2000
|
|
Bide honetan, euskaldunen nahiak eta jokabideak zeresan handia dutela azpimarratzenda. Azkenik,
|
euskal
administrazioaren erantzukizuna, Xabier Kintanaren hitzez, nabarmentzen da. Izan ere, Kontseiluaren eta gizabanakoen ekimena ezerezean gerta daitekeadministrazioak bermatzen eta arautzen ez badu euskararen erabilera merkataritzan.
|
2001
|
|
Oro har, elkarlan ona egin da urte luzez, eta azken urteotan gizarte ekimenaren eta administrazioen arteko zubiak ugaldu eta tinkotu egin direla esango nuke. Euskararen kanpotik egindako helegite eta salaketak, edo une berezi bateko interes politikoek ekar dezakete —ez al dute ekarriko! — euskararekiko jarrera epelagorik
|
euskal
administrazioen aldetik.
|
2002
|
|
Horrela, arazoak sortu dira zenbait gaitan administrazio biek jarrera desberdinak erakutsi dituztenean. Batzuetan,
|
euskal
administrazio autonomikoek eginikoeskarien kasuan, administrazio zentralari Europako Batasunean aldezteko eskatzean, administrazio zentralak, sentsibilitate falta izugarria erakutsiz, ez ditu aurkeztu edo kontrakoa defenditu egin du. Horien adibide dira, erregio, nekazaritzaedo arrantza politika zein politika fiskala, besteak beste.
|
|
Administrazio baten lehentasunak eta gaitasunak adierazten dituen tresnanagusia aurrekontu publikoa denez, horren azterketaren bidez,
|
euskal
administrazioen gastu nagusiak (horren atzean eskuduntza nagusiak islatzen dira) eta horienbilakaera laburbilduko ditugu kapituluaren azken atalean. Halaber, gastu eta inbertsio publikoak aurrera eramateko, administrazioak sarrerak edo finantza baliabideak behar ditu.
|
|
Aldi berean, negoziazio horretan zergei dagozkien balizko aldaketak sartzendira, Estatuak ezin baitu, bere kabuz, EAEren lurraldean zergarik ezarri. Adibidez, zerga berriak agertzen badira eta
|
euskal
administrazioak kontuan hartu behar baditu, Ekonomia Itunean arautu behar dira. Horrela 1986an Balio Erantsiaren gainekoZergarekin hala gertatu zen; hain zuzen ere, Europako Ekonomia Elkarteak horrelaaginduta beste estatu kideekin harmonizatzeko ezarri behar izan zuten zerga hori, bai Estatuan eta baita Hego Euskal Herrian ere.
|
|
Horrela 1986an Balio Erantsiaren gainekoZergarekin hala gertatu zen; hain zuzen ere, Europako Ekonomia Elkarteak horrelaaginduta beste estatu kideekin harmonizatzeko ezarri behar izan zuten zerga hori, bai Estatuan eta baita Hego Euskal Herrian ere. Halaber, negoziazio horien bidezadministrazio zentralak biltzen dituen zenbait zerga (itunduta ez dauden zergak, hain zuzen)
|
euskal
administrazioaren esku gera daitezke, hemengo ogasunek bilditzaten; eta ordutik aurrera itundutako zergen barruan egongo dira. 1997konegoziazioan horrelakoa gertatu zen zerga bereziekin, eta ordutik aurrera euskaladministrazioek biltzen dituzte zerga horiek.
|
|
nazioarteko harremanak, kanpo merkataritza, Defentsaeta Indar Armatuak, Justizia Administrazioa, lan eta enpresa legegintza, interesorokorreko herri lanak eta Errege Etxea, besteak beste. Hori dela eta,
|
euskal
administrazioek gastu edo zama horiek finantzatzen laguntzen dute, eta ekarpen horiKupo edo Ekarpenaren bidez egiten dute. Bestalde, EAE edo NFEari dagozkionzenbait zerga Administrazio Zentralak biltzen dituenez, horiengatiko konpentsazioaeman behar die.
|
2003
|
|
Hala,
|
euskal
administrazioarekin bat egin du, eta hark ere ekintza judizialak proposatu ditu enpresa honen aurka.
|
|
Ildo horretatik, Vázquezek esan zuen “demanda irekia” denez, hasieran erreklamatutako zenbatekoa behin eta berriz berrikusi ahal izango dela, petrolio ontzia hondoratzeak eragindako gastuen kuantifikazio xehatuan aurrera egin ahala. Hala, bada, Espainiako Gobernuak
|
euskal
Administrazioaren urratsei jarraitzen die, ABSren aurkako ekintza judizialak ere planteatu baititu Estatu Batuetako auzitegietan. Eusko Jaurlaritzak, Donostiako Udalak eta Gipuzkoako eta Bizkaiko aldundiek, hilaren hasieran, kalte galerengatiko demanda aurkeztu zuten Houstongo auzitegi batean.
|
2004
|
|
Erakundeen arteko koordinazioak hobeagoa izan behar du. Arartekoaren txostena,
|
euskal
administraziotik generoaren biolentziari ematen ari zitzaion erantzunaren perspektibatik egina dago, harreman afektibo bat puskatu denean ematen den biolentziari buruzkoa. Orain arte zenbait gauza egin bada ere, laguntza ez da erabatekoa izan.
|
|
Elkartzenen arabera, Hego Euskal Herrian 500.000 pertsona txiro daude gutxieneko soldata ere jasotzen ez dutenak. Ehun gizarte eragilez osatutako etxebizitzaren aldeko plataformak guztiontzako etxebizitza duinak eskatu dizkie
|
euskal
administrazio publikoei, baita gizarte alokairua sustatu eta espekulazioa erauzteko ere. Aipatutako iruzur fiskalaren euro milioi batzuekin, gizartearen eskabide horiek guztiak erraz bideratuko lirateke.
|
|
Horretarako Espainiako Hezkuntza ministerioak ezarri dituen oinarrizko espainiar edukiak europar atalean sartu lirateke, eta EAEri edukien %45a finkatzeko aitortzen zaion eskumena gainerako europar historia osatzeko eta euskal historia gehitzeko erabil liteke. Jakina horrek historialari trebeen moldapen lana eskatuko luke, eta halaber %45eko kuota errespetatu ahal izateko,
|
euskal
administrazioak ezarriko lukeenez europar atalaren zati handi bat, euskal atalaren portzentaia urrituz egin litzateke hori (europar edukien faboretan). Suposatuz, beti ere, Espainiako Hezkuntza ministerioak ez lukeela EAEko hezkuntza saila salatuko espainiar edukiak europar atal batean sartzeagatik (eta Espainia eta Euskal Herriko historia ikasgaia zena Europa eta Euskal Herriko historia bihurtzeagatik).
