|
2000
|
|
|
Eraikin zibilei dagokienez, lehenbizi zera esan behar da, Lesakak jauretxe bilduma luze eta oso interesgarria gordetzen duela, azken bost mendeetako hirigintzaren adibide adierazgarria suertatuz. Horrela, Lesaka zerbaitegatik nabarmentzen bada, bere baserri
|
etxe
multzo ederrarengatik da, estilo ezberdinetan eraikitakoak.
|
|
|
Eskuinerantz joko dugu, Marzana, Axpe, Santiago eta Arrazola auzune ederrak bisitatu asmoz. Kilometro batera dugun bidegurutzearen atzean Marzana
|
etxe
multzoa aurkituko dugu, Axperekin batera auzo bakarra osatzen duena. Marzanan aipagarriena San Martin parroki ederra da, atxikirik duen Marzana armarridun kanpandorrearekin.
|
|
|
Bi kilometrotan Santiago
|
etxe
multzora iritsi, eta bertako bidegurutzean eskumara joko dugu, bihurgune luze baten ostean Anboto izugarriaren magalean aurkituko dugun Arrazola atseginera iristeko. Kokagune zoragarri honetako eraikinen artean San Migel parrokia nabarmenduko dugu, 1510ean ermita baten gainean nabe bakarrean eraikia.
|
|
|
Mariren lurretara itzuli gara, hots, Anbotok barrenean hartzen duen Atxondo Elorrioko bailara idilikora. Idilikoa Atxondoko zatian, Axpe eta Arrazolako
|
etxe
multzoak egokitzen zaizkiolako Anbotopeko paisaje harritsu bezain berdeari. Baina idilikoa Elorrio aldean ere bai, toki gutxitan aurkituko baitugu hainbeste monumentu eder, historiko eta misteriotsu.
|
|
|
500 metrotara dagoen errotonda batean ezker zuzen egin ostean, 200 metrora aurkituko dugun beste bat zuzen pasa dezakegu; horrela eginez gero, bizpahiru kilometro igo ostean Udala auzora iritsiko gara, Udalaitz mendi zorrotzaren magalean dugun
|
etxe
multzo polita.
|
|
|
Marikoiak bai, baina ergelak ez.
|
Etxe
multzo hantuste honi" hiri" erraten diozue harro harro, baina nik bezain ongi dakik herri puta bat baizik ez dela. Alegia, hemen kristo guztiak dakiela auzoaren berri.
|
|
|
Maldaxka batean gora, Xan hanka sentitzen ez zuela, argiarekin begiak erreskinatuta zihoan.
|
Etxe
multzo batera iritsi zen. Etxe handiak, karratuak ziren; pobreak ematen zuten hala ere bertako lagunek; arropa zaharrak janzten zituzten, oihuka mintzatzen.
|
|
2001
|
|
|
Abusu auzoa (gazteleraz La Peña esaten zaio) Bilboko ezezagunenetakoa da, zentrotik ere nahiko alderatua dagoelako eta ondoan duen Arrigorriagarekin (auzo batekin, ez erdigunearekin) Bilboko gainontzekoarekin baino harreman estuagoa duelako. Bere egoera sozio-ekonomikoa ere ez da orain arte onena izan, langile etorkinak bildu dituen
|
etxe
multzo xumea izan delako, baina azkenaldian inbertsio ugari egiten ari dira bertan, ibaiaren inguruan sekulako parkea zabaldu berri dute, etxebizitza berri asko eraikitzen ari dira(" Mina del Morro" izeneko tokian bakarrik 3.000 inguru egitekoak dira), eta hau guztiaren ondorioz Abusu handitu eta biziberritzen ari da.
|
|
|
Abusu, Ibai Alde eta Zamakola. Arrigorriagako zatia, berriz, beste hiru
|
etxe
multzok osatzen dute: Ollargan, Santa Isabel eta Olatxu.
|
|
|
Hurrengo herria Plentzia da, Barrikatik banatzen duen ibaia inguratu eta zeharkatu ostean harrapatuko dugun herri turistiko gogoragarria. Plentzia zeharkatuz Gorlizen sartuko gara(
|
etxe
multzo bakarra osatzen dutela esan dezakegu), bi herriek konpartitzen duten eta beren erakarpen turistikorik garrantzitsuena den Hondartzaren ingurutik. Hondartzaren azken muturretik hain zuzen (aldapan metro batzuk gora egin eta ezkerrera), Gorlizko Itsasargiraino eta inguruko Uztrikoetxe lur mutur ikusgarriraino eramango gaituen oinezko bidea hasten da, biziki gomendatzen duguna; besteak beste, Barrikako mirariak kontrako aldetik mirestea ahalbidetuko gaituelako.
|
|
|
Gasolina zerbitzugunea herri irteeran dago,
|
etxe
multzo eta fabrika tzar batzuen aldamenean. Zaharkituta dago guztiz, txuri gorriz pintatuta.
