telebista bera da: honen aurrean eserita, normalean baino
|
gehiago
jaten omen da.
|
|
|
Stanford-eko Unibertsitatean ikerketa burutu duten pediatrentzat, telebista denbora batez itzaltzeak ez du bakarrik umeek energia gehiago erre dezaten laguntzen, pantailaren aurrean eserita daudela umeak litxarreriak jan ditzatela eragozten du gainera. Thomas Robinsonek, ikerketaren egileetako batek, dio ikerketa ugarik frogatzen duela telebistaren aurrean jateak normalean jango litzatekeena baino
|
gehiago
jatera bultzatzen duela pertsona.
|
|
|
Jaun Marcel eri genuen, bada, eta aita kanpoan zegoen egun haietan, eta gure amak medikuaren baitan jarri zuen konfiantza... eta honek erran zion jaun Mar celi
|
gehiago
jan behar zuela.
|
|
|
Azken alea irentsita, behako bat aski nuen frutontziaren aniztasuna agortua nuela frogatzeko. Zerbait
|
gehiago
janez gero, errepikatzea zegokidan. Ogiari ere akats egiten ahal nion; barra erdia gelditzen zen, mahaiaren bazter batean.
|
|
2001
|
|
|
Arrain
|
gehiago
jan behar genuke eta gutxienez haragia bezain sarri.
|
|
|
Ez dira funtsezkotzat jotzen aurrez prestatutako elikagaiak, hala nola kroketak, enpanadillak edo pizzak; beraz, hilean hiru aldiz baino gehiagotan ez prestatzea gomendatzen da. Dokumentuak gantz prestakinekin jan behar dela iradokitzen du, hala nola enpanadekin, arrautza irinetan pasatutakoekin eta frijituekin, eta ez daitezela astean bitan baino
|
gehiagotan
jan bigarren plateren eta patata frijituen artean. Frijitzeko, oliba olioa edo oleiko ugariko ekilore olioa erabili.
|
|
|
Hau da, gaizkia ez dela zerbait, zerbaiten falta baizik. Adibidez, behar baino
|
gehiago
jatea, gustuko zaidalako jaki bat. Edo auzoko andrea nahi izatea, atsegina zaidalako, nahiz eta ni beste batekin hitzemanda egon.
|
|
2002
|
|
|
Haren iritziz, analitikak ez du errealitatea islatzen, erreferentzia gisa hartzen diren parametroek ez baitituzte kontuan hartzen unean uneko hezetasuna bezalako inguruabarrak. Belar gehiago Oso garai euritsuetan, txerrikumeak bellota puztua eta askoz belar
|
gehiago
jaten ditu, eta hori ona da haragiaren kalitaterako, baina haren azterketan gantza askoz ere diluituagoa agertzen da. “Egoera horrek —dio Gabriel Hidcotok— industriari bakarrik egiten dio mesede, pentsu edo behor prezioan ordaintzen baititu zerri iberikoak, askoz merkeagoak, alegia”.
|
|
|
Giza gorputzak desegite sistema eraginkorrak ditu, baina gehiegizko proteina orok intoxikazio maila bat eragiten du, ehunak suntsitzea eragiten duena, eta, azken batean, gaixotasuna edo garaiz aurreko zahartzea. Gure beharrak asetzeko behar beharrezkoak baino proteina
|
gehiago
jatea saihestu behar dugu. Harrigarria bada ere, eguneroko proteina beharra oso gutxi aldatzen da pertsona osasuntsuen artean, kirola egiten dutenen artean ere.
|
|
|
Poltsa horiek serum fisiologikoz bete ziren, eta Miriamen gorputzak emandako hestea hartzeko gaitasuna izan zezan ahalbidetu zuten. Ebakuntza egin eta hogei egunera, urte eta erdi baino
|
gehiago
jan gabe egon ondoren, gazteak pure koilarakadak hartu zituen, eta elikadura normala egiten du, nutrizio eta dietetika zerbitzuak gainbegiratua. Miriamek, ingresatutako hilabeteak eta gero, talde mediko eta kirurgiko osoari “bizi aukera” hori eskertu nahi izan zion, eta bere egoeran zeuden gaixoei itxaropena eman.
|
|
|
Hala, adibidez, landa ingurunean eta Erdigunean eta Kanarietan elikadura ereduak okerragoak dira hirietan eta ipar mendebaldean eta iparraldean baino. Edo maila sozioekonomiko altuagoko hezkuntza eta familia duten amen seme alabek haragi, arrain eta arrautza
|
gehiago
jaten dituzte. Familia eta eskola Ikerketaren emaitzak zuzendariek aurkeztu zituzten:
|
|
|
herrietan ez da hirietan baino osasuntsuago jaten, lehen bezala. “Orain, barazki eta barazki gehiago, fruta eta arrain
|
gehiago
jaten dira hiri ingurunean. Landa inguruneak lekaleak, alkohola eta ogia besterik ez ditu irabazten”, dio Serra doktoreak.
|
|
|
Gantzaren metabolismoaren hondar substantziak gernuaren bidez kanporatzen diren gorputz zetonikoak dira (zetonuria), eta usain nabarmena eragiten diote.Diabetikoa ez den haurrak ere zetonuria izan dezake karbohidrato ugariko elikagairik hartzen ez badu. 7 Haur diabetikoak
|
gehiago
jaten duen arren, zelulek ez dute nahikoa energia, eta beren energia erreserbak mobilizatzen dira. Horregatik, haur diabetikoak argaldu eta nekatu egiten da (astenia).
