|
2003
|
|
|
Urtean bi aldiz aztertu behar zituzten, eta hori alkate, errexidore eta kapitulareek egiten zuten kobratu gabe. Korredoreek
|
ezin
zuten merkatalgorik egin, euren egoera aprobetxatuz.
|
|
|
Produktuak Euskal Herrian zein kanpoan, Iberiar Penintsulan, saltzen ziren, baina merkeak ez zirela
|
ezin
dugu ahaztu. Gasteiztarrek produktuak egitean kanpotik honako produktuez baliatzen ziren:
|
|
|
Euskal Herrian Antzinatetik sagardoa izan da euskaldunen edaria. Ardoaren garrantzia
|
ezin
dugu ahaztu erromatartutako eta gero kristaututako lekuetan, ohi denez. Azkenik, limonada bizkaitar jai eta erromerietan ere edaten da tradizionalki.
|
|
|
Pobre estrukturalak: Hauek
|
ezin
zuten lanik egin adinagatik, gaixotasunagatik baliogabeak izateagatik edo alferkeriagatik. Populazioaren %4 eta %8a bitartean izango ziratekeen, eta eskaleak ziren edo benefizentziaren menpean zeuden.
|
|
|
Bestaldetik, herriguneetan pobretasun maila nekazaritzako aberastasunaren eta lur jabetzaren arabera aldatzen zen, eta alde menditsuetan egoera larriagoa zen. Gose krisialdietan herrikoen hiritarantz egindako emigrazioa erabat igotzen zen, egoera larrituz, benefizentziaren erakundeek
|
ezin
zutelako denoi aditu.
|
|
2004
|
|
|
Europan ez dago FSAren antzeko ezer; baina produktu guztiz amerikarra izan arren argazkilari asko emigranteak ziren, esate baterako Jack Delano ukraniarra, Theo Jung austriarra, Ben Shahn lituaniarra. Jatorri horrek, izatez proiektuaren ikuspegi dokumentalari lagundu zion, zeren inoiz aipatu denez, kanpotar batek
|
ezin
du ekidin mundua lilurarik gabeko objetibitatez ikustea.
|
|
|
Liburu ironiko bat da eta askotan irudi zoriontsu topikoen parodiak egiten dira. FSAko erreportariek
|
ezin
zuten horrelako gehiegikeriarik egin gobernurako lan egiten baitzuten eta presio politikoen menpe zeuden; ondorioz, beraien argazkiak orokorrean Bourke White nak baino inpertsonalagoak dira. Aipatutako ironia puntua erakusten duten notatxoez lagunduta daude (ikus ondoko irudia).
|
|
|
Liburu honetan, Ian batailoiak osatzen zituzten preso errepublikar guztien zerrendak agertzen dira baina bakarrik Baztango udalerrian kokaturik zeudenak. Amaiurko herria Baztandik kanpo zegoenez garai honetan bertan zegoen Ian batailoiaren preso kopurua
|
ezin
dugu jakin. Gainera 1967an Amaiur Baztanera sartu zenean, udalaren artxiboak lekuz aldatzean dokumentu asko galdu ziren.
|
|
|
Ordura arte Alemaniako komunitate zientifikoari erakutsitako errespetu eta sinpatia, gaitzespen bihurtu zen atzerrian.
|
Ezin
zuten ulertu nolatan alemaniar zientzialariak begiak itxi zitzaketen jazotzen ari zenaren aurrean.
|
|
2005
|
|
|
SF, beste erakunde frankista asko bezala, erakunde nazi eta faxistak imitatzen saiatzen zen, baina bere berezitasunak izan zituen; kasu honetan, erlijioaren pisu itzela nabarmendu behar dugu. Bere helburu nagusia erregimenaren onarpena emakumeen artean lortzea izan zen, mekanismo ezberdinen bidez. XX. mendean, emakumeen esparru ezberdinetan eragina zuten, eta antolaketa faxistek
|
ezin
zuten hori ukatu. SF k emakumeek gizonekiko menpekotasuna pozik onartzea lortu nahi izan zuen, etxekoandrearen eta haurren hezitzailearen papera oso garrantzitsua eta duina zela azpimarratuz.
