|
2017
|
|
|
Ba dago euskaldun dexente hitzaren jolasarekin, gure pentsamentuak tolestatzeko eta botatzeko gaitasunarekin gozatzen duena eta horrek poz handia ematen digu guri, eta bestetik txapelketan gertatzen da, guzti horren erpina bihurtzen dela eta txapelketak ba dauka bertsozaletasunaz harago ere beste esanahiren bat, finalak adibidez. Finalean euskalduna joaten da, euskaldun asko joaten da,
|
ez
bakarrik bertsoaren alderdi ludiko eta sozial eta politiko hori gustatzen zaiolako, euskaldunak arrazoi gutxi izaten ditu euskera hutsez euforia momentuak bizitzeko eta nik uste dut denoi gustatzen zaigula noizean behin kolektibo baten parte sentitu eta momentu onak pasatzea. Eta bec ek hori ziurtatzen dio euskaldun askori.
|
|
|
Nik uste dut gaur egun gehixeago ematen ari zaiola bere lekua inprobisazioari,
|
ez
bakarrik bertsogintzan, baita beste alor batzuetan ere. Hala ere ez dut uste ez gutxietsi, ez gehiegi handietsi behar denik inprobisazioa, inprobisazioak bere mugak ditu, sorkuntzarako bere mugak ditu, eta aldi berean bere potentziala dauka arte sorkuntza moduan.
|
|
|
Eta ederra da ikustea era guztietako jendea bertso saioetan biltzen dela. Nik uste dut lotura horren motiboa hizkuntza dela berriz ere, eta bertsoak balio dezakeela gaur eguneko egoera sozio politiko latz honetan benetan bateratzeko gune bat izaten, eta
|
ez
bakarrik bateratzeko, baizik eta hizkuntzatik eraikitako gauza baikor bat, kreatibo bat, dibertigarri bat, pentsarazten duena, aliziente bat dena, aberasgarria dena, hori dena da bertsoa. Eta benetan esango nuke Euskal Herriak behar dituela holako guneak eta bertsolaritza baino gehiago baldin balira askoz hobeto.
|
|
|
Zer transmisio sen egon den bertsolarien artean ere.
|
Ez
bakarrik mugimenduak eduki duela belaunaldi berrietara transmititzeko sena, baizik eta bertsolarien artean ere nik jaso dudala nire aurreko belaunaldiarengandik, jaso ditudala animoak, jaso dudala erakusteko gogoa, eta jaso dudala beraien artean onarpena, onartua izateko irekidura hori. Niretzat kristoren eskola izan da.
|
|
|
Hori da beste gauza inportante bat, ze transmisizio zen, egon den, bertsolarien artean ere,
|
ez
bakarrik, mugimenduak eduki duela belaunaldi berrieta transmititzeko sena, baizik eta bertsolarien artean ere. Nik jaso dudala nire aurreko belaunaldiarengandik, jaso ditudala animoak, jaso dudala erakusteko gogoa, eta jaso dudala baita ere beraien artean onarpena, onartua izateko irekiruda hori neretzat kriston eskola izan da.
|
|
|
Finalean euskaldun asko joaten da,
|
ez
bakarrik bertsoaren alderdi ludiko eta sozial ta politiko hori gustatzen zaiolako baizik eta euskaldunak arrazoi gutxi izaten ditu euskara hutsez eta euforia momentuak bizitzeko eta nik uste dut, denori gustatzen zaigula noizean behin kolektibo baten parte sentitu eta momentu onak pasatzea.
|
|
|
Ez da inoiz errepikatu, une hori, eta ezta ere une horretan egon den sormen puntua. Eta nik uste dut bere berezitasuna dela gainera une horretan bertan
|
ez
bakarrik sortzen da, baizik eta hor ematen da eta hor agortzen da. Horrek nolabait bertsoa bihurtzen du une errepikaezinaren artisau, edo nahi bada une errepikaezinaren artista prekario.
|
|
|
Donostiaren urrezko aroak, esan dugu, Bigarren Errepublikan eta 36ko Gerra hasi arte iraun zuen. Gerra horrek, beraz, bazterrotan egiten zen arte guztiarekin bukatu zuen
|
ez
bakarrik Errepublikaren aldekoarekin: Aizpurua falangista fusilatua; Lekuona gudaroste nazionalean hila, nazionalen euren bonbardaketa batek, eta osasun laguntza ematen ari zela.
|
|
|
Roger Mas da poparen ertzetan dabilen beste bat. Eta
|
ez
bakarrik Paulina Rubioren Ni una sola palabra abestiaren bertsio ederra egin zuelako, katalan jatorrean bertsioa sekula entzun ez duenak aukera du, Youtuben, momentu hunkigarria pasatzeko. Bere azken diskoa izugarria da, Les cançons tel·lúriques, Jacint Verdaguer poeta katalan garrantzitsuenetakoaren hitzak musikatu eta egokitzearekin batera, Solsona eta eskualdeko kantu tradizionalak ere gaurkotu baititu, abesti garaikide benetan onak egiteraino.
|
|
|
Nahiz kautxuzko pneumatikoak sarri agertzen diren garai hartako obran aitak, hondoa jo aurretik, bizikleta fabrika bat izan zuen. Baina
|
ez
bakarrik: oin eta hanka protesiak, kristalezko begiak, betazalak, ilea, azala, azkazalak, hortz naturalak, osagai elektrikoak (fusibleak, bateriak), medikoak (xiringak).