|
|
|
“Funtsezkoa da ondo egina egotea, ez gordinik, ez iraganik, gozamen hobea izateko eta balizko infekzioak saihesteko”, zehaztu du. Haragiari dagokionez, adituak esan du behar dugunaren bikoitza baino
|
gehiago
jaten dugula. “Horren ondorioz, behar baino askoz proteina gehiago sartzen ditugu organismoan, eta nabarmen handitzen da gaixotasun kardiobaskularren arriskua”.
|
|
2003
|
|
|
Gizarte eredu honek badaroaz jada hogeita gehiago urte, eta gero eta pisu handiagoa dauka. Gero eta jende
|
gehiagok
jaten dugu gizarte eredu eta normalidade honetatik. Eta bestetik, egoera eskizofreniko dramatiko anormal bat bizi dugu.
|
|
|
“Zenbait azterketa epidemiologikok nabarmendu dutenez, 30etik gorako gorputz masaren indize (GMI) batek hiru aldiz handitzen du 2 motako diabetesa izateko arriskua, ia bi aldiz arteria hipertentsioa eta 1,5 aldiz dislipemia (lipidoen asaldura) izateko arriskua, arrisku kardiobaskularreko faktore nagusiak baitira”, azaldu zuen Madrilgo Endokrinologia Zerbitzuko Clotilde Vázquez doktoreak. Gizentasuna Duela gutxi arte, menopausiaren ondoren gizentasuna areagotzea bizitzaren etapa horrekin lotutako alderdi emozional eta psikologikoei lotuta zegoen, eta, ondorioz, emakumeak
|
gehiago
jaten zuen. Ildo horretatik, Vázquez doktoreak adierazi zuen menopausia obesitatea erlazioaren patogenia oraingoz zehatz mehatz ezagutzen ez den arren, epidemiologikoki egiaztatuta dagoela.
|
|
|
Beste aurkikuntza kliniko bat izan zen sibarita batzuek zaporeak interpretatzeko fintasuna gal dezaketela infekzio otiko baten ondorioz. “Orduan,
|
gehiago
jaten dute hondatutako behar bat asetzeko, eta pisua handitzen dute, eta, aldi berean, ez dituzte jakien testurak eta ezaugarriak hautematen”. Zaporearen eta asetasunaren estimulua nerbio labirintoetan barna doazela uste da, eta elkarri inhibitzen diote.
|
|
|
Hala ere, erakundearen kimikari arreta gehiago jarri behar zaiola diote: “Ondorio metaboliko garrantzitsuak ditu karbohidratotan dieta handia egiten duen eta
|
gehiago
jateko joera duen pertsona batek; hori ondo aztertu behar da”. Lan honetan, boluntarioek koipe gutxiko dieta edo karbohidrato gutxiko dieta egin zuten sei hilabetez.
|
|
|
“Ziur egon behar dugu, halaber, gantzaren gaineko zerga batek ez dituela pobreen elikatze ohiturak benetan aldatu gabe zigortzen”, ohartarazi zuen. Diru sarrera txikiak dituzten pertsonek proportzioan elikagai merke eta koipe
|
gehiago
jateko joera dute, esan zuen Linden-ek. Breachek, ordea, esan zuen zergak gogor eragingo ziela elikagaien ekoizleei, eta eragin gutxi izango zuela pobreengan.
|
|
|
Azterketaren arduradunak azaldu zuenez, emaitza joan den astean argitaratu zuen Frantziako Osasun eta Ikerketa Medikoko Institutu Nazionalak (INSERM), gizonengan minbizia izateko arriskua %31 murriztu da. Aldiz, pilula egunero jateak ez zuen ondorio nabarmenik izan emakumeengan; izan ere, adierazi zuenez, eta bitamina indize hobeak dituzte gizonek baino, fruta eta barazki
|
gehiago
jaten baitituzte. “Suvimax” koktela, hain zuzen ere,, C eta bitaminak, selenioa eta zinka ziren.
|
|
|
Azken urteotan, nabarmen handitu da elikagai jatorriko gaixotasunen eragina. Neurri batean, diagnostikora eta jakinarazpenera bideratutako osasun sistemak hobetzearen ondorio da igoera, baina baita zeharkako beste faktore batzuen ondorio ere, hala nola janari prestatuak edo kafetegia
|
gehiago
jatearen ondorio, eta beste herrialde batzuetara joateko erraztasunaren ondorio, prebentzio neurri egokiak hartu gabe. Osasunaren Mundu Erakundeak (OME) nabarmendu du elikaduratik eratorritako gaixotasunak direla osasun publikoko sistemen arazo larrienetako bat.
|
|
|
Irudia: opclibra Jakina da gure herrialdeko haurrek, hirigunekoek bereziki, gero eta
|
gehiago
jaten dutela ikastetxeetan. Oro har, eskoletan dauden jantoki kolektiboek, sukalderik izan edo ez, higiene neurri egokiak bete ohi dituzte.
|
|
|
Ulpianok esaten zidan Zoaz eta ekarri bi, harako eta honako, argalak. Argalak dira onenak,
|
gehiago
jaten dutelako. Argalenak harrapatzen nituen nik.