|
|
|
|
Ezin
ditugu aipatu gabe utzi katedra ibiltariak, 1946tik martxan jarri zirenak. Irakasle taldeak (erizainak, medikuak, alderdiko partaideak, andereñoak, etab.) erremolke batzuekin herriz herri joaten ziren, hitzaldiak, aholkuak, ikastaroak, etab. emanez.
|
|
|
Era berean,
|
ezin
dugu ahaztu erregimenaren izaera autoritarioa bere horretan mantentzen zela, neurri pseudo liberal batzuk onartu ziren arren, hala nola, Prentsa Legea (1966) edo Estatuaren Lege Organikoa (1966). Salbuespen egoeraren (1969) urteak eta ikasle intelektualen eta langileen kontra burututako errepresio latzaren urteak izan ziren.
|
|
|
Emigrazioa ere
|
ezin
dugu aipatu gabe utzi. Izan ere, emakumearekiko zegoen jarrera aldatzerakoan eragina izan zuen emigrazio tasa altuak.
|
|
|
Baina, muga batzuk zeuden: emakumeek administrazioan eta armadan
|
ezin
zuten parte hartu. Bestalde, gizon eta emakumeek lan berdinarengatik soldata berdina kobratzea eskatzen zen, sexu edo egoera zibilaren aldetik etor zitekeen diskriminazioa gaitzetsiz.
|
|
|
Frankismoaren testuinguruan emakumearen bizimodua nolakoa izan zen aztertzerakoan, Sección Femenina de Falange y de las JONSek betetako papera
|
ezin
dugu ahaztu. 1934an sortu zen erakunde hori, baina Francoren diktadura finkatu arte ez zuen benetako garrantzirik izan.
|
|
|
Testuinguru honetan,
|
ezin
ditugu aipatu gabe utzi frankismoaren eta faxismoaren kontra borrokatu zuten emakumeak. Oposizioarentzat urte latzak izan ziren eta borroka klandestinoa zaila eta arriskutsua izan zen.
|
|
|
Edonola, esan beharra dago ondorengo dekretuen bidez, lorpenak egon zirela: emakumeak karrera judiziala ikasi ahal izan zuten, lan berdinarengatik soldata berdina kobratzen hasi ziren, ezkondutako emakumeak lan egiten segi zezakeen nahi bazuen edo bere kontratuari amaiera eman diru kopuru jakin bat ordainduz, haurdun zegoen emakumeak baja har zezakeen 1 urte arteko iraupenarekin, aitak
|
ezin
zituen seme alabak adopzioan eman amaren baimenik gabe, adinez nagusiak eta 25 urtetik beherakoak ziren emakumeek etxea utz zezaketen gurasoen baimenik gabe, senar lizentzia desagertu zen, emakumeak ez zuen bere nazionalitatea galtzen ezkontzerakoan, merkataritzan jardun zitekeen, ez zuen senarraren baimenik behar ondasun eta herentziekin nahi zuena egiteko, etab.
|
|
|
Hala ere euskararekin
|
ezin
du dena argitu eta askotan beste hizkuntza batzuk ere erabili behar ditu: gaztelania, hizkuntza erromantzeak (portugesa, aragoiera, katalana) eta hizkuntza klasikoak.
|
|
|
Egileak metodo bat darabilela uste duen arren, aitortzen du horrekin
|
ezin
duela dena argitu86, baina bere siniste sakonei esker aurrera darraiela(, con un único bagaje seguro: mi confianza en la identidad entre lo ibérico y lo vasco?).
|
|
|
Semantika konparatuaren metodo honekin emaitzak aldez aurretik zehaztuta daude, hizkuntzen arteko antzekotasun lexiko semantikoak aipatutako hizkuntzen artean soilik aztertzen direlako. Bestalde metodo honekin autoreak
|
ezin
du ezer jakin egitura gramatikal eta sintaxiari buruz. Are gehiago egileak ez dauka arlo horietan inolako interesik45.
