|
2001
|
|
|
Deskubrimendu garaian bidaia liburuek gizarte modernoaren espazio eta denboraren kontzeptuak aldatu zituzten, edo aldatzen ari ziren kontzeptuen testigantza ziren. Baserritarren espazio errotu,
|
etxe
inguruko eta bakarrari, merkatariaren espazio zabala kontrajartzen zitzaion, eta, era berean, uztaren zikloan bizi zen nekazariaren denborari, merkatariaren irabazi eta galeren arabera neurtu beharreko denbora aurrez aurre jartzen zitzaion.
|
|
|
|
Etxe
inguruko lurrak irauli genituen
|
|
2003
|
|
|
%28k adierazi dute aukera hori medikuen bitartez edo ospitalean jaso zutela, eta beste %22rentzat informazio iturria
|
etxe
ingurukoa eta lagunak izan ziren.
|
|
2004
|
|
|
Justu kontrakoa egitea ere ez da txarra.
|
Etxe
inguruko bazterren batean lasai lasai liburutxo bat hartu, eta munduari buelta eman.
|
|
|
Behi beltzok ukuiluan bilduta geunden berriro, eta, urduriegi pentsua jaten hasteko, aurrean neukan leiho saiateratik begiratzeari ekin nion, eta arreta guztiarekin begiratzeari gainera, handik ikus nezakeen laino basoan ideiaren bat aurkitu nahiz edo. Eta begiak leiho hartan bezala,
|
etxe
inguruko hotsetan neuzkan belarriak: goiko salan ari zen piano diskoa entzuten nuen, teilatutik etxe atarira erortzen zen uraren txirraia entzuten nuen.
|
|
2005
|
|
|
Egoiliarrik gehiago ez zuenez, jabeak bi sosen truke alokatzen zigun zen bezala: sukaldera heltzeko ikuilua zeharkatu behar, sukaldeko leihotik begiratuz
|
etxe
inguruko laparra besterik ez ikusten... Baina lagun giro berezia eta gozoa gehienetan Xinaberriko basetxe hartan biltzen ginelarik gauez ala asteburuz, egunak eta asteak Xuberoko nekazari ttipi eta behartsuei esku lanetan laguntza ematen egon ondoan.
|
|
|
29.32 Perikitoen
|
etxe
inguruko joan etorri guztiak gehiegizkoak dira papagaientzat. Txori zuhurrak dira, baina; eta besteen kontuetan mokoa sartu behar izaten dute derrigorrez.
|
|
|
alfer hutsa zela, ez deus bat, euskaldunek ez zutela horrelako famarik, egiazkoak langileago zirela, Xarles kontratatu zuen egunean ez zuela suerterik izan... eta dena zinkurina. Hogeita lau urteko mutikoak, orduan, errabia barneratzen zuen,
|
etxe
inguruko bazter ederrez oroituz. Ez zuen erremedio hoberik eta zanpa zanpa berriz hasten zen bezeroen desirei ahalik zaluen plegatzen.
|
|
|
Euriak zerraikan. Haize kolpeek
|
etxe
inguruko zuhaitzen kukulak inarrosten zituzten. Loiroko lohian zanpa zanpa aitak, Artoizeko elgera laguntzen zuen bildots saldoaren itxura eroa baizik ez zen ageri.
|
|
2006
|
|
|
|
Etxe
inguruko makinek asteburuetan eskainitako tarte isil eta lasaiak, besteak beste, irakurtzeko erabili ditut. Eta gaien arteko bat Los limites del crecimiento 30 años despues liburu ederra izan da.
|
|
|
Gero, dio," bizitzaren zurrunbiloak beste hainbat lekutara eraman ninduen, eta bost umeren ardura duenak ez du ametsetan egiteko denbora gehiegirik hartzen". Hala ere, erabaki sendoa harturik zegoela dio, euskaldun emakumeentzat
|
etxe
inguruko lorategiak zaintzeko eskuliburu bat egiteko. Gaztaroan ikasitakotik eta hainbat liburutan bildutako istorioetatik hasia zuela egiten eskuliburu horretako sarbidea, eta Jainkoa lagun liburu eder bat argitaratuko zuela noizbait.
|
|
|
Begiratu ditut
|
etxe
inguruko pentzeak, basoak, mendiak. Buruz dakizkit zoko guztiak.
|
|
2008
|
|
|
Udan, are luzeagoa.
|
Etxe
inguruko preskuak (melokotoi mota bat) eta motetako sagarrondoak loran ikusten ditut oraindik gomutaren ninietan. Etxe osteko ereinotza loran, usaina dariola.
|
|
|
Hara!
|
etxe
inguruko isiltasuna gabiraiaren txistuak eten dau eta kukuak be lehengo basotik jo dau. Seguru gauean mozoloak be ekingo deutsala zeru izarratuaren azpian.
|
|
|
Totuloshomari Mama deitzen diot orain; bere bihotzeko semetzat hartu nau.
