|
2001
|
|
|
Euskaltzaleen arteko jardun sarria da
|
euskararen
eta hizkuntzen arteko elkarbizitzaren estrategia eta estrategak falta zaizkigula esatea. Eta horretaz ari garenean, Koldo Mitxelenaren aipamena egiten da aldez edo moldez.
|
|
|
Baina aldi berean, orain arte bezala gizartean bere erroak sakontzen eta euskararen mundua erakargarri bihurtzen saiatu behar du. Egiten ari dena egiteko eskubide osoa duelako eta etorkizuna
|
euskara
eta hizkuntz aniztasunaren eskutik datorrela aldarrikatuz, irabazle moralaren jabe dela sentiarazi behar dio gizarteari.
|
|
2002
|
|
|
I. ZUBELDIA:
|
Euskarak
eta hizkuntza literarioak berak itzulpenari esker eta idazleei esker asko aurreratu du, nolabaiteko corpus literario bat eta oinarrizko terminologia bat dago. Beharbada, bai irakurlearen eta bai herriaren formazioan atzerago gaude, eta batzuetan kosta egiten da literatura zabaltzea.
|
|
2004
|
|
|
Sanzen bisita ikusgarria izan da: Rosarioko Nafarroako Etxean mikrofonoa eskutan eta telebistako kameran aurrean rantxerak abesteaz gainera, hitz gogorrak izan baitzituen
|
euskara
eta Hizkuntzen I.go Kongresuaren aurka. Sanzen iritziz, «lekuz kanpo» dago herri indigenek antolatutako batzarra:
|
|
2005
|
|
|
Jorra dezagun euskaldunontzat horren garrantzitsua den hizkuntzaren alorra. Zer balorazio egiten duzue
|
euskarari
eta hizkuntza gutxituei ematen dien tratamenduaz?
|
|
|
Beronen lana kazeta aleetan barreiaturik azaldu arren, beronen lanaz harrezkero egin diren antologietan, eta batez ere azkenengoan (2004) dastatuz gero, euskal literaturako idazle handitzat jo behar da ezinbestean, eta horrezaz gain idazle eskola baten gidaritzat ere bai.
|
Euskarari buruz
eta hizkuntzari buruz arreta handia hartu zuen: hizkuntza ulerterraza eta garbia nahi zuen, hitz jator, esaera zahar eta esapidez gantzatua, ahozko hizkeran oinarritua, jendearengana eroso heltzeko modukoa, adierazkorra baina bizia eta jostalaria.
|
|
2006
|
|
|
Hortik abiatuta, hipotesi hau planteatzen dut: euskararen azken garaiko historia, zenbait kronotoporen agerpenen menpe egon dela, kronotopo horiek
|
euskararen
eta hizkuntzaren inguruko esperientziaren ukapenari lotuta egon direlarik. Horrela bada, euskarak jasan duen atzerakada hein handi batean euskarari eta hizkuntzaren inguruko unibertso kulturalari begira bere burua eta bere nortasuna definitzeko eskubiderik gabe hazitako gizaldi oso baten esperientziari lotuta legokeela esan daiteke.
|
|
|
euskararen azken garaiko historia, zenbait kronotoporen agerpenen menpe egon dela, kronotopo horiek euskararen eta hizkuntzaren inguruko esperientziaren ukapenari lotuta egon direlarik. Horrela bada, euskarak jasan duen atzerakada hein handi batean
|
euskarari
eta hizkuntzaren inguruko unibertso kulturalari begira bere burua eta bere nortasuna definitzeko eskubiderik gabe hazitako gizaldi oso baten esperientziari lotuta legokeela esan daiteke. Ukapen horrek euskarari buruzko haragitan oinarritutako oroimen ezari eragiten dio.
|
|
|
|
Euskara
eta hizkuntzari buruz. Hizketan semearekin.
|
|
2007
|
|
|
Hortaz, bilaketaren emaitzetan euskara ezin da lehenetsi eta euskarazko informazioa erdaretakoenaren ostean agertzen da, eskuarki. Jazoera hori,
|
euskaraz
eta hizkuntza nagusiren batean grafia bera duten terminoetan hagitz nabarmena da: energia, anorexia edo Paris.
|
|
2008
|
|
|
Izatez, Azkueren lehen lanetan bertan bien arteko desberdintasun nagusiak antzeman daitezke: abandotarrak helburu politikoak eta gaztelaniaz aurkeztu bazituen, Azkuek
|
euskaraz
eta hizkuntza lehenetsiz3 Halaber Arana Goiriren ekinbidea zuzenki politikoa eta zehazki alderdi mailakoa bazen, Azkuerena kulturgintzara bideratzen zen. Izan ere, Azkuek euskaldunen hizkuntza eta herri kultura hartu zuen erreferente nazional gisa.
