|
2000
|
|
|
Bide honetan, euskaldunen nahiak eta jokabideak zeresan handia dutela azpimarratzenda. Azkenik,
|
euskal
administrazioaren erantzukizuna, Xabier Kintanaren hitzez, nabarmentzen da. Izan ere, Kontseiluaren eta gizabanakoen ekimena ezerezean gerta daitekeadministrazioak bermatzen eta arautzen ez badu euskararen erabilera merkataritzan.
|
|
|
|
Euskal
Administrazioaren erantzukizuna
|
|
2001
|
|
|
Oro har, elkarlan ona egin da urte luzez, eta azken urteotan gizarte ekimenaren eta administrazioen arteko zubiak ugaldu eta tinkotu egin direla esango nuke. Euskararen kanpotik egindako helegite eta salaketak, edo une berezi bateko interes politikoek ekar dezakete —ez al dute ekarriko! — euskararekiko jarrera epelagorik
|
euskal
administrazioen aldetik.
|
|
2002
|
|
|
Yolanda Jubetok sektore publikoaren azterketa zabala gauzatzen du hamabigarren kapituluan.
|
Euskal
administrazioen eskuduntzen mapa azaltzen da lehenik, ondoren Ogasun Publikoaren azterketa gauzatzeko kontzertu eta komenioekonomikoaren analisia ahaztu gabe. Jubetok aztertzen duen beste arlo korapilatsubat aurrekontu publikoarena da, sarreren eta gastuen arteko banaketa funtzionalakontuan hartuz.
|
|
|
Arrantza sektorean ere eskumenen gatazka dago. Hain justu, 1979ko Autonomia Estatutuaren arabera, arrantza jarduera EAEko eskumen esklusiboa bihurtuzen, baina EEan sartzerakoan, gobernu zentralak bakarrik negoziatu zuen, eta geroztik ez du onartu
|
Euskal
administrazioaren presentzia negoziazioetan, euskalarrantzaleen interesen aldeko jarrera azaltzeko. Horrez gain, administrazio zentralak EBko arrantzari buruzko bileren aurretik inoiz ez du kostaldeko Erkidegoekinnegoziatu.
|
|
|
Horrela, arazoak sortu dira zenbait gaitan administrazio biek jarrera desberdinak erakutsi dituztenean. Batzuetan,
|
euskal
administrazio autonomikoek eginikoeskarien kasuan, administrazio zentralari Europako Batasunean aldezteko eskatzean, administrazio zentralak, sentsibilitate falta izugarria erakutsiz, ez ditu aurkeztu edo kontrakoa defenditu egin du. Horien adibide dira, erregio, nekazaritzaedo arrantza politika zein politika fiskala, besteak beste.
|
|
|
Administrazio baten lehentasunak eta gaitasunak adierazten dituen tresnanagusia aurrekontu publikoa denez, horren azterketaren bidez,
|
euskal
administrazioen gastu nagusiak (horren atzean eskuduntza nagusiak islatzen dira) eta horienbilakaera laburbilduko ditugu kapituluaren azken atalean. Halaber, gastu eta inbertsio publikoak aurrera eramateko, administrazioak sarrerak edo finantza baliabideak behar ditu.
|
|
|
Dena den, kupoa ez da urtero bere osotasunean kalkulatzen. Bere sorreratikKontzertuan jasotzen denez, bost urterik behin negoziatu behar da
|
Euskal
Administrazioak Estatuari ordaindu behar dion Kupoa ezartzeko metodologia. Bost urtehorietako lehenengo kupoa oinarri gisa erabiltzen da hurrengo urteetakoa kalkulatzeko.
|
|
|
Aldi berean, negoziazio horretan zergei dagozkien balizko aldaketak sartzendira, Estatuak ezin baitu, bere kabuz, EAEren lurraldean zergarik ezarri. Adibidez, zerga berriak agertzen badira eta
|
euskal
administrazioak kontuan hartu behar baditu, Ekonomia Itunean arautu behar dira. Horrela 1986an Balio Erantsiaren gainekoZergarekin hala gertatu zen; hain zuzen ere, Europako Ekonomia Elkarteak horrelaaginduta beste estatu kideekin harmonizatzeko ezarri behar izan zuten zerga hori, bai Estatuan eta baita Hego Euskal Herrian ere.
|
|
|
Horrela 1986an Balio Erantsiaren gainekoZergarekin hala gertatu zen; hain zuzen ere, Europako Ekonomia Elkarteak horrelaaginduta beste estatu kideekin harmonizatzeko ezarri behar izan zuten zerga hori, bai Estatuan eta baita Hego Euskal Herrian ere. Halaber, negoziazio horien bidezadministrazio zentralak biltzen dituen zenbait zerga (itunduta ez dauden zergak, hain zuzen)
|
euskal
administrazioaren esku gera daitezke, hemengo ogasunek bilditzaten; eta ordutik aurrera itundutako zergen barruan egongo dira. 1997konegoziazioan horrelakoa gertatu zen zerga bereziekin, eta ordutik aurrera euskaladministrazioek biltzen dituzte zerga horiek.
|
|
|
Laburbilduz,
|
Euskal
Administrazioek Estatuari egiten dioten ekarpen nagusiakupo edo ekarpenaren bidez egiten dute; batetik, Estatuak bertan eskumen esklusibo batzuk mantentzen dituelako, eta, bestetik, autonomia erkidego hauei dagozkienzerga batzuk biltzen jarraitzen duelako. Estatuak egiten dituen gastu horiei. Zamaez itunduak?