|
|
|
Zentzu horretan, hizkuntza desberdinetako literaturen arteko harremana ia ezinezkoa da, Atxagaren ustez. Eta
|
ez
bakarrik ustezko periferiek ustezko zentroarekiko. Itxuraz harrigarriagoa dena:
|
|
|
Hori bai, orain harrapatuz gero, akabatu egingo zuen.
|
Ez
bakarrik umea botata utzi zionagatik: gizona zelako!
|
|
|
Atzeak ez du erakutsi behar aurrea nola dantzatu. Dantzatu behar da norberari irteten zaion moduan, unean, tokian, lagunekin, eta
|
ez
bakarrik aurreskua (eta dantza gehixeago eta footing gutxiago ere aldarrikatuko nuke gure kaleak milaka herri zapatillek zapaldu dituzten honetan, baina hori beste artikulu baterako da).
|
|
|
Eskoletan eredu gisa erakustekoa. Eta
|
ez
bakarrik pilota eskoletan noski. Faboritoetan jarri dut, martxoaren 12an Bilboko Bizkaia pilota lekutik, Errazti eta Lizartzak ahotsak haustear komentaturik ETB Kantxak eskaini zigun Urrutikoetxea Olaizola II (22) eta Rezusta Irujo (12) pareen arteko lehia distiratsua.
|
|
|
Eleberriak pasatzen zitzaizkidan begi petik. Marcel Prousten pertsonaietako baten izena aukeratu zuen Françoise Quoirez gazteak, idazle nortasuna finkatzeko baina
|
ez
bakarrik hori. Prousten joera literarioa ere aurrerago eraman zuen, jendartea zirrikatuz, mundu burgesaren itzalak eta tatxak molde ironiko batean papereratuz adibidez.
|
|
|
Eztabaida handiak sortzen dira zaborrak ardatz. Kontsumo gizarte hanpurusaren arazorik handiena da,
|
ez
bakarrik literarioa. Prentsa eta erramerranez datozkigun berrien arabera Lapurdi jendetsuaren zatarren ehorztegi irudikatzen da Benafarroa Zuberoa desertifikatua.
|
|
|
Hori ospatzeko Parisera bidaia bat egitea erabaki genuen. Baina uda hura ez zen besteak bezalakoa izan,
|
ez
bakarrik egiten genuen lehenengo bidaia zelako, ezta hamazortzi urte egiten genituelako, baizik eta, Parisen egindako argazki batek nire bizitza osoa aldatu zuelako.
|
|
|
Oker zaudete guztiok, ideiarik ere ez daukazue. Familiarik zaharrena eta, hortaz, nobleena,
|
ez
bakarrik Florentzian baizik eta mundu osoan, edo, gehiegikerietan erori gabe, gutxienez Toscanan, Baroncitarrak dira. Jakintsu guztiak eta nik bezainbeste ezagutzen dituztenak iritzi berekoak dira.
|
|
|
Erronkarira sartzeko oso bide erabilia zen: Pirinioetako larreetatik Bidangotze, Leire, Esa, Zangoza, Xabier, Kaseda eta Bardeak zeharkatuz,
|
ez
bakarrik abeltzainentzat baizik eta edozein espedizio nafarrarentzat, bestela Tiermas, Sigues eta Salbaterra herri aragoiarrak zeharkatu behar ziren, eta nahiz eta edozein oinezkorentzat, garai sasi baketsu haietan, aparteko arazorik suposatu ez, egoera erabat aldatzen zen Erriberrin prestatzen ari zen talde militar bati zegokionean.
|
|
|
Niretzat aspalditik itxaroten ari nintzen unea iritsi da eta, agian nire ezjakintasunetik diot aurrera egingo dudala;
|
ez
bakarrik almadiari izateagatik, baizik eta Burgirengatik, nire etxearengatik. Eta horrexegatik hain zuzen, denona den ibai honetatik, gure basoek emandakoa garraiatzeko askatasuna eta eskubidea geurea dela ere aldarrikatzen dut eta inork ez digula hori kenduko, guk inori kenduko ez diogun bezala.
|
|
|
Eta lelo magikoak,
|
ez
bakarrik zubiaren ondokoek, baizik eta begira zeuden beste hainbeste herritar hunkituen eztarrietatik atera eta eztanda egin zuen Burgiko inguruetan: Ezka geurea!
|
|
|
Han egongo ziren beraz, harraparia ustezko harrapakinaren zain dagoen bezala, lepora jauzi egiteko prest, eta segada honetan,
|
ez
bakarrik beraiek baizik eta Salbaterrako soldaduak ere, jakinaren gainean zeuden. Egoera latza benetan Burgiko almadiarientzat.
|
|
|
Mundu gerra amaitu zenean ez zen homologaziorik izan Espainia eta Europako garaile demokratikoen artean. Erbestea betiko izanen zen,
|
ez
bakarrik goi mailako agintari edo arduradun politikoentzat, baita Bertolt Brechtek gogoratzen zituen herritar xume horientzat ere.
|
|
|
Gure herriko liburutegia oso ondo dago.