|
|
|
«Zerbitzua moteldu egin dute». Izan ere, Euskarabidea sortu ondoren, Nafarroako funtzionarioak euskalduntzeko zerbitzua lehen bezala Nafarroako Administrazio Publikoaren Institutuaren (NAPI) esku soilik egon beharrean, hots, bakarrik Lehendakaritza Departamentuaren menpe egon beharrean(
|
Euskara
eta hizkuntza komunitarioak atalean), Euskarabidearen esku ere geratu zen. Kasaresek iritzi dio horrek «koordinazio falta» eragiten duela.
|
|
|
|
Euskara
eta hizkuntza nazionalismo espainiarra
|
|
2009
|
|
|
Erakundetzeko programaren baitan, zuzendaritzak hizkuntza politika onartu zuenean, IMHn
|
euskararen
eta hizkuntzen kudeaketari leku bat, etxe bat, eraiki nahi ziotenei, planaren etxea egonkortzeko zimendua jartzeaz gain, zutabeak, hormak eta teilatua eman zizkien, izan ere, IMHren euskara planeko emaitzak egonkortu eta atzera bueltarik egon ez zedin, ezinbesteko faktorea izan da erakundeak politika hori onartu izana.
|
|
|
|
Euskarak
eta hizkuntzak berak dituen erronka berriek PuntuEus elkartearen sorrera ekarri dute.
|
|
|
Gainerakoan, EAJren presidenteak esan du honakoak direla EAJren lehentasunak:
|
euskara
eta hizkuntza politika, EAEko gizarte laguntza eredua mantentzea, EITBren kudeaketa anitza eta profesionala, Gernikako Estatutua betetzea, bakea, ETAri zilegitasuna kentzea, terrorismoaren biktimak babestea eta Jaurlaritzaren eta lehendakariaren independentzia instituzionala.
|
|
|
12:30: 00 Etorkinak,
|
euskara
eta hizkuntza aniztasun berria. Giza eskubideetatik sortutako zenbait hausnarketa.Moderatzailea:
|
|
|
Eduardo Ruiz Vieytez: Etorkinak,
|
euskara
eta hizkuntza aniztasun berria. Giza eskubideetatik sortutako zenbait hausnarketa 30,82 Kb
|
|
|
Maialen Lujanbiok abestu eta Judith Monterok saxofoia joko duten emanaldia taldearen ohiko saioetako bat izango da. Dena dela, hizkuntzaren gaia erreferentea izango da, eta
|
euskarak
eta hizkuntzek dituen sinbologiarekin jokatuko dute.
|
|
|
Alferrik da, beraz, etsai bila ibiltzea.
|
Euskararen
eta hizkuntza bizikidetzaren aldeko lagunak bilatu eta gehitu behar dira. Pluralistak behar dira, hizkuntza auziari mentalitate pluralistaz begiratuko diotenak behar dira.
|
|
|
Horregatik esan dugu lehenago
|
euskara
eta hizkuntza bizikidetzaren gainean guztiok identifikatu gaitzakeen identitate zabal, baturagile eta berri bat eraiki behar dugula. Izan ere, euskaraz hitz egiteagatik eta euskaraz, ez luke inork kolokan edo kuestionaturik ikusi behar bere identitate sentimendua, zeinahi delarik ere.
|
|
|
Berriro diot: euskara bultzatzeko hizkuntza politikak guztiz dira kritikagarri, egia baita
|
euskararen
eta hizkuntza pluraltasunaren alde hainbat neurri politiko har daitezkeela eta hizkuntza politika neurri batean ezberdinak ere egin daitezkeela. Baina ez da hori hemen aipagai duguna:
|
|
|
Jada esan dezagun, gerorako utzi gabe: konbentzimendu osoa daukagu, euskarari" iraupena eta hazkundea segurtatzeko behar adinako tokia" aurkituko badiogu, ezinbestekoa dugula txipa aldatzea, ezinbestekoa dugula
|
euskararen
eta hizkuntzen auziari beste betaurreko batzuekin begiratzea, bai erdararen mundutik baita euskararenetatik ere.