|
2006
|
|
4 Horretarako, berriz gogoratzen dute pase foralaren premia, hau da, espainiar legedia aplikatzeko,
|
euskal
administrazioko ordezkarien onespena lortu behar zela. («Para defender y salvar contra toda invasion injusta los anteriores derechos, la Constitucion vascongada tiene un medio eficacisimo, testimonio a la vez y garantia de su originaria independencia:
|
|
Euskal familia guztien eskubidea da beren seme alabek testuliburuak baldintza berberetan eduki ahal izatea, eta horrela ikasle guztientzako hezkuntza kalitate egokia bermatu ahal izatea. Xede hori lortzeko
|
euskal
administrazioak har ditzakeen neurri guztiak jotzen ditugu beharrezkotzat, baina liburuaren eta bere kultur eragileen sektorea ahuldu gabe. Liburu dendariok, auzi horren aurrean, beti proposatu izan ditugu doakotasuna lortzeko hainbat eredu, beti ere testuliburuaren egungo egoeratik urruntzeko asmoz:
|
|
Liburu dendariok, beraz, ez gaude testuliburuen doakotasunaren aurka, baina ez gatoz bat inola ere
|
euskal
administrazioak ezarri nahi duen" mailegutza" ereduarekin. Izan ere, sistema hori ez da doakotasunean oinarritzen, eta gainera liburu dendak egoera kritikora bultzatzen ditu.
|
2007
|
|
Langileok, ELAkook behintzat,
|
euskal
administrazioarekin Jaurlaritzarekin bereziki dugun etsipena eta desengainua. Ez da desadostasun puntuala gainera.
|
|
EAEko I+Gko estatistiketanenpresen multzoan zentro teknologikoak barneratzen dira. Izan ere, zentroteknologikoek irabazi asmoa duten arren, ezin dira hartu ohiko enpresa gisa etaezaguna da zentro horien jatorrian eta bulkadan
|
euskal
administrazioak funtzioerabakigarria bete duela. Zentro teknologikoen I+Gko gastua enpresa arloko gastuosoaren% 20 da.
|
|
1993an hasiera eman zitzaion
|
euskal
administrazio publikoaren arrazionalizazio prozesuarizor publikoa ezeztatzeko eta defizit zeroren politika hobetzeko helburuarekin (Gobierno Vasco, 1993).
|
|
Otsailaren 14an,
|
euskal
administrazioen arduradunen eta arrantzaleen arteko zenbait bileraren ostean, Eusko Jaurlaritzak euskal kostaldean arrantzatzea eta itsaskiak harrapatzea galarazi zuen, eta berdelaren arrantza aldia itxi zen. Azken erabaki horren eraginez, 2.000 arrantzale eta arrantza sektoreko beste 1.000 langile kaltetu zirenez, Eusko Jaurlaritzak sei milioi euro zuzendu zituen kaltetuen diru-laguntzetarako.
|
|
Lurra plataformak, Euskal Herriko kostaldeak dituen 225 kilometroetatik hondartza soilik %10 zela gogoraraziz," Kostalde metro bat, euskaldun bat" kanpaina abiatu zuen. Ekologistak Martxan elkarteak, ikuskapen taldeak antolatu eta telefono bat martxan jartzeaz gain,
|
euskal
administrazioei jada itsasoan ikusiriko fuel orbanak bertan biltzea eskatu zien, horiek itsasertzera heldu baino lehen. Horrez gain larrialdi gune bakarra sortzea proposatu zuen, non ekologista taldeek ordezkaritza izan bailukete.
|
|
Horregatik ere, erantzuna arina izan zen eta sektore ekonomikoa baina zertxobait gehiago den giro horretan ohi den modukoa: gizarte mobilizazio azkarra, lan eskerga eta interesik gabekoa, baina aldi berean kinka larrian dagoen ekonomia baten defentsa juridikoa eta politikoa, dena batera eta dena azkar,
|
euskal
administrazio autonomikoarekin batera, baina horren mugak saihestuz.
|
|
Prestige ren hondamendiaren kontrako mobilizazioaren kasuan, erakundeek erabilitako output hori oso erabakigarria izan da. PPren gehiengo absolutuaren garaian, Espainiako Gobernuaren eta Eusko Jaurlaritzaren arteko erabateko talka instituzionalaren aroan, Madriletik zetorren orok deslegitimazio maila oso handia zeukan euskal gizartean; oso output ahula dator Madriletik eta gainera horri kontrako output a jartzen zaio
|
euskal
administrazioaren aldetik: Jaurlaritzak dituen bitarteko guztiak —eta ez gara ari soilik arrantza administrazioaz, adibidez; Euskal Telebista eta irrati publikoen lanaz ere ari gara— erabiliko dira Aznarren gobernuaren hanka sartze eta porrotak areagotzeko, aldi berean administrazio autonomikoaren ondo eginak azpimarratzen direla.
|
|
Aztertu ditugun erakunde eta kolektiboek iritzi berberean dute eztabaida puntua:
|
euskal
administrazioak ez zuen erantzun aproposik eman gatazka honetan. Egia bada ere administrazioak berak bere arazoari aurre egiteko ezintasun tekniko ezagupenezkoa aitortu izana positiboki baloratu zela.
|
|
Bitartean, Eusko Jaurlaritzaren Sailen arteko Batzordeak sorturiko Batzorde zientifiko teknikoa abenduaren 19an bildu zen lehen aldiz, bertan
|
euskal
administrazioetako, erakunde publiko zein pribatu eta talde ekologistetako ordezkariak egonik5 Marea beltzari aurre egiteko, haitz, kala eta estuario guneetan aritzeko jardunbide protokoloa lantzen hasi ziren, garrantzi handia emanez euskal kostaldeko ekosistema baliotsuenak fueletik babesteari (Urdaibai, Txingudi edota Gaztelugatxe, besteak beste).