|
|
|
|
Euskal
administrazio publikoen sarrerek eta gastuen bilakaerak lotura zuzenakizan dituzte: sarreren ikuspegitik, kontzertu eta hitzarmen ekonomikoekin, etagastuen aldetik, eskuduntzen transferentziekin.
|
|
|
nazioarteko harremanak, kanpo merkataritza, Defentsaeta Indar Armatuak, Justizia Administrazioa, lan eta enpresa legegintza, interesorokorreko herri lanak eta Errege Etxea, besteak beste. Hori dela eta,
|
euskal
administrazioek gastu edo zama horiek finantzatzen laguntzen dute, eta ekarpen horiKupo edo Ekarpenaren bidez egiten dute. Bestalde, EAE edo NFEari dagozkionzenbait zerga Administrazio Zentralak biltzen dituenez, horiengatiko konpentsazioaeman behar die.
|
|
2003
|
|
|
|
Euskal
administrazioek tinko eutsi diote proiektu horri, azken hamarkadanegindako txostenei erreparatuz ikus daitekeenez13 Euskal Ya deitutakoak 194 kilometro bide izango lituzke Araba, Bizkaia eta Gipuzkoan, eta 441 hektarea lur okupatuko lukete trenbideek. Halaber, alderik alderako bosna kilometroko segurtasun hesi bat paratuko lukete ibilbide osoan.
|
|
|
Liberalizazioaren europar arauak direlamedio eta konpetentzia librea errespetatzearren Espainiako gobernuak ezin zuenonartu ENDESAk egin zion eskaintza fusiorako.
|
Euskal
Administrazio eta sindikatuen aldetik, oso txarto ikusi zen jokabide hori eta bertoko interes ekonomiko etasindikalen aurkako erasotzat interpretatu zen. Ez dugu aldiz, inongo kritikarikentzun Iberdrolak Mexikon edo Brasilen dituen negozio globalizatzaileengatik, handik ekartzen dituen etekinak salatuz.
|
|
|
Hala,
|
euskal
administrazioarekin bat egin du, eta hark ere ekintza judizialak proposatu ditu enpresa honen aurka.
|
|
|
Ildo horretatik, Vázquezek esan zuen “demanda irekia” denez, hasieran erreklamatutako zenbatekoa behin eta berriz berrikusi ahal izango dela, petrolio ontzia hondoratzeak eragindako gastuen kuantifikazio xehatuan aurrera egin ahala. Hala, bada, Espainiako Gobernuak
|
euskal
Administrazioaren urratsei jarraitzen die, ABSren aurkako ekintza judizialak ere planteatu baititu Estatu Batuetako auzitegietan. Eusko Jaurlaritzak, Donostiako Udalak eta Gipuzkoako eta Bizkaiko aldundiek, hilaren hasieran, kalte galerengatiko demanda aurkeztu zuten Houstongo auzitegi batean.
|
|
2004
|
|
|
Erakundeen arteko koordinazioak hobeagoa izan behar du. Arartekoaren txostena,
|
euskal
administraziotik generoaren biolentziari ematen ari zitzaion erantzunaren perspektibatik egina dago, harreman afektibo bat puskatu denean ematen den biolentziari buruzkoa. Orain arte zenbait gauza egin bada ere, laguntza ez da erabatekoa izan.
|
|
|
Elkartzenen arabera, Hego Euskal Herrian 500.000 pertsona txiro daude gutxieneko soldata ere jasotzen ez dutenak. Ehun gizarte eragilez osatutako etxebizitzaren aldeko plataformak guztiontzako etxebizitza duinak eskatu dizkie
|
euskal
administrazio publikoei, baita gizarte alokairua sustatu eta espekulazioa erauzteko ere. Aipatutako iruzur fiskalaren euro milioi batzuekin, gizartearen eskabide horiek guztiak erraz bideratuko lirateke.
|
|
|
Bizkaiari nagokiola, aipa dezadan egun nahiko ezezaguna den kontua. Horretan ere nabari daiteke Aranaren desagertu ondorengo urteetan bere ekimenak izan zuen indarra
|
Euskal
Administrazioan. Sabino hil eta urte batzuetara (1917), abertzaleek eskuratu zuten Bizkaiko Foru Aldundiaren gobemua, Ramon de la
|
|
|
Horretarako Espainiako Hezkuntza ministerioak ezarri dituen oinarrizko espainiar edukiak europar atalean sartu lirateke, eta EAEri edukien %45a finkatzeko aitortzen zaion eskumena gainerako europar historia osatzeko eta euskal historia gehitzeko erabil liteke. Jakina horrek historialari trebeen moldapen lana eskatuko luke, eta halaber %45eko kuota errespetatu ahal izateko,
|
euskal
administrazioak ezarriko lukeenez europar atalaren zati handi bat, euskal atalaren portzentaia urrituz egin litzateke hori (europar edukien faboretan). Suposatuz, beti ere, Espainiako Hezkuntza ministerioak ez lukeela EAEko hezkuntza saila salatuko espainiar edukiak europar atal batean sartzeagatik (eta Espainia eta Euskal Herriko historia ikasgaia zena Europa eta Euskal Herriko historia bihurtzeagatik).