|
|
|
Kontrako jarrerak elikatzen dituzten diskurtsoak ere bai baitaude plaza publikoan. Argitu dezagun
|
euskararen
eta hizkuntza bizikidetzaren aurkako diskurtsotzat, esplizituki edo inplizituki elebakartasun soziala aldarrikatzen duten mezuak baino ez ditugula kontsideratzen, hots, bi hizkuntzen estatus berdinkidetasunaren helburuaren zilegitasuna ukatzen dutenak. Deigarria da gaztelaniaren ondoan ingelesari lekua egiteko prest egonik, euskarari, ordea, bizi giro apalena ere ukatzen dion diskurtsoa nola eraiki dezaketen bakan batzuek, non eta euskararen lurraldean, non eta gehiengoak gizarte elebidunaren alde egiten duen erkidegoan.
|
|
|
Esan nahi dugu, euskara argudio abertzaleekin aitzinarazi badaiteke ere, argudio abertzaleekin bakarrik ezin aitzinarazi daitekeela
|
euskarak
eta hizkuntza bizikidetzak behar duten neurrian, euskal abertzale ez direnek ere euskara beren hizkuntza izan dezaten nahi eta behar baita. Argudio abertzaleekin ezin zaizkio euskarari atxiki euskal abertzale ez direnak.
|
|
|
Halaber, jakina da jarduera politiko instituzionalean, adibidez hainbat udal administraziotan, euskararen erabilera sustatzearen aldeko politika aktiboak garatzen ari direla urteotan esparru politiko horretako hainbat ordezkariren gidaritzapean. Baina, aldi berean esan dezagun nabarmena dela, beren proiektu politikoetan, eguneroko politikagintzan, eta baita eremu mediatikoko jardunean ere, beren burua esparru horretan kokatzen duten aukera politiko eta mediatikoek gaur egun, oro har, egiten dieten baino toki handiagoa eta preziatuagoa behar eta merezi dutela
|
euskarak
eta hizkuntza aniztasunaren aldeko jarrera aktiboek. Murritzegia baita, beren gogo ametsetako euskal gizartea irudikatzerakoan, euskararentzako gordetzen duten tokia.
|
|
|
Elebitasuna modu integratzailean eta inolako bazterketarik gabe bereganatzen duten diskurtso guztiek dute, hortaz, zer ekarria
|
euskararen
eta hizkuntza bizikidetzaren zelaira. Guztiak izan daitezke beharrezko eta osagarri.
|
|
|
Bide horretan aurrera egingo bada, guztiei dagokie pausoren bat ematea; denek dituzte beren arrazoiak, denek dituzte beren haserreak eta errezeloak. Baina arrazoiak arrazoi,
|
euskarak
eta hizkuntza bizikidetzak behar dutena ez da inor arrazoiz blai hiltzea, baizik eta alde guztiek egiazki bere egitea" euskara guztiona da" dioen leloa. Horrela, bada, abertzaleek ez badiote erabilerari hil edo biziko garrantzia ematen, eta ez badute normaltasun osoz onartzen kolore guztien plaza dela euskararen plaza; ez abertzaleak ez badira euskaltzaletzen, eta ez badute bere egiten euskara eta hizkuntza bizikidetzaren erronka, euskara sustatzeko jardunaren aitzinean jarrera defentsibo eta errezelotsuak albora utziz eta jarrera positiboak hartuz... nekez haziko da euskara gizarte bizitzan eta nekez areagotuko da euskararen erabilera elebitasun gero eta orekatuago baten perspektiban.
|
|
|
Baina arrazoiak arrazoi, euskarak eta hizkuntza bizikidetzak behar dutena ez da inor arrazoiz blai hiltzea, baizik eta alde guztiek egiazki bere egitea" euskara guztiona da" dioen leloa. Horrela, bada, abertzaleek ez badiote erabilerari hil edo biziko garrantzia ematen, eta ez badute normaltasun osoz onartzen kolore guztien plaza dela euskararen plaza; ez abertzaleak ez badira euskaltzaletzen, eta ez badute bere egiten
|
euskara
eta hizkuntza bizikidetzaren erronka, euskara sustatzeko jardunaren aitzinean jarrera defentsibo eta errezelotsuak albora utziz eta jarrera positiboak hartuz... nekez haziko da euskara gizarte bizitzan eta nekez areagotuko da euskararen erabilera elebitasun gero eta orekatuago baten perspektiban. Erdal mundua etsaitzat hartzen duen hizkuntza politikak jai du gurean, eta euskararen auzia guztion bizikidetzaren auzia dela onartu gabe euskarari bizkar emanda bizi denak ere, hitzak hitz, ez dakarkio ekarpenik euskara biziberritzeko prozesuari.