|
Etxe
inguruko lanetan erabiltzen nau egun guztian, baina gaur ni janzten ari da harro harro, gertakari berezi baterako. Agureek xamanen erritoak egingo dituzte.
|
|
2009
|
|
|
Etxeen prezioak 2000 urtea baino lehenagoko mailara jaitsi dira. Victorvilleko etxe gotor asko hutsik dago gaur, beste asko eraikitze bidean geratuta,
|
etxeek
inguruko desertu antzuaren itxurarekin bat egiten dutela.
|
|
|
Andabideek zubiak ere izaten zituzten; Errotabarri etxearen inguruan harlauza birekin egindakoa da horren adibidea. Hildakoa gaitz kutsagarri batekin hil bazen,
|
etxe
inguruko bidegurutze baten erretzen ziren bere soineko, ohe eta kutsagarri izan zitekeen beste guztia. Erretze hori, gorpua etxetik ateratzen zen egun berean egiten zen orokorrean.
|
|
|
Txakur txikerra edo ratoneru izeneko txakur txikiak ere sarri ikusi izan dira etxe inguruak jagoten.
|
Etxe
inguruko arratoi, piztia txikerren eta azkonarraren ehizarako ere sano abila da txakur txikerra. Txakurrak, etxea defendatzeaz gain, etxeko abereak ere babesten ditu piztia kaltegarriengandik.
|
|
|
Antolatzaileek adierazi dutenez, helburua euskal kultura ezagutarazi eta jendeari euskal
|
etxearen
inguruko ikuspuntu desberdina ematea da.
|
|
|
eguna/ gaua, argia/ iluna?, eta Gandiagak horren esperientzia potente baterako gaitasuna daukan arren, hala ere berak nola bizitza familiarrarekin asoziatua bizi duen (haren bizitza familiarra baserriko edo komentukoa izaki). Mitoa ez dago aparte; bat bat da Naturarekin (hori bera
|
etxe
ingurukoa), eta biok bat bat familiarekin.
|
|
2010
|
|
|
Bizirik jarraitzen zuen euskarazko mintzajardun informal arruntak, etxean eta etxetik kanpora: euskaraz egiten zen ostatuan eta plazan, meza nagusiko sarrera irteeretan eta bataio, ezkontza edo hileta gehienetan,
|
etxe
inguruko lanean eta herriko jai ospakizunetan. –Betiko bizimodu, ari bere osoan eutsiz edo, maizago, kale bizitzarekin konbinatuz (senarrak fabrikan jardunez eta andrea merkatura joanez, adibidez) moderno eta jator bizi izaten segitzeko oinarri sozioekonomikoa eratzen asmatu zuen arnasgune askok.
|
|
|
Gorputza zailduz gogoa ere kontrolpean errazago izaten delakoan, giltzapeko ohitura bat berreskuratu du egun horietan, kirola gogor egitekoa; denbora ere errazago betetzen du hartara, eta sasoi onean egoten lagunduko diola pentsatzen du, itzalpeko aldian galdutako kiloak berriz ez hartzen. Ziegan egon zen bitartean flexioak egiten zituen batez ere, gehiago ezin zuen arte, eta pisuak altxatu ere bai, ostatukide batek utzitako pesekin; orain, etxean, flexioak egin ditzake, noski, pisuak altxatu ere bai, pesen ordez edozer erabiliz, baina aire librean ibiltzeko gogoa piztu zaio, korrika egitekoa, espetxean izerditan zegoenean askotan pentsatzen baitzuen zenbat gustatuko zitzaion
|
etxe
inguruko mendi bideetan lasterka aritzea; orain aukera edukita ezin utziko du alde batera, eta praka motxak jantzita hor dabil saltaka, antxintxika, arineketan... Garai batean korrikalariei burlaz begiratu ohi ziela oroitzen du:
|
|
|
Naturan zelatatuz, bai axeri ta axalko, pitotx eta azkonar, kattagorri eta muxar, domestikatu beharrik gabe,
|
etxe
inguruko katuen inguruan eta, ederki baliatzen dira zaborraren gainaldi aberatsotan.
|
|
|
Ondo ezagutzen zuen hitza, egungo eskola liburuak gainezka daudelako" katagorria" bezalako hitzez (are" urtxintxa" hitza ere ezagutzen du). Gainera ez nuen alperrik hitz egin, erraza izaten baita katagorriak ikustea
|
etxe
inguruko pinudi ilunetan. Gure ume garaian bai, behintzat.