|
|
2006
|
|
|
4 Horretarako, berriz gogoratzen dute pase foralaren premia, hau da, espainiar legedia aplikatzeko,
|
euskal
administrazioko ordezkarien onespena lortu behar zela. («Para defender y salvar contra toda invasion injusta los anteriores derechos, la Constitucion vascongada tiene un medio eficacisimo, testimonio a la vez y garantia de su originaria independencia:
|
|
|
1
|
Euskal
administrazio publikoak ez zuela bestelako administrazio publikoen eraginez agindurik jasan behar.
|
|
|
Euskal familia guztien eskubidea da beren seme alabek testuliburuak baldintza berberetan eduki ahal izatea, eta horrela ikasle guztientzako hezkuntza kalitate egokia bermatu ahal izatea. Xede hori lortzeko
|
euskal
administrazioak har ditzakeen neurri guztiak jotzen ditugu beharrezkotzat, baina liburuaren eta bere kultur eragileen sektorea ahuldu gabe. Liburu dendariok, auzi horren aurrean, beti proposatu izan ditugu doakotasuna lortzeko hainbat eredu, beti ere testuliburuaren egungo egoeratik urruntzeko asmoz:
|
|
|
Liburu dendariok, beraz, ez gaude testuliburuen doakotasunaren aurka, baina ez gatoz bat inola ere
|
euskal
administrazioak ezarri nahi duen" mailegutza" ereduarekin. Izan ere, sistema hori ez da doakotasunean oinarritzen, eta gainera liburu dendak egoera kritikora bultzatzen ditu.
|
|
2007
|
|
|
Langileok, ELAkook behintzat,
|
euskal
administrazioarekin Jaurlaritzarekin bereziki dugun etsipena eta desengainua. Ez da desadostasun puntuala gainera.
|
|
|
EAEko I+Gko estatistiketanenpresen multzoan zentro teknologikoak barneratzen dira. Izan ere, zentroteknologikoek irabazi asmoa duten arren, ezin dira hartu ohiko enpresa gisa etaezaguna da zentro horien jatorrian eta bulkadan
|
euskal
administrazioak funtzioerabakigarria bete duela. Zentro teknologikoen I+Gko gastua enpresa arloko gastuosoaren% 20 da.
|
|
|
1993an hasiera eman zitzaion
|
euskal
administrazio publikoaren arrazionalizazio prozesuarizor publikoa ezeztatzeko eta defizit zeroren politika hobetzeko helburuarekin (Gobierno Vasco, 1993).
|
|
|
9 puntua
|
Euskal
Administrazio Publikoek eta beren menpeko erakundeek, herritarrek aukerako hizkuntza ofiziala erabiltzeko eskubidea bermatuko dute eurekiko harremanetan; hartara, aurreko ataletan zehaztutakoez gainera, jendaurreko lanpostu guzti guztietan derrigortasun datak ezarriko dira 2010eko mugarekin, gehien jota ere.
|
|
|
Otsailaren 14an,
|
euskal
administrazioen arduradunen eta arrantzaleen arteko zenbait bileraren ostean, Eusko Jaurlaritzak euskal kostaldean arrantzatzea eta itsaskiak harrapatzea galarazi zuen, eta berdelaren arrantza aldia itxi zen. Azken erabaki horren eraginez, 2.000 arrantzale eta arrantza sektoreko beste 1.000 langile kaltetu zirenez, Eusko Jaurlaritzak sei milioi euro zuzendu zituen kaltetuen diru-laguntzetarako.
|
|
|
Lurra plataformak, Euskal Herriko kostaldeak dituen 225 kilometroetatik hondartza soilik %10 zela gogoraraziz," Kostalde metro bat, euskaldun bat" kanpaina abiatu zuen. Ekologistak Martxan elkarteak, ikuskapen taldeak antolatu eta telefono bat martxan jartzeaz gain,
|
euskal
administrazioei jada itsasoan ikusiriko fuel orbanak bertan biltzea eskatu zien, horiek itsasertzera heldu baino lehen. Horrez gain larrialdi gune bakarra sortzea proposatu zuen, non ekologista taldeek ordezkaritza izan bailukete.
|
|
|
Horregatik ere, erantzuna arina izan zen eta sektore ekonomikoa baina zertxobait gehiago den giro horretan ohi den modukoa: gizarte mobilizazio azkarra, lan eskerga eta interesik gabekoa, baina aldi berean kinka larrian dagoen ekonomia baten defentsa juridikoa eta politikoa, dena batera eta dena azkar,
|
euskal
administrazio autonomikoarekin batera, baina horren mugak saihestuz.
|
|
|
Prestige ren hondamendiaren kontrako mobilizazioaren kasuan, erakundeek erabilitako output hori oso erabakigarria izan da. PPren gehiengo absolutuaren garaian, Espainiako Gobernuaren eta Eusko Jaurlaritzaren arteko erabateko talka instituzionalaren aroan, Madriletik zetorren orok deslegitimazio maila oso handia zeukan euskal gizartean; oso output ahula dator Madriletik eta gainera horri kontrako output a jartzen zaio
|
euskal
administrazioaren aldetik: Jaurlaritzak dituen bitarteko guztiak —eta ez gara ari soilik arrantza administrazioaz, adibidez; Euskal Telebista eta irrati publikoen lanaz ere ari gara— erabiliko dira Aznarren gobernuaren hanka sartze eta porrotak areagotzeko, aldi berean administrazio autonomikoaren ondo eginak azpimarratzen direla.