|
|
Hilaren 14rako EAEko 47 hondartzetatik 42k jadanik fuelaren" bisita" izana zuten egunen batean behintzat, proportzio ezberdinetan. Fuela kopuru horretan ailegatzeak
|
euskal
administrazioak erabaki berriak hartzera behartu zituen. Bizkaiko Foru Aldundiaren esanetara kostaldean garbiketa lanetan 69 langile aritzetik 107 aritzera pasatu ziren; Eusko Jaurlaritzak, berriz, itsasora fuel bila irteten ziren arrantza ontzien kopurua bikoizteaz gain, kirol ontzien jabeei ere bilketa lanetan parte hartzeko gonbita luzatu zien.
|
|
Aipatu izan dugu jada
|
euskal
administrazioen lehen ekimenen artean euskal ekosistema baliotsuenak babesteari begira neurriak hartzea izan zela; horretarako zenbait itsasadarren bokalean itsas hesiak jarri izan ziren, horiek eraginkortasun maila ezberdinak izan zituztelarik. Lehenengo itsas hesiek ez zuten bere funtzioa ongiegi burutu eguraldiak kalteak eragin zizkielako edota fuela gainetik igaro zelako, bigarren itsas hesiak zenbait kasutan enpresen interesengatik kenduak izan ziren (Urdaibain Murueta Untziolako ontzi handi bat itsasora irten zedin edo Plentzian enpresa batek itsasadarrean dragatze lanak egiteko).
|
|
Petrolio ontziaren hondoratzetik hiru hilabetera
|
euskal
administrazioek fuelaren isurketagatik gunerik kaltetuena Bakio eta Matxitxako arteko haitz gunea aipatzen bazuten ere, urtebetera Bakioz gain Sopela (hondartzak eta haitz gunea) eta Kobaroneko itsasadarra (Muskiz) aipatzen zituzten. Estatuko administrazioak berriz hondoratzetik urtebetera Kantauri itsasoko zortzi hondartza oraindik kaltetuak zeudela informatu zuen, eta horien artean Meñakoz —Sopela eta Barrika arteko kala— agertzen zen.
|
|
Kontu horietan ez zen aintzat hartu arrantzaleek antxoa eta berdelean galdutako (edo irabazteari utzitako?) dirua, fuelaren eta beste kontzeptuen eraginez arrantzaturiko kantitate txikiagatik. Gastuei
|
euskal
administrazioek egin zieten aurre, EAEn indarrean dagoen Kontzertu Ekonomikoa dela medio, eta ondoren Estatuko administrazioari ordaindu beharreko kupotik deskontatu zitzaizkion.
|
|
Egoera horren arabera, ez da batere harritzekoa A ereduan eskolatutako gazte batek 2006ko maiatzean
|
euskal
administrazioaren aurka salaketa aurkeztu izana Bigarren Hezkuntza amaitzean euskara maila baxua zuela-eta kalteak izan zituelako...
|
2008
|
|
Batzuei ona eta beste batzuei txarra. Euskal Etxeen baitan eta
|
euskal
administrazioen baitan dago. Euskal Etxeetan, Idahoko kasuan bezala, gakoa nor bere buruari galderak egiten hastean datza:
|
|
Euskal Herrian ikasteko programak sortzen dira. Boisen belaunaldi honek Ikastola sortzen du, haurrentzako musika eta dantza klaseak, lotura berriak hasten ditu Euskal Herriko euskaldunekin eta
|
euskal
administrazioekin. Boise eta Gernika senidetu egiten dira, Jaialdi euskal festa erraldoia antolatzen dute, eta ugaldu egiten dira itsasoz bi aldeetako euskaldunen arteko harremanak.
|
|
Azken boladan hainbat tokitatik ohartarazi zaigu ezagutza hutsaren eta itzulpen hutsaren aldiak gaindituta daudela, azken 30 urteko esperientziak argi utzi baitu ez batak eta ez besteak ez dutela bermatzen
|
euskal
administrazioek euskaraz normaltasunez jardutea.
|
|
Eztabaidak, beraz, ez du zertan itzulpenaren aldekoa edo kontrakoa izan behar derrigorrez. Onartu beharra dago itzulpena oraindik ere urte askotxotan
|
euskal
administrazioen lan tresna izango dela lege testuak Euskal Herriko hizkuntza ofizialetan egon daitezen bermatzeko, alegia, euskaraz, gaztelaniaz eta frantsesez.
|
|
Horregatik, bere estrategiari eutsiko dio negoziazio kolektiboan. Halaber, sindikatu abertzaleak" beste gizarte eredu bidezkoagoaren" aldeko apustua egin du," bestelako politika soziala posible delako, baina
|
euskal
administrazio publikoek ez dute egin nahi". Eraginkortasuna hobetzearren, beste sindikatu batzuekin lan egitearen alde agertu da, politika sozial publikoak alda daitezen lortzeko.
|
|
Hirugarren zatiak
|
euskal
Administrazioen eta Estatuko Administrazioaren arteko harremanetarako organoak arautu ditu. Zehatz esateko, hiru batzorde sortu dira:
|
|
Ulerbidez, bihar etzi Estatuak atzerrian duen Kontsuletxeen kopurua bikoiztuko balu,
|
euskal
Administrazioek zuzenean kontsuletxe berriek ekarritako kostuaren %6, 24 euren gain hartu lukete, kupoaren ondorioz. Horren kontra, administrazioek ezin alega dezakete kostu berri hori ezin izan dutela aurreikusi.
|
|
Gure iritziz, Ekonomi Itunaren eraentzak bat egiten du autonomiaren hiru maila horiekin. Hasteko, Foru Aldundien estatutu politikoa ez da Gobernu zentralarena (erakunde autonomia); hurrenik, Lurralde Historikoek neurri fiskalak onesten dituzte Gobernu zentralak zuzenean parte hartu gabe (prozedura autonomia); eta, amaitzeko,
|
euskal
Administrazioek euren gain hartuko dute neurri fiskalaren ondorio ekonomikoak, esaterako, zerga gutxiago bilduko dela (ekonomia autonomia).
|
|
Ekoizteko sistema iraunkor hori behar bezalasustatzeko asmoz, Nekazaritza Arrantza eta Elikadura Sailak hasiera hasieratik gidatu du kontseiluaren sorrera. Lehen sektoreko ordezkariak eta
|
euskal
administrazioetakoak egongo dira ordezkatuta Kontseilu honetan, eta elkarrekin ariko dira lanean.