|
|
2011
|
|
|
Aurreko puntuaren ezinbesteko ondorio garapena da hau, neurri on batean, eta beraz esan gabe ere utz liteke, (adituak erraz ulertuko duelakoan). Baina esateak ez du kalte egiten. etxean ikasten da L, familiako kideekin eta
|
etxe
ingurukoekin. hiztun guztien167 ama hizkuntza da L. oso bestelakoa da, aldiz, h ren ikasbidea. etxetik kanpora, sozializazio bide formalen bidez (edo, hainbat kasutan, lan merkatuan murgilduz) eskuratzen da h. Ikasteko orduan bezala, transmititzekoan ere diferente jokatzen dute L k eta h k. Funtsezkoa da diferentzia hori ere:
|
|
|
|
Etxe
inguruko maldetan, nabariak dira iragan denboretako lanen orbain emankorrak, luiziei eusteko paretak, basora joateko bidezidorrak, baratze eremu leunak. Jakina, aitaita amamen urte gibelatu haietan, lurrak eman behar zuen merkatuak ukatua.
|
|
|
Garai batean uste genuen diglosiapean dagoen hizkuntza funtzio eremu formaletan ezartzea nahikoa izango zela hizkuntzak onera egiteko. Orain, berriz, gure arteko zenbaitek beste muturrera jo du, euskararen arazo larriena
|
etxe
inguruko transmisioan dagoela iritzita. Lehen zuzen ez bagenbiltzan, orain ez gabiltza zuzenago.
|
|
|
Eta zergatik gertatu da hori?
|
Etxe
inguruko transmisio naturalak huts egin duelako bakarrik. Ala, batez ere, eremu publikoko funtzio esparru nagusietatik erabat kanpo dagoelako euskarazko jarduna?
|
|
|
Aitzitik, jatorrizko hizkuntza etxetik eta bere bereak izan dituen esparru ez formaletatik egotzi duen indar soziala ez dago ohiko esparru horietan batez ere. Hizkuntzaren erabilera bizitza sozialaren esparru guztietan ahalbideratzen duen gune hegemoniko berrietan dago indar ordezkatzailea, ez familiaren eta
|
etxe
inguruko betiko eremuetan.
|
|
|
Etorkizunera begira, ikasgai izango da azaroaren lehen asteburuko euritea. Leitzaran Bisitarien
|
Etxe
inguruko Malo errekak, adibidez, hiru bider gainezka egin du azken hilabeteetan.
|
|
2012
|
|
|
Eunda berrogei ta amar ardi edukitzen ditu, beiak eta txerriak ere bai.
|
Etxe
inguruko lurretan ba zituen arto landare ederrak.
|
|
|
Egun horreetan zaharrek beti kontetan eutsiezan arimen kontuak. eta kosetxa ona batzeko izaten ei zan. Portaleko atean bere ipinten eben leizarra,
|
etxe
inguruko larrosakaz edo kinpula eta berakatzakaz batera. Batzuk portalean irak botaten ebezan eta San Juan inguruko siestak egin euren ganean.
|
|
|
Auzokoen lursailak alkarren ondoan egonik, bakotxarena non hasi eta non amaitzen dan zehazteko, munarriak ipini izan dira
|
etxe
inguruko eta basoko lurretan. Baserritar gehienek munarri barik bere ederto dakie zeintzuk diran euren lurren mugak, baina basoan bereiztea gatxagoa da, askotan tapauta egoten diralako.
|
|
|
Boise Guillaume utzi eta Quincampoixen jarri ziren bizitzen, aurreko bizilekutik gertu samar?. Ernest Anquetilek igeltseritza utzi eta nekazaritzari heldu zion; marrubiak lantzen eta biltzen hasi zen, familiaren
|
etxe
inguruko landetan. Quincampoixen bertan jaio zen 1940an Philippe, Jacquesen anaia gaztea.
|
|
|
–Horrelaxe elkarrekin geunden, orain negarra begian?, lehengusu galdua aurkituta. Ricardok, aita zenak aipatzen zizkion Jutsiko Elizaldea
|
etxe
inguruko mendiak argazkitan ikusten zituen azkenean. Bi urteren buruan, Euskal Herrira etorri zen Ricardo,?
|
|
|
Ezker eskuin begiratu, eta bazekiena berretsi zuen, galduta zegoela, ez zekiela non zegoen, alegia.
|
Etxe
inguruko baso eta mendietan, begiak estalita ere ez zen galduko; buruz ezagutzen zituen hango bazter, usain eta zirrikitu guztiak eta berehala antzematen zituen leku batean azkenengoz egon zenetik hurrengo batean handik iragaten zen arte gertaturiko aldaketa guztiak. Ezkaba mendia, baina, etxaldetik urrun samar zegoen.
|
|
2013
|
|
|
ala," hemen ez da inoiz euskaraz hitz egin" bezalako iritziak daude? Ba al dakite
|
etxe
inguruko leku izen gehienek euskal jatorria dutela. Ezagutzen al dute hitzetik hortzera gaztelaniaz erabiltzen dituzten oilarri, larrein, arcasta, gailur eta beste mila euskal hitzen benetako jatorria?
|
|
|
Berriro elkartuko zirela Bordaxarreko atarian, amets gaizto bat besterik ez zela, eta ametsak laster izango zuela amaiera. Handik gutxira gozo egongo zirela etxean, alai ibiliko zirela
|
etxe
inguruko mendietan, guztiz libre.