|
|
|
Aztertu ditugun erakunde eta kolektiboek iritzi berberean dute eztabaida puntua:
|
euskal
administrazioak ez zuen erantzun aproposik eman gatazka honetan. Egia bada ere administrazioak berak bere arazoari aurre egiteko ezintasun tekniko ezagupenezkoa aitortu izana positiboki baloratu zela.
|
|
|
Bitartean, Eusko Jaurlaritzaren Sailen arteko Batzordeak sorturiko Batzorde zientifiko teknikoa abenduaren 19an bildu zen lehen aldiz, bertan
|
euskal
administrazioetako, erakunde publiko zein pribatu eta talde ekologistetako ordezkariak egonik5 Marea beltzari aurre egiteko, haitz, kala eta estuario guneetan aritzeko jardunbide protokoloa lantzen hasi ziren, garrantzi handia emanez euskal kostaldeko ekosistema baliotsuenak fueletik babesteari (Urdaibai, Txingudi edota Gaztelugatxe, besteak beste).
|
|
|
Hilaren 14rako EAEko 47 hondartzetatik 42k jadanik fuelaren" bisita" izana zuten egunen batean behintzat, proportzio ezberdinetan. Fuela kopuru horretan ailegatzeak
|
euskal
administrazioak erabaki berriak hartzera behartu zituen. Bizkaiko Foru Aldundiaren esanetara kostaldean garbiketa lanetan 69 langile aritzetik 107 aritzera pasatu ziren; Eusko Jaurlaritzak, berriz, itsasora fuel bila irteten ziren arrantza ontzien kopurua bikoizteaz gain, kirol ontzien jabeei ere bilketa lanetan parte hartzeko gonbita luzatu zien.
|
|
|
Aipatu izan dugu jada
|
euskal
administrazioen lehen ekimenen artean euskal ekosistema baliotsuenak babesteari begira neurriak hartzea izan zela; horretarako zenbait itsasadarren bokalean itsas hesiak jarri izan ziren, horiek eraginkortasun maila ezberdinak izan zituztelarik. Lehenengo itsas hesiek ez zuten bere funtzioa ongiegi burutu eguraldiak kalteak eragin zizkielako edota fuela gainetik igaro zelako, bigarren itsas hesiak zenbait kasutan enpresen interesengatik kenduak izan ziren (Urdaibain Murueta Untziolako ontzi handi bat itsasora irten zedin edo Plentzian enpresa batek itsasadarrean dragatze lanak egiteko).
|
|
|
Petrolio ontziaren hondoratzetik hiru hilabetera
|
euskal
administrazioek fuelaren isurketagatik gunerik kaltetuena Bakio eta Matxitxako arteko haitz gunea aipatzen bazuten ere, urtebetera Bakioz gain Sopela (hondartzak eta haitz gunea) eta Kobaroneko itsasadarra (Muskiz) aipatzen zituzten. Estatuko administrazioak berriz hondoratzetik urtebetera Kantauri itsasoko zortzi hondartza oraindik kaltetuak zeudela informatu zuen, eta horien artean Meñakoz —Sopela eta Barrika arteko kala— agertzen zen.
|
|
|
Kontu horietan ez zen aintzat hartu arrantzaleek antxoa eta berdelean galdutako (edo irabazteari utzitako?) dirua, fuelaren eta beste kontzeptuen eraginez arrantzaturiko kantitate txikiagatik. Gastuei
|
euskal
administrazioek egin zieten aurre, EAEn indarrean dagoen Kontzertu Ekonomikoa dela medio, eta ondoren Estatuko administrazioari ordaindu beharreko kupotik deskontatu zitzaizkion.
|
|
|
Egoera horren arabera, ez da batere harritzekoa A ereduan eskolatutako gazte batek 2006ko maiatzean
|
euskal
administrazioaren aurka salaketa aurkeztu izana Bigarren Hezkuntza amaitzean euskara maila baxua zuela-eta kalteak izan zituelako...
|
|
2008
|
|
|
|
Euskal
administrazioen, eta gehienbat Eusko Jaurlaritzaren aldetik, bideak errazteko politika sendoa eskatzen du. Hau da, diasporara errespetuz inguratzea euren esanetara jarriz, eta euren eskuetan tresnak ipintzea, euskaldun izan nahi duenak eta amankomunean daukagun kultura eta identitatearen alde lan egin nahi duenak hala egiteko laguntza eta sostengua izan ditzan.
|
|
|
Batzuei ona eta beste batzuei txarra. Euskal Etxeen baitan eta
|
euskal
administrazioen baitan dago. Euskal Etxeetan, Idahoko kasuan bezala, gakoa nor bere buruari galderak egiten hastean datza:
|
|
|
Euskal Herrian ikasteko programak sortzen dira. Boisen belaunaldi honek Ikastola sortzen du, haurrentzako musika eta dantza klaseak, lotura berriak hasten ditu Euskal Herriko euskaldunekin eta
|
euskal
administrazioekin. Boise eta Gernika senidetu egiten dira, Jaialdi euskal festa erraldoia antolatzen dute, eta ugaldu egiten dira itsasoz bi aldeetako euskaldunen arteko harremanak.
|
|
|
Azken boladan hainbat tokitatik ohartarazi zaigu ezagutza hutsaren eta itzulpen hutsaren aldiak gaindituta daudela, azken 30 urteko esperientziak argi utzi baitu ez batak eta ez besteak ez dutela bermatzen
|
euskal
administrazioek euskaraz normaltasunez jardutea.