|
|
|
Uste izateko da, baina ez oso garbia, 1500 inguruan Ebroz behealdean ez zela euskararik, izen berezi batzuk edo sustratozko hitz bakan batzuk izan ezik. Ez dirudi Frantzia aldean hizkuntza zedarriek aldaketarik izan zutenik, herrixka edo
|
etxe
multzoren batean ez bada. Ez dago argibide zuzenik ere, nire ustetan, XVI. mendetik aurrera Erronkaritik haranzko ibarren batean, Nafarroatik kanpora, euskaraz egiten zenik uste izateko.
|
|
2002
|
|
|
Beranduxeago Santa Graziko erdigunea edo behintzat
|
etxe
multzorik handiena topatuko dugu, baina gure helmuga elizaldea denez, beste kilometro bat jarraituko dugu. Azkenik, tenplua bera eta bere inguruko etxe batzuek osatzen duten Santa Graziko elizaldetxoan gaude.
|
|
|
Historiaurreko eta erromatar garaiko aztarnak badira ere, lehenbiziko berri fidagarriak musulmanen garaikoak dira, mezkita nagusi, zoko eta alkazaba inguruko
|
etxe
multzo handi gisa agertzen denean, 1119an birkonkistatua den arte. Ondorengo lau mendeetan, bakoitza bere auzoan, musulmanak, juduak eta mozarabiarrak elkarrekin arazorik gabe biziko dira.
|
|
|
Hango familiek nahiago dute bakea eta lasaitasuna hiriguneko giro alaia eta bizia baino. Egur zurizko
|
etxe
multzo hau Europa iparradeko handiena da, eta beste guztiak baino askoz hobeto kontserbaturik dago.
|
|
2003
|
|
|
Francoren garaian berriz, atari eta eskailera txikiko
|
etxe
multzoetan ez zegoen lonjarik. Horren arrazoia?
|
|
|
Erreka nagusia zeharkatuz, ibilaldiaren azken zatian dagoen Zubiaur auzora iritsiko gara. Bertan, herri arkitekturaren
|
etxe
multzo garrantzitsua dago, haien artean Tabernazar izeneko baserria, Bakioko zaharrena. Bukaeran, Santa Katalina eta San Martin baselizez gain, Bekoerrota Bengolea errota eta ola zaharren albotik igaroko gara gure abiapunturantz.
|
|
|
Aurrera begiratu zuen. Dekoratu antza zeukan
|
etxeen
multzo ilunak bete gabeko ametsez zipriztindutako ortzi beltza zorrotz mozten zuen, mitologiako liburu batetik ateratako izaki bakarra ziruditen bat egindako gorputzen aurrean. Baina izaki haren buru bakarrak aurrera egiteko asmorik ez zuen agertu.
|
|
2004
|
|
|
Profezia ilun hura buruan bueltaka, karrikan gora abiatu nintzen. Hiru
|
etxe
multzo aurrerago, liburu denda ttiki bateko atea zabaltzen ari zen emakume pottolo bat ikusi nuen. Kapela erantzi eta inguruan hotel merkeren bat ba al zegoen galdetu nion.
|
|
|
Hobe nuen lehenbailehen alde egitea. Bata bestearen atzetik, atzean uzten joan nintzen
|
etxe
multzo garaiak, euri zirrintaren pean. Beldur nintzen atzera begiratzeko.
|
|
2005
|
|
|
Bidea zuzen jarraitu aurrera, eta Etxeberri auzoan dorreak diruditen etxe bikietara joko dugu.
|
Etxe
multzoan goraino igo, eta azken blokeen atzetik barandaila berdedun goranzko bidea hartuko dugu. Lehen bihurgunean eskuinerantz doan bidezidorra hartuko dugu.
|
|
|
Nagusi ginen libertarioak, mila eta gehiago afiliatu. Auzo bat besterik ez zen Trintxerpe, arrantzale txiroen
|
etxe
multzo hezea, armadoreek berek merke jaso eta garesti saldua. Baina nolako nortasuna ordea!
|
|
|
Zurruna erabili dute Huckek eta Tomek, beraz, etxetik ihes egiteko. Mendiko xendra ezkutuena hartu dute, eta
|
etxe
multzoa goitik zeharkatuz, teilatuen gainetik ibiliko balira moduan, gaztelu bazterrera irten dira. Handik beherantz hartu dute, auzoaren kabura, petrila eta karrika nagusia amaitzen diren itsasertzera.
|
|
2006
|
|
|
Bera marinel ohi bat zen, eta bere emaztea bera itsasoan zenean hil zenetik, bere sorterrian egon zen. Denetarik maitatua zen eta pixka bat
|
etxe
multzo horretako alkatea zen. Han zen Marge ere, Paten ama, lehenago besarkatu ninduen emazte argala.
|
|
|
Hiriaren izenak ez zidan deus esan. Erreketaren berri zehatza zekarren informazioak, baina argazkian ageri ziren
|
etxe
multzo baten hondakinek harritu egin ninduten: ez ziruditen erreketa normal batek eraginak, ematen zuen zerutik erori zela sua etxe haien gainera.
|
|
2007
|
|
|
Wellington karrikan, 4422an Rage Underground magasinaren aitzinean, Rielle eta Willibrordek zatikatzen duten
|
etxe
multzoan, jendeak anbulantzia baten inguruan bilduak dira.