|
|
|
Bako egun hori beste zeozeri be egozten jakon. Zeanuriko herrian, Ander Manterolak ohartarazo deuskunez, solorako edo basorako arorik ez egoanean, bako egunak esaten jaken horreei, eta jenteak etxeko edo
|
etxe
inguruko beharrak egiteko erabilten zituan.
|
|
|
Etxea nuen amets. Etxearen itzala,
|
etxe
inguruko paisaia, etxeko lasaitasuna, etxeko janaria, etxeko eltze hotsa, etxeko berotasuna.
|
|
|
Lortzen genuen informazioa eskuratzea hainbat bidetatik, baina argazkia Poliziak hondakin ontzira botatako orri batekin lortu genuen. Ahal genuelarik, polizia
|
etxeko
inguruko hondakinak arakatzen genituen. Eta ez ginen bakarrak.
|
|
|
|
Etxe
inguruko lurrak irauli genituen
|
|
|
Pasarte honetan ez da kantua bakarrik ageri gai gisa. Kantu horrek Euskal Herritik ehunka kilometrotan ikaragarriko pisua hartzen zuen, etxea,
|
etxe
inguruko bazterrak eta familia ekartzen baitzizkieten gogora. Horren gibelean herrimina nabari zen, eta horregatik diogu kantuaren bidez Euskal Herria ekartzen zutela gogora, Euskal Herriak presentzia hartzen zuela.
|
|
2014
|
|
|
KARKARA aldizkariko azken zenbakian Moja
|
etxeren
inguruko erreportajea dela eta Aiako San Esteban Parrokiak aditzera eman du bere iritzia Aiako San Esteban Parrokiak bidalitako oharra horrela dio hitzez hitz: 1 Etxe horren dokumentazio guztia –eskritura, salerosketa agiri e.a.– Elizaren esku dago, bera denez jabe bakarra. Eta Elizada jabego horren erabilera, salmenta edo dena delakoa erabaki behar duena.Auzolanean egiteak ez dio gauza bati izaera publikoa ematen.
|
|
|
KARKARA aldizkariko azken zenbakian Moja
|
etxeren
inguruko erreportajea dela eta Aiako San Esteban Parrokiak aditzera eman du bere iritzia
|
|
|
Baserria erabat berriztatua zegoen, lore asko,
|
etxe
inguruko belardia makinaz moztua; dena oso zaindua. Etxe aurrera ailegatzean gelditu egin nintzen, etxeari begira.
|
|
|
Bere bi behiei jateko ematen zien. Udaberria aurreratzean,
|
etxe
inguruko belar ebaki berria eguzkitara lehortzen gogoratzen dut. Orduko usainak eta orduko hego haizea gogoratzen ditut.
|
|
|
Ez zegoen haren aurpegiaren irudi bakar bat ere, beraz. Gauaren iluntasunean etxe osteko mendi magaletik oinez ailegatu eta
|
etxe
inguruko bi metroko harresia saltatu zuen. Edo bestela garajetik sartu zen txaletean Gisasolarekin kotxean iritsita?
|
|
|
Ondorioz, etxea galtzeko beldurra azalduko da A. Christiren bi lanetan. Finean, 1936an saldu zuten,
|
etxea
inguruko arbola eta belardirik gabe geratu baitzen, etxe berri itsusiek itota. Etxe berrira aldatzean, ama zenarekin txikitan izandako batera joango dira.
|
|
|
Zulo hartan txanpona jarrita, partida irabazten zuenarentzat izaten zen han bildutako dirua”, azaldu du Antselmok. Era berean,
|
etxe
inguruko bolatokiak ezaugarri bat bazuela argitu du, “bola botatzean, aurrena brillak jotzen zituen, baina haien segidan, baita atzeko pagoa ere. Urtean bazen, zuhaitzak golpea hartuz gero, azala zauritzen zitzaion garai bat.
|
|
|
Amañiren aitari Antoni erraten zioten, San Antoni, Muskildiko kapera edo basa elizarengatik.
|
Etxe
inguruko murruak marla gris batez eginak ziren. Lapitz xuhail bat.
|
|
2015
|
|
|
Herri lurrei kontrajarrita dagoz norbanakoen lurrak, eta auzokoen lurrak alkarren ondoan egonik,
|
etxe
inguruko eta basoko lurretan munarriak ipinten ziran, bakotxaren mugak marketako. Antxinako munarriak hatxarriak
|
|
|
Egun lainotua zen, baina ez zuen euririk ari.
|
Etxe
inguruko belarditik zebilen aurrera eta atzera, zigarroak bata bestearen ondotik kontsumituz.
|
|
|
Ikaragarria zen guatekea izan ere. Arrietak eta antolatu zuten Bois de Boulogneren ertzean zuten etxean, Mendekoste bezpera aitzakia hartuta, eta Euskal
|
Etxe
inguruko jende ezagun pila gonbidatu zuten. Santu guztien jaia.