|
|
|
Eztabaidak, beraz, ez du zertan itzulpenaren aldekoa edo kontrakoa izan behar derrigorrez. Onartu beharra dago itzulpena oraindik ere urte askotxotan
|
euskal
administrazioen lan tresna izango dela lege testuak Euskal Herriko hizkuntza ofizialetan egon daitezen bermatzeko, alegia, euskaraz, gaztelaniaz eta frantsesez.
|
|
|
Horregatik, bere estrategiari eutsiko dio negoziazio kolektiboan. Halaber, sindikatu abertzaleak" beste gizarte eredu bidezkoagoaren" aldeko apustua egin du," bestelako politika soziala posible delako, baina
|
euskal
administrazio publikoek ez dute egin nahi". Eraginkortasuna hobetzearren, beste sindikatu batzuekin lan egitearen alde agertu da, politika sozial publikoak alda daitezen lortzeko.
|
|
|
Komunikabideetan sexismoa ekiditzeko. Estilo liburua eta
|
Euskal
Administrazio Erakundearena, biak 2005ekoak.
|
|
|
Hirugarren zatiak
|
euskal
Administrazioen eta Estatuko Administrazioaren arteko harremanetarako organoak arautu ditu. Zehatz esateko, hiru batzorde sortu dira:
|
|
|
Ulerbidez, bihar etzi Estatuak atzerrian duen Kontsuletxeen kopurua bikoiztuko balu,
|
euskal
Administrazioek zuzenean kontsuletxe berriek ekarritako kostuaren %6, 24 euren gain hartu lukete, kupoaren ondorioz. Horren kontra, administrazioek ezin alega dezakete kostu berri hori ezin izan dutela aurreikusi.
|
|
|
Gure iritziz, Ekonomi Itunaren eraentzak bat egiten du autonomiaren hiru maila horiekin. Hasteko, Foru Aldundien estatutu politikoa ez da Gobernu zentralarena (erakunde autonomia); hurrenik, Lurralde Historikoek neurri fiskalak onesten dituzte Gobernu zentralak zuzenean parte hartu gabe (prozedura autonomia); eta, amaitzeko,
|
euskal
Administrazioek euren gain hartuko dute neurri fiskalaren ondorio ekonomikoak, esaterako, zerga gutxiago bilduko dela (ekonomia autonomia).
|
|
|
Hitzaldiaren hasieran esan dugu
|
Euskal
Administrazioa dela, gaur egun, euskaraz testu gehien plazaratzen duena, eta, hortaz, erreferentzia bihurtu zaigu hizkuntz korpusa normalizatzeko prozesuan. Bide horretan, adi egon behar dugu geroak zer ekarriko, eta zuzen eta beldurrik gabe begiratu iraultza digitalari.
|
|
|
Ekoizteko sistema iraunkor hori behar bezalasustatzeko asmoz, Nekazaritza Arrantza eta Elikadura Sailak hasiera hasieratik gidatu du kontseiluaren sorrera. Lehen sektoreko ordezkariak eta
|
euskal
administrazioetakoak egongo dira ordezkatuta Kontseilu honetan, eta elkarrekin ariko dira lanean.
|
|
2009
|
|
|
Halaber, gogora ekarri behar da, lehenik eta behin, laurogeiko hamarkadan zehar,
|
euskal
Administrazioa eraikitzen ari zenean, euskara jakitea ezin zela merezimendu gisa baloratu, eta are gutxiago, gaitasunezko ukanbehar bezala. Honen arrazoia ondokoa zen:
|
|
|
Askotan, ezkutatzen denak garrantzi handiagoa du erakusten denak baino.
|
Euskal
administrazio publikoek hizkuntza politika batzuk abiarazi dituzte, baina aldi berean politika estrukturalak, gure bizimodu eta garapenaren oinarri direnak, hizkuntza politikekin batere loturarik gabe bultzatu dituzte: lurralde antolamendua, ekonomia, industriaeta finantza politika, garraioa, obra publikoak, eta hirigintzaeta demografiagarapena.
|
|
|
EAEn antena gutxi egokitu dira eta dekodifikatzaile gutxi erosi Euskadin kablearen bidezko estaldura maila handia delako,
|
Euskal
Administrazioaren arabera.
|
|
|
Udalerri mugakideetan litekeena da lekuan lekuko edo beste erkidego bateko kateak sintonizatzen jarraitzea; izan ere,
|
euskal
Administrazioak jakinarazi duenez, seinalearen gainezkatzeak gertatzen jarraituko dira.
|
|
|
Urkulluk esan du gezurra eta faltsua dela lehendakariak dioena, sozialistek, Jaurlaritzara iritsi zirenean,
|
euskal
administrazioak azken 10 urteotan egin duen lan ona onartu zutelako, enpresa eta agentzia espezializatu askok bezala.
|
|
|
Egungo Kontzertu Ekonomikoa 2007 urtean berritu zuten, eta Euskadik eta Espainiako Gobernuak izan behar duten harreman fiskala arautzen du,
|
euskal
Administrazio Publikoari autonomia emanda.
|
|
|
Azken hogeita bost urteotan gure hizkuntzan aldi bereko eragina izan duten bi gertakari ekarri nahi ditut hona: euskararen batasuna da bata;
|
euskal
administrazioaren sorrera bestea. Bi biak dantzari bikiak izan dira ia (erkidego autonomoan baino ez, hala ere), eta estu estu helduta egin dute orain artean dantza.