|
2009
|
|
Halaber, gogora ekarri behar da, lehenik eta behin, laurogeiko hamarkadan zehar,
|
euskal
Administrazioa eraikitzen ari zenean, euskara jakitea ezin zela merezimendu gisa baloratu, eta are gutxiago, gaitasunezko ukanbehar bezala. Honen arrazoia ondokoa zen:
|
|
Udalerri mugakideetan litekeena da lekuan lekuko edo beste erkidego bateko kateak sintonizatzen jarraitzea; izan ere,
|
euskal
Administrazioak jakinarazi duenez, seinalearen gainezkatzeak gertatzen jarraituko dira.
|
|
Urkulluk esan du gezurra eta faltsua dela lehendakariak dioena, sozialistek, Jaurlaritzara iritsi zirenean,
|
euskal
administrazioak azken 10 urteotan egin duen lan ona onartu zutelako, enpresa eta agentzia espezializatu askok bezala.
|
|
Egungo Kontzertu Ekonomikoa 2007 urtean berritu zuten, eta Euskadik eta Espainiako Gobernuak izan behar duten harreman fiskala arautzen du,
|
euskal
Administrazio Publikoari autonomia emanda.
|
|
Azken hogeita bost urteotan gure hizkuntzan aldi bereko eragina izan duten bi gertakari ekarri nahi ditut hona: euskararen batasuna da bata;
|
euskal
administrazioaren sorrera bestea. Bi biak dantzari bikiak izan dira ia (erkidego autonomoan baino ez, hala ere), eta estu estu helduta egin dute orain artean dantza.
|
|
administrazioko hizkeraren itzala oso oso luzea da gure hizkuntzan; hedadura handiko hizkuntzetan ez bezalakoa. Proportzionalki, administrazioko hizkerak euskaraz idatzitakoaren ehuneko izugarria betetzen du, eta, ezinbestez,
|
euskal
administrazioko hizkeraren hedadura sozialak esparru handiak hartzen ditu: administrazioak guztiz elebiduna behar du legez, elebiduna izan nahi lukeen, baina ez den?
|
|
1982ko abenduaren bukaera baino lehen hasi beharra zeukan emititzen. Otermin kaleratua izango zen epe hori betetzen ez bazuen?, eta eskakizun burokratikoei lotutako oztopoak izan zituen proiektuan aurrera egiteko. Sortuberria zen
|
euskal
administrazioak, lagundu baino gehiago, eragotzi egiten zuen martxan zeuden komunikazio proiektuen garapena.
|
|
Adibide bat: EAEko hamaika klusterrak, sektoreko beste hainbat elkarte eta
|
euskal
Administrazioa aspalditik gaude konprometituta Eusko Jaurlaritzako Industria, Merkataritza eta Turismo sailak sortutako Industria Testuinguruaren Behatokiarekin. Oro har, ekonomiaren eta, bereziki, euskal ekonomiaren datu errealak eta aurreikuspenak berrikusten dira Behatokian.
|
|
Lertxundi, Anjel eta Baztarrika Patxi (2009): " Berrikuntza eta Euskara Herri Administrazioetan", in 25 urte
|
euskal
administrazioekin elkarlanean. Vitoria Gasteiz, IVAP.
|
|
administrazioko hizkeraren itzala oso oso luzea da gure hizkuntzan, hedadura handiko hizkuntzetan ez bezalakoa bai neurriz eta bai eraginez. Proportzionalki, administrazioko hizkerak euskaraz idatzitakoaren ehuneneko izugarria betetzen du, eta, ezinbestez,
|
euskal
administrazioko hizkeraren hedadura sozialak esparru handiak hartzen ditu: administrazioak guztiz elebiduna behar du legez, elebiduna izan nahi lukeen, baina ez den?
|
2010
|
|
Udalerri mugakideetan litekeena da lekuan lekuko edo beste erkidego bateko kateak sintonizatzen jarraitzea; izan ere,
|
euskal
Administrazioak jakinarazi duenez, seinalearen gainezkatzeak gertatzen jarraituko dira.
|
|
Moody' s arrisku agentziak jaitsi egin ditu
|
euskal
administrazioen aurrikuspenak. Negatiboan jarri du AAA rating a, bai Jaurlaritzarentzat eta baita Bizkaia eta Gipuzkoako aldundientzat ere.
|
|
Iragan maiatzaren 20an, Rumik iragarri zuen soldaten% 5eko murrizketak ez ziola funtzionarioaren oinarrizko soldatari soilik eragingo, baizik eta proportzionalki ezarriko dela soldatetan dituzten osagarrietan ere. Dena dela, Eusko Jaurlaritzak uste du askatasuna izango dutela
|
euskal
administrazioko funtzionarioei neurria aplikatzerakoan.
|
|
Zapateroren neurrien eragina arintzeko
|
euskal
administrazioek nahi baldin badute, aukera dutela defendatu du Garikanok, baina kontua da ez dagoela borondate politikorik. Atzo bertan, haiek berauek zioten% 5 gutxituko zituztela soldatak eta bitarteko langileak lanik gabe utziko dituztela.
|
|
Akordio horren arabera, bi egoitza izango dituen proiektu bakar gisa garatuko da European Spallation Source: nagusia Lund en eta Bilbon bestea.Espalazio bidezko Neutroien Iturri Europarraren egoitza Bilbon kokatzeko eta aurkezteko lan egin zen aldiaren eta azpiegitura hori Lund en kokatzea erabaki ondoren, instalazio zientifiko berezi bat (ICTS) diseinatu, eraiki eta lehen aldiz Euskal Autonomia Erkidegoan martxan jartzeko prozesua negoziatu eta onartzeko aprobetxatu dute
|
euskal
administrazioak eta administrazio espainolak azken urte eta erdia.
|
|
Patxi Lopezek telegrama bat bidali zion Intxaurragaren sendiari, heriotzak min handia eman diola adierazi zien senideei garaiz eta ustekabean iritsi delako. Era berean, bere hutsunea nabariko duela ziurtatu zien, izan ere, politikaria baino gehiago arduradun publikoa izan zen
|
euskal
administrazioaren hainbat alorretan, Sabin gizon ona izan zen.