|
Ez
bakarrik liburuzaina jatorra eta dotorea delako eta bere lana guk merezi baino hobeto egiten duelako; merezi baino nobedade gehiago eta hobeak ekartzen dizkigutelako baino. Eta lehengo egunean oso ariketa frikia egin nuen:
|
|
|
autoak, berbaroa, kaleko lanak, trena, musika... Eta
|
ez
bakarrik hirian, herrian ere badira zaratak: txorien txioak, errekaren hotsa, behiak, haizea, ardiak...
|
|
|
Motxila edo maleta hartu, eta hara edo hona joatea gustatzen zaigu.
|
Ez
bakarrik neguan aurpegi beltzaranarekin harro harro ibiltzearren; interesante sentitzearren ere bai. " Ni halako lekutan egonda nago...", esateak estatusa ematen digu.
|
|
|
Erantzunik ez daukanak hobe luke isilik egon esaten ari denari buruzko erantzunak izan arte.
|
Ez
bakarrik kazetarien lanari zor zaion errespetuagatik, esaten ari dena interesatzen zaien guztiei zor dielako baizik. Diktaketak eskolan egiten genituen.
|
|
|
Hala ere, izugarri gozatuko dudana badakit.
|
Ez
bakarrik bertsoez, baita giroaz ere. Hainbeste mila lagun isilik, bertsoa noiz hasiko zain, ondoren txalotan lehertzeko, edo negar egiteko, edo barreari ez eusteko.
|
|
|
Baina gaiztoak ez du inon ere segurantzarik edireten: ez etxean, ez kanpoan,
|
ez
bakarrik dagoenean eta ez are konpainiatan denean ere. Zure obrak onak eta prestuak badira, jakin bitzate guztiek, baina baldin gaiztoak, desohorezkoak eta desohoragarriak badira, zer probetxu da besteek ez jakitea, baldin zerorrek badakizkizu?
|
|
|
Harrobia badago, eta etorkizuna ziurtatua du. Ez dakidana da konturatzen diren zenbat borroka egin behar izan dugun, eta
|
ez
bakarrik emakumeek, baita gizonek ere, iristeko gaur egun gauden tokira. Ez dela Eusko Jaurlaritzak edo Aldundiak esaten duelako parekidetasuna egon behar dela, baizik eta atzetik jende askok borrokatu duelako; feministak, feministak ez direnak, kirolariak eta kirolariak ez direnak.
|
|
2018
|
|
|
Konplexuak alde batera lagatzeko aukera ematen du mugimendu honek. Baina
|
ez
bakarrik ondo moldatzen ez direnen konplexuak.
|
|
|
Iturri zaharretik eten gabe ur berria edan behar da. Bizi kalitate duina (eta
|
ez
bakarrik ekonomikoa, baita kulturala ere) eskaini behar dute herri txikiek. Auzolanean jakina.
|
|
|
Eta biek arrakasta itzela dute, eta
|
ez
bakarrik musikagatik. Letrengatik ere bai.
|
|
|
Hala, bada, mintegia otsailaren 12an egingo du Euskaltzaindiak, Bilboko egoitzan. Era berean, mintegi horretan parte hartzeko deia egin nahi die elkarte, erakunde eta pertsona guztiei,
|
ez
bakarrik entzule bezala, baita hizlari bezala ere. Hori dela eta, ekarpenak egiteko aldia zabalduko du Euskaltzaindiak:
|
|
|
Eta Euskaltzaindiak lehenengo pausoa eman du: 2016ko otsailean mintegi bat antolatu du" Euskara biziberritzeko erronkak aztertzeko" eta dei egin die parte hartzeko elkarte, erakunde eta pertsona guztiei,
|
ez
bakarrik entzule bezala, baita hizlari bezala ere.
|
|
|
Hala, bada, mintegia otsailaren 12an egingo du Euskaltzaindiak, Bilboko egoitzan. Era berean, mintegi horretan parte hartzeko deia egin nahi die elkarte, erakunde eta pertsona guztiei,
|
ez
bakarrik entzule bezala, baita hizlari bezala ere. Hori dela eta, ekarpenak egiteko aldia zabalduko du Euskaltzaindiak:
|
|
|
Joan Pujolar irakasle katalana izan zen hizlarietako bat eta halako batean aipatu zigun zein garrantzitsua izan zen katalanaren hizkuntza normalizaziorako Generalitateak katalana hartu izana laneko hizkuntza nagusi. Inportantea izan omen zen
|
ez
bakarrik Kataluniako erakunde nagusiak katalana hartu zuelako lan tresna, baizik eta administrazioarekin lan egin nahi zuten enpresei mezu argi bat bidali zitzaielako.
|
|
|
Medikuntzako euskal ikasleek ia urtero adierazpen bat egin dute, zenbait aldarrikapenen ondotik. Begi onez dakusat ikasle euskaldunak aktiboak izatea, eta
|
ez
bakarrik euskaragatik: ikasle aktiboengandik profesional aktiboak datoz, eta halatan, normalean, profesional onak.
|
|
|
Bilbon salbatuko gara, edo ez gara salbatuko... handiagoa delako", eta konplexuagoa ere delako gehituko nuke. Beste eremu garrantzizkoa da mundu ofizialean gertatzen dena, non
|
ez
bakarrik ez da betetzen derrigorrez Euskara jakin beharra, baizik ez jakitea publikoki defendatzeraino iritsi direla zenbait politiko, adibidez oraingo hauteskundeetan, EAEn bertan, ikusi dugun bezala: PSOEko alderdiak Donostian, edo PPko alderdiak Gasteizen.