|
|
|
eduki behar dute? Baina azkenean etortzen da momentu bat non badirudi kontra eta kito eta
|
ezin
dugula ezta bestearengan ezer positiborik ikusi ere eta itsutasun bat sortzen dela. Hori da polarizazioaren arriskua.
|
|
|
Orain bigarren kapitulua, nik laguna izan behar dut eta ez pretentsioa eduki horien maisua izatekoa. Ze intelektual bat ez dago maisua izateko baizik, hauek ekintzako jendea dira, hauek egin
|
ezin
duten gogoeta berak egiteko dago. Ze hauek egunero ekintzan daude eta ez daukate ez denborarik ez iturririk, ze gogoeta bat egiteko irakurri egin behar da, denbora eduki behar da, elkarrizketarako ere denbora eduki behar da?
|
|
|
Orduan, zu zara bazarena, hori memoria da, eta zu zara ez zarena: nahi ez duzulako,
|
ezin
duzulako edo oraindik proiektuan dagoelako. Zuk nahi duzu idazle bat izan eta orain ari zara lan egiten, ikasten, formatzen eta guzti hori, nahi duzu idazle bat izan, edo filosofo bat izan edo ekonomista bat izan.
|
|
|
Zu zara beraz, zu, eta zu ez zarena, baina sentidu hirukoitzean:
|
ezin
duzulako, nahi ez duzulako eta proiektuan zaudelako. Orain hau aplikatu herri bati, herri baten identitateari, eta berdin gizatasunari, zer da gizakia zer da morala?
|
|
|
Mirande, Nietzche eta autore guzti hauekin dagoen problema da beren esplikazioen arabera, Europan daukagula historia moral bat Greziatik eta Israeldik datorrena, non lagun hurkoa maitatuko duzun. Klaro, lagun hurkoa maitatuko badut,
|
ezin
dut neure hankapean hartu eta niretzat lanean eduki eta esklabo bihurtu, orduan zer egiten dugu, egiten dugu demokrazia: denok anaiak gara, denok berdinak gara... eta guzti hori.
|
|
|
Erlijio kontuak alde batera utziz, gizateriari dagozkien auzi filosofikoak ere tratatu ziren aldizkarian. Anselmo Salvá k, zibilizaziori buruzko bere oharretan, desarroilismoa kritikatzen zuen, baina ez tradizionalismotik, baizik egia bilatzen zuen ikuspegi ilustratu batetik, zeinak
|
ezin
zuen gogo onez jasan politikaren, elizaren eta jendartearen utzikeria. Antonio Rodriguez-en bi saiakeratan, optimismo handiagoarekin, gizakien patua zen aztergai.
|
|
|
Hori, aldizkariearen euskararekiko mugapen baten adierazle zen: RPE Gasteizko Ateneo erdalduneko buletina izanik,
|
ezin
zuen ezer euskara hutsez argitaratu, irakurle euskaldunak nahiko fikziozkoak baitziren. Edozein kasutan argi zegoen aldizkariak euskararekiko begirune jarrera zuela.
|
|
2006
|
|
|
Gure aztergairako interesatzen zaiguna, Ausonio eta Paulinok mantendutako gutun elkartrukea da. Kontuan hartu behar dugu edukin poetiko handiko epistolak direla, eta ondorioz,
|
ezin
dugu hitzez hitz ulertu idatzi egiten dutena.
|
|
|
(?) Itxurak besterik badio ere, ez dut ahaztua sorterriko zerua, nik, hain goian Aita gorenari begiratzen diodan honek, hura bakar bakarrik adoratuz batek
|
ezin
baitu zerua gogoratu baino. Sinets iezadazu, bada, oi aita, ez garela zeruaz ahazturik edo burutik galduak bizi, giza-arte batean gabiltzala baizik.