|
|
Patxi Lopezek telegrama bat bidali dio Intxaurragaren sendiari, heriotzak min handia eman diola adierazi die senideei garaiz eta ustekabean iritsi delako. Era berean, bere hutsunea nabariko duela ziurtatu du, izan ere, politikaria baino gehiago arduradun publikoa izan zen
|
euskal
administrazioaren hainbat alorretan, Sabin gizon ona izan zen.
|
|
Herri bakoitzeko auzibideak bere bideari jarraitu zion. Eta luze jo zuen,
|
euskal
administrazioak auzian eta 1996an akordioa lortu zen arte. Izan ere, administrazioarentzako patata beroa bihurtu zen auzi hura.
|
|
1993ko Euskal Eskola Publikoaren Legearen ondotik, Euskal Autonomia Erkidegoan publifikatutako ikastola askok ikastolen elkarte edo federazioetako partaideak izaten jarraitzea erabaki zuten. Titulartasuna
|
euskal
administrazioaren eskuetan uztea onetsi zuten, bai; baina prozesu hura ez zen berehala bukatuko. Eta gehienek beldurra zuten:
|
|
Eta, politika hori gauzatzean, hiru aldek parte hartu behar zuten:
|
euskal
Administrazioak, enpresaburuek eta langileek.
|
2011
|
|
Martxoan bukatu nahi da herri erakunde eta alderdiekin egiten ari garen elkarrizketa erronda. Ondoren,
|
euskal
administrazioek sektoreari nola erantzuten dioten ikusi da.
|
|
Eusko Legebiltzarrak funtzionarioen eta
|
euskal
Administrazio Publikoko goi kargudunen soldatak murrizteko legea onartu zuen PSE EEren eta PPren babesarekin eta EAJren abstentzioarekin, gastuetan 100 milioi euro aurrezteko asmoz.
|
|
TETRA sarearen helburua
|
euskal
administrazio publikoen zerbitzura egotea da. Horrela, erakunde publiko ezberdinek azpiegituraren sarea partekatu ahal dute eta jada zabalduta dagoen sarearen abantailez gozatu.
|
|
Gure indarrak ez dira aski. Estandarizazioaren bidean aurrerago egin nahi bada,
|
euskal
administrazioen laguntza ekonomikoa ezinbestekoa da.
|
|
Nire ofizioa, euskara maila eta Euskal Herriaren ezagutza baliatu nahi zituen agentziak, Gasteizen ere Katalunian lortutako bera bideratzeko:
|
euskal
Administrazio berriari ere kontratu oparoak ateratzea. Horretarako, ordea, komenigarria zela agentziaren euskal adar bat sortzea, egoitza fiskala Euskal Herrian izango zuena.
|
2012
|
|
Euskadin egoera txarra da Era berean, Euskadiko egoera ekonomikoa txarra dela esan du Urkulluk, aste honetan bertan Carlos Aguirre Ekonomia sailburuak egindako analisia gezurtatuta. Aguirreren arabera,
|
euskal
Administrazioaren ekonomiak ona izaten jarraitzen du eta EAJren mezuek izua piztea baino ez dute nahi.
|
|
gizartearen beraren, hots, euskal herritarren? aniztasuna ere agerida horietan, ordea, eta, beraz,
|
euskal
administrazioak ikuspegi desberdinak erekudeatu ditu eta zenbait arazo ebatzi, halabeharrez.
|
|
Jarduerak abiatu behar dira lau eremutan. Lehenengo eremua
|
euskal
administrazioei dagokie: berrikuntzari buruzko diagnosiak egitea, finantzaketa publikoaizango lukeen behatoki iraunkor bat garatuz; baliabide publiko gehiago bideratzeaI+ G+ b ra, eta banaketa hobetzea ikerkuntzan esku hartzen duten eragileen artean: zentro teknologikoak, unibertsitateak, eta abar.
|
|
–Euskal foru administrazio publikoak ez zuen erresumaren bestelako administrazioaren eraginik jasan behar. Horretarako erresumako eta
|
euskal
administrazio publikoaren arteko elkarkidetza garatzeko, Pase foralaren premia aldarrikatzen zen
|
|
Esparterok legezko prozedura eten egin zuen nolabait agindu soilaren bidez. 1839ko urriaren 25eko legeak bestelako prozedura aurreikusten zuen. Dena dela
|
euskal
administrazio publikoa bideratzeko, batzorde ekonomikoak izendatu zituen. Partaideak Donostian, Bilbon eta Gasteizen liberal sutsuen alde lerrotuak ziren.
|
|
Horra bada, bere ustez, Foru Konstituzioaren aitzakia erabiliz hiru
|
euskal
administrazioak Estatu propioaren egitura gorpuzten ari ziren. Eta hori Espainiako Estatuaren kaltean zela uste zuen.
|
|
Foruzaletasunak Konstituzio politiko berrian ez zuen isla edo babesik. Baina Espainiako Gobernua bestelako arazo nagusiak tarteko, ez zen
|
euskal
administrazio foralaren eskumenez gehiegi arduratu. Eta horrela iraun zuen.
|
|
Programa horretako 300 milioi baino gehiago erabiliak zeuden PPren laguntzari esker sozialistak Eusko Jaurlaritzan sartu zirenerako. 2009ko maiatzean osatu zen
|
euskal
administrazioak erabaki zuen izateari utziko ziola, baina programari eutsi zion. Ondorio hauxe izan du erabaki horrek:
|
2013
|
|
...erdaldunean bizi, ikusi+ entzun+... espainieraz egin ia bakarrik, Euskarari errentagarritasun eskasa ikustea eta prestigioa ere eskasa sumatzea,...; Euskal Herria (EHa) berezko Estatu propioa ez izatea nahiago, ukipen egoerako menpekoa izatea, egoera ez demokratikoan egotea, etika ekolinguistikoa ez gordetzea, Europako gomendioak ez betetzea, hezkuntzan eta kulturan Euskarak gabezi handiak izatea,
|
euskal
administrazioa ere menperatuta egotea, ekonomia ere menperatuta edukitzea, Euskara beharrezkoa ez izatea nahiz eta ofiziala izan EAEan, EHan lidergoa duten askok (gehienak?) erdaldunak izatea (adibidez, EAEko aurreko legealdian Jaurlaritzako eta Parlamentuko buruekin gertatukoa), boterea dutenak asimilazioa/ segregazioa/ esklusioa/ akaMaria Jose Azurmendi – XXI. mendeko Euskal Herria euskald... Eta horretan, nik zer?