|
|
2010
|
|
|
1985ean, ETBko zuzendari eta programazioaren buru izendatu eta 1988an Eusko Irratia S.A. eta Radio Vitoria S.A.ko zuzendari eta koordinatzaile nagusi izendatua izan zen, eta Radio Euskadiko (Bilbo) zuzendari, aldi berean. 1990 1997 urteetan EITBko
|
euskara
eta hizkuntza zuzentzaileen arduraduna izan zen.Kazetari lan ugari argitara eman du Zeruko Argian, Olatzen, Deian nagusiki. Horretaz gain, azpimarratzekoak diraAntonio Zavala zenak sorturiko Auspoa argitaletxearen eskutik ateratako bertsolaritza lanak.
|
|
|
Gerhard Bahr gazteak, Hugo Schuchardt hil zenean, liburuxka bat argitaratu zuen haren ohorez.748 Udanatik Alemaniara itzulirik, hizkuntzalaritzan eta euskaren ikerketan jarraitu zuen. Ernest Zyhlarzek gogor kritikatu zuen
|
euskara
eta hizkuntza" kamitikoak" lotzeko Schuchardten teorien ahultasuna Bahr gazteak gaztelerara itzuli zuen artikuluan. Beste alde batetik, idazkera" iberikoa" dezifratzea lortu zenetik, ahultzen hasiak ziren basko iberismoaren harroinak.
|
|
|
Frantziako erakunde publikoek ezin dute ikastolak egiteko diru laguntzarik eman. Falloux diputatuak garaian bultzaturiko legea
|
euskara
eta hizkuntza gutxituentzako hesi bihurtu da. Ondoko urteotan, lege horren kontrako borroka abiatu dugu, ikastolen garapenak duen traba handienetarikoa delako, nabarmendu du Gorostiagak.
|
|
2011
|
|
|
Jardunaldi eta zikloak: " Behe Nafarroara hurbilpen saioa kulturaren bidetik"," Euskara euskaroen garaian","
|
Euskara
eta hizkuntza erromantzeak"," Arteaz gozatu eta ulertzeko"," Euskal literatura"," Iruñea historian zehar"," Done Jakue Bidea Nafarroan"," Lauaxeta, jaiotzatik 100 urte"," Kixote, 400 urte"," Pio Baroja: 50 urte"," Alexander Tapia Perurenari buruzko zikloa"," Joan Perez de Lazarragari buruzko zikloa"," Humboldt, Menendez Pidal eta Arturo Campionen inguruan:
|
|
|
Eta azkenik gudua irabazi zutenean ere kantuz ospatu zuten. Horregatik, zorionean zein zorigaitzean kantuz aritzen zirelako, haiek eraikitako hiriari Kantabriga deitu zioten," briga" hitzak bilgune edo hiribildu esan nahi baitu antzinako
|
euskaran
eta hizkuntza zeltetan. Aurrerantzean, soloroek izen berri hori hartu zuten euren herriarentzat.
|
|
2012
|
|
|
Mundu globalean eta teknologia berrien itsaso zabalean,
|
euskarak
eta hizkuntza gutxituek badaukate lekua, eta badabiltza lekua egiten. Arlo horretako egitasmo interesgarri batzuen berri emango da Euskararen erabilera soziala nola zabaldu teknologia berriak erabiliz jardunaldian, urriaren 19an.
|
|
|
Iñigo Fernández Ostolaza – Hizkuntza gutxituen eraginkortasuna pertsuasio prozesuetan. Euskararen kasua EAEn benetan sendoa burutu eta kontuan hartzeko moduko ekarpena egin genezake, eta bide batez,
|
euskara
eta hizkuntza gutxituak pertsuasio eraginkortasunaren mapan kokatu. •
|
|
2013
|
|
|
Herritarra informazio sortzaile bihurtzen ari den honetan, hedabideen egitekoa da «zuztarrak luzatzea eta herritar aktibo horrentzat izatea iturri eta ubide». Euskal hedabideen kasuan, helburu hori lortzeak bereziki egiten dio mesede
|
euskarari
eta hizkuntzaren komunitatea trinkotzeari. Euskal hedabide orokorrek ere beharrezkoa dute «erroak luzatzea, indartzeko, eta hor dituzte tokiko hedabideak lagun eta osagarri».
|
|
|
|
Euskararen
eta hizkuntzen munduarekin topo egiteko abagunea izan zen niretzat epe hura. Umandiren Gramatica Vascarekinastean hiru ordu euskara ikastea, aditza eta atzizkien ikaskuntza sistematikoa Larrarte eta Sarasola irakasleei esker, euskarazko idazkuntza eta haren zuzenketa, Euzko Gogoaeta. Kuliska Sorta?, Geroeta Unamuno eta Abendats, bai frantsesa, latina, grekoa, ingelesa eta alemana ikastearen urteak ere.