|
|
2008
|
|
|
Oinez ibiltzeari ekiteko, eskuineko alderat eta gorantz bide gainean abiatuko gara, Etxebarre herriko
|
etxe
multzo nagusira bidean. Hori 300 bat metrotan dago.
|
|
|
Ezkerreko alderat joko bagenu, kurutzune horretan bertan dauden bide seinaleek azaltzen diguten bezala" Etxauak" alderat joango ginateke. Zubereraz, eliza inguruko
|
etxe
multzo nagusitik herri izena ematen ahal zaiona aldenduta dauden etxeak dira etxauak. Izen hori tokatzen zaie etxe multzo bati zein etxe bakarti bati ere.
|
|
|
Zubereraz, eliza inguruko etxe multzo nagusitik herri izena ematen ahal zaiona aldenduta dauden etxeak dira etxauak. Izen hori tokatzen zaie
|
etxe
multzo bati zein etxe bakarti bati ere. Horko bizilagunei" etxautesak" deitzen zaie, kutsu latinoko atzizkia baliatuz.
|
|
|
Herriko
|
etxe
multzo nagusiko ezker aldean azkenengoa da Jauregoitia zaharra. Ezkaratzeko ateburuari begiratzea ere komeni da, oso arraroa eta bakanetakoa baita.
|
|
|
Etxebarreko eliza ondoko
|
etxe
multzotik aldentzen ari garela, argazki polita egiteko aukerarik izango dugu, herriaren atzean Lexantzumendi borobila daukagularik. Geu Etxebarremendiren hego ekialdeko mazela luzeari jarraitzen dion bide harriztatuan lehenik eta arbel bidean gero ibiliko gara.
|
|
|
Lehen aipatu ditugun etxauetako baserrien gainaldetik garamatza bidezidorrak. Eliza inguruko
|
etxe
multzotik aldendu eta laster ere, ezker aldetik begi bistan izango dugun muino borobil bati arreta jarriko diogu. Etxebarren" Montarrei" izen bitxia eman dioten muino hori gaztelua zen, hots, etxebartarren aspaldiko arbasoek kanpotik zetozenen erasoetatik babesteko eratu zuten gotorlekua.
|
|
|
eraikitako
|
etxe
multzoetan, inorekin nahastu gabe.
|
|
|
OEHren bigarren esplikazioa, aldiz, alde3 ren adibide paradig matikoa dugu. Elizak (eliza bakar batek seguruenik, ez elizek edo eliza askok)
|
etxe
multzo edo populazio jakin bat determinatu (nu kleatu) du menderik mende, eta eliza horrek determinaturiko etxe
|
|
|
Ezkarain etxea du Grande Marlaska epaileak. Asteartean atxilotutako gazte baten gurasoek ere oporretarako etxea duten
|
etxe
multzo berean. Guardia Zibilak astearteaz geroztik miatu dituen hogei bat etxebizitzetako bat da.
|
|
|
du Inazioren gerria askatu, horrelaxe joan du, auskalo zenbat denboran, etxera iritsi arte. Zoria mediante, litekeena da inork ez ikustea, baina
|
etxe
multzoren baten aurretik pasatzen diren aldiko, burua ezkutatzen du Inazioren bizkarraren kontra, baina guztiz pausatu gabe. Gauza bera egiten du autoren bat aurreratzen dutenean zein kontrabidean datorkienean ere.
|
|
|
Urruti antzean, ertz lausoko muino lerro baten abaroan eta eguzkiaren erreak lamarazita,
|
etxe
multzo handi samar bat ikusten da kanpandorretxo baten inguruan kiribilduta. Nekazari giroko herriaren gerrian, lantegi txiki ugari, mekanikariak gutxi batzuk, egurrarekin lotuak gehienak.
|
|
|
Aurtengo korrikaren ibilbidea Zuharbeltz etako eiheratik gaindi egitekoa dute. Hortik Otargaine eskualdeko
|
etxe
multxoa agurtuz joko dute Organtxuri ko eskualdera. Hor hartuko dute pausaldi bat, hain xuxen Porroxkeneko arbolazpietan.
|
|
2009
|
|
|
Zuzenbide lizentziadunak politika horren beste aldea erakutsi digu: " Guggi plaza bertatik, pare parean, Deustu auzoaren tontorrean, Arangoiti izeneko
|
etxe
multzoa dago, 60ko hamarkadan eraikitakoa, eta oraindik ere orduko arazo urbanistiko berberekin jarraitzen duena. Hara gora ez da' operaziorik' helduko, hain zuzen ere ez dagoelako inolako plusbaliorik sortzeko aukerarik".
|
|
|
Bide bakoitzak, etxe bakoitzak, harri bakoitzak, denek deitzen naute, eta hango bihotzaren taupadak sentitzen ditut. Gaineko aldean eliza eta plaza, beherean
|
etxe
multzo bat karrika zuzen eta hertsi baten luzaeran biribilduak, Amikuzeko herri polit bat muino tontor baten gainean datza, sai area bat bailitzan, eta bi mila urteren bizitza konta lezaketen harrien baitan dago bere historia. Baita ere geroa, memoria labur bada ere, mende eta mendeen eraginak ez dira ezkutatzen, geroa ere hor dagoela erakusten baizik.