|
|
|
Hasieran katu bat zela pentsatu zuen. Gero zaila iruditu zitzaion katu bat hantxe teilatu gainean egotea, katu batek ez baitzuen haraino igotzerik,
|
etxea
inguruko bakarra izanda eta menditik erabat isolatuta egonda. Ez, ez zegoen dudarik.
|
|
|
Antza denez, Johanes honek txikitatik ekin zion bide okerrari, haurra zela geratu baitzen umezurtz; gaztetan etxetik hanka egin eta berehalaxe hasi zen beste batzuekin bideetako mausari, hurkoaren dirua eta ondasunak ebasten. Haren herrikoek kontatzen zutenaren arabera,
|
etxe
inguruko emakume batez maitemindurik ibili zen luzaroan, hark onesten zuen amodio hura eta pozik ibiltzen ziren elkarrekin, itxuraz, ze ren behin batean Johanesi egokitu baitzitzaion zerbaiterako urruti samar aldentzea eta, bueltatzerakoan, konturatu baitzen hura guztia gezurrezkoa zela: etxeratu zenerako esan zioten bere emakume hura herriko beste batekin joana zela kanpora bizitzera.
|
|
|
Aita liberatu eta etxera etorriko zela esan zuten eguna, atera irten eta sartu igaro nuen, norbait noiz ikusiko. Arratsaldean, iluntzen hasia zen, aldarretan (horrela deitzen genien
|
etxe
inguruko lur sail aldapatsuei) hiru gizon ikusi nituen, eta ama eta aititari" badatoz" esan nien. Hirurak sukaldera sartu eta eseri zirenean, aita nor zen galdetu zidaten.
|
|
|
Bere familiarentzat bizi zen. Arbasoen ohiturei jarraikiz, familiaren jana osatzeko ehizatzen zituen untxiak eta erbiak
|
etxe
inguruko mendietan; Lizarrerrian haiek, Ezkabamendian berak. Urruneko maiatzeko igande batean eskopetari eusten ziolarik oihukatu zuen kagoendios gorriak eskapatzen ari dira; akabatu behar.
|
|
|
Banekien institutuko mutil hari ehiza gustatzen zaiola; ehizaldi garaietan aitari laguntzen diola mendietan zeharreko ibilaldietan. Ez nion esan garai bateko haren antzeko gazte batzuek, ez zintzoagoek ez gaiztoagoek, giza ehiza bati ekin ziotela
|
etxe
inguruko mendi eta herrietan, familiek eta auzotarrek hartarako adoretuta, aitaren ehizakide mutil hura bera urrian eta azaroan urtero egiten hasia zen moduan. Ez nion esan haren adinkide haiek nahita joan zirela giza ehizara, kirola egitera doanaren pozarekin abiatu zirela, apaizen bedeinkapena lagun, amen muina lagun, aiten arma instrukzioa lagun, 1938ko maiatz hartan.
|
|
2016
|
|
|
Eibarko Sosola baserria, Errezilgo Irure txikikoa eta Errezilgo Solaka baserriko familiek parte hartu dute bertan: " Gure
|
etxe
inguruko sail txiki bat hartu eta garia erein dugu bertan", dio Lazkanok.
|
|
|
Aurrera begirako erronkak – Mikel Zalbide tatzen da haurren eta neska mutikoen mintzagaitasuna.
|
Etxe
inguruko, auzoko eta herri giro zabaleko mintzajardun arrunta bat dator, normalean, eguneroko interakzio familiar horrekin: etxeko eta kaleko hizkera gauza bera dira funtsean.
|
|
|
Gero, berak igo zuen, teaser a eskutik askatu gabe.
|
Etxe
inguruko belardian, pergolarantz hasi ginen, aurretik Markus zihoala. Han ez zen ageri zakurrik, ez gizakirik, ez inolako zaratarik.
|
|
|
Aitak, ama ondoan zuela, afaltzera jaisteko agindu arren, berandutzen ari zen Oier. Zakur beltza, dobermana, berriz, libre zegoen berriro
|
etxe
inguruko belardietatik.
|
|
|
Liburua baserri etxe bateko sukaldetik abiatzen da eta horren osagarriak,
|
etxe
inguruko edo etxearekiko zenbait elementu edo toki garrantzitsu, sukaldeko tresneria edota ontzi eta tresnak, jorratzen ditu. Laborantzako lanabes asko ere landu dira liburu honetan.
|
|
2017
|
|
|
Boise Guillaume utzi eta Quincampoixen jarri ziren bizitzen aurreko bizilekutik gertu samar. Ernest Anquetilek igeltseritza utzi eta nekazaritzari heldu zion; marrubiak lantzen eta biltzen hasi zen, familiaren
|
etxe
inguruko landetan. Quincampoixen bertan jaio zen 1940an Philippe, Jacquesen anaia gaztea.
|
|
|
Satorrak lurpean bizi dira, gure
|
etxe
inguruko berdegunean egiten dituzten lurpeko galeria estuetan. Ikusezinak dira niretzat, katuak etxe aurrean uzten dizkidan arte.