|
|
|
Hainbat ezin dira teoria seriotzat hartu. Esaterako,
|
euskara
eta hizkuntza kaukasikoen arteko ustezko ahaidetasuna, edo euskara eta bereberraren artekoa.
|
|
|
Bestalde, lehendakariaren esanetan,
|
euskara
eta hizkuntza bizikidetza lehentasunezko esparruak dira Eusko Jaurlaritzaren gobernu ekintzan. Hizkuntzen bizikidetza gizarte bizikidetzaren zati banaezina delako.
|
|
|
Gazte gaztetatik ezagutzen dut Zalduondo, garai haietan jatorra bezain erdalduna zen herria. Bakan batek baino ez zekien
|
euskaraz
eta hizkuntza horretan zerbait entzutea edo egitea beste planeta bateko ametsa zen.
|
|
2014
|
|
|
Proiektua, «kinka larrian» Komunikabideen aurrean egindako agerraldian ordezkari politikoek adierazpeneko hiru puntuak bakarrik irakurri zituzten arren, prentsari banatutako testuan adierazpenaren arrazoiak ere aletu dituzte, eta baita helburuak zehaztu ere. Azken horiei dagokienez, Donostia 2016 hainbat ekintzatarako «aukera paregabea» dela dio alderdi guztiek adostutako testuak, besteak beste, Europako beste hiri batzuekin kultura proiektuak egiteko; kultura eta sormen jarduerei lotuta, aberastasuna eta enplegua sortzeko;
|
euskara
eta hizkuntza aniztasuna bultzatzeko; Eusko Eurohirian eta Europako herritartasunaren sentimenduan sakontzeko, «geure burua» munduari irekitzeko... Alderdiek onartu dute proiektua «kinka larrian» dagoela, eta Europako Kultur Hiriburutzarako Segimendu eta Aholkularitza Batzordearen txostena jarri dute horren adierazle.
|
|
2015
|
|
|
Helburu horrekin, hiru mahai inguru antolatuko dituzte Iruñean 2016ko hasieran. Hala,
|
euskara
eta hizkuntzen trataerari buruzkoa eginen dute urtarrilean; aniztasunaz hitz eginen dute martxoan; eta hezkuntza kalitateari buruz, berriz, maiatzean.
|
|
|
12 urte da Estatu Batuetako Boisen bizi dela, baina hunako bizpahiru hilabete hauetan Brasilen da, besteak beste hitzaldiak eta euskara ikastaroak ematen, euskaraz, portugesez eta ingelesez. Boiseko BSU unibertsitatean irakasle den Izaskun aditua da
|
euskararen
eta hizkuntzen irakaskuntzan. Aste huntan ikastaro trinko labur bat Montevideon eman ondoren, Euskal Erria euskal etxekoekin, Brasilera itzuliko da, ikastaro gehiago ematera, interes handia atxeman baitu Sao Paulon, baina baita ere Rio Grande do Sul en, eskualde hortako euskal etxe gaztea eta Ana Luiza Panyagua Etchalus lehendakaria sustatzaile.
|
|
2016
|
|
|
Eta, azaleko irakurraldian, esango nuke atalen izenburuek laburbiltzen dutela ondoen bakoitzak nola ulertzen duen euskararen gaia:
|
euskara
eta hizkuntza bizikidetza EAJrentzat; etorkizuneko herria EH Bildurentzat; derechos lingüÃsticos Ahal Dugu rentzat; cultura para la convivencia PSE EErentzat; eta cultura y deporte PPrentzat.
|
|
|
1
|
EUSKArA
ETA HizKUnTzA KULTUrArEn gArAPEnA
|
|
|
|
Euskarari
eta hizkuntza politikaren norabideari buruzko adierazpen bat aurkeztu du PSE EEk. Kanpaina kutsutan dator egutegian eta edukian.
|
|
2017
|
|
|
Intxausti, J., 2014,
|
Euskara
eta hizkuntzak, gizartean I. Aitorpenak. Ekinbideak.
|
|
|
56ko belaunaldiak haustura handia ekarri zuen, besteak beste,
|
euskararen
eta hizkuntza komunitatearen gaineko diskurtso eta praktika inklusibo, oinarri identitario ireki, demokratiko eta justizia sozialeko, moderno, anizkoi eta politiko baten aldeko aldarria egin zuelako. Kasik epistemologia berri bat abiatu zuela esan liteke, Alaitz Aizpuruk argudiatzen duen moduan.