|
|
|
Luzeegi darama jardunean. Behin baino
|
gehiagotan
jan ditu barrenak kontu horrekin. Egunen batean, azken aginduak jasotzen dituen ohiko papertxoan, Jonentzako argibideak azalduko dira, eta aurrerantzean berak bizkarreratu ditu, auskalo norekin eta nola, komandoaren egitekoak.
|
|
2004
|
|
|
Azterketa baten arabera, arrain haztegiko izokina hilean bitan baino
|
gehiagotan
jateak kalte egin diezaioke osasunari
|
|
|
Artikulu berean hauxe adierazten zuen: “izokin
|
gehiago
jan genuke”. Azterketa polemikoaren egileek berek adierazten zuten bezala, ez da ez gauza bat ez bestea.
|
|
|
Barazkien eta barazkien kontsumoa %30, 9tik %45, 5era igo da. Haragi kontsumoari dagokionez, elkarrizketatutako espainiarren %69, 6k dio astean hirutan edo
|
gehiagotan
jaten duela, eta 2001ean %63k. Pastor ministroaren ustez, hazkunde horrek zerikusia izan dezake behi eroen krisiaren amaierarekin.
|
|
|
Pastor ministroaren ustez, hazkunde horrek zerikusia izan dezake behi eroen krisiaren amaierarekin. Arrain kontsumoari dagokionez, inkestatutakoen %44, 5ek astean hirutan edo
|
gehiagotan
jaten duela esan du; %17k astean behin baino gutxiagotan jaten ditu lekaleak, eta %41, 6k hiru aldiz edo gehiagotan hartzen ditu hestebeteak. Bestalde, biztanleen %37, 1ek adierazi du egunero hartzen dituela gozokiak, hau da, 2001ean baino lau puntu gehiago (%33).
|
|
|
Espainiarrek
|
gehiago
jaten dute ordu artean, nahiago dituzte lekale, fruta eta barazki gutxiago, eta malguagoak dira non jaten den aukeratzeko, egungo lan eta bizi erritmoak direla eta. Ondorio horretara iritsi dira Bartzelonako Unibertsitateko (UB) Elikaduraren Behatokiko adituak, eta “Elikadura eta haren inguruabarrak” txostena egin dute.
|
|
|
Osteoporosi kasuen %80 eta gaixotasun autoimmuneen %75 horien artean gertatzen dira. Gainera, gehiegizko pisuarekin arazo gehiago izaten dituzte, eta Palaciosen iritziz, espainiarrek fruta eta barazki
|
gehiago
jan behar dituzte.
|
|
|
Atkinsek zuntz ugariko fruta eta barazkiak ere eman zizkien dieta egiten dutenei, zuntzak hestean gantza xurgatzea eragozten baitu. Barazki berdeek, dietistak zioenez, ez dute 50 g baino
|
gehiago
jan behar. Xuxurlak Atkins dietak, formulatu zutenetik, hainbat makal jaso ditu elkarte medikoek.
|
|
|
Ogia, patatak eta esnea dira espainiarrek gehien kontsumitzen dituzten elikagaiak, Estatistikako Institutu Nazionalaren (INE) datuen arabera. Gainera, espainiar bakoitzak urtean arrain kopuruaren (57 kilogramo) bikoitza baino
|
gehiago
jaten du. Espainiarrek 2,2 arrautza eta 1,9 litro esne kontsumitzen dituzte astean.
|
|
|
Fruta eta barazkiak egunean ehun g
|
gehiago
jateak urtean 11.000 minbizi kasu saihestea ekarriko luke, nutrizionisten arabera.
|
|
|
Frutek eta barazkiek gorputza babesten dute kutsakorrak ez diren gaixotasunetatik, hala nola minbizitik edo gaitz kardiobaskularretatik. Espainian egunero fruta eta barazki ehun g
|
gehiago
jateak 11.000 minbizi kasu (guztizkoaren %7, 5) eta 5.000 gaitz kardiobaskularrek eragindako heriotza (guztizkoaren %6, 6) saihestea ekarriko luke, eta, gainera, diabetesaren eta obesitatearen eragina murriztea. Kopuru horiek atzo jakinarazi ziren, Madrilen, “5 al Día” III. Jardunaldietan.
|
|
|
Prebentzioaren arloan, Johns Hopkins Unibertsitateko irakasleak txikienei dieta orekatua eta osasungarria egin dezaten hezteko eskatu zien, “gehiegizko pisuan ez erortzeko garaiz baitaude”. Gaineratu duenez, “zenbat eta janari gehiago eskaini, orduan eta
|
gehiago
jaten dugu. Haurrek, aldiz, platerean kantitate handia edukita ere, gosea ase arte bakarrik jango dute”.
|
|
|
Mito faltsu horiek, neurri batean, azken urteotan ogiaren kontsumoa nabarmen jaitsi izanaren arduradunak dira. Hori dela eta, sektoreko profesionalek ogia
|
gehiago
jan nahi dute herritarren artean. Urtean pertsona bakoitzak 80 kilo hartzea da helburua.
|
|
|
–Euskaldunek bonboi
|
gehiago
jan eta bonba gutxiago jarri, hori egin zenukete... –eta, bonboiena aipatzen zuela, emakumearen irudizko marrazkia trazatu zuen airean, bi eskuez lagunduta.