|
2014
|
|
Ez gara gu ikuspegi falta dugun bakarrak. Adibide argiak ditugu
|
euskal
administrazioan erosle logika sektore ekonomikoa indartzeko estrategiari gailendu zaiola esateko (itzulpen automatikoan edo ahotsaren teknologietan, esaterako). Aldeak alde, inork imajinatzen du Euskotren CAFenak beharrean Alstom en trenak erosten?
|
|
Liburu eta irakurgailu elektronikoen eremua Administrazioak arautu beharrekoa da. Irtenbidea izan daiteke
|
euskal
administrazioek hitzarmena egitea argitaletxeekin funts digitalizatuak udal liburutegien esku uzteko.
|
2015
|
|
Hala ere, gogoz edo gogoz kontra, EAJ/ PNVk amore eman zuen, euskara batua onartu egin zuen, eta batua da
|
euskal
administrazioek beren agiri ofizialen euskarazko bertsioetan erabiltzen duten barietatea. Zergatik onartu zuen azaltzeko hipotesi interesgarria plazaratua du Izagirrek:
|
|
Akordio onak lortuko dira sarritan; inoiz, batik bat zerbitzu publikoetan, laudoa onartzera behartuak izango dira grebalariak; helburuak lortu gabe etendako borrokarik ere izango da. Aipatu dira jada1094 zerbitzu publikoen pribatizazioaren harira, zerbitzuok eskuratu zituzten enpresetako langileek bere egonkortasuna bermatzeko eta baldintzak hobetzeko burututako hainbat borroka, 1095 aipatu den bezala
|
euskal
administrazioek azpikontratetako langileen errebindikazioen aurrean izandako jarrera zitala.
|
|
UGTrentzat oso arriskutsua zen EAEn —sindikatu eta patronalaren adostasunez eta
|
euskal
administrazioaren laguntzarekin— kimatzen ari zen prozesua," honek ekar bailezake praktikaren poderioz estatu mailako arau eta hitzarmenek Euskadin ez dezatela indarrik izan", Jose Maria Zufiaur, UGTko arduradun eta zentralizazioaren estrategak, 143 idatzi zuen moduan:
|
|
Dena dela, ELAk EAEko administrazioari eman nahi zion ardura Madrilgo akordioak Espainiako Gobernuari ematen ziona baino askoz funtsezkoagoa zen; izan ere, Espainiako gobernuaren egitekoa Prestakuntza Jarraituaren erantzukizuna eta dirutza sindikatu eta patronalek osatutako Forcem fundazioaren esku jartzera mugatzen zen bitartean, EAEko akordioan Jaurlaritzak Prestakuntza Jarraiturako fundazioaren partaide eta erantzunkide zuzen izan behar zuen. ELAk argi zeukan
|
euskal
administrazioaren erabateko inplikazioa ezinbestekoa zela, administrazioari zegokiolako formazio helburuak egoki beteko zirela bermatzea eta diru publikoaren erabilera zuzena zaintzea.
|
|
Tirabira asko eta gero, uztailean iritsi ziren ELA eta Confebask sindikatuak proposatutako printzipio nagusiak jasotzen zituen akordiora: sortuko zen erakundean
|
euskal
administrazioa eskubide osoko partaidea izango zen; erakunde horrek Prestakuntza Jarraiturako diru baliabide guztiak jasoko zituen, bertakoak nahiz Estatuko aurrekontuetakoak; enpresa txiki eta ertainetan premiak ezagutzeko eta heziketa sustatzeko aditu taldea jarriko zen lanean; eta hezkuntza sistemako ikastetxeei aitortuko zitzaien lehentasuna heziketa iraunkorra emateko. ELAk onartu behar izan zuen, haatik, sindikatu eta patronalek sortutako formaziorako erakundeek ere izan zezatela programetan parte hartzeko aukera, betiere diru kopurua mugatuta.
|
|
Laster iritsi ziren lehen emaitzak: 1980an foru eta toki administrazioetako lehen lan hitzarmena sinatu zen; 1984an lehen hauteskunde sindikalak egin ziren
|
euskal
administrazioan, eta 1985an eta 1986an administrazio autonomoko eta Ertzaintzako lehen lan hitzarmenak adostu ziren.
|
2016
|
|
Eusko Jaurlaritzak berak hainbatetan salatu izan du Errioxatik zehazten den, jarrera zentralizatzaile eta kontrolatzailea?. Artadiren lehendakariak, bere aldetik, autonomia aldarrikatu eta adierazi du sor markaren kontrola
|
euskal
administrazioek egikaritu behar dutela. Halaber, salatu du egun Errioxako Gobernuak erabakitzen duela Arabako ardogileen jarduera ekonomikoaren inguruan.
|
|
Merkatuan, bestelako produktuak egin nahi dituzten ekoizleak eskatzen dituzte esan du, eta oso pozik agertu da hartutako erabakiarekin. Halere, Artadik Kontseiluaren kritika zorrotzak jaso ditu, upategiaren egungo estatusa Errioxari zor diola gogoratu nahi izan diote, Lopez de Lacalleren argudio demagogikoak ukatzearekin batera.Ardoaren borroka honetan,
|
euskal
administrazioek bereizketaren eta identifikazioaren alde hitz egin dute. Arabako Aldundiak argi eta garbi esan du prest dagoela herrialdeko upategiak babesteko, batera nahiz bestera egin.
|
2017
|
|
Oraindik Globalizazioa eta Interneta hedatu gabe zeuden, eta halaber, Estatu nazioek bere goian jarraitzen zuten. Erdara nagusi zen arlo gehienetan eta
|
euskal
administrazioa, aldiz, bere hastapenetan. Testuinguru horrek euskalduna lehiatzera eta hautatzera zeraman, eta guri egoera horrek konparaziorako bidea ematen digu.