|
|
|
Ezin da ukatu kointzidentziak badirela
|
euskararen
eta hizkuntza indoeuroparren artean arlo guztietan. Deigarriak dira, adibidez, Vennemannek proposatzen duen eta Etxamendik ere badakarren handi eta lat. grandi, edo eta hil eta ing. kill bezalako bikoteak.
|
|
|
Baina, gure" uste apalean", hori ez litzateke familia berekoak izateagatik. Tesian bertan nabarmen geratzen da zein ezberdinak diren
|
euskara
eta hizkuntza indoeuroparrak arlo guztietan. Eta substratuaren eraginak eta denbora luzeko ukipenak hobeto azaltzen dutelakoan gaude elkarren arteko bat etortzeak.
|
|
|
Etxamendiren hipotesiaren arabera,
|
euskararen
eta hizkuntza indoeuroparren bat etortzeak ezin dira mailegutzaren fruitu izan; ezta K.a. hirugarren edo laugarren milurtekoan gertatu bide ziren ekialdetiko migrazioen ondorioa ere.70 Familia berekoak izatea da, bere ustez, azalpenik zentzuzkoena.
|
|
|
Oso ezberdina da
|
euskararen
eta hizkuntza indoeuroparren oinarrizko lexikoa bi arlo hauetan: garia, garagarra, artoa, mahatsa, arbia, aza..., erein, uzta, jorratu, inausi; edo ardia, ahuntza, behia, zezena, zaldia, zerria/ urdea.
|
|
|
Gauzak lurrera erortzen dira legebiltzarrek onartu ala ez.
|
Euskara
eta hizkuntza guztiak bizitzeko baldintzak direnak dira, eta hemen laburzki azaltzen saiatu gara Jose Mari Sanchez Carrion Txepetx irakasleak Un futuro para nuestro pasado izeneko liburuan formulatu zituen bezala, gai honetaz osatu den teoriarik zehatzena eta sakonena. Bertan agertzen diren ideiak denen esku daude eta, dagoeneko, ez da serio gai honi buruz hitz egitea are gutxiago legeak egiteahura ezagutu gabe.
|
|
2018
|
|
|
" Berandu dator kanpaina hau. Egitura sortu zenean erdigunean jarri izan balituzte
|
euskara
eta hizkuntz eskubideak, beste egoera batean geundeke gaur egun. Baina sistema gaztelaniaz jarri zuten martxan eta horren ondorioz zailtasun gehiago sortu dira".
|
|
|
Euskal gizarteak, oro har, atxikimendua dio
|
euskarari
eta hizkuntza horren biziraupen duina ziurtatzearekin ados dago. Hori erakusten du, besteak beste, VI. Inkesta Soziolinguistikoak:
|
|
|
Ez dugu aurrera egingo
|
euskara
eta hizkuntza hegemonikoa (gaztelania edo frantsesa) elkarren kontra jarriz, gehiengo erdaldunak bere hizkuntzaren aldeko hautua eginez euskara baztertuko lukeelako:
|
|
|
Honen bestez esan liteke Batuaren kasuan, sorreratik dela" anonimotasun" balioz jantzitako aldaera. Denen hizkuntza izateko eta ez inorena bereziki, denon
|
euskararen
eta hizkuntza ofizialaren funtzioak hartzeko diseinatua izan baitzen (Ortega et al., 2016: 152).
|
|
2019
|
|
|
, 2014a; 2014b,
|
Euskara
eta hizkuntzak, gizartean, v. I; v. III. Bilbo: Euskaltzaindia.
|
|
|
eta denak bilakatzen dira eleaniztun. Lehen aldiz gure hizkuntzaren historian, beraz, ez dago euskaldun elebakarrik; euskaldun guztiak elebidunak gara
|
euskara
eta hizkuntza hegemoniko bat dakizkigulako, bi hizkuntzen ezagutza maila desberdinekin. Gaur egun, imajinaezina da erdaraz ez dakien pertsona heldurik; gure gizartean ez da horrelakorik aurreikusten, ez lan deialdietan, ez eguneroko hizkuntza praktiketan.
|
|
|
Baina, euskara bidegurutzean dagoela eta ziklo aldaketa baten erdian gaudela esan baldin badugu, orain arte aipaturiko arrazoiez gain, hizkuntzarekin zerikusia duten aspektuek hala iradokita defendatu dugu.