|
|
|
Tarteka, hegoamerikarren errealismo magiko deitu hura gogorarazten edo diguna. Luisa ipuinean, esate batera, eta
|
ez
bakarrik" maitasuna ahariekin egiten" dutelako; protagonistagatik: " hamabi urterekin haurdun zen eta ez zekien aitaren berri.
|
|
|
|
Ez
bakarrik hazia, hezurrak ehortzeak ere antzeko mezua bideratzen du, batez ere ipuin tipo batean (Aarne & Thompson, T 720: " My Mother Slew me, my Father ate me"), gurean" Beñardo" izenarekin Barandiaranek bildu duena.
|
|
|
Senpereko laminek beren lagunaren hiltzea eragin zuten otoitz baten bidez.
|
Ez
bakarrik mitoetan, errituetan ere hil hurrena laburtzeko praktikak egin izan dira. Adibidez, beila bat ofreditu Orreagako Ama Birginari," eria pausatzeko", Behorlegin entzun dudanez.
|
|
|
Jende anitz ez da ados izanen hemen esango ditudanekin. Aspaldi honetan eskuin eta ezker entzuten da euskal mitologian euskaldunen behialako" matriarkalismo" aren aztarnak agertzen direla
|
ez
bakarrik mitologian, zuzenbidean eta beste arloetan ere berdin. Esan izan da gure panteoneko dibinitate nagusia Anderea izanik eta lamina femininoak ere ugari, argi adierazia dela emazteek jendarte tradizionalean aginte handia izan dutela.
|
|
|
354). Mythos oso kontzeptu anitza zen,
|
ez
bakarrik jainko eta heroien legenda, baizik eta alegiak, kontu zaharrak, atsotitzak ere bai. Adibidez, legenda heroiko batean, mitikoa izango da poeta zehatz batek sinesgaitz edo asaldagarritzat jotzen duena; historialari baten kontakizunean, besteek eman fabulazio kontrolatu gabeak dira mitoak, idazleak berak zuzen egiaztatu dituen errealitateen kontrarioak; eta filosofoen lana izan daiteke diskurtso mitikoa.
|
|
2019
|
|
|
Bazterketa eta bidegabekeriarekin topatu den emaztea dugu hemen. Eta
|
ez
bakarrik bere bizitzan, baina ere ikusi eta jakin dituenekin. Eta hori, bizi bizirik, erakusten digu, zintzotasun handiarekin, egiari zor zaiona ateratuz.
|
|
|
Bai, baina irakaskuntzan inon baino gehiago nabaritzen da. Esan nahi dut, eskoletatik kanpo egin behar dutena ez dela soilik azterketak zuzentzea, pila bat irakurri beharra dute, eta
|
ez
bakarrik euren arlokoa, beste zientzietakoa ere erabiltzen dute.
|
|
|
Maitek ez du sekula etsitzen, eta elikaduran eta entrenamenduetan, adibidez, ez du ezer barkatzen. Eta
|
ez
bakarrik denboraldian, baita hortik kanpo ere. Maitek ez, Maitek urte osoan eusten dio muturreko diziplina horri, eta gainera, urteak daramatza horrela.
|
|
|
" Lanbarketako auzoan bizi ginen, eta bertako larreetan aritzen ginen futbolean.
|
Ez
bakarrik futbolean, noski, baina bai nagusiki. Orduan ohikoa izaten zen neskak eta mutilak nahasian aritzea.
|
|
|
Super... horregatik etorri naun, baina
|
ez
bakarrik! Poternako hitzorduaren funtsa agertu behar didan... zergatik hainbeste misterio?
|
|
|
Bazuen bospasei urte euskarazko telesailari interesatzen nintzaiola eta
|
ez
bakarrik, antzezle lanetan distiratzen zuen Itziar Ituñorengatik: Estherrekin, Mireiaren ahizpa, Lukasen infidelitatearen erruz, gertatu Malen suizidioa pantailaratu zen unetik hain zuzen.
|
|
|
274
|
Ez
bakarrik gure gurasoak, gure arbasoak ere gure haragian sufritzen, irabazten eta galtzen dutenak eta hiltzen direnak badirela uste badugu, arduraren pisuak ez digu ibiltzen ere utziko. Edo alderantziz?
|
|
|
759 Errealitate beraren gainean etengabe eratzen ditugun perspektiba berrien artean susmoa akaso arriskutsuenetakoa da,
|
ez
bakarrik pertsonei buruz ikuspegi erabat ezberdina ematen duelako, geure besteak epaitzeko eta aurreiritziak osatzeko joerak elikatuta fantasia badelako ere arrazionaltasuna eta sen onaren balazta gutxienetakoa daukana.
|
|
|
67 Geure gorputzak gurekin konspiratzen du gehienetan, beraz eritasuna traizio bezala besterik ezin dugu ulertu, eta
|
ez
bakarrik patuarena edo jainkoarena.
|
|
|
Bigarren zatia hasi bezain laster geure mutilen HIRUGARRENA!!! Hura poza, hura eldarnioa, hura jaia astegun buruzuri batetan, baina
|
ez
bakarrik gure etxean, oihuak, gorak eta bibak auzune osoan entzuten baitziren. Gure auzuneko guztiok Athleticzaleak ginen, hori amaren esne goxoarekin batera xurgatu baikenuen.