|
|
|
Hori da, hain zuzen ere, eskutitz hauen edukinaren oinarria, eta ez Hispania eta baskoien lurrak deskribatzea. Horrela, susmatu dezakegu zein zen garai horretan baskoiei buruz zuten irudia, baina edonola,
|
ezin
dugu Ausonio eta Paulinok diotena aintzat hartu. Era berean, aurretik aipatu bezala, gutun hauek kutsu poetiko handia dute eta ezin dugu idatzirikoa hitzez hitz ulertu.
|
|
|
Horrela, susmatu dezakegu zein zen garai horretan baskoiei buruz zuten irudia, baina edonola, ezin dugu Ausonio eta Paulinok diotena aintzat hartu. Era berean, aurretik aipatu bezala, gutun hauek kutsu poetiko handia dute eta
|
ezin
dugu idatzirikoa hitzez hitz ulertu.
|
|
|
Zehazki, beraien izenaren jatorriaz hitz egin zuen eta aipagarria da nola zati batean baskoiak menditik jaitsiarazi zituztela esaten duen. Izan ere,
|
ezin
dugu ahaztu greziar eta erromatarren iritziz mendialdea eta barbaroak lotuak zeudela. Jarraian ikusiko dugu aipatutako testua:
|
|
|
Era horretan, Hunoldo, Waifredoren heriotzaren ostean Akitania okupatzen eta gerrarekin jarraitzen saiatu zena, Akitania uztera behartua izan zen eta Vaskoniara alde egin behar izan zuen. Karlosek
|
ezin
zuenez ihesaldi hua onartu, Garona gurutzatu zuen eta ordezkarien bidez Lupori, baskoien dukeari, iheslaria bueltatzea eskatu zion. Hau egiten ez bazuen Karlos armekin sartuko zen hauen lurraldean.
|
|
|
Hala ere, egoera ekonomikoa ezberdina zen. Biztanleriak
|
ezin
zituen funtzionario eta lur jabeen zamak jasan, apaizgoa gero eta indartsuagoa zen, nekazari eta artisauak esklabo bezala bizi ziren eta lehen garatutako eta landutako finka ugari abandonatuak zeuden.
|
|
|
lehenik eta behin, nekazarien eta nobleen arteko gatazka, nobleek nekazariei eskatzen zitzaizkien zergak areagotu zituztelako XIV. mendeko beheraldiaren aurrean; bigarrenik, nobleen eta hiribildu edo hirietako biztanleen arteko gatazka; eta, azkenik, nekazaritza giroko nobleek beraien artean zuten gatazka. Era berean,
|
ezin
dugu ahaztu gatazka horiei loturik, liskar gehiago garatu egin zirela.
|
|
|
Testuinguru honetan kokatu behar dugu, hain zuzen ere, Lope Garcia de Salazar (inguru), seguruenik, gure lurretako Erdi Aroko historiografiaren pertsonai nagusia dena. Baina, era berean,
|
ezin
ditugu aipatu gabe utzi Frai Diego de Ayalaren La casa y linaje de Ayala y los nombres de los señores de ella eta Anales breves, edo Frai Gonzalo de Arredondoren Recopilación de los Fueros Antiguos de Vizcaya.
|
|
|
Eginhardok gerra jarraitzen duela adierazten du. Honek ez du Karlomagno eta sarrazenoen arteko harremana aipatzen
|
ezin
duelako Enperadore Kristaua fedegabeekin harremanetan aurkeztu.
|
|
2007
|
|
|
Bi materialak bereiztezinak dira. Baina belzte zuzeneko gelatina paperek
|
ezin
zuten azaleraren kalitatea imitatu, irudiaren kolorea, eta orokorrean kolodioi matearen itxura. Azkenik merkatuaren zati handiaz jabetu ziren 1890 hamarkadaren erdialdean, albumina paper eta belzte zuzeneko gelatina paperen gainetik gailenduz.
|
|
2008
|
|
|
10Poliziaren esanetan «ez da manifestazio bat izan besterik gabe, lurraren okupazioaren kasua izan da, eta ondorioz ez zen ordena publikoaren arazoa, hiri gerrilla baten aurrean geunden. Horregatik poliziaren esku hartzea baimentzea besterik
|
ezin
genuen egin».