|
|
2005
|
|
|
Ikerketak hainbat gauza frogatu dituen arren, adituen ustez, oraindik ere argitzeko dago ea bi joera horiek, obesitatea eta lo falta, benetan lotuak ote dauden gizakietan. Lorik egiten uzten ez zaien arratoiek, normal lo egiten dutenek baino
|
gehiago
jaten dute laborategian. Eta ikerketa epidemiologiko ugarik erakutsi dute gutxiago lo egiten duten pertsonek gainpisurako joera handiagoa izaten dutela.
|
|
|
Frantzian, adingabeentzako ohar bat jarri da: ez dute jatetxeetan astean behin baino
|
gehiagotan
jaten. Bibliografía RUIZ GARCIA, Juan Antonio; El plet contra McDonalds als EUA.
|
|
|
Kopuru horiek osasun agintariek gomendatutakoa baino handiagoak dira; izan ere, hartutako energiaren %25 eta %30 artean koipeetatik etorri behar da, eta %10 baino gehiago ez, gantz saturatuetatik. Koipe eta energia gehiago, janari gutxiago Gantz kontsumo handiko taldeak ez du
|
gehiago
jaten, eta gantz kontsumo txikiko taldeak baino 140 g gutxiago kontsumitzen du. Ikertzaileek bi joera edo talde identifikatu dituzte.
|
|
|
Zer alde dago bi taldeen artean? Lehenik eta behin, eta deigarria bada ere, gantz kontsumo handiko taldeak ez du
|
gehiago
jaten. Aldiz, egunean 1.570 g janari kontsumitzen ditu, gantz gutxi kontsumitzen duen taldeak (1.711 gramo) baino 140 g gutxiago, eta, hala ere, 1.100 kilojulio energia gehiago hartzen du.
|
|
|
Aldi berean, biek agertu dute, animalia ereduetan, tumoreen sorrerari aurrea hartzeko jarduera, bularrekoena bereziki. CLAren segurtasuna gizakientzat Urtebetean egindako azterketek ez dute CLA azidoaren eragin bereziki negatiborik detektatu Hala substantzia horientzat nola etorkizunean erabiliko den beste edozein substantziarentzat sortzen den galdera da ziur gaudela «bigarren mailako eraginik» ez duela; izan ere, elikagaiei oro har eransten bazaizkie, litekeena da gaur egungo elikaduran ohikoa dena baino
|
gehiago
jatea. Animaliekin eta gizakiekin egindako azterketa gehienek ez dute eragin toxiko nabarmenik izan, baina proba kliniko gehienek 12 aste baino gutxiago iraun zuten.
|
|
|
“Gizentasuna ezin konpon daitekeen probabilitate handiena gizartearen segmentu horretan dago”, esan zuen. Aditu horrek, gainera, arazo psikologikoen eta obesitatearen arteko harremanari buruz ohartarazi zuen, antsietatea edo depresioa duten pertsona askok
|
gehiago
jaten baitute. Manuel Buenok, bestalde, ohartarazi zuen elikadura arloko espezialista baten kontsultara joaten diren haurren %95ek “nutrizio obesitatea” duela, “dieta desorekatua” egin eta ariketarik ez egitearen ondorioz.
|
|
|
Printzipioz, leptinak gosea erregulatzen duen hormona gisa jokatzen du, organismoaren gantz erreserbetan oinarrituta, zeinak garuneko hipoeremuan dauden hartzaile espezifikoen bidez kontrolatzen baititu. Horrela, organismoak energiarik eza eta jateko gogoa arintzen ditu; baina leptinak huts egiten badu, gose sentsazioa ez dator bat organismoaren beharrekin eta behar baino
|
gehiago
jaten da. Obesitateari buruzko Europako ikerketa berri baten arabera, Europako biztanle zaharren herenak gehiegizko pisua du, eta obesitate morbidoak Europako 10 biztanletik bati eragiten dio.
|
|
|
Portako zainaren denerbazioa, aldiz, seinale falta zen, glukosa maila handiagoa zegoelako. Autoreek ondorioztatu zuten hesteetako glukogenesia zerebroarekin, dietaren kalibratuarekin eta
|
gehiago
jateko jarraibidearekin estu lotuta dagoela. Azterketa genetikoek, halaber, proteinekin elikatutako arratoietan glukosaren sintesia erregulatzen duten geneen jarduera handiagoa zehaztu zuten.
|
|
|
Entsalada eta arrain errea, postrerik gabe jan nituen nik, eta Irantzuk, beti erregimenean zegoenez, ez zuen askoz
|
gehiago
jango. Sukaldaria naiz eta jakiak lanerako tresnak dira niretzat, ez besterik, besteen plazererako balio duten lan tresnak.
|
|
|
Isilik geratu nintzen, oraindik nahastuago. Txurro pare bat
|
gehiago
jan genuen. Idoiarekin igarotako egunak etorri zitzaizkidan burura:
|
|
2006
|
|
|
Zenbat eta haragi
|
gehiago
jan gero eta azienda zabalagoak behar dira eta ondorioz, aziendak sortutako hondakinak hazi egingo dira. Hondakinetan sortzen diren gasen artean nagusietakoak metanoa eta oxido nitrosoa dira eta ez da ahaztu behar horiek CO2ak baino 50 aldiz indar handiagoz eragiten dutela negutegi efektuan.
|
|
|
Bigarren katekoen ustez elikaduran datza kakoa eta espeziea berbideratu nahi bada burutu beharreko aldaketa nagusia hutsa da: fruta eta barazki
|
gehiago
jatea.