|
|
|
Hau da, gutako bakoitzak lehen baino gehiago eragiten dugu inguruan. Hala, aztarna ekologikoa gero eta nabarmenagoa da, baina
|
ez
bakarrik aztarna, baita kontzeptu horretan sartzen ez diren beste elementu batzuk ere.
|
|
|
Eta azken pausoa ere, hau da, sua egiteko ahalmena izatea, ez dakite nola gertatu zen. Hori bai, zehazten dute duela 400.000 urtetik gizakiek kontrolatutako suen arrasto ugari agertzen direla,
|
ez
bakarrik leku irekietan, baita kobazuloen barruan ere. Horrek garbi erakusten du sua kontrolatzeko gai zirela; ez, baina, pizteko gaitasuna zutenik.
|
|
|
" Zenbat eta urte gehiago izan gizonezkoek, orduan eta errazago lortzen dutelako estatus bat gizartean. Eta emakumezkoek estatus altua duten gizonezkoak ere hautatzen dituzte,
|
ez
bakarrik gene onak dituztenak".
|
|
|
Hain urrutira joan gabe eta bi sexu bakarrik izanda ere, batzuk gameto handi eta bakanak sortzen eta besteak gameto asko eta txikiak ekoizten espezializatuta egoteak asimetriak dakartzala esplikatu du Elosegik: " Emeak arrak baino askoz ere gehiago inbertitu du bere gametoan, eta
|
ez
bakarrik energetikoki. Hain zuzen, galdutako aukerak ere inbertsio bat dira; hau da, emeak, ernaltzean, denbora tarte luze baterako berriro ernari geratzeko aukera galtzen du, eta hori ez zaio gertatzen arrari.
|
|
|
Halako uremia puntu batera zegoen iritsita, non berehala jo behar baitzuen krisiren batek. Lo geratzen zen,
|
ez
bakarrik bazkaldu ondoren, ez bakarrik plateretik platerera bitartean, baizik eta baita mokaduen tartean ere, segundo batzuk, sardexka jasota zuela. Besteak barrez ikusten nituen.
|
|
|
Halako uremia puntu batera zegoen iritsita, non berehala jo behar baitzuen krisiren batek. Lo geratzen zen, ez bakarrik bazkaldu ondoren,
|
ez
bakarrik plateretik platerera bitartean, baizik eta baita mokaduen tartean ere, segundo batzuk, sardexka jasota zuela. Besteak barrez ikusten nituen.
|
|
|
Zalantzarik gabe, itzulpengintza literarioaren aurrerakada XX. eta XXI. mendeko euskaldunoi gertatu zaigun gauza pozgarrienetako bat da.
|
Ez
bakarrik jauzia ikaragarria izan delako gaztetan behin baino gehiagotan pairatu behar izan genituen itzulpen ortopediko haiekiko, baizik eta abagune ederra suertatzen delako bestela oharkabean pasatuko litzaizkigukeen lanak ezagutzeko eta gozatzeko. Niri, behintzat, horixe gertatu zait Itsasoaren isiltasuna eta beste kontakizun batzuk bilduma honekin, eta gainontzeko irakurleei, Hegoaldekoei behintzat, berdin gertatuko zaiela espero dut irakurle frantses euskaldunak lan honen berri izango duela imajinatzen dut, eta, izan ere, arazorik gabe egin diezaioke ezikusia hitzaurre honi, ezaguna egingo baitzaio kontatzen dudan guztia; hegoaldetarrak, berdin, nahiz eta kasu horretan nik gomendatuko niokeen, hitzaurre ia guztiekin egiten dudan bezala, liburua amaitu ondoren irakurtzea, sekula ez aurretik....
|
|
2020
|
|
|
honetara Michele Angiolillo ekarri zigun, 1897an Arrasaten Espainiako lehen ministroa hil zuen anarkista italiarra(" Hil da Canovas, fuera Canovas, pikaro gaizki heziya").
|
Ez
bakarrik, egileak asmatutako narratzaile garaikideago bat ere bildu baitzen orriotara, zeina nahasten den maiz anarkista italiarraren ahotsarekin(" Zatoz nire ondora, Lilio, egizu berba nire ordez"). Ez bakarrik, narratzaileak asmatutako Cienfuegos libertario euskalduna ere hemendik ibiliko baita, eta Txabi Etxebarrieta, Olasoneko jauna, katalanak, Bartzelonan, Liverpoolgo kaietan, Bergaran, noski, Bergaran.
|
|
|
Ez bakarrik, egileak asmatutako narratzaile garaikideago bat ere bildu baitzen orriotara, zeina nahasten den maiz anarkista italiarraren ahotsarekin(" Zatoz nire ondora, Lilio, egizu berba nire ordez").
|
Ez
bakarrik, narratzaileak asmatutako Cienfuegos libertario euskalduna ere hemendik ibiliko baita, eta Txabi Etxebarrieta, Olasoneko jauna, katalanak, Bartzelonan, Liverpoolgo kaietan, Bergaran, noski, Bergaran.
|
|
|
artean Argia astekarian argitaratutako 93 iruzkinak, Kritiken hemerotekan agertzen ez den pare bat tartean, bildu ditugu liburu momentuz digital honetan, sinesten baitut halako bildumetan, beste iruzkin batean esan nuen bezala, prentsako zutabe, artikulu, kronikak, berriz liburuan biltzeak baduelako zentzu, interesik. Besterik ez bada, niretzat inspiragarri izan baitira,
|
ez
bakarrik bilduma honetarako, baizik eta oro har bizitza literarioan, Ignacio Echevarriaren Trayecto, Jordi Lloveten Brins de literatura universal edota Markos Zapiainen Errua eta maitasuna bezalakoak. Ezinbesteko.