|
|
|
Bestetik, Perestroikaren garaian gutxituak ikusi zituzten aurrezkiak, eta 1992 urteko hiperinflazioaren ondorioz guztiz galdu zituzten. Azkenik, gorago azaldu dugun bezala, osasun sistemaren ondoratzea aipatu behar dugu,
|
ezin
baitute osasun zerbitzu pribatu bat ordaindu34 Hala ere, erlazio zuzena dago kasu honetan ere estatu egituren hondoratzearen eta bizi baldintzak txartzearen artean, Estatua ez baita horien guztien kargu egiteko gai.
|
|
|
Beste kontu bat da nolakoa zen, eta hemen ere Yeltsin-en arrasto edo eragina nahiko argia da. Beraz,
|
ezin
dugu Mendebaldeko eredu demokratikoetan pentsatuz aztertu.
|
|
2009
|
|
|
Eta deformazioa ere gertatzen da nondik idazten den, zeren indianoen artean, beraz penintsulatik, askotan idealizatzen baita Ameriketako irudia. Hauxe da Historiak alboratu
|
ezin
duen giza ikuspegien erlatibitatea?
|
|
|
Emigranteek etxera itzultzeko zuten beharra azpimarratu ostean, egunkari askotan ardura hori Espainiako estatuaren gain jartzen zen, espainiarrak zirenez
|
ezin
baitzituzten herrialde haietan «gosez hiltzen» utzi: «?
|
|
|
Prentsan, oro har emigrantearen irudi kaxkar bat azaltzen den bitartean, gizarte iritzian eta geroago memorian, emigrante horren irudia arras ezberdina izan da, emigrantea aberastasun eta bizitza oparoarekin identifikatuz. Honen inguruan, hasierako hurbilketa batek kontradikzio nabarmena erakusten digu, gainera,
|
ezin
dugu ahantzi, emigrazioa ekiditeko prentsaren saiakera hauek guztiek ez zutela batere eraginik izan, ikerketa demografikoetan emigrazioak goranzko norabidea edo mantentzeko joera aurkezten baitu behin eta berriz. Horregatik beharrezkoa da gai honen inguruan sakontzea eta ikertzea zein izan zen prentsaren papera emigrantearen irudia sortzeko.
|
|
|
Lan horren garrantzia eta interesa inolaz ere gutxietsi gabe, esan beharra dago prentsaren tratamenduaren inguruan hutsune batzuk dituela gure ustez. Hutsune bat iturrietan azaltzen zaigu, Azconak dio egunkari ugari ikuskatu dituela, baina idazlanean bospasei bakarrik dira sakonki erabiltzen direnak, gainera, guztiak Bizkaiko egunkariak dira, honek
|
ezin
du Euskal Herri osorako edo behinik behin Hegoaldeko lau probintzietarako den ikerketa bat ordezkatu. Hutsune kronologikorik ere badago, 1864 eta 1883 arteko zuloa esaterako; baina Azconaren lanak herren egiten du, gure ustez, iritzi publikoaren ordezkagarri gisara prentsari ematen dion garrantziagatik.
|
|
|
Azconaren aurreko liburuan bezala, hutsune nabarmenena erabilitako iturriak dira; izan ere, Euskal Herri osoa ordezkatzeko, hiru egunkari erabili zituzten bakarrik: El Nervión, El Porvenir Vasco eta Euzkadi; gure aburuz, hiru egunkari horiek
|
ezin
dute Euskal Herri osoko prentsa guztia ordezkatu, garai haietako egunkari garrantzitsuenetakoak diren arren, herrialde eta ideologia zenbait ez baitira egunkari horiekin ordezkatzen.