|
|
|
|
gehiago
jan. Horrela, intsektuak ez du gehiago jango.
|
|
|
gehiago jan. Horrela, intsektuak ez du
|
gehiago
jango. Baina
|
|
|
Dioxinak airean zehar bidaiatzen dute eta uretan edo lurrean metatzen dira Dioxinak airean zehar bidaiatzen dute eta uretan edo lurrean metatzen dira Animaliek, janariaren bidez, dioxinak beren gantzean metatzen dituzte, eta, hala, elikadura katearen maila bakoitzeko kontzentrazioak handitzen dira. Hori dela eta, gizakiek dioxinen% 90 baino
|
gehiago
jaten dute elikagaiek, batez ere animaliek. Bularra ematen duten haurtxoak bereziki sentikorrak dira, beren gorputz pisuarekiko dioxina gehiago hartzen baitute helduek baino hamar edo ehun aldiz gehiago.
|
|
|
Jatea eta lo egitea funtsezkoak dira gure bizitzan, eta, gaur egun, mendebaldeko gizarteetan, kontrolik gabe daude: gero eta gutxiago egiten dugu lo eta
|
gehiago
jaten dugu. Loaren batez besteko ordu kopurua murriztu egin da, 1960ko zortzi edo bederatzietatik gaur egun zazpi ordu baino gutxiagora.
|
|
|
Gehiegikeria guztien ondorioz, organismoak erreakzionatu egiten du elikagai kopuru handia baztertuz, eta koadro bat agertzen da, enpaste deitzen zaiona. Horrek esan nahi du gosea galduko dugula eta gonbitoekin, buruko minarekin eta baita beherakoa ere erreakzionatuko dugula, gure organismoak onartzen duena baino
|
gehiago
jaten saiatzen bagara. Horregatik, dieta gure ahalmenetara egokitzeko, buruhauste asko aurreztuko ditugu.
|
|
|
–Emakumea,
|
gehiago
jan zenuke –eta, hori esatearekin batera, Nereak plateraren albo batean utzi dituen patata frijituen menditxoan sartu du sardexka. Neptuno arrantzan hasi da.
|
|
|
Zigor bera bilduko zuen otoitza burutu gabe ogi pizarrik txikiena ahora eramatera ausartzen zenak. Hurrengo otordua arte ez zuen
|
gehiago
janen. Horretan bazen bertze jakingarri bat niretako:
|
|
2007
|
|
|
Eta ardaoa... Antza, Argentinan ohiko ohikoa da parrilladea, eta esan deuskue behin baino
|
gehiagotan
jango dogula. Txarto, sikeran Argentinan, ez dogu jango.
|
|
|
Eboluzio dietak oso emaitza onak izan ditu. Gantz saturatuak utzi eta barazki
|
gehiago
janda, gure iraganean ikasteko gauza asko daukagula erakutsi dute. Jaten dutena aldatuta bakarrik itzelezko beherakada izan dute kolesterolean; sendagaiak hartuta izango zutenaren parekoa.
|
|
|
Teoria hauxe da: fruta eta barazki fresko
|
gehiago
janez gero toxina kaltegarriak bota egingo ditugula, eta gorputza sendotu eta osasuntsuago sentituko dela. Baina esperimentua amaitu eta ondorengo probetan ikusi dugu giltzurrunak eta gibela egoera hobean dauden, desintoxikatzeko organorik inportanteenak baitira.
|
|
|
Atzo goseak hilik egon nintzen, askoz
|
gehiago
jango nuen. Apio girtenari ekiteak ez du gosea kentzen, egia esan.
|
|
|
Frantsesek beste europar batzuek baino koipe
|
gehiago
jaten dute; eta hala ere bihotzeko gaixotasun gutxiago daukate. Hor nolabaiteko paradoxa dago:
|
|
|
Proteina konposizioa hain da handia, ezen erreferentziatzat hartzen baita kalitate bikaineko proteina bat delako, funtsezko aminoazido guztiak kopuru nahikoan dituena. Gehiegizko proteina ez da irtenbidea Gomendatutakoa baino haragi
|
gehiago
jateak hezur desmineralizazioa, giltzurrun gainkarga eta bestelako osasun arazoak ekar ditzake. Zenbait kiroletan baino ez da behar proteina gehiegi kontsumitzea, eta ariketa motaren eta intentsitatearen araberakoa izango da kantitatea.
|
|
|
Kulturismoko zaleen eta profesionalen artean argi geratu behar duen alderdi bat da proteina gehiegi janarien edo gehigarri proteikoen bidez hartzeak ez duela muskulu masa handitzen. Gainera, gomendatutakoa baino haragi
|
gehiago
jateak hezur desmineralizazioa, giltzurrun gainkarga eta bestelako osasun arazoak ekar ditzake. Muskulua handitzeko, batez ere entrenamendu erregularra egin behar da, eta kirolari bakoitzari egokitutako dieta orekatua egin behar da karbohidrato ugari eta proteina nahikoa.
|
|
|
Agintaritzak adierazi du, halaber, merkurioa duten beste elikagai batzuk (ez arrainen metil merkurioa) ez direla hain kezkagarriak, eta arrisku txikiagokoak direla. Gaineratu du haurdun gera daitezkeen emakumeek, haurdun dauden emakumeek edo bularra ematen duten emakumeek ez luketela zati txiki bat baino
|
gehiago
jan behar (100 gramo baino gutxiago) lehen aipatutako espezie harraparietatik datorren astean. Atunarentzat astean bi zati onartzen dira.