|
|
|
Hodei berdeak, beraz, liburu interesgarria
|
ez
bakarrik egituragatik, berdin harrapatzen dituen kontuengatik. Kokatzeko, kronologikoki," etorri zen Iruñeko Aberri Eguna, Vuelta a España-n jarritako lehergailua, salbuespen egoera.
|
|
|
Ni indibidualaren goraipamena, nahi bada" Ni" aren literatura, baina 1850 aurretik, XIX. mendearen lehen erdian.
|
Ez
bakarrik: orobat kronika beltza" Bizia deronak idoki personari/ Beria ere zor diala, orhit hadi", kronika horia" Haurrak aita nur din deikük erranen", gai sozialak esaterako emigrazioa:
|
|
|
Geroztik, saiatu izan naiz Gopeguiren gauzak harrapatzen,
|
ez
bakarrik elkarrizketak, libururen bat ere bai (La conquista del aire dut bereziki gogoan, akaso lehena izan zelako). Hartara, apirileko urik eza bezain eskergarria egin zitzaidan Tiroa kontzertuaren erdian liburuaren argitaratzea, 2011n.
|
|
|
Eta ez dugu testua gehiegi biluziko, baina bai aurreratuko, hitzaurrean esaten den bezala," literatura eta iraultza binomioaren harreman gatazkatsua" aztertzen duela," eleberrietan politikaz jarduteko dagoen debeku eta auto debekuaren jatorria bilatuz eta aurkituz". Kontxo, behingoagatik,
|
ez
bakarrik galderak, erantzunak ere ematen ditu norbaitek, besterik ez bada eztabaidarako.
|
|
|
Eta ospatzen genuke honezkero.
|
Ez
bakarrik euskal eleberrigintzaren ordularia garaiko korronte literarioekin sinkronizatu zuelako; gaur egunetik ere oroi, 50 urte, irakurketa erabat freskoa eskaintzen digulako orobat.
|
|
|
Azken batean ez baita bakarrik ezkertasunari buruzko liburua,
|
ez
bakarrik" papera trabeska ipini, ukalondoa gorputzetik urrundu, eskumuturra barrualdera bihurritu eta postura guztiz nabarmenean idazten" dutenei buruzkoa. Nola edo hala asimetriko garen guztiok" unibertsoa bera da asimetriko.
|
|
|
ez dakigu zer egin duen, zerbait, nor den, non dabilen. Euskal Herrian bai, hori seguru,
|
ez
bakarrik" intxaur batzuk, gazta eta ogia" jaten dituelako, ez bada" errosarioa errezatzen" entzuten delako. Ekintza ez armatu ez bestelakorik gabea da testua.
|
|
|
Tarteka, hegoamerikarren errealismo magiko deitu hura gogorarazten edo diguna. " Luisa" ipuinean, esate batera, eta
|
ez
bakarrik" maitasuna ahariekin egiten" dutelako; protagonistagatik: " hamabi urterekin haurdun zen eta ez zekien aitaren berri.
|
|
|
Pixka bat Joseba Sarrionandiak egiten zuena Ruper Ordorikak abestutako" Izen zaharrak" hartan, edota Oskar Alegriak Emak Bakia baita ezin ederragoan, itsas azpiko harkaitz, etxe izenekin.
|
Ez
bakarrik, ordea: osinak, txiribiak,, kardulatzak, andagarratzak; balirudike hasiberrientzako botanika gida baten aurrean gaudela, plazer estetikoa ahaztu gabe, hori bai.
|
|
|
Bizia lagun dezala teatroak, biziarekin kurrituz. Ikusliarrak bete ditzagun
|
ez
bakarrik iragan ederraren penez, baina egiteko denarentzat xede suharrez".
|
|
|
Kontrabandistak, beraz, bai," gau hotzetako gizon busti haiek". Baina
|
ez
bakarrik: berdin etxean zain dauden emakumeak, zelatariarena egiten duen atsoa edota txalupa bitartez aritzen diren arrain saltzaileak.
|
|
|
Gerora etorri zirelako beste bi, Igela argitaletxean berean. Eta beti pentsatu izan dut Ginzburgek Pello Lizarralde bezalako idazle bat
|
ez
bakarrik ona, halaber iradokitzailea eraman bazuen itzulpengintzara auskalo motibo prosaikoagoak ere baziren tartean, derrigor izan behar zuela zer edo zer. Eta badu, alajaina, Hirira doan bidea zapaltzera ausartzen denak berehala igarriko dion bezala.
|
|
|
Adibide ugari ekar liteke, baina, barre ederra atera zidan, esaterako, hasiera partean, Zumalakarregi hiru urtean hila dela," Don Tomas Zumalakarregi, izan bedi gure nagusiko!" oihu egiten duenean Arrietak, auskalo zer jeneral berri agertzen zaienean parean. Haatik ere, kontakizunak badu hausnar sakonagorik, adibidez, gerrari buruzkoak, karlistak noski, susmoa dut
|
ez
bakarrik: " Hamabortz urte antsu zeramaat alde batetik bertzera iraultza delako baten alde", edota" gerlaren akaberan etxera ailegatzen haiz(...) zorte ona izanez gero, atera hintzen bezain osorik, baina baita atera bezain esku huts ere".