|
|
|
Arriskuan dauden hizkuntzen kasuan, honako iritzi hau aldezten du: , etxeko eta
|
etxe
inguruko hiztun jendearen odol galtzeak gerarazi behar dira lehenik eta behin. –Folklorizazioaren arriskua?, izatekotan ere, lehen mailako etnokulturazko alor barrutiak segurtatutakoan bakarrik izan daiteke benetakoa.
|
|
|
Lenniek eta biak karrotik salto egin zuten eta Myrak uhalak tiratuz zaldia lotu zuen, alde egin ez zezan.
|
Etxe
inguruko itxitura zeharkatu eta atarian barrena joan ziren.
|
|
|
Aita bera, ezkontzaz gure etxera etorri zelarik, dozena bat urtez segurik, egunero joaten zen zapata lantegi batera, bere zortzi orenen egitera. Aitatxi, orduan, osagarri betean baitzen oraino... kanpoko sail bortitzez bezala
|
etxe
inguruko hainbeste lan mota desberdinez arduratzeko. Hark pasatzen zituen egunak bere mahastiaren inork baino hobeki artatzeko!
|
|
|
Aurrekoak bezala, Laboral Kutxaren babesarekin argitaratu du Euskaltzaindiak lan mardul bezain aberatsa.Liburuki berriaren lehen atalean baserriaren, etxearen, lur lantzearen eta garraioaren eta inguruko edo etxeko zenbait kontzeptu landu dira. Adolfo Arejita egitasmoaren zuzendari akademikoak azaldu bezala,. Atlas honen gai esparrua tradizioko munduari eta bizimoduari dagokio bete betean, eta liburuki honen edukiak ere mundu aberats horretan murgiltzen gaitu lehen partean, berorren esparru batzuetan?. Liburua baserri etxe bateko sukaldetik abiatzen da eta horren osagarriak, sukaldeko ontzi eta tresnak,
|
etxe
inguruko edo etxeko zenbait elementu edo toki garrantzitsu, sukaldeko tresneria edota ontzi eta tresnak jorratzen ditu. Laborantzako lanabes asko ere landu dira liburuan.Liburukiaren bigarren partean gramatika kategoria oinarrizko batzuk eta aditzaren inguruko zenbait alderdi (bereziki, sintaxiari dagozkionak) landu dira.Hona hemen landutako gaien zerrenda: 41:
|
|
|
Parterik handiena deklinabideak hartu zuen. Seigarrenak, (2015) aditz morfologia jaso zuen; gehien erabiltzen diren aditzaren forma jokatuak aztertu ziren. Zazpigarren liburukiaren (2016) lehen atalean baserriaren, etxearen, lur lantzearen, goldearen eta garraioaren eta inguruko edo etxeko zenbait kontzeptu landu dira. Liburua baserri etxe bateko sukaldetik abiatzen da eta horren osagarriak,
|
etxe
inguruko edo etxeko zenbait elementu edo toki garrantzitsu, sukaldeko tresneria edota ontzi eta tresnak, jorratzen ditu. Laborantzako lanabes asko ere landu dira liburu honetan.
|
|
|
Joamari orain berriro hila, Anttoni Labekoa, Batista zena, Laxaro eta abar. Karretobordan mutikozkor nintzela ezagutu nuen hildakoaren beste anaia Pello mutiltzarra, eta gogoan dut nolako oihuak ateratzen zituen
|
etxe
inguruko azindak utxatzerakoan; baita joare zahar batekin bazkaltzeko deia nola egiten zuen ere. beintenakoa men yuen ba, ta Ezkartin bizi zela, ala san men tzeon Exteben Iserriko orrek: Kanposantu orixe Ezkarti aldexio eramar genikek, gañekon leioa ireki ordu emen tortzen ttut eulik muturrera ta! Eulik muturrera!. Ala jangoikoa, nik biño beta obea daukik bai nabattuk eulik bialdu, ta nere bototik or seittu barko dik benpe!".
|
|
2018
|
|
|
Hiribarnean aldiz, bada gune bat urte guzia pagatuz dena bainan kasu egileak, ardurenean, ez dabiltza alde bat dena larderia. Neurri berriekin, Herriko
|
Etxearen
inguruko karrika eta plazetan autoaren uztea pagatu da, gauza bera Zubiburu auzoaldean. Gainerat, kasu egileak erne ibiliko dira.
|
|
|
Euskarazko euskaraz.Fama da Italo Calvino idazleak, hil bezperan,
|
etxe
inguruko arbolak besarkatu zituela banan banan, haien izenak ahagozoz xuxurlatuz: zurzuria, haritza, urkia, ametza, artea...