|
|
|
“Ez dugu AEBetako gomendioen aldeko frogarik aurkitu. haurdun dauden emakumeek itsaskien kontsumoa mugatu behar dutela”, esan dute aldizkari britainiarreko adituek. “Aldiz, astean 340 g baino gutxiago kontsumitu zuten amek, eta haurrek probabilitate handiagoa zuten garapen neurologikoa izateko, gomendatutakoa baino itsaskia
|
gehiago
jan zuten amen seme alabek baino”.
|
|
|
Hutsegite horrek, gehienetan, ariketa egiteari uzten dio, espero diren emaitzak lortzen ez badira. Ariketa fisikoa egiten badut,
|
gehiago
jan dezaket. Gehiegizko pisua duen eta gehiegizko kilo horiek galtzeko bakarrik ariketa fisikoa egiten duen pertsonak jakin behar du agian ez dela nahikoa izango bere elikaduran plan ordenatua egiten ez badu.
|
|
|
Hala ere, azterlan ugarik diote Mendebaldeko dieta bat, haragia eta koipea dituena, minbiziari lotua dagoela. 2006ko azaroan, Harvardeko Unibertsitateko lan batek erakutsi zuen egunean errazio eta erdi haragi gorri baino
|
gehiago
jateak bularreko minbizi hormonal positiboa izateko arriskua areagotu dezakeela. Duela gutxi, maiatzean Epidemiology aldizkarian argitaratutako beste ikerketa batek iradoki zuen haragi ketuaren eta txingarretan erretako sukaldearen bizitza osoko kontsumo erregularrak bularreko minbiziaren arriskua gutxienez %50 areagotu dezakeela menopausia ondoko emakumeen artean.
|
|
|
Azterlanaren alderdirik deigarriena da aztertutako 6.300 iragarkietatik 123 baino ez zirela sartu publizitatean, hau da, haurrentzako ordutegian emititutako iragarkien %2, elikagai gomendagarriei zegozkien, eta komeni dela eguneroko dietan sartzea. eta herritar gehienek
|
gehiago
jatea (frutak eta barazkiak, arrainak, olioak, arrozak eta pastak). Hala, txikienek maiz kontsumitu behar izaten dituzten elikagaiak oso noizean behin agertzen dira iragarkietan.
|
|
|
Nahiz eta horrelako afariak egitea ez den egokiena, ez baitute nutrizio ezaugarririk onena ematen, gurasoek gutizia horietako asko onartzen dituzte azkenean. Haurrek eta gazteek, gustuko dituzten janarien aurrean,
|
gehiago
jateko joera dute. Elikagai horien gantz desorekak eguneko energia eta mantenugai ekarpena desitxuratu besterik ez du egiten, bai eta hartuneetako banaketa ere, afariek kaloria gehiegi emanez.
|
|
|
Zuzeneko harremana metabolismoarekin Laburbilduz, erloju biologikoaren mekanismo nagusia aldatu egiten da, eta apetitua kontrolatzen duten barne seinaleak aldatu. Saguek
|
gehiago
jaten dute azkenean, eta, beraz, probabilitate handiagoa dute gehiegizko pisuak eragindako arazoak izateko (obesitatea, diabetea edo arazo kardiobaskularrak). Gizakiei itzulita, esan nahi du pertsonek lo egiteko zailtasunak izan ditzaketela edo zuzenean insomnioa jasango luketela, hozkailura joateko eta ‘atrakoi’ bat hartzeko aukera handituz.
|
|
|
Gantzak dira asetzeko ahalmen txikiena duten elikagaiak. Hori dela eta, errazagoa da elikagai koipetsu
|
gehiago
jatea, urdail betea beranduago iristen baita. Are gehiago, seguruenik, lehenago nabaritzen da indigestioaren haserrea, goragalea eta gehiegi jateagatik oka egiteko gogoa.
|
|
|
haragi kilo bakoitzak 50 kilo BEG inguru. Horrek esan nahi du dendetara oinez joateko behar den energia lortzeko haragi
|
gehiago
jan behar bada, hobe dela autoa hartzea. Zein da, orduan, garraiobiderik ekologikoena?
|
|
2008
|
|
|
Egunean bost fruta ale eta barazki anoa bat edo
|
gehiago
jateak kertzetina eta beste flabonoide batzuk ekarriko dizkigu, eta horrek minbizia garatzeko arriskua gutxitzen lagun dezake.
|
|
|
Bi aho asetzen ditu, beraz, sojak: petrolioa hainbeste garestitu denean bioerregaiak errentagarri bihurtu dira, eta gero eta haragi
|
gehiago
jaten duen gizadiak aziendak gizendu beharra dauka.
|
|
|
Mediterraneoko Dietaren Europako Institutuak hauxe dio: ogi askoko dieta da, eta ogia bezala, ugari ditu pasta, barazkiak, entsaladak, lekaleak, fruta eta fruitu lehorrak; oliba olioa du koipe iturri nagusia; arraina eta hegaztiak
|
gehiago
jan ohi dira, haragi gorria baino; eta ardoa neurrian hartzen da, eta bazkari garaian, gehienbat.
|
|
|
Gauza jakina da, platera zenbat eta gehiago bete, orduan eta
|
gehiago
jaten dela, nahiz eta goserik ez eduki.