|
|
1 SARRERA egitasmo honen helburu nagusia da gaur egun euskal autonomia erkidegoko administrazio orokorrean euskararen erabileraren gainean indarrean dagoen legediak ezartzen dituen mugak eta aukerak ezagutzea. zehatz mehatz langile publikoaren eta euskararen derrigorrezko ezagutza eta erabileraren arteko erlazioak aztertuko dira, bereziki honako hiru ardatzen inguruan: ...tera behartzearen ingurukoa; eta, hirugarrenik, euskal admimnistrazioaren langile elebidunak euskaraz lan egitera behartzearen ingurukoa. horretarako, zuzenean zein zeharka eragiten duen legedia aztertuko da, eta indarrean dauden legeen eta auzitegiek utzitako epaien azterketa deskriptiboa, konparatiboa eta kritikoa egingo da. hain zuzen ere, egitasmoa hiru atal nagusitan antolatuta dago. lehenik,
|
euskal
administrazioaren ikuspegitik euskararen ofizialtasuna xedatzen duten legen azterketa, bigarrenik, beste autonomia erkidegoetan katalanaren eta galizieraren ofizialtasuna xedatzen duten legen azterketa, eta, azkenik, hizkuntza ofizialen inguruan estatuko auzitegiek urteotan ebatzi dituzten epaien azterketa. azterketa kualitatibo hau egiteko euskal autonomia erkidegoaren eremua aukeratu egin da ho...
|
|
1 indarrean dagoen legediaren arabera, eusko legebiltzarrak ezin du modu orokorrean
|
euskal
administraziorako sarbidean euskararen derrigorrezko ezagutza xedatu, espainiarren arteko berdintasunprintzipioaren aurkakoa izango litzatekeelako.
|
|
1989 urtean euskal Funtzio publikoaren uztailaren 6ko 6/ 1989 legea onartu zuen eusko legebiltzarrak. euskal Funtzio publikoaren legearen helburua da euskal funtzio publikoaren eta hori osatzen duten langileen antolamendua arautzea. legearen bosgarren titulua hizkuntza normalkuntzakoa da. titulu horren 97 artikuluaren lehengo atalean berresten da euskara eta gaztelania direla
|
euskal
administrazio publikoen hizkuntza ofizialak eta administrazio publikoak behartuta daudela bi hizkuntzen erabilera bermatzera euren kanpoko zein barruko harremanetan. bigarren atalean jasotzen da hori bermatzeko euskal administrazio publikoko lanpostuek hizkuntza perfil edo eskakizun bat ezarrita izango dutela, eta hizkuntzaeskakizunak xedatuko duela lanpostuan aritzeko beharrezkoak diren euskaraz...
|
|
...ten langileen antolamendua arautzea. legearen bosgarren titulua hizkuntza normalkuntzakoa da. titulu horren 97 artikuluaren lehengo atalean berresten da euskara eta gaztelania direla euskal administrazio publikoen hizkuntza ofizialak eta administrazio publikoak behartuta daudela bi hizkuntzen erabilera bermatzera euren kanpoko zein barruko harremanetan. bigarren atalean jasotzen da hori bermatzeko
|
euskal
administrazio publikoko lanpostuek hizkuntza perfil edo eskakizun bat ezarrita izango dutela, eta hizkuntzaeskakizunak xedatuko duela lanpostuan aritzeko beharrezkoak diren euskarazko hizkuntza gaitasunen multzoa.
|
|
...izkuntz eskakizuna aginduzko izaten hasten den egunetik aurrera, lanpostu bakoitzera iritsi eta hori betetzeko ezinbestekoa izango da hizkuntz eskakizuna betetzea." zazpigarren atalean, berriz, hizkuntza eskakizunen derrigortasun daten esleipena modu proportzional eta bidezkoan egingo dela jasotzen da, lanpostuaren maila edo titulazio mota kontutan hartu gabe. zortzigarren atalean jasotzen da
|
euskal
administrazio publikoak ahaleginduko direla langileek hizkuntza gaitasun egokia izan dezaten, horretarako beharrezko neurriak hartuz. bestalde, 98 artikuluaren laugarren atalean jasotzen da euskararen ezagutza meritu bezala baloratuko dela derrigorrezkoa ez den lanpostuetan sartzeko. kasu horietan, euskararen balorazioaren zenbatekoa euskararen hautaketa proba osoan lortu daitezkeen gehienezko pu...
|
|
Legeak ezartzen duen euskaramaila egiaztatuta duten langileak behartuta daude herritarrei euskarazko zerbitzua ematera herritarrek horrela eskatzen dutenean; derrigortasundata igarota duten lanpostuetan egonik, zein derrigortasundatarik ez duten lanpostuetan egonik ere. berezko hizkuntza ezagutzea derrigorrezkoa dela administrazioan sartzeko, egitasmo honen lehenengo ondorio nagusia da
|
euskal
administrazioan euskaraz ez dakiten langileak kontratatzea euskal autonomia erkidegoaren mailako erabaki politikoa dela, eta ez estatu mailan inposatutakoa. beraz, egitasmoaren lehenengo hipotesia ez da egia. bestalde, legeetan eta auzitegien epaietan ikusi dugunez, administrazioa behartuta dago herritarrei zerbitzua ematera herritarrak aukeratzen duen hizkuntza ofizialean. zerbitzu hori emateare...
|
|
AITZINSOLASA zeresan handia eman zuen 2016ko eusko legebiltzarrerako hauteskunde kanpainan euskadiko alderdi Sozialistak kaleratu zuen bideo batek, euskara ezagutzen ez zuten euskadiko herritarrei
|
euskal
administraziorako sarbidea ukatu egiten zitzaiela salatzen zuena. bideoan bertan euskadiko alderdi Sozialistako idazkari nagusiak egoera hori bidegabea eta aukera berdintasunaren aurkakoa zela iritzi zion, eta egoera hori aldatzeko engaiamendu politikoa hartu zuen.
|
|
Administrazioaren esparruan non hasi eta bukatzen dira euskaraz aritu nahi dutenen hizkuntzaeskubideak eta erdaraz aritu nahi dutenen hizkuntzaeskubideak? ez da, ez, eztabaida berria. eusko Jaurlaritzako hizkuntza politikarako Sailburuordetzak eskatuta, Siadeco enpresak 2013 urtean euskal autonomia erkidegoko administrazio orokorrean egindako hizkuntza eskakizunen inguruko ikerketan jasotako honako bi aipu hauek ere aipatuko ditugu jarraian. hain zuzen ere, ikerlanaren 194 orrialdean
|
euskal
administrazioko bi langilek esandakoa honela jaso zen: eztabaida zahar berri horren harira hainbat zalantza etortzen zaizkigu gogora. noraino daude aitortuak hizkuntza eskubideak administrazio publikoan?