|
|
|
Parterik handiena deklinabideak hartu zuen. Seigarrenak, (2015) aditz morfologia jaso zuen; gehien erabiltzen diren aditzaren forma jokatuak aztertu ziren. Zazpigarren liburukiaren (2016) lehen atalean baserriaren, etxearen, lur lantzearen, goldearen eta garraioaren eta inguruko edo etxeko zenbait kontzeptu landu dira. Liburua baserri etxe bateko sukaldetik abiatzen da eta horren osagarriak,
|
etxe
inguruko edo etxeko zenbait elementu edo toki garrantzitsu, sukaldeko tresneria edota ontzi eta tresnak, jorratzen ditu. Laborantzako lanabes asko ere landu dira liburu honetan.
|
|
|
Berehala ikusi nuen ateko hotsen eragilea, baina begirantza luzatu nahi izan nuen, arrotzaren nondik norakoa aztertzeko. Luzaz aritu ginen
|
etxe
inguruko miaketan, urratsen bat edo zerbaiten arrastoren bat noiz ikusiko. Ez genuen aurkitu gu bion urratsak besterik, eta arrotzak, lasaitu zenean, etxera itzultzea erabaki zuen:
|
|
2019
|
|
|
Baina transmisioa ez zen nokari egotzitako ezaugarriengatik bakarrik eten. Modernitatearekin gizonak
|
etxe
inguruko fabriketara joan ziren lanera, esparru publikora eta han gainerako gizonekin toka aritzen ziren. Aldiz, emakumea etxean gelditu zen, esparru pribatuan, noka hitz egiteko aukera handirik gabe (Beitia, 2017, 155 or.). echeverria (2003) eta Aretxabaleta (2016) ere ildo beretik doaz, baina haiek diote baserriko emakume batzuk etxean gelditu beharrean hirietara joan zirela neskame. hirian gehienetan testuinguru erdaldunetan aritzen zirenez, hitanoa ez ezik, euskara bera ere alde batera utzi zuten emakumeek. euskarari uko egin eta gaztelaniara jotzeko joerari ispilu zaletasuna deitu izan zaio.
|
|
|
Jiratu egin zen. Ondoko hormaren gainean eserita, katutzar beltz bat zegoen, bere
|
etxe
inguruko zelaietan ikusitako katutzar beltzaren berdin berdina.
|
|
|
Afari izugarria prestatuko ziela erabaki eta Hiper batera joan zen, horretarako autoa hartu beharra zegoen arren.
|
Etxe
inguruko super eta dendak ez ziren nahiko onak.
|
|
|
Aukeran, sekula ez nintzateke sukalde honetatik irtengo.
|
Etxe
inguruko landareek itzala ematen diote, eta fresko egoten da. Adorea bildu dut Blancherekin hitz egiteko.
|
|
|
Fama hedatu da Italo Calvinok, hil bezperan,
|
etxe
inguruko arbolak besarkatu zituela banan banan, haien izenak ahogozoz xuxurlatuz: zurzuria, haritza, urkia, ametza, artea...
|
|
|
Ezin nuen jasan. Egia da, bai, Bertolt Brechtek poema batean idatzi bezala, tximinia bateko ke hariak bizitza eman diezaiokeela inguru geldiari, etxe bati,
|
etxe
inguruko aintzirari; baina balio bereko egia da ume baten antsiak mundu oso bat hondora dezakeela bere eguzki, zeru urdin, brisara, ardo eta kantu guztiekin.
|
|
2020
|
|
|
Berak ere ez dut uste gogorik zuenik. Igeldoko
|
etxe
inguruko lur eremuetara itzuli ginen. Sagar landareak sartzeko asmoa zuen.
|
|
|
Bai, eskaintzek supermerkatuan jarraituko dute Erosketak online egin diren arren, horrek ez du esan nahi establezimendu fisikoak bisitatzeari utzi diogunik. Izan ere,
|
etxe
inguruko joan etorri eta ibilaldiak mugatuta egoteak balio izan du bultzada hurbileko merkataritzari. Nielsenen iragarpenek adierazten dutenez, hurrengo hilabeteetan “joera horrekin jarraituko dugu; konfiantzazko ingurune batean egoteko modua da, auzokoa”.
|
|
|
Ibaiertzetik hain gertu bizita, Ochlockonee ibaiko urek, gaindi egiten zuten bakoitzean, indarrez hartzen
|
zituzten
etxe inguruko lurrak. Gurasoek, halakoetan, arnasari eutsi baino ez zuten izaten, urak noiz jaitsiko zain, egindako kalteak zenbatetsi ahal izateko.
|
|
|
Aurrera egin du aldapan gora, orain ia hogei urte egindako bidea gogoratuz. Ustez Luisaren
|
etxe
inguruko parajeetara begiratu du igarotzean, baina ez du haren arrastorik ikusi. Paisaia erabat aldatuta dago:
|
|
|
Jiratu eta leihotik lorategira begira jartzen da Connell. Lorategia baino gehiago
|
etxe
inguruko" eremuak" dira kanpoan ikusten diren haiek. Badago han tenis pista bat eta harrizko estatua handi bat emakume figurakoa.