|
|
|
Auzoaren kontzeptua, belaunaldirik belaunaldi, aldatuz joan den ideia da. Izenerro bereko
|
etxe
multzoa da elkarrizketatu ditugun jatabearrentzat oinarrizko auzunea. Konturako, Garaitakoa dela esango du Garaibeko aldea etxean bizi denak; gero Ergoiengoa dela esango du eta akabuan Jatabekoa.
|
|
|
Horixe edadeko lekukoek Ergoiengo auzo edo barriok izendatzeko era. Erro bereko izena duten
|
etxe
multzoak dira unitatetzat jotzen dituztenak. Egungo Jatabeko banaketa administratiboa aintzat hartuta, Ergoien auzoak bere baitan hartuko lituzke:
|
|
|
Argindarra edo elektrizitatea 1936ko gerraren aurretik heldu zen Jatabera, sano
|
etxe
multzo mugatura izan arren. Durangar batek ezarri zuen Sustatxaerrotako, Utxeko errote, uraren jausia aprobetxatzeko ipinitako dinamo baten bidez. Zubiaurre, Asteintza eta inguruko sei zortzi etxetara heltzen zen, lekukoen esanetan, nahiko indar eskaseko argi hori.
|
|
|
Kontuak kontu, komunistek Nazario eta Teofilo Maria begiak benda batez estali, automobil batean sartu eta eraman egin zituzten, abokatu baten hiri inguruko landetxe bakarti batera eraman ere, hirurehun bat metrora zegoèn
|
etxe
multzo bat zen eraikuntzarik hurbilena, auzo txiki baten antza zuena?, nora joaten baitzen jabea, lagunen artean abokatua baino lehenago mutilzaharra zela aitortzen zuena, erdi txantxetan erdi serio, bizpahiru lagunekin, uso pase garaian; behin hara iritsita, erortzen ari ez zen arren, etxea ez zegoen baldintzarik onenetan, geletako kare geruza zuria altxatua baitzuen hanbat tokitan?, begietako benda kendu eta hantxe itxi zituzten bahituak, bi zaintzaile armaturen begiradapean:
|
|
|
zuhurtzat jo zutela abokatuaren iloba, osaba bezalaxe, komunista bera ere? hantxe egotea, hornizioen erantzukizuna hartzeko eta etxeari halako normaltasun itxura bat emateko, auzoko
|
etxe
multzoko bizilagunen aurrean; bestea, berriz, hiriko komunisten buruzagiaren konfiantzazko gizona zen, buruzagiaren izenean bahiketaren alderdi teknikoak, bahituak non eta nola egongo ziren eta bestelako baldintzak, finkatu eta erabakiko zituena?
|
|
|
Asko izan dira euskaldun, okzitaniar ala bretoiak, Frantziako administrazioan ala enpresa pribatu batean lanean zihardutela sorterritik kanpoan bizi behar izan zutenak, eta erretreta iristen zitzaienerako sorlekuan erositako etxe batera zein haien jatorrizkora itzultzea amets egin zutenak. Udaletxe askok ere
|
etxe
multzoak edo lotissement direlakoak muntatu zituzten kanpoan bizi izandako bertako jendeentzat bereziki egindakoak.
|
|
|
Goizean izan zen, 09:05ak ziren. Santa Isabel kalean,
|
etxeen
multzoa amaitu eta Ollarganeko parke ondoan dagoen aparkaleku batean zuen autoa. Piztuta zuela, azpialdean itsatsita zuen bonba lehertu egin zen.
|
|
|
Tibet herrian ez zen borrokarik izan, baina georgiarrek hainbat etxe suntsitu zituzten Tskhinvalira bidean. Hiriburua baino kilometro pare bat lehenago dagoen
|
etxe
multzo batek osatzen du komunitatea, eta bertatik pasatzen zen osetiarrek Errusiara joateko zerabilten errepidea bide nagusia georgiarren eskuetan zegoen iaz arte. Emakume helduak eta umeren bat edo beste baino ez dira ageri asfaltatu gabeko herriko kaleetan.
|
|
|
Kontuak kontu, komunistek Nazario eta Teofilo Maria begiak benda batez estali, automobil batean sartu eta eraman egin zituzten, abokatu baten hiri inguruko landetxe bakarti batera eraman ere –hirurehun bat metrora zegoèn
|
etxe
multzo bat zen eraikuntzarik hurbilena, auzo txiki baten antza zuena–, nora joaten baitzen jabea –lagunen artean abokatua baino lehenago mutilzaharra zela aitortzen zuena, erdi txantxetan erdi serio– bizpahiru lagunekin, uso pase garaian; behin hara iritsita –erortzen ari ez zen arren, etxea ez zegoen baldintzarik onenetan, geletako kare geruza zuria altxatua baitzuen hanbat t... bata Nikolai zen, eta bestea, herren egiten zuèn beste militante komunista bat, Gregorio Mendia, gorpuzkera sendokoa, zeinari Nikolaik Grigori deitzen baitzion; zaintzaileekin batera, beste bi gizon zeuden:
|
|
|
abokatuaren ilobetako bat zen bata, hark ia semetzat zuena eta etxeko nolabaiteko ardura zeramana, hilean behin edo bitan bertara joanez: esan nahi baita erabakiaren arduradunek –tartean abokatua bera ere bai– zuhurtzat jo zutela abokatuaren iloba –osaba bezalaxe, komunista bera ere– hantxe egotea, hornizioen erantzukizuna hartzeko eta etxeari halako normaltasun itxura bat emateko, auzoko
|
etxe
multzoko bizilagunen aurrean; bestea, berriz, hiriko komunisten buruzagiaren konfiantzazko gizona zen, buruzagiaren izenean bahiketaren alderdi teknikoak –bahituak non eta nola egongo ziren eta bestelako baldintzak– finkatu eta erabakiko zituena... baita berehala erabaki ere, Nikolairen desadostasunari uste baino gogorrago aurre egin behar izan bazion ere.