|
|
2012
|
|
|
Dudarik gabe, Garcia de Gongorak bazekien (historikoki) gezurretan ari zela, baina, erran bezala, politika interesatzen zitzaion. Gertatutakoa dinastia aldaketa hutsa bazen, orduan errege erregina berriek
|
ezin
zituzten foruak deuseztatu, eta, aitzineko monarkek bezala, nafarren askatasuna errespetatu beharra dute(, tienen la misma obligación que los demás sus predecesores de conservarlos en sus antiguas libertades?, erranen du, hitzez hitz, Garcia de Gongorak).
|
|
|
Historiak arazo handi bat du: historia irakurri eta hurbiltzen ahalegindu gaitezke, baina historia
|
ezin
dugu interpretatu gaur egungo ikuspegietatik. Askotan entzuten dira honelako galderak:
|
|
2014
|
|
|
idatz diezaiola ukraineraz arazorik gabe, tamalez hizkuntza horretan mintzatzeko gai ez bada ere, arazorik gabe ulertzen duela. Kasu honetan
|
ezin
dut erreferentzia zehatzik eskaini, baina nire memoriak garbi gorde zuen datu hori. Izan ere, euskalduna naiz, eta mota horretako datuak grabatuta geratzen zaizkit gogoan, gure artean ere hizkuntza ordezkapen prozesuak gure begiekin ikusi ditugun gauzak baitira, ez liburutan ikasitakoak.
|
|
2016
|
|
|
Sentimendu hau oso ondo adierazten digu Bernd Rabhel ezker berriko kideak: < < Auschwitzen ondoren, segundu batez ere ez Vietnamen burutzen ari diren krimenak onartu
|
ezin
dituenak(?) gizartea menperatzen duen estruktura totalitarioa salatu luke> > (Rocha, 2004: 16).
|
|
|
Erlijioak ez baitzuen lehengo indarra XIX. mendeko Europan. Sionismoko pentsalariak jabetu ziren errabinotzak
|
ezin
zituela juduak batera mantendu, eta gainerako herrietan bezala nazionalismoa izan zitekeela bidea. Judaismoaren sekularizazio horretan sionismoa zen aukera nagusia.
|
|
2017
|
|
|
|
Ezin
dugu gure ikerketa amaitu fatxada Atlantikoan aurkitu ahal ditugun itsasontzi irudikapen eredu batzuk erakutsi barik. Horretarako, Borna ko (Galizia), Mané Lud eko (Bretainia) eta Tanum eko (Eskandinavia) petroglifoak aukeratu ditugu berez daukaten garrantziagatik, eta eremuen arteko irudikapenen antzekotasun nabariagatik.
|
|
|
Hori horrela gertatu arren, Ozeano Atlantikoko historiaurreko nabigazioa gutxiengo jarduera bat bezala
|
ezin
dugu ikusi. Horregatik, aurkitutako aztarnak ikusita, garai batean berebiziko garrantzia izango zuela onartu behar dugu.
|
|
|
Apur bat geroago, 26ko arratsaldean, frankistek Ziortza Bolibar konkistatu zuten (Urkijo, 2014: 220 eta Beldarrain, 1980). Beraz, Gernikarantz ihesean zihoazen soldadu errepublikarrek
|
ezin
zuten bide hori erabili, eta mendietatik (asko eta asko Urregarai menditik zehar) ihes egin behar izan zuten. Beldarrainek zioen bezala:
|
|
2018
|
|
|
Ez dugu uste herri horietan euskara ohiko hizkuntza izango zenik, zenbait euskaldun egotea posible bada ere. Ziur aski Prestamerok euskararen garrantzia puztuko zuen bere argudioak indartzeko; hau da, erregeak
|
ezin
zituela apaiz kanpotarrak izendatu herriarekin loturak zituztenen ordez (Ibisate, 2001).
|
|
|
Baina auzo honetan jaio zirenen artean ere, gehienak ez ziren euskaldunak. Erroldan agertzen den okondoar euskaldun gazteena Okondogoienan jaio zen 1891 urtean, baina
|
ezin
dugu esan euskara bere lehen hizkuntza zen ala ez.