|
|
|
eta Sebastianekin(...) Apaizgaitegiko arduradunetako batekin". Eta zeinen ondo islatzen duen,
|
ez
bakarrik esperientzia lazgarria, baizik eta, beste hark esango lukeen bezala, euskaldunen paralisi komunikatiboa. Baina ez da bakarra.
|
|
|
Eta biltzen direlako orriotan ustez horiek guztiek idatzitako permisioniak, irakhurtzaileari oharrak, ipuin, poema, sermoi, berriketa eta abarrekoak. Denak ere aski falozentrikoak
|
ez
bakarrik irudiak; eder askoak horietarik gehienak. Batzu batzuk puskaz androzentrikoak:
|
|
|
|
Ez
bakarrik nolakoa munstroa eta zergatik abertzalea. Galdera gehiago ere badira:
|
|
|
Establishment kontzientzia on osoaren jabe ikaratu batek, berriz ere gazteria ero bat ezin du ulertu". Gure esku geratzen da, hartara, 1960ko hamarkadakoa zenbateraino den,
|
ez
bakarrik XX. mende bukaerakoa, berdin egungo egoeraren antzekoa. Azurmendiren" Zer ari zaigu gertatzen?" galderak, gaur, jarraitzen du izaten erabat pertinentea.
|
|
|
Egun eskuragarri dugun Buruxkak, 80koa, hirugarren edizioa, berez da irendubakoa, baina nik moztuko nioke zerbait, Piarres Lafitteren sarrera testua.
|
Ez
bakarrik edizio zahar zentsuratuaren hitzaurrea delako, baizik eta halako apropiazionismo ariketarik ez baita aspaldian ikusi: Etxepare, urte beltzen ondoren, nola bueltatzen den erlisionearen altzora, katoliko on eredugarriaren itxura hartzeraino.
|
|
|
Gure mundu berri honetan dena dago airean, izaera guztiak daude egiteke, krisialdi latzean gaude,
|
ez
bakarrik Jerusalemen baizik eta orokorrean eta liburuak zein hiriaren sinboloak, alegoria diren neurrian, hori islatzen nahi dute.
|
|
|
Hitz egin behar baita, idatzi behar baita, hor gertatu denari buruz, han gertatzen ari zena hemen ere gertatzen ari zelako. Ez da alegoria liburua, bada, oso lotura zuzena duelako munduan gertatzen ari diren askapen borroka guztiekin eta,
|
ez
bakarrik orain dela gutxi arte gertatzen ari zenarekin, historian zehar gertatu denarekin ere bai. Horregatik ekin nion saiakela berri honi.
|
|
|
Alde batetik, Valentziako Unibertsitateko adiskideak gonbidaturik, katalanerazko Premis Octubre literatur sarietako ekitaldietan parte hartzea egokitu berri zitzaidan, Turia ibai sasilehor berpiztuaren hegietan. Aipatu Octubre sariak katalan herri guztiak hartzen ditu bere baitan,
|
ez
bakarrik Catalunya izenarekin ezagutu ohi den espainiar autonomia. El Temps aldizkari valentziarrari esker katalan lurraldeen artean informazio, gogoeta eta literaturaz aparte mota guztietako loturak lantzen dira, banaketa administratibo postfrankistaren gainetik.
|
|
|
Bizenta Mogelen izena idatzi, eta berehala urratu du kaieratxoan: ederra zatekeen Ipuin onetatik abiatzea,
|
ez
bakarrik emakume bat kokatuko lukeelako generoaren aberri jatorrian, baizik eta horrek ere ahalbidetuko liokeelako haren hastapenak ipuingintza mendebaldar modernoaren garapenarenekin parekatzeko, eta euskal literatura idatziaren mendeetako ustezko atzerakuntzaren topikoari emendakin bat egiteko, sikiera. Baina ez da oso operazio egingarria, Bizenta Mogelen fabulen egokitzapenek zer ikusi gutxi dutelako, funtsean, narraziogintza garaikidearen bilakaerarekin, ez behintzat gaininterpretaziozko arrisku salto batzuk eman ezean.
|
|
|
Azken finean, ipuin batek beti traizionatu egin behar du, maila handiagoan edo txikiagoan, irakurlearen ustea.
|
Ez
bakarrik hori, areago, horretarako irakurlea zerbaiten aiduru egon dadin lortu behar du, hasieran, eta, ondoren, buelta eman behar dio, erein duen itxaropen hori zapuztuz. Hori guztia, gainera, orrialde kopuru mugatu batean.
|
|
|
Beno, zure mezuaren mamia hementxe dago: " Burujabetzak beraz bizilagun guztiak euskaldun edo euskotar bezela tratatzea behartzen gaitu,
|
ez
bakarrik" PTV" ko parte bezala izendatutakoak. Etxearen (Estaduaren) propietate osorik ez izateak ez du justifikatzen, hori lortu arte, bizilagunen elkarbizitzarako gehiengoak izendatu ditugun araudiak ez errespetatzea eta gure esku dauden erakundeak adosten dutena erasotzea.