|
|
|
Emakumeak, ohiturari leial, San Juango zubia bilatu zuen hurrena: ibaiaren ur lasterra biziagoa zen, eta bazterrean eraikitzen ari ziren etxe berrien hormigoizko hezurdurak gorantz luzatuz zihoazen, inguruko
|
etxe
multzoak itzaletan uzteraino; etxe haiek inguruarekiko zerbait mehatxagarria balira bezala. Zalantzarik gabe, etxeak hiria kolonizatzen ari ziren...
|
|
|
Laino artetik iragazten zen eguzki argi doiak. Llamazaresek Lluvia amarilla deitu zionak? iraganaren kolore horixka halako bat ematen zion auzoari, eta zeru hurbilak beregana erakartzen zuen
|
etxe
multzo erdi eroria; argiak erakartzen zuen; nostalgiak erakartzen zuen. Ezkerte zurien maindirepean zeuden inguruko arbolak; halaxe zeuden, ezkerteak hartuta, herri erdi eroriaren bihotz bihotzetik, etxeen hondakinetatik?
|
|
2010
|
|
|
Kanpaina horren barnean, agindu bat agertu zen Estatuko Aldizkari Ofizialean, eraikitzen ari ziren
|
etxe
multzo berri batzuei La Paz izena jarri behar zitzaiela. Haien artean Bidebietakoa.
|
|
|
Hastapenean, bertako populazioa zen nagusi, orain bizilagunen ia gehiengoa etorkinak eta etorkinen ondorengoak dira. Airetik, Gurutze Saindua auzoan sigi sagan doan hormigoizko suge geldo, eta lurretik, erle gogotsuen abaraska dirudien
|
etxe
multzo. 8.000 baionar bizi dira han.
|
|
|
|
Etxe
multzo bat diseinatzeko orduan, sarritan hirigintza proiektua aldez aurretik ezarrita datorkigun baldintza bat izaten da, eta ez
|
|
|
Baina batzuetan, hirigintza araudiak lerrokadura eta bolumenak doitzeko aukera ematen du, betiere eraikigarritasun parametroak zorrotz errespetatu beharraren mugarekin. Eta aztertzen gabiltzan
|
etxe
multzo honetan hala gertatu zen: VISESAk antolatutako lehiaketa horretarako, aldez aurretik ezarritako bloke antolamendua aldatzeko proposamena aurkeztu zuen IMBk, bi helburu nagusiri jarraituz:
|
|
|
Bestalde, orubearen ezaugarriak eta inguruko etxebizitzak zirela-eta,
|
etxe
multzo berrietan aldez aldeko etxebizitzak egiteko erabakia hartu zen, bi fatxadetara orientazioa duten etxebizitzak, alegia.
|
|
|
ez ziren onuragarriak izango nolanahi ere:
|
etxe
multzo itxika garatutako hazkundea ekarriko zuen, poligonoen mugak gorabeheratsuak eta josi gabeak suertatuko ziren, eta auzooi zerien
|
|
|
arkitektoaren diseinuari jarraiki. Augsburgeko gizarte etxeen kasuan bezala, eginkizun ebanjelizatzailea tarteko, 28
|
etxeko
multzoa otoitzerako kaperaren inguruan antolatu zen.
|
|
|
Altuera handiko bloke lineal luzeen garaia izan zen, ohiko hiri egituraren kal tetan. Errusiar eraginpeko ekialdeko Hanburgon, esaterako, mo mentuko hirigintza sentsibilitate ezaren adierazgarri bilakatuko zen proiektua eraiki zen 1949 urteen bitartean, hots, Grindel hochhäuser izeneko
|
etxe
multzoa. 12 bloke irekitan 2.122 aparta PHQWX VDUWX] LUHQ ³EDW] XN H]] LUHQ 16 P2 UD DLOHJDW] HQ³, LD guztiak Administrazioak diruz lagundutako alokairukoak.