|
|
|
ikasiko zuten euskara. Euskaldunen identitatea eta ezaugarriak banan banan aztertuta, faktore horiek azaleratzen dira askotan, baina, hala ere, batzuetan
|
ezin
dugu azaldu euskalduntasunaren jatorria. Posiblea al da herrian desagertu eta gero etxean euskara luzaroan mantendu izanaren arrastorik aurkitzea?
|
|
|
Posiblea al da herrian desagertu eta gero etxean euskara luzaroan mantendu izanaren arrastorik aurkitzea? Kasu batzuetan
|
ezin
dugu aukera hori guztiz baztertu, baina ezin dugu ahaztu dauzkagun ia datu guztiek kontrakoa adierazten dutela.
|
|
|
Posiblea al da herrian desagertu eta gero etxean euskara luzaroan mantendu izanaren arrastorik aurkitzea? Kasu batzuetan ezin dugu aukera hori guztiz baztertu, baina
|
ezin
dugu ahaztu dauzkagun ia datu guztiek kontrakoa adierazten dutela.
|
|
|
24) 3 Horren arabera, Aiaraldeko mendebaldean, gaztelania izango zen hizkuntza nagusia Erdi Arotik aurrera.
|
Ezin
dugu ahaztu Asturiasko erresumaren politika birpopulatzailea horraino heldu zela IX. mendean (Peterson, 2017) eta, gainera, logikoa denez, harreman estuak izan dituztela beti Tudela eta Menako lurralde gaztelauekin. Baina euskararen arrastoak ere badira hor, Lexartzu eta Soxoguti herrien izenek adierazten dutenez.
|
|
|
Gure ustez, Araban gertatu zen bezala, Artziniegan eta Aiarako zati handi batean, XVIII. mendean galdu zen euskara. Tamalez, garai hori aztertzeko ez dugu informazio iturri askorik, eta bizpahiru datutan oinarriturik, hipotesi batzuk sortu baino
|
ezin
dugu egin.
|
|
|
La Lastraren hitzak zuzenak badira, 1775 urterako euskara ez zen nagusi izango Kexaa baino mendebalderago. Baina datu gehiagorik ez dugunez,
|
ezin
dugu esan Menagarain, Arespalditzan edo Sopeñako herrietan zer gertatzen zen. F. Barrenengoak uste zuen Izoria ibaiaren mendebaldean euskara desagertzear egon zitekeela (Barrenengoa, 1988:
|
|
|
26).
|
Ezin
dugu marraztu muga zehatz bat, baina badirudi gaztelaniaren presentzia nabarmenagoa zela Aiarako erdialdean.
|
|
2022
|
|
|
Aurretik esan bezala, proiektu kolonizatzaile baten balantza demografikoa oso garrantzitsua da ulertzeko indigenenganako politikak ulertzeko. Proiektu bat gutxiengo demografikoa bada, Hegoafrika zena kasu,
|
ezin
du boterea modu demokratiko bidez banatu, botere politikoa galtzera ekarriko lukeelako. Beraz, aukera bakarra indigenak eskubide politiko barik uztea izango litzateke.
|
|
|
392). Euskal armagintzak, beraz, kolpe handia jaso zuen, armen merkataritza eten egin zelako eta atzerriko bezeroek
|
ezin
zituztelako fakturak ordaindu. Egoera horren aurrean lantegiek beren jarduera asko murriztu zuten eta langileak kaleratzen hasi ziren.
|
|
|
Nabarmentzekoa da grafo berean banaketa egitean, belaunaldietako harremanak modu argian ikusten direla, eta honetan, bigarren belaunaldia zertxobait ugariagoa izateaz gain, modu estuagoan saretua zegoela, eta azpitaldeak sortzeko tendentzia handiagoa ere zutela antzeman dezakegu. Merkatarien artean belaunaldien arteko banaketa egitea funtsezkoa dela uste dugu, izan ere, grafoek kronologia bat adierazi
|
ezin
badute ere, esparru kronologikoak bereizteko modu eraginkorrena hauxe litzateke.
|