|
|
|
administrazioko hizkeraren itzala oso oso luzea da gure hizkuntzan; hedadura handiko hizkuntzetan ez bezalakoa. Proportzionalki, administrazioko hizkerak euskaraz idatzitakoaren ehuneko izugarria betetzen du, eta, ezinbestez,
|
euskal
administrazioko hizkeraren hedadura sozialak esparru handiak hartzen ditu: administrazioak guztiz elebiduna behar du legez, elebiduna izan nahi lukeen, baina ez den?
|
|
|
1982ko abenduaren bukaera baino lehen hasi beharra zeukan emititzen. Otermin kaleratua izango zen epe hori betetzen ez bazuen?, eta eskakizun burokratikoei lotutako oztopoak izan zituen proiektuan aurrera egiteko. Sortuberria zen
|
euskal
administrazioak, lagundu baino gehiago, eragotzi egiten zuen martxan zeuden komunikazio proiektuen garapena.
|
|
|
Adibide bat: EAEko hamaika klusterrak, sektoreko beste hainbat elkarte eta
|
euskal
Administrazioa aspalditik gaude konprometituta Eusko Jaurlaritzako Industria, Merkataritza eta Turismo sailak sortutako Industria Testuinguruaren Behatokiarekin. Oro har, ekonomiaren eta, bereziki, euskal ekonomiaren datu errealak eta aurreikuspenak berrikusten dira Behatokian.
|
|
|
Txosten horrek terrorismoaren biktimatzat hartzen ditu aipatutako talde guztien biktimak, eta, beraz, biktima guztiek daukate trataera berbera.
|
Euskal
administrazioen politika publikoak aztertu ditugunean biktima guztiak hartu ditugu kontuan, eta, aurrerantzean, biktima guztien gaineko politikak eta ekintzak aztertuko ditugu.
|
|
|
Lertxundi, Anjel eta Baztarrika Patxi (2009): " Berrikuntza eta Euskara Herri Administrazioetan", in 25 urte
|
euskal
administrazioekin elkarlanean. Vitoria Gasteiz, IVAP.
|
|
|
" Oso baxua da", adituen iritzian, Estatuak Euskadin duen administrazioan lanean diharduten langileen artean behar besteko euskara gaitasuna badutenen portzentajea, %16 baino ez.
|
Euskal
administrazioetan, aldiz, garai berean, 2007 alegia, portzentaje hori %44koa zen. Kontuan hartzekoa da, Euskadiko 2006ko Mapa Soziolinguistikoaren arabera, herritarren %37 elebiduna dela.
|
|
|
administrazioko hizkeraren itzala oso oso luzea da gure hizkuntzan, hedadura handiko hizkuntzetan ez bezalakoa bai neurriz eta bai eraginez. Proportzionalki, administrazioko hizkerak euskaraz idatzitakoaren ehuneneko izugarria betetzen du, eta, ezinbestez,
|
euskal
administrazioko hizkeraren hedadura sozialak esparru handiak hartzen ditu: administrazioak guztiz elebiduna behar du legez, elebiduna izan nahi lukeen, baina ez den?
|
|
2010
|
|
|
Udalerri mugakideetan litekeena da lekuan lekuko edo beste erkidego bateko kateak sintonizatzen jarraitzea; izan ere,
|
euskal
Administrazioak jakinarazi duenez, seinalearen gainezkatzeak gertatzen jarraituko dira.
|
|
|
Moody' s arrisku agentziak jaitsi egin ditu
|
euskal
administrazioen aurrikuspenak. Negatiboan jarri du AAA rating a, bai Jaurlaritzarentzat eta baita Bizkaia eta Gipuzkoako aldundientzat ere.
|
|
|
|
Euskal
administrazio publikoko langileei dagokienez, Espainiako Gobernuak 2010erako iragarritako soldaten jaitsiera ezarriko du Jaurlaritzak, baina Gobernu Zentralaren araudiak derrigorrez betetzeko eskatzen duten puntu horietan euskal autogobernuaren berezitasuna kontuan izanda eta mailakatuta.Erretiroa dela eta 166 plaza eta azken 12 hilabeteetan bete ez diren beste 138 amortizatuko direla iragarri du... Lan pilaketagatik kontratatuko langileen kopurua %8 murriztuko dute eta ordezkapenak egiteko langileen kopurua ere beste %8.
|
|
|
Iragan maiatzaren 20an, Rumik iragarri zuen soldaten% 5eko murrizketak ez ziola funtzionarioaren oinarrizko soldatari soilik eragingo, baizik eta proportzionalki ezarriko dela soldatetan dituzten osagarrietan ere. Dena dela, Eusko Jaurlaritzak uste du askatasuna izango dutela
|
euskal
administrazioko funtzionarioei neurria aplikatzerakoan.
|
|
|
Zapateroren neurrien eragina arintzeko
|
euskal
administrazioek nahi baldin badute, aukera dutela defendatu du Garikanok, baina kontua da ez dagoela borondate politikorik. Atzo bertan, haiek berauek zioten% 5 gutxituko zituztela soldatak eta bitarteko langileak lanik gabe utziko dituztela.