|
|
|
Ibilbidea 3 ordutan egiten dela kalkulatu dute ikasleek. Ikastetxean hasi eta bukatzen da ibilbidea, tartean Zumeltzegi Dorretik, Larraña, Olabarrieta eta Murgia auzoetatik, Soraluze turismo baserritik, Lamiategik eta Garagaltzatik pasaz.Oñatiko etxe mota desberdinak, hirigune historikoko teilatuak, baserri giroko
|
etxe
multzoak, ermitak, txabolak eta zubi tradizionalak ikus ditzakete ibilbide honetan parte hartzen duten turistek.Horrelako sariak jasotzea lanean jarraitzeko motibazioa dela adierazi du Muñozek. Orain, ibilbidea digitalizatzea da talde gidaritza natur inguruneko ikasleen hurrengo lana.
|
|
|
Frantsesek guk baino askoz denbora gehiago daramate eskiatzen, halere ingurua ia duela hogei urte bezala daukate. Ez autobiderik ez urbanizaziorik; gehienez jota gurea bezalako
|
etxe
multzo txikitxo eta apainduak. Nik dakidala eraikuntza ez delako inoiz izan Frantziako lehen industriagintza, n' est ce pas?
|
|
|
Hasieran trafikorik gabe emango ditut autobidearen arteko kilometro apurrak, gerora berrogei minutu besterik ez zaizkit joan behar errepide zabal bakartian, izan ere Gabonetako giro desolatuak Eibar eta Ermua aldean harrapatu nau, seguruenik bertako mendi biluztuek eraginda (nola erortzen diren
|
etxe
multzo itsusien gainean).
|
|
2011
|
|
|
Herriko
|
etxe
multzoaz landara, baziren, Gaztelugoiko eta Lugoiko mendi magaletarik alde batera eta bertzera hedatutako lur aski lauetan, bertze eraikin batzuk: haietarik guti batzuk. Leon Iraizoz Jimenezen gurasoena tartean?
|
|
|
Azkenean, etxegile batek erosi zuen lur-sail hura eta etxe errenkada egin zuen. Kabi sorta jarri zion izena
|
etxe
multzoari, baina guretzat. Txintxurretaren etxeak, izan dira beti, hark altxatu eta saldu baitzituen, aurrean lehen ez zen zementuzko bide dotorea jarriz.
|
|
|
Eta orduz geroztik ez zuen autoa mugitu. Bira eman zion
|
etxe
multzo osoari. Ez zen autoaren arrastorik.
|
|
|
Kale Nagusian, Hernani aldera hartuz, herriaren bukaera aldean, kamioaren ezkerretara gelditzen da. Egia esan, etxebizitza frankoz osatutako bi
|
etxe
multzori deitzen zaie Beheko landa. Etxe multzo hauetako baten ondoan —Hernani aldera— Hiru anaiak etxea dago, eta errepideaz beste aldean, parean goitixeago, Galtzadaburu.
|
|
|
Egia esan, etxebizitza frankoz osatutako bi etxe multzori deitzen zaie Beheko landa.
|
Etxe
multzo hauetako baten ondoan —Hernani aldera— Hiru anaiak etxea dago, eta errepideaz beste aldean, parean goitixeago, Galtzadaburu.
|
|
|
Kale Nagusian, Hernani aldera kamioaren ezkerraldean. Aieka batean, beheiti aldera, Idoieta
|
etxe
multzoa dago, eta beste aldean, goiti aldera, Gure atsegina etxea.
|
|
|
Alde batetik Bergara etxera ematen zuen eta bestetik erreka aldera. Gaur egun Errekaundi izeneko
|
etxe
multzo berria dago bertan.
|
|
|
Santa Maria kalean, plazaren ondoan den eskolako frontoi ttikiaren alboan dagoena da, Labea (Labeberria) etxearen parean dagoena. Aurrekoa aldeak
|
etxe
multzo batek osatzen duen plazatxo batera ematen du, zein Auspagilleberrik (Besamotxaren etxeak), Pedrozubineak, Domingotxoneak, Esesok eta Labeak inguratzen baitute.
|
|
|
Alde batek Bergara etxera ematen zuen, besteak Txemene aldera (Peparen etxera), eta besteak erreka aldera. Orain Errekaundi izeneko
|
etxe
multzo berria dago bertan.
|
|
|
Urumea edo Erreka handiaren ondoan dago, Eliza eta Errotazar bitartean dagoen pasealekuan (ingurutsu horretan zeuden lehengo Korroxka eta Petxi etxeak). Berez, duela urte gutxi eraikitako eta elkarren segidan dauden hiru
|
etxe
multzo dira; baina denari deitzen zaio Errekaundi.
|
|
|
Kokalekua: Kale Nagusian, Hernani aldera joz errepidearen ezkerraldera gelditzen diren bi
|
etxe
multzo handiri deitzen zaie Idoieta: batek" ele" itxura du eta besteak, hau osatuz eta itxiz edo," zeta" ren tankera.
|
|
|
Etxebizitza asko dira bi eraikin hauetan. Beheko aldetik, Hernani aldetik alegia, Beheko landa
|
etxe
multzoa dago, eta goikotik garai batean Compama Vasca de Minas ek erabilitako etxea (gaur egun hutsa). Etxe multzo hauetako baten parean, baina kamioaren beste aldean Idoietako iturria dago, aska eta guzti.