|
|
Aztertuko diren gaiak:
|
euskal
administraziora sartzeko euskararen derrigorrezko ezagutza ezartzekoa, langile elebidunak zerbitzuhizkuntza euskaraz ematera behartzekoa ingurukoa, eta, euskal administrazioaren langile elebidunak euskaraz lan egitera. geek horren inguruan, administrazioaren esparruan non hasi eta bukatzen dira euskaraz aritu nahi dutenen hizkuntza eskubideak eta erdaraz aritu nahi dutenen hizkuntza eskubideak?
|
|
Aztertuko diren gaiak: euskal administraziora sartzeko euskararen derrigorrezko ezagutza ezartzekoa, langile elebidunak zerbitzuhizkuntza euskaraz ematera behartzekoa ingurukoa, eta,
|
euskal
administrazioaren langile elebidunak euskaraz lan egitera. geek horren inguruan, administrazioaren esparruan non hasi eta bukatzen dira euskaraz aritu nahi dutenen hizkuntza eskubideak eta erdaraz aritu nahi dutenen hizkuntza eskubideak?
|
|
1 SARRERA egitasmo honen helburu nagusia da gaur egun euskal autonomia erkidegoko administrazio orokorrean euskararen erabileraren gainean indarrean dagoen legediak ezartzen dituen mugak eta aukerak ezagutzea. zehatz mehatz langile publikoaren eta euskararen derrigorrezko ezagutza eta erabileraren arteko erlazioak aztertuko dira, bereziki honako hiru ardatzen inguruan: lehenik,
|
euskal
administraziora sartzeko euskararen derrigorrezko ezagutza modu orokorrean langileei ezartzearen ingurukoa; bigarrenik, euskal administrazioaren langile elebidunak zerbitzu hizkuntza euskaraz ematera behartzearen ingurukoa; eta, hirugarrenik, euskal admimnistrazioaren langile elebidunak euskaraz lan egitera behartzearen ingurukoa. horretarako, zuzenean zein zeharka eragiten duen legedia aztertuko...
|
|
1 SARRERA egitasmo honen helburu nagusia da gaur egun euskal autonomia erkidegoko administrazio orokorrean euskararen erabileraren gainean indarrean dagoen legediak ezartzen dituen mugak eta aukerak ezagutzea. zehatz mehatz langile publikoaren eta euskararen derrigorrezko ezagutza eta erabileraren arteko erlazioak aztertuko dira, bereziki honako hiru ardatzen inguruan: lehenik, euskal administraziora sartzeko euskararen derrigorrezko ezagutza modu orokorrean langileei ezartzearen ingurukoa; bigarrenik,
|
euskal
administrazioaren langile elebidunak zerbitzu hizkuntza euskaraz ematera behartzearen ingurukoa; eta, hirugarrenik, euskal admimnistrazioaren langile elebidunak euskaraz lan egitera behartzearen ingurukoa. horretarako, zuzenean zein zeharka eragiten duen legedia aztertuko da, eta indarrean dauden legeen eta auzitegiek utzitako epaien azterketa deskriptiboa, konparatiboa eta kritikoa egingo da. ha...
|
|
EAEn, araugintza horretako eragile nagusiak Eusko Jaurlaritza, sindikatuak eta enpresarien elkarteak dira. 1979ko Estatutuan,
|
euskal
administrazioari eskatzen zaio, enplegua sustatzeko eta handitzeko behar diren neurriak, har ditzan (9 eta 12 artikuluak), eta eskumen esklusiboa ematen zaio EAEri ekonomia garapenaren sustapena eta ekonomia jarduera planifikatzeko.
|
|
1980ko eta 1990eko hamarkadetan,
|
euskal
administrazioaren helburuek hiru ardatz zituzten: enplegua sortzea, euskal lurraldeetako eskualdeen diru sarreren artean zeuden aldeak murriztea, eta hazkunde handiko polo geografikoak sustatzea, ikerketa eta garapen teknologikoaren bidez (Alonso, 2009:
|
|
Horiek eskuratu ahal izateko, enpresek gobernuaren xehetasun bereziak edo ezarpen baldintzak, helburuak eta epeak sartu behar zituzten beren planetan. Bestalde,
|
euskal
administrazioak aipatutako finantza baliabide horien birbanaketa epe luzerako suspertze geoekonomikoko estrategia batean txertatu zuen, eta funts galdurako inbertsio asko zeuden haien artean, azpiegituretan eta kapital kulturalaren produkzioan eta banaketan batik bat (euskal hezkuntza sistema publikoa, lanbide heziketako zentroak, etab.). Horrez gain, ekonomia eta gizartea suspertzeko agentzia pu... SPRI).
|
|
Hala ere, EAJ alderdiak (eta aldietan izan ezik) koalizioan gobernatu du, beti, zentroko eta ezkerreko alderdiekin (bai estatu mailakoak, bai autonomia erkidegokoak). Koalizio horien inklusibitate ideologikoa dela eta (Espainiako alderdi maioritarioko sistemaren aldean),
|
euskal
administrazioaren industria eta ekonomia politikekiko onarpen maila handiagoa izan da eta konfiantza zabala hedatu izan da hainbat ekonomia eta gizarte eragileren artean, hala nola enpresa elkarteen, sindikatuen eta kooperatiba federazioen artean, eta eragile horiek, halaber, presio eraginkorragoa egin ahal izan dute (betiere Espainiarekin alderatuta), ETEak nagusi diren industria ordena batean o... Industria egitura horrekin eta horren barruko zenbait arlorekin, hala nola makina erremintaren sektorearekin, lotura estuenak zituzten taldeen interesak eta eskaerak sendotu egin dituzte azken hiru hamarkadetan, mota jakin bateko industria enpresak eta langile klasea eratzeko.
|
|
2008ko finantza krisira arte,
|
euskal
administrazioak baliatutako industria politikek industria garapen endogenoa eta deszentralizatutako industria egitura ekonomikoa bultzatzen jarraitu zuten, eta horrek ekonomiaren alorreko erabaki hartzeko prozesuetan autonomia galtzeko arriskua murriztu zuen, Madrilekiko batik bat. Horrek etengabe areagotu zuen jabetzaren eta erabakimenaren dibertsifikazioa (Ekai Center 2010), eta sektore horietan, distribuzio eta integrazio prozesu desberdindua (Espainiarekiko) sustatu zuen,, amildegiranzko lasterketa?
|