|
|
|
Akordio horren arabera, bi egoitza izango dituen proiektu bakar gisa garatuko da European Spallation Source: nagusia Lund en eta Bilbon bestea.Espalazio bidezko Neutroien Iturri Europarraren egoitza Bilbon kokatzeko eta aurkezteko lan egin zen aldiaren eta azpiegitura hori Lund en kokatzea erabaki ondoren, instalazio zientifiko berezi bat (ICTS) diseinatu, eraiki eta lehen aldiz Euskal Autonomia Erkidegoan martxan jartzeko prozesua negoziatu eta onartzeko aprobetxatu dute
|
euskal
administrazioak eta administrazio espainolak azken urte eta erdia.
|
|
|
Patxi Lopezek telegrama bat bidali zion Intxaurragaren sendiari, heriotzak min handia eman diola adierazi zien senideei garaiz eta ustekabean iritsi delako. Era berean, bere hutsunea nabariko duela ziurtatu zien, izan ere, politikaria baino gehiago arduradun publikoa izan zen
|
euskal
administrazioaren hainbat alorretan, Sabin gizon ona izan zen.
|
|
|
Patxi Lopezek telegrama bat bidali dio Intxaurragaren sendiari, heriotzak min handia eman diola adierazi die senideei garaiz eta ustekabean iritsi delako. Era berean, bere hutsunea nabariko duela ziurtatu du, izan ere, politikaria baino gehiago arduradun publikoa izan zen
|
euskal
administrazioaren hainbat alorretan, Sabin gizon ona izan zen.
|
|
|
Herri bakoitzeko auzibideak bere bideari jarraitu zion. Eta luze jo zuen,
|
euskal
administrazioak auzian eta 1996an akordioa lortu zen arte. Izan ere, administrazioarentzako patata beroa bihurtu zen auzi hura.
|
|
|
1993ko Euskal Eskola Publikoaren Legearen ondotik, Euskal Autonomia Erkidegoan publifikatutako ikastola askok ikastolen elkarte edo federazioetako partaideak izaten jarraitzea erabaki zuten. Titulartasuna
|
euskal
administrazioaren eskuetan uztea onetsi zuten, bai; baina prozesu hura ez zen berehala bukatuko. Eta gehienek beldurra zuten:
|
|
|
Eta, politika hori gauzatzean, hiru aldek parte hartu behar zuten:
|
euskal
Administrazioak, enpresaburuek eta langileek.
|
|
|
Lehendakariorde eta Ogasun eta Herri Administrazio sailburu gisa, Ibarretxek ordenetan jarri behar zituen diru sarrerak, gastua kontrolatu behar zuen, aurrekontua egin eta administrazio publikoa modernizatu.
|
Euskal
Administrazio osoko buru zen, defizitik gabeko egoerarantz eraman behar zuen herria, Batasun Ekonomiko eta Monetarioa lortu ahal izateko Bruselak markatutako konbergentziarako oinarriak jarri. Gainera, krisi garaian gerrikoa estutu beharra zegoen; Eusko Jaurlaritzak berak hala egin zuen, sailak hamalautik hamarrera murriztuz.
|
|
2011
|
|
|
Martxoan bukatu nahi da herri erakunde eta alderdiekin egiten ari garen elkarrizketa erronda. Ondoren,
|
euskal
administrazioek sektoreari nola erantzuten dioten ikusi da.
|
|
|
Eusko Legebiltzarrak funtzionarioen eta
|
euskal
Administrazio Publikoko goi kargudunen soldatak murrizteko legea onartu zuen PSE EEren eta PPren babesarekin eta EAJren abstentzioarekin, gastuetan 100 milioi euro aurrezteko asmoz.
|
|
|
TETRA sarearen helburua
|
euskal
administrazio publikoen zerbitzura egotea da. Horrela, erakunde publiko ezberdinek azpiegituraren sarea partekatu ahal dute eta jada zabalduta dagoen sarearen abantailez gozatu.
|
|
|
Taldearen ekoizpena kontuan hartuta, zuzendaritzak, batetik, egiturazkolanpostuak ez ugaritzea eta, hala,
|
Euskal
Administrazio Publikoaren araua betetzeaerabaki zuen, baina, bestetik, hedabideetako (batez ere irratietako) langile kopuruerreala handitu zuen, hainbat irratsaiotan lan egiteko merkataritza kontratuak eginda.Herri Kontuen Euskal Epaitegiak (HKEE), 2002ko uztailaren 19ko bileran, 3 EITBriburuzko erabakia hartu zuen, 1998ko txosten bat onartzeko. Hauxe dio langileeiburuz:
|
|
|
Gure indarrak ez dira aski. Estandarizazioaren bidean aurrerago egin nahi bada,
|
euskal
administrazioen laguntza ekonomikoa ezinbestekoa da.
|
|
|
Nire ofizioa, euskara maila eta Euskal Herriaren ezagutza baliatu nahi zituen agentziak, Gasteizen ere Katalunian lortutako bera bideratzeko:
|
euskal
Administrazio berriari ere kontratu oparoak ateratzea. Horretarako, ordea, komenigarria zela agentziaren euskal adar bat sortzea, egoitza fiskala Euskal Herrian izango zuena.
|
|
2012
|
|
|
Euskadin egoera txarra da Era berean, Euskadiko egoera ekonomikoa txarra dela esan du Urkulluk, aste honetan bertan Carlos Aguirre Ekonomia sailburuak egindako analisia gezurtatuta. Aguirreren arabera,
|
euskal
Administrazioaren ekonomiak ona izaten jarraitzen du eta EAJren mezuek izua piztea baino ez dute nahi.
|
|
|
gizartearen beraren, hots, euskal herritarren? aniztasuna ere agerida horietan, ordea, eta, beraz,
|
euskal
administrazioak ikuspegi desberdinak erekudeatu ditu eta zenbait arazo ebatzi, halabeharrez.