|
Euskararen
eta hizkuntza komunitatearen azken hamarkadetako bilakaerarekin zerikusi zuzena duten gertaerak eta aldaketak izan ditugu, batez ere, gogoan. Nabarmenenetako batzuk aipa ditzagun.
|
|
|
Kaixo, irakurle! Ongi etorri
|
euskararen
eta hizkuntzen eremu zabal bezain ederrera.
|
|
|
Erronka handia izan da BIZ HITZA, bai. Niretzako dantza konpainia batentzat gidoi bat egitea erronka da berez, baina horrek azkenean
|
euskararen
eta hizkuntza ororen historia unibertsala kontatzen duen ikuskizun bat egiteko aukera eman digu. Euskara batuaren historia dantzatua da BIZ HITZA, baina, era berean, obra unibertsala da, aurreratu du Payak.
|
|
|
Kultura, Kirolak eta Jaialdiak (2.776.528 euro), Gizarte Ongizatea, Osasuna eta Lankidetza (1.373.377 euro) eta Hezkuntza, Berdintasuna eta Gazteria (1.468.660 euro).
|
Euskara
eta Hizkuntza Normalkuntzak 769.818,49 euroko partida izango dute eta Garapen ekonomikoa, merkataritza eta enplegua 801.751 eurokoa.Diru laguntzetan eta bestelako transferentzietan 2,3 milioi euroko inbertsioa egitea aurreikusten da, eta horien onuradun nagusiak Laudioko elkarte eta taldeak izango dira. Gastu arruntetara bideratutako zenbatekoa, udal programak martxan jartzeko aukera ematen duena, 8,8 milioi eurokoa da, hau da, aurrekontu osoaren %38.Udal konturik parte hartzaileenakAurrekontu horiek ez dira legealdiko lehenak eta 2017tik aurrenekoak bakarrik, Laudioko herritarrek zuzenean egindako ekarpenak jasotzen dituzten lehenak ere badira.
|
|
|
zenbat eta ilunagoa izan azaldu behar den hitza edo hitz multzoa, orduan eta ugariagoak substratuzko eta edozein hizkuntza ezezagunen bidez emandako argibideak.
|
Euskararen
eta hizkuntza indoeuroparren arteko ezberdintasuna honetan datza: grezieraren kasuan jatorri ez indoeuroparreko, hau da, printzipioz jatorri ezezaguneko, hitz multzoa mugatua da; euskararen kasuan alderantziz da:
|
|
2020
|
|
|
(14) MI:
|
euskararen
eta hizkuntza politikaren gainean egondako adierazpenek nik uste kezka sortu dutela euskaltzaleen artean// eta pentsatzen dugu ba euskaltzaleen topaguneak ere nolabaiteko hausnarketa egiteko parada hartuko zuela hauen aurrean
|
|
2021
|
|
|
Hemengo hautetsi gutiz gehienak haserre agertu dira, disgustatuak, okaztatuak, etsituak ere Frantzia handiaren ttipikerien aitzinean. " Lege berriak idekitzen zuen bidea ehortziz,
|
euskara
eta hizkuntza gutxitu guziak dira ehorzten". Aspaldidanik badakigu Parisko xilko urguilutsutik manatzen dutenak zein jakobinoak diren, baina uste genuen azkenean doi bat zentzatzen hasiak zirela, zenbaitzuk bederen.
|
|
|
|
Euskara
eta hizkuntza politikak
|
|
|
— (2014).
|
Euskara
eta hizkuntzak, gizartean. I. Aitorpenak.
|
|
|
26.1.3a Solasaldiaren unea erreferentzia puntutzat daukan aldiari aldi absolutua erraten zaio (Comrie 1976). Bizkitartean,
|
euskaraz
eta hizkuntza askotan, aldi absolutu erlatiboak ere badaude. Hauetan, testuinguruak ezartzen du erreferentzia puntua:
|
|
|
Hizkuntza gogoan liburua baino lehen beste bi argitaratu zituen Ereinekin, beti ere dibulgazioari lotuak: Euskera para castellanohablantes eta
|
Euskara
eta hizkuntzari buruz, hizketan semearekin.