|
|
|
Beheko aldetik, Hernani aldetik alegia, Beheko landa etxe multzoa dago, eta goikotik garai batean Compama Vasca de Minas ek erabilitako etxea (gaur egun hutsa).
|
Etxe
multzo hauetako baten parean, baina kamioaren beste aldean Idoietako iturria dago, aska eta guzti.
|
|
|
|
etxe
multzo berriek zein kale eta etorbideen luzapenek
|
|
2012
|
|
|
Bidebietako
|
etxe
multzoan, seigarren solairuko apartamentuan, Mikel Urrutiaren ama alarguna maletak prestatzen ari da.
|
|
|
Mikel lotsatu egiten da Ugutz bere etxera etortzen denean. Bidebietako
|
etxe
multzo batean bizi da, seigarren solairuko apartamentuan. Ama alargunaren ekonomia ahularekin ezin txalet piszinadunik lortu.
|
|
|
«Ziur gaude orain arteko ikerketa, Barrière du Roule aldera zuzendua izan den neurrian, aztarren faltsu baten bidetik egin dela. Ezinezko gauza da Marie bezalako emakume bat, ehunka lagunek ondo ezagutzen zutena, inork ikusi gabe hiru
|
etxe
multzotatik igaro izana, zeren ikusi zuenak ondo gogoan izango baitzuen, Marie ezagutzen zuten guztiei interesatzen baitzitzaien. Kaleak jendez beterik zeudenean atera zen etxetik...
|
|
|
Premisetatik atera diren dedukzioak logikoak eta zorrotzak dira; baina premisa horiek, bi puntutan behinik behin, behaketa okerretan oinarritzen dira. Marie bere amaren etxetik ez urruti harrapatu zuela gaizkile talderen batek aditzera eman nahi du Le Commerciel ek.. Ezinezko gauza da?, hala dio,. Marie bezalako emakume bat, ehunka lagunek ondo ezagutzen zutena, inork ikusi gabe hiru
|
etxe
multzotatik igaro izana?. Parisen aspalditik bizi den pertsona baten ideia da hori, hantxe baitu enplegua, eta, hirian mugitzen denean, bulego publikoen inguruan ibiltzen baita gehienbat.
|
|
|
Akademia hura 72 ez da eraikin bat bakarra, baizik eta kalearen bi aldeetan dagoen
|
etxe
multzo bat, eremu soil bihurtzen ari zenez, erosi eta horretarako erabilia izan zena.
|
|
|
Aldaparen akaberan
|
etxe
multzo bat ageri zen.
|
|
|
Herrian sartu eta Iparmendebaleruntz abiatu ziren, ondoko muinoan beste etxe mulzo bat antzeman zitekeen, aurrekoa baino handiagoa, ondoren ikasiko zuen Oihenartek Zizur bi zirela, Txikia eta Nagusia, azkeneko honetan karrika zabal batek erdibitzen zuen
|
etxe
multzoa, karrikan barna abiatu eta plaza batera aileagatu ziren, plazaren ezkerraldean jauregi bat, ate nagusia zabalik zuen eta bertan gizonezko bi zain. Horietako batek puskaz bizkorrenak ezker eskuaz jarraitzeko keinua egin zion morroriari, honek morroiak ez zuen gelditzeko inolako imintziorik egin eta zaldia ukuilura bidera zeraman Oihenart bi gizonen parera heldu zenerako
|
|
|
Populatze mota diferenteak: herria, eliz inguruko
|
etxe
multzoa, auzoa eta baserria bereizten dira batetik. Etxe edo eraikuntza tipoak ere jaso dira, baita biztanleen jabetza mailak, etxearen parte nagusiak:
|
|
|
Bigarren azpitaldeko kideek, aldiz (barrenaldekoek: askapen mugimendukook), bi
|
etxe
multzo ezberdinez eraturik sumatzen dugu herria, eta marra berezi baten bidez, muga edo ibai ikusezina azalerazten dugu; bi aldeen banaketa zehatza erakutsarazten.
|
|
2013
|
|
|
Keheillaltean Urdiñarbeko plazatik seinalatua egin duten GR 78 sentorale bidearekin egingo dugu topo eta horri jarraituko diogu txangoaren zati luze batean. Garaibirako bide nagusitik ibilita, Urdiñarbeko karrika edo eliza ondoko
|
etxe
multzoari bizkarra ematen diogula, eskuin eta ezker aldeetatik Zuberoako lehengo eta gaur egungo etxegintza motak begi bistan izango ditugu. Ezker aldetik eta bidetik beheiti, Iratzabalea laborari etxe ederra daukagu eta eskuinaldetik baserriak ez diren baina Zuberoako etxegintza bereziaren lekuko egokiak dauden etxe politak.
|
|
|
Bsharak kezkaz aztertu du Rawabiren diseinua: " Erdigune historikorik gabeko hiria da, arimarik ez duen
|
etxe
multzoa. Israelek gure herrietako erresistentzia espazioak suntsitu ostean, okupatzailearen gustura eraikitzen ari da Al Masri".