|
|
|
Sobiet Batasunean hasi zen estalinismoaren nolabaiteko garbiketa (botere autoritario debekatzailetik kontrol mekanismo modernoetara pasatuz), Krutxev ek hartu zituen lehenengo neurriak estalinismoaren kontra eta Stalin-ek kudeatutako prozesu errepresiboa ari zen susmopean planteatzen. Halaber, marxismoaren planteamendu berri bat garatuz zihoan," ezker berria" deiturikoa, 2
|
ez
bakarrik Kubarekin eta askapen mugimendu antiinperialistarekin, Sobiet Batasunean bertan oposizioa zabalduz eta handik kanpo ere borroka nahiz esparru molde berriak sortuz.
|
|
|
Gymak eskatzen zituen esfortzuak eta izerdiak beste egun baterako ustea erabaki zuen Fidelek eta spara jo zuen zuzenean. Saunan sartu zen eta bertan Jairo aurkitu zuen, baina
|
ez
bakarrik, Dragan bere lagunarekin baizik The Hillseko bizilagunek gonbidatu bat eraman zezaketen spa eta gymera, baina Fidelek zekienagatik inor ez zen handik agertzen erretiratu bati izerdi egiten laguntzeko.
|
|
|
Zer ikusi du nire aitak nik egindakoarekin galdera benetan inozoa nik bezalako historialari batentzat, leinuaren legeaz ari gara eta, nire ekintzen ondorioak leinu guztiarenak baitira,
|
ez
bakarrik nireak.
|
|
|
Remedios hasiera hasieratik gustatu zitzaidan, eta
|
ez
bakarrik bere izenak eragin zidanagatik. Ez dakit zer izan zen, baina aspaldiko partez lasaitasun apur bat sentitu nuen biok berbetan ari ginela.
|
|
|
Kantuak mututu ziren.
|
Ez
bakarrik Kaewe; Kokua ere bazter ilunetara joaten zen bere negarra ezkutatzera. Bakoitzak bere txokoa aukeratu zuen, eta bien bitartean, etxearen zabala bakardadean gelditzen zen.
|
|
|
Eta burutazio bat izan zuen: " Zergatik
|
ez
bakarrik joango ni neu Andaluzia' ra. Nork debekatuko dit?
|
|
|
Bere ukenduak, kremak eta sendagaiak famatuak dira Arteagako mojen artean, famatuak eta aunitzetan erabiliak. Arteagako mojek anitz maite dute Sor Margarita, eta
|
ez
bakarrik mojek, herritarren artean ere, bere produktuak aski zabalduak eta estima handikoak baitira.
|
|
2021
|
|
|
Hala ere, badirudi azkenotan pianoa ohikoa baino bikainago, ederrago, zoliago jo egin dudala, batez ere Sergyk bere gain hartu ninduenez geroztik, berari esker nituen akats bakan batzuk zuzendu ahal izan ditut, berari esker gero eta entzulego zabalago baten aurrean jotzeko ausartu egin naiz, eta berari esker, batik bat, saritu egin ninduten Liverpoolen, gaur ematen didazuen dominaren motibo nagusia, zeren eta, uste dut ditxosozko domina hau sekula emango ez zenidatela, sari horren emaitza iragartzen zuten egunkarietan azaldu izan ez banintz, batez ere nire biografian Luzaro zenbat aldiz aipatzen den kontuan hartuta. Dena dela, berriro eskertzen dizuet, nitaz onerako gogoratu egin zaretelako, eta
|
ez
bakarrik Ábalos Conservas biltegiaren jabe diruzale eta frankozalearen alaba nintzelako. Gogoratu egin zarete zuetako beste bat banintz bezala, halakoa zinez naizelako, azken finean, zuetako askok nire luzarotasuna zalantzan ipini arren.
|
|
|
Dena dela, ez naiz kexu, nahikotxo badut gaur goizean Luzaroko udaletxean lepotik eskegi zidaten dominaz. Hunkigarria izan da, benetan diot, ni behintzat zeharo hunkitu naiz, eta
|
ez
bakarrik hango alkateak domina eskegi didanean edo udaletxeko areto nagusian bilduta zegoen jendea, nire auzokoak, txaloka hasi direnean. Egia esan, hunkitu egin naiz Luzarora heldu orduko, hango kaleetan gindoazela Sergy eta biok udaletxerantz, txikitan jolas egiten nueneko kaleak, gure aita hil zutenekoak ere bai.
|
|
|
Baina, diozun bezala baldin bada, laudatu beharrean nago Jainkoaren ontasuna, orain berean erortzear nengoen zorigaitza saihestu baitit, zure mintzoaz erakutsiz hain ezezagun nuen bihotz hori. Izan ere, Fortuné Infantearen semea galdu dut, eta
|
ez
bakarrik bertze norabait ezkondua naizelako, baizik badakidalako berak bertze bat maite duela, eta, ikusirik ene burua (ahaleginduagatik) maite ezin dudan eta atsegin ez zaidan batekin esposatua, deliberatua nintzen ene bihotza eta atxikipenak oro zuri ematera osoki, adiskidetasun hori ikasi dizudan bertutean oinarrituz, zeina, zure bitartez, erdietsi dudala uste baitut: hau da, ene ohorea eta kontzientzia ene bizia baino gehiago maitatzea.
|
|
|
mahainak guziz, garbia: dafaila xunaren gainean, ahorat poxien eremaiteko zerak
|
ez
bakarrik xilarrak,
|
|
|
Garbiki erraiteko, ez dut maite Donostia. Aspaldiskoan, urthetik urthera ttipitu zait,
|
ez
bakarrik
|