|
|
|
Beharrezkoa da babesgune horietan hizkuntza zuzentasun aldetiko arauak erlaxatzea eta gazteak euskara erabiltzea" normala" edo ez markatua dela antzematea; baina hori ez da nahikoa. Aurkeztu dugun proiektuak erakutsi duenez, gazteek benetako eraldaketa egin dezaten, lanketa bat egin behar da,
|
euskara
eta hizkuntza praktiken inguruan hausnartu behar dute eta praktiketan aldaketak egiten, taldean eta eroso sentituta, saiatu behar dute. Ezinbestekoa da parte hartzen duten gazteak euskara gehiago erabiltzen saiatzeko prest egotea, neurri eta modu ezberdinean bada ere:
|
|
|
Bigarrenari erantzunez, ausartuko naiz esatera esparru horretara mugatu dutela bikoizketa,
|
euskara
eta hizkuntza hau erabiltzen dugunok txiki egiteko, paternalismo konderentea. Txikientzako produktuak ondo daude, baina ezin da euskararentzat hain beharrezkoa den erreminta horretara bakarrik mugatu.
|
|
|
“Liburu honetan ez da bilatu behar edukia soil soilik, zaharkitu izan daitekeena urteen poderioz, baizik eta euskara eder, jori, erraz hori nekazaritza kontuak irakasteko. Eta horrekin batera, esan gabe doa, belaunaldi baten historia, Ipar Euskal Herriko Euskaldun Gazteriaren historia, hautu jakin bat egin zuena
|
euskararen alde
eta hizkuntzaren mesederako”.
|
|
2022
|
|
|
Hurrenkera hori apur bat aldatzen da zenbaki horri
|
euskara
eta hizkuntza hegemonikoa batera aipatzen dutenen ehunekoa gehitzen badiogu, eta honela geratzen da: egunerokotasun gaiak(% 22), gizarte gaiak(% 19,9), gai pertsonalak(% 19,8) eta gauza garrantzitsuak(% 16,89).
|
|
|
«Berrikuntzak etorkizunera garamatza, eta etorkizuna bete betean biziko dutenei galdetu behar zaie. Haien irudikapenetik abiatzen gara, etorkizun horretan
|
euskarak
eta hizkuntza gutxituek toki duina izan dezaten».
|
|
|
Sistemak hori bermatuko balu, berdin izango lioke zein izen jartzen zaion, baina ikusi da nolako garapena duen legeak. Alegia, aipatzen dira ebaluazio tresnak, jarraipen sistema eraginkorrak, irakasleen prestakuntza,
|
Euskararen
eta Hizkuntzen Irakaskuntzarako Institutua eta eskola eremuan normalizazio planak bultzatzea... baina tresna horiek nolako indarrez, nolako irmotasunez eta nolako babesaz jartzen diren martxan, halakoak izango dira euskalduntzean egingo diren urratsak. Eta hori giltzarri izango da.
|
|
|
Ipiniko dituzte euskara maila erdiesteko baliabideak ere. Esaterako,
|
Euskararen
eta Hizkuntzen Irakaskuntzarako Institutua sortuko dute, hainbat helbururekin: irakasleak euskal kultura transmititzeko gaitzea, euskal curriculuma lantzea, eskola materialaren sorkuntza «antolatzea» eta eskola eremuan normalizazio planak bultzatzea, besteak beste.
|
|
|
populazioaren zahartzeari dagokionez, ‘zahartze osasuntsua’ eta ‘bizitza duina’ bezalako kontzeptuen baitan ‘hizkuntza ongizatea’ barne biltzen da? Belaunaldiarteko harremanak
|
euskaraz
eta hizkuntzaren bueltan ere eman daitezke? ‘Zilarrezko ekonomiak’ eta adin nagusikoen autonomia garatzeko zaintza politikak zein erronka linguistiko planteatzen ditu?
|
|
2023
|
|
|
Terminoek badute garrantzia, bestalde, Retolazaren ustez; are, interpretazio desberdinetarako aukera irekita uzten duen testu batean. Horregatik, ez du ulertzen lege akordioan Euskararen Ikaskuntzarako Institutua zena zergatik den orain
|
Euskararen
eta Hizkuntzen Irakaskuntzarako Institutua: «Horrek dakar berriro ere eleaniztasun institutu bihurtzea, oso garbi jakin gabe zein izango den lehentasunezkoa institutu horretan».
|
|
|
Esan zenuen
|
Euskararen
eta Hizkuntzen Irakaskuntzarako Institutua ez dela izango aparteko gastu bat, sailaren berrantolaketa bat baizik. Beste baliabide bat izango da, ala egungoa?
|
|
|
Elementu batzuk begi onez ikusten ditu; tartean, sistema osoari zuzendutako lege bat izatea. Hizkuntza proiektuak ere aipatu ditu, eta balioa eman dio hori bultzatzeko
|
Euskararen
eta Hizkuntzen Irakaskuntzarako Institutua sortzeari. Ordea, baditu hainbat kezka:
|