|
|
|
Plazatik aurreratxuago, Jauregi (Jeuri) auzoa daukagu. Gaur egun Jeuri esaten bada be, Jeuziri esan izan deutsie inguru osoari, gaur egun Jeuri danari eta kaminoaren beste aldeko
|
etxe
multzoari. Izan be, Jauregizuri eritxon etxea egon ei zan hor, eta halan erakusten dabe beste baserri batzuen izenek be:
|
|
|
Nabigatu La Tala konplexu turistikoaren webgunean (www.complejolatala.com), eta eskuratu koba
|
etxeen
multzoari buruzko informazio hau:
|
|
|
– Deskribatu koba
|
etxeen
multzoa.
|
|
|
Populatze mota diferenteak: herria, eliz inguruko
|
etxe
multzoa, auzoa eta baserria bereizten dira, batetik. Etxe edo eraikuntza tipoak ere jaso dira, baita biztanleen jabetza mailak, etxearen parte nagusiak, etxegintzako prozesuak, materialak, etxearen estalkiak, kalteak eta berritze lanak edota egitura nagusiaren osagaiak ere.
|
|
|
Andres Iñigo hitzaurrearen egileak azaldu duenaren arabera, lanaren estrukturari dagokionez,, egileek modu ordenatuan aurkeztu dituzte materialak, alegia, Aiara izenaren eta lurraldearen deskribapena egin ondotik, Aiarako kontzejuak banan banan azalduz eta horietako bakoitzari dagozkion auzo eta
|
etxe
multzo edota etxaldeen izenen berri emanez. Toponimo bakoitza osatzen duten elementuak aipatu eta gero, azalpen etimologikoa eskaini dute, edota etimologiarekiko hurbilpen bat hain garden ez diren izenetan.
|
|
|
Etxe babestuak egiten lehena Regiones Devastadas izen zen Maria Angelako
|
etxe
multzoarekin (146 etxe), eta geroago Guardia Zibilaren etxe kuartela eginez (26 etxe). Bitartean OSHk Carlos Larrañaga auzoa eraiki zuen (199 etxe), eta jarraian udalak etxeak eraikitzeari ekin zion Ipuruako etxadiarekin (308 etxe), zeina 1957an antolatu zen udal higiezinen elkartearen abiapuntua izan zen.
|
|
|
Halaber, enpresen ordezkarien arabera, erabakiak industriaren garapena gelditu eta, lekuz aldatzean, industrialdeen eta bizitegi guneen arteko oreka apurtuko luke, langileen joan etorri luzeagoak eskatuz. Udalak proiektuaren aurrean alternatiba bat aurkeztu zuen, INVren lankidetzarekin batera, gerran erdi txikituta geratu zen eta jada IMESAk egina zuen Isasi komentuaren hondakinen gainean
|
etxe
multzo bat eraikitzea (248 ostatu, lonja eta elizarekin) 305 Horretarako, hondakinek balio historiko artistikorik ez zutelako deklarazioaren zain zeuden, berreraikuntza planaren arabera ez baitzen komentua zegoen lekuan berreraikitzeko asmorik. Gipuzkoako Monumentu Historiko artistikoen komisioak, Real Sociedad Vascongada de Amigos del País, Real Academia de Bellas Artes de San Fernando eta mojak mantentzearen aldekoak ziren, eta uzten bazieten mojak komentuaren berreraikuntzaz arduratu306.
|
|
|
Gainera eraikuntza krisian zegoen garaian edozein proiektu izugarri atzeratu zen, finantzatzeko arazoez gain, material, energia, garraio eta eskulan faltagatik. Maria Angelako
|
etxe
multzoa egiteko 11 urte behar izan ziren, Guardia Zibilarena eta udalarenak egiteko, berriz, 5, eta OSHrenak 6.
|
|
|
Ipuruako etxadia egiten ari zen bitartean, udalak etxe merke gehiago egiteko asmoa zuen eta bere proiektua aurrera ateratzeko lursail gehiago erosteko gestioak egiten hasi zen 1954ko urtarrilean291 Urte bat beranduago, 1955eko urtarrilean, kronikoa zen etxe gabeziaren aurrean eta Ipuruako
|
etxe
multzoko esperientzian oinarritua, udalak, bere intentzioekin modu eraginkor batean jarraitzeko, Higiezin Elkarte bat sortzea proposatu zuen. 1956ko abenduan onartu292 eta 1957ko urtarrilerako errenta mugatuko etxeak eraikitzea helburua zuen «Inmobiliaria Municipal Eibarresa Sociedad Anónima» (IMESA) sortua zegoen.
|
|
|
Autotik irten nuenean, nire belarriek sortutako zihitekoa entzun nuen, beste hotsik ez. Baziren, lautadan zehar, bideak eta, han eta hemen,
|
etxe
multzoak, herrixkak. Baina ez zen inor ageri.
|
|
|
Zertara igo ote ziren? Babes ofizialeko
|
etxe
multzo erraldoiak aitzinean, lantegi abandonatu baten pareta zikina atzean, etxe gehiagoren artean galtzen den karrika alboetara... Hauxe bai zuhaitz aproposa eguzkiaren sartzea dastatzeko, neure artean.
|
|
|
|
Etxe
multzo batean, elkarren ondoan.
|