|
|
|
Arrautzak, astean 3 jatea komeni da (gorputz handikoak bagara edo ariketa asko egiten badugu,
|
gehiago
jan ditzakegu); proteina iturri onak dira, haragiaren eta arrainaren ordezkoak.
|
|
|
Arrozak eta pastak, adibidez, karbohidrato asko dituzte komeni da integralak izatea, haurrak zuntz
|
gehiago
jan dezan.
|
|
|
Urte sasoi bakoitzean (uda, udazkena eta negua) zer elikagai kontsumitzen diren ikusi nahi dute, eta hori egiteko, AESANek jakinarazi duenez, taldekatu egingo dituzte biztanleak: 6 hiletik 11 bitarteko haurtxoak, urtebete eta 2 urte bitartekoak (denetarik jaten hasten dira), 10 eta 16 urte bitartekoak(
|
gehiago
jaten hasten dira, hazteko garaian baitaude) eta 25 urtetik 60 bitarteko helduak, haurdun dauden emakumeak eta bularra ematen ari direnak izan ezik.
|
|
|
Jendeak lehen baino
|
gehiago
jaten du janari lasterra, diru gehiago jokatu zorizko jokoetan, marka zuriak gehiago erosi...
|
|
|
Egun batzuetan berak pisatzen duena baino
|
gehiago
jaten du. Baina ez da sabelkoikeria; haragi txatal bakoitza, proteina bakoitza, karbono hidrato bakoitza behar beharrezkoa izango du arrautza gehiago sortzeko.
|
|
|
(65) a. Nik baino [pastel bat/ batzuk]
|
gehiago
jan du/ ditu. b. [Ardo pixka bat] gehiago eskatu zuen.
|
|
|
Fast food’ ak osasunean duen eragina janari mota hori hartzeko maiztasunaren araberakoa da. Gero eta haur
|
gehiagok
jaten dute eskolako menua, eta egunean mantenugaiak egoki irenstearen zati handi bat, hain zuzen, janari horren mende dago. Menua dietetikoki orekatua eta askotarikoa izatea funtsezkoa da, baina, batez ere, funtsezkoa da haurren ohiturak heztea eta eskaintzen zaiena hartzea.
|
|
|
Ikertzaileek beren aurkikuntzak haurdun zeuden 468 emakumeren eta haien seme alaben jarraipenean oinarritu zituzten sei urte eta erdian, elikadurari buruzko galdetegiak erabiliz. Denbora horren ondoren, ondorioztatu dute barazkiak astean zortzi aldiz baino
|
gehiago
jateak, arraina astean hiru aldiz baino gehiagotan jateak eta lekaleak astean behin baino gehiagotan jateak gaixotasun horien aurkako babesa hobetzen duela. Dieta mediterraneoa hartu zuten amen seme alabak %80 gutxiago ziren txistu iraunkorrak izateko joera gutxiago zutenak, hau da, haurren asmaren sintoma ohikoena.
|
|
|
Ikertzaileek beren aurkikuntzak haurdun zeuden 468 emakumeren eta haien seme alaben jarraipenean oinarritu zituzten sei urte eta erdian, elikadurari buruzko galdetegiak erabiliz. Denbora horren ondoren, ondorioztatu dute barazkiak astean zortzi aldiz baino gehiago jateak, arraina astean hiru aldiz baino
|
gehiagotan
jateak eta lekaleak astean behin baino gehiagotan jateak gaixotasun horien aurkako babesa hobetzen duela. Dieta mediterraneoa hartu zuten amen seme alabak %80 gutxiago ziren txistu iraunkorrak izateko joera gutxiago zutenak, hau da, haurren asmaren sintoma ohikoena.
|
|
|
Ikertzaileek beren aurkikuntzak haurdun zeuden 468 emakumeren eta haien seme alaben jarraipenean oinarritu zituzten sei urte eta erdian, elikadurari buruzko galdetegiak erabiliz. Denbora horren ondoren, ondorioztatu dute barazkiak astean zortzi aldiz baino gehiago jateak, arraina astean hiru aldiz baino gehiagotan jateak eta lekaleak astean behin baino
|
gehiagotan
jateak gaixotasun horien aurkako babesa hobetzen duela. Dieta mediterraneoa hartu zuten amen seme alabak %80 gutxiago ziren txistu iraunkorrak izateko joera gutxiago zutenak, hau da, haurren asmaren sintoma ohikoena.
|
|
|
bata, judu berdeekin elikatua, eta bestea, judu berdeekin eta mertxikekin. Denbora horretan, ikertzaileek ikusi zuten melokotoidun taldean fruta askoz
|
gehiago
jaten zela barazkiena baino, eta alde hori areagotu egiten zen bularra ematen bazuten eta, gainera, haien amei fruta gustatzen bazitzaien. Emaitza horren arabera, melokotoiak onarpen handiagoa izan lezake frutaren zaporearen aurreko eraginpean egoteak bularra ematean.
|
|
|
Edoskitzaroa bukatutakoan, lanean jarraitu behar da, eta haurra elikagai berera eraman behar da, haren zaporea positiboki baloratzen ikas dezan. Menellak egiaztatu egiten du bigarren ebakuntzan barazkiak
|
gehiago
jaten direla. Ondoretasunezko faktorearen eta elikadura hezkuntzaren aldeko multzoa funtsezkoa da haurrak, jaiotzen direnetik, etorkizunean eskertuko den elikadura osasungarria lortzeko bidean gidatzeko.