|
|
|
Gaztetan ezagutu nuen morroi batek baino gehiagok" klandestinitatepeko urteei" egozten zizkion, hotsandiko begitartez, sozializazio akastunaren adierazgarri horiek. Hiri honetan, edonola, ez ditut behar baliabide mota horiek,
|
etxe
inguruko denden bezeroen artean ez bainaiz inoren" ezaguna".
|
|
2021
|
|
|
Argazkilariak berak behin eta berriz azpimarratu duenez, saiakera berezia egiten du sorkuntza prozesua argazki kamerara mugatzeko eta edizio sistema informatikorik ez erabiltzeko. Unzuetari dagokionez, berriz, hasieran" bidaiatzearekin" lotzen zuen argazkilaritza, baina, gero," terapia modura",
|
etxe
inguruko basoei" egun euritsu eta lainotsuetan" argazkiak egiten hasi zen. Mostran jarri dituen argazkietan ikus daitekeenez, malenkoniaz gain," kostaldeko ilunabarretako argi beroa" ere deskubritu du artistak.
|
|
|
Aizpuruak Felipe VI.ari aurpegiratu dio" erreferentziarik txikiena ere ez egitea, eta egin bazuen oso zeharka eta garrantzirik gabe izan zen, aita Arabiar Emirerri Batuetara ihes egitera eraman duten Errege
|
Etxearen
inguruko ustelkeria kasuei".
|
|
|
Sasoi haretan, amak eta biok ordu asko pasetan genduan alkarregaz, aita, sarritan, kanpotik ibilten zan eta, basoan.
|
Etxe
inguruko beharrak amaren pentzudan egozan, baina ni beti nengoan bere ondoan.
|
|
|
Bai, neurria libreagoa zen garai haietan, eta gaiak izaten ziren gehienbat
|
etxe
ingurukoak. Beti antzekoak.
|
|
|
Aldi berean, mendiko gida izateko lehen kurtsoa ere egin genuen, Benasquen [Huesca]. Lanean lortzen genuen diruarekin,
|
etxe
inguruko enpresa pare baten laguntzarekin, eta bankuan eskatutako mailegu txiki batekin abiatu ginen lehen espedizio haietan.
|
|
|
Astanaren erakustaldia ez zen edonolakoa izan, Fraile bigarren helmugaratu baitzen. Distira egin zuen, hortaz,
|
etxe
inguruko errepideetan.
|
|
|
Zaku zahar, paper, kristal puska eta enbalatzeko alanbre mordoiloak zeuden atarian sakabanatuta. Granjako toki bakarra belarrik eta lorerik jaiotzen ez zena
|
etxe
inguruko lur gogortua zen, elkor eta antzu bihurtua han hustutako xaboi ur pazikadengatik. Marrazok bere fruta arbolak ureztatzen zituen, baina ez zuen arrazoirik ikusten etxe inguruan ur ona alferrik galtzeko.
|
|
|
|
Etxe
inguruko lurrak irauli behar genituzke, hilotza hemen dagoela susmatzen dudalako...
|
|
2022
|
|
|
Bertso munduan sartu orduko aipatu gura dut nire beste zaletasuna izan dela ehiza eta perretxikoak. Ume ume nintzela lau bost urtegaz hasi nintzen perretxiko topetan, han
|
etxe
inguruko basoetan. Ehizean berdin, hamaika tiragoma egin eta apurtu dugu, 18 urtegaz eskopeta erosi neban arte.
|
|
|
Ba, konparaziora, esaten duzue Errege magoak gameluetan etortzen direla, baina gure
|
etxe
inguruko elurra ez dago batere zanpatuta; gameluen hanka arrastorik ere ez dago inon. Nola liteke hori, ama?
|
|
|
Manex bizi zen baserrian katu ugari izaten zituzten beti, sei edo zazpi gutxienez,
|
etxe
inguruko bazterrak animaliaz garbiak edukitzeko, izan ere, katuek saguak, satitsuak, satorrak, sugeak, ziraunak, muskerrak, sugandilak, matxinsaltoak, txoriak, tximeletak, arkanbeleak, kakalardoak eta abar jaten edo behintzat hiltzen baitituzte. Katu gehienak gainera emeak izaten ziren etxe hartan, eta, noski, horrek esan nahi du baserri hartan katakume asko jaiotzen zirela, urtean behin, behetik jota, udaberri aldean, gehiagotan ez baldin bazen behintzat.
|
|
|
Horrenbestez, posibilitate hori ere ez zuen baztertzen, eta, badaezpada ere, beti errekamaran presente edukitzen zuen posibilitate hori. Zer gerta ere, arreta handiz miatzen zituen
|
etxe
inguruko zuhaitzetako mugimenduak, eta horrela, zorioneko egun batean ohartu zen beste sagarrondo batean, karnaba bikote batek dagoeneko habia atondua zeukala, txukun txukun. Auskalo aurreko bikote berbera ote zen ala beste berri bat, baina kontu da habia hantxe zegoela eta oso dotore gainera.
|