|
|
|
Jarduerak abiatu behar dira lau eremutan. Lehenengo eremua
|
euskal
administrazioei dagokie: berrikuntzari buruzko diagnosiak egitea, finantzaketa publikoaizango lukeen behatoki iraunkor bat garatuz; baliabide publiko gehiago bideratzeaI+ G+ b ra, eta banaketa hobetzea ikerkuntzan esku hartzen duten eragileen artean: zentro teknologikoak, unibertsitateak, eta abar.
|
|
|
–Euskal foru administrazio publikoak ez zuen erresumaren bestelako administrazioaren eraginik jasan behar. Horretarako erresumako eta
|
euskal
administrazio publikoaren arteko elkarkidetza garatzeko, Pase foralaren premia aldarrikatzen zen
|
|
|
Esparterok legezko prozedura eten egin zuen nolabait agindu soilaren bidez. 1839ko urriaren 25eko legeak bestelako prozedura aurreikusten zuen. Dena dela
|
euskal
administrazio publikoa bideratzeko, batzorde ekonomikoak izendatu zituen. Partaideak Donostian, Bilbon eta Gasteizen liberal sutsuen alde lerrotuak ziren.
|
|
|
1
|
Euskal
administrazio publikoak ez zuen kanpoko administrazioaren eraginik izan behar.
|
|
|
Horra bada, bere ustez, Foru Konstituzioaren aitzakia erabiliz hiru
|
euskal
administrazioak Estatu propioaren egitura gorpuzten ari ziren. Eta hori Espainiako Estatuaren kaltean zela uste zuen.
|
|
|
Foruzaletasunak Konstituzio politiko berrian ez zuen isla edo babesik. Baina Espainiako Gobernua bestelako arazo nagusiak tarteko, ez zen
|
euskal
administrazio foralaren eskumenez gehiegi arduratu. Eta horrela iraun zuen.
|
|
|
Programa horretako 300 milioi baino gehiago erabiliak zeuden PPren laguntzari esker sozialistak Eusko Jaurlaritzan sartu zirenerako. 2009ko maiatzean osatu zen
|
euskal
administrazioak erabaki zuen izateari utziko ziola, baina programari eutsi zion. Ondorio hauxe izan du erabaki horrek:
|
|
2013
|
|
|
...erdaldunean bizi, ikusi+ entzun+... espainieraz egin ia bakarrik, Euskarari errentagarritasun eskasa ikustea eta prestigioa ere eskasa sumatzea,...; Euskal Herria (EHa) berezko Estatu propioa ez izatea nahiago, ukipen egoerako menpekoa izatea, egoera ez demokratikoan egotea, etika ekolinguistikoa ez gordetzea, Europako gomendioak ez betetzea, hezkuntzan eta kulturan Euskarak gabezi handiak izatea,
|
euskal
administrazioa ere menperatuta egotea, ekonomia ere menperatuta edukitzea, Euskara beharrezkoa ez izatea nahiz eta ofiziala izan EAEan, EHan lidergoa duten askok (gehienak?) erdaldunak izatea (adibidez, EAEko aurreko legealdian Jaurlaritzako eta Parlamentuko buruekin gertatukoa), boterea dutenak asimilazioa/ segregazioa/ esklusioa/ akaMaria Jose Azurmendi – XXI. mendeko Euskal Herria euskald... Eta horretan, nik zer?
|
|
|
Eta Euskal Herrian hori onartu egiten da».
|
Euskal
administrazioek men egiten badute, estatuaren delegazio bihurtzen direla esan zuen. «Gaur, Euskal Autonomia Erkidegoan, behintzat esparru ekonomiko eta sozialean, baita kulturalean ere, PPk agintzen du».
|
|
|
etxebizitzan, zerbitzu publikoetan, osasungintzan, hezkuntzan, menpekotasunean, pentsioetan, langabezia sarietan, eta abar.?
|
Euskal
Administrazioei euren politiketan errotiko aldaketa exijitzeko: gizarte prestazioetan, hezkuntza sisteman, osasun arretan, etxebizitza eta gizarte zerbitzuetan ezarritako murrizketak indargabetzea.. Aukera berdintasun politikak diseinatzeko, lana eta bizitza pertsonala uztartzeko politika eraginkorrak.
|
|
2014
|
|
|
Ez gara gu ikuspegi falta dugun bakarrak. Adibide argiak ditugu
|
euskal
administrazioan erosle logika sektore ekonomikoa indartzeko estrategiari gailendu zaiola esateko (itzulpen automatikoan edo ahotsaren teknologietan, esaterako). Aldeak alde, inork imajinatzen du Euskotren CAFenak beharrean Alstom en trenak erosten?
|
|
|
|
Euskal
administrazio publikoak eta haiekin loturiko gainontzeko erakunde publikoak
|
|
|
Liburu eta irakurgailu elektronikoen eremua Administrazioak arautu beharrekoa da. Irtenbidea izan daiteke
|
euskal
administrazioek hitzarmena egitea argitaletxeekin funts digitalizatuak udal liburutegien esku uzteko.
|
|
2015
|
|
|
Lege honen bitartez,
|
Euskal
Administrazioaren konpromisoaren beharra nabarmentzen da boluntariotza sustatzekoeta herritarrek gizartea eraikitzeko duten eskubidea gauzatzeko.
|