|
|
|
Nolanahi ere, hipotesi horrek, diotenez, etorkizuneko lanak eskatzen ditu berresteko. Hala, azaldu dutenez, azterketaren hasieran fase azpiklinikoan adimen desordena zuten pertsonek, baina depresio edo antsietate diagnostikorik jaso ez zutenek, arrain
|
gehiago
jan zezaketen, haien portaera aldatzeak elikadura ohiturak aldarazi zizkielako.
|
|
|
Erditzean elikagai energetikoenak hartuko lituzkeen taldeko emakumeen erdiak baino gehiagok (%56, zehazki) gizonak argiztatu zituen, eta kaloria gutxien hartuko zituen taldeko emakumeen %45ek. Ikerketak erakusten duenez, haurrak izan zituzten emakumeek mantenugai gehiago eta
|
gehiago
jaten zituzten, besteak beste, potasioa, kaltzioa eta C, E eta B12 bitaminak. Gainera, ez zuten gosaria alde batera uzten.
|
|
|
Sufritzen duten pertsonak gurpil zoro batean sartzen dira: gizen egoteak deprimitu egiten ditu eta gogo aldarte depresiboak
|
gehiago
jatera eramaten ditu. Gehienak lotsatuta sentitzen dira beren portaerarengatik, eta medikuari ezkutatzen diote, desordena hori konpondu nahi badute harengan konfiantza osoa izan luketenean.
|
|
|
Pertsona horiek ere kezkatzen dira erosten dituzten produktuen elikadura segurtasunaz; hala ere, %20k dio ez dela inoiz edo ia inoiz kezkatzen alderdi horretaz. Era berean, jaten dutenarekin gustukoenak dira; %88k uste dute beren dieta ona edo oso ona dela, baina uste dute, ordena horretan, fruta eta barazki, arrain, haragi eta pasta, arroz edo patata
|
gehiago
jan liratekeela. Halaber, azterketak erakusten du erretiratuak direla informaziorik onena dutenak,% 60k baitaki elikadura beharrak pertsona bakoitzaren araberakoak direla.
|
|
|
Ikerketa berrien arabera, elikagai horien bidez
|
gehiago
jan daitezke arroza, zerealak edo perretxikoak bezalako produktuekin.
|
|
|
Giza gorputzak desegite sistema eraginkorrak ditu, baina gehiegizko proteina orok intoxikazio maila bat eragiten du, ehunak suntsitzea eragiten duena, eta, azken batean, gaixotasuna edo garaiz aurreko zahartzea. Gure beharrak asetzeko behar beharrezkoak baino proteina
|
gehiago
jatea saihestu behar dugu. Kirolari askok milioika dolar gastatzen dituzte urtean hauts proteinikoetan, proteinak barretan, proteina irabiakietan eta aminoazidoekin egindako gehigarri askotan.
|
|
|
Espainiako enpresa pribatuek ere bat egin dute ISAFRUIT ekimenarekin, eta kontsumitzaileen lehentasunen mapa egiten laguntzen dute, ekoizleek eskaintza erakargarriagoa eta aldi berean zuzenagoa egin dezaten. Sardexkatik abeletxera ISAFRUITen asmoa da Europan fruta
|
gehiago
jatea. Merkatu filosofia original horrek 21,4 milioi euro inguruko kostua duen proiektu batean du eragina; horietatik 18,3 milioi Europar Batasunak ematen ditu.
|
|
|
Merkatu filosofia original horrek 21,4 milioi euro inguruko kostua duen proiektu batean du eragina; horietatik 18,3 milioi Europar Batasunak ematen ditu. Horrekin guztiarekin, Europan fruta
|
gehiago
jatea lortu nahi da. Elikagai multzo hori elikagai iturri osasungarri gisa abalatzen duen ebidentzia zientifikoa ez da berez motibazio nahikoa.
|
|
|
Medikuntzak eta nutrizioak izugarri egin dute aurrera azken bi hamarkadetan, baina garai bateko gomendio dietetikoen ondarea sakon sartu da “azukrea” zutenentzat, eta oraindik ere jende heldu asko dago gai horri buruz informaziorik gabe, eta elikadura ohitura txarrak dituzte. Urteek aurrera egin ahala, azukrearekiko tolerantzia murriztu egiten da, baina horrek ez du esan nahi irinkarak gutxiago jaten ditugunik eta, ondorioz, proteina eta koipe
|
gehiago
jaten ditugunik, gauzak hobetu egingo direla, kontrakoa baizik. Adinari egokitutako oreka dietetikoa funtsezkoa da azterketa beldurgarriak egiteko.
|
|
|
Jaurlaritzak kudeaketa zuzenaren alde egingo zuela jakinda, duela hiru urte Ondo Jan, Ondo Bizi proiektua jarri zuten abian, haurren artean elikadura osasungarria sustatzeko. Proiektu hori jarraituz, menuetatik frijitutako jakiak eta gozoak kendu, eta haurrek fruta eta barazki
|
gehiago
jatea ahalegindu dira. «Guk egindako arroz esnea eta arrautzesnea salbu, fruta edo jogurta eman diegu postrerako».Orain, ordea, kudeaketa zuzenean sartzera behartuta egon dira.
|
|
2009
|
|
|
Urte horretan kumarik izan ez duen ardia izaten zen aproposena. Lagun
|
gehiagorentzako
jana ematen zuela eta.
|