|
2000
|
|
|
Zuk diozun sistemak berdin funtzionatzen du eredu euskaldunetan dabiltzan umeen guraso erdaldunekin. Hasierako kezka izaten da ezin izango diola lagundu umeari
|
etxeko
lanetan eta abar, eta gero ikusten du dakien apur hori nahikoa dela umeak hizkuntza hori garrantzitsua dela sentitzeko. Euskalkiekiko ere jarrera hori oso interesgarria da, prestigiodun pertsonak eta irakaslea prestigioduna da umearentzat euskalki horretan zerbait egiteak garrantzia ematen diolako umearen aurrean.
|
|
2001
|
|
|
Definizioetan ezkerra zer den eta zer ez den ez galtzeko, ezkerra zeren inguruan elkartu litzatekeen argi daukat; puntu horietan ados bagaude, horrek esan nahi du maila horretan behintzat denak ezkerrekoak garela (Arragoa ponentziatik irakurtzen du): " Enplegu betearen eta lan banaketaren bataila geure gain hartzea; pobreziaren forma zahar eta berrien aurka borrokatzea; gizarte soldata eta enplegu betearen alde, 35 orduak eta gizarte eskubideen gutuna exijitzeko konpromisoa; arrazista eta baztertzailea izango ez den politika berri baten alde egitea;
|
etxeko
lanak eta pertsonen zainketa etxeko guztien artean egin beharreko zeregintzat hartzea, gizarte zerbitzuak errebindikatuz eta zereginok gizonezkoen eta emakumezkoen artean ekitatez banatzea; sexualitate librea eta diskriminazio ororen amaitzea errebindikatzea"; eta hauei gehitu litzaieke bizi dugun gatazkaren inguruko gutxieneko adostasuna. Ideia hauen alde gaudenok, nire ustez, ezkerrekoak gara eta gai horien inguruan elkarrekin joatea gauza polita litzateke.
|
|
|
Eta ezkerreko pertsonei dagokienez, beste adibide batzuk: kontsumismo eroan erortzea, edo egungo neurri neoliberalak direla medio, bere zerbitzuan dauden gazteak zapaltzea; edo ordu extrak sartzea; edo grebara deitu eta lana uzterakoan ordu sindikalez baliatzea; kaka egitera joateko ere kotxea hartzea; edo, kanpoan uso eta etxean otso,
|
etxeko
lanetan eta seme alaben heziketan kolperik ez jotzea eta abar luzea.
|
|
|
Ez daukatplazaratzeko arazorik, nire arazoa, plazaratzeko ezer ez izatea da azken urte parehonetan. Ezin dut idatzi beste betebehar batzuk dauzkadalako, denborarik ezdaukadalako,
|
etxetik kanpoko
lanarekin eta etxekoarekin egunak dituen orduguztiak eta gaueko batzuk ere beteta dauzkadalako. Horretan antzeman dut nikemakume eta gizonezkoen arteko alderik handiena...
|
|
2003
|
|
|
Adin taldeetan ere ez dago emakumearen aldeko diskriminaziorik. Laburbilduz,
|
etxeko
lanak eta umeen nahiz adineko pertsonen zainketak emakumezkoen lana izaten jarraitzen du ia erabat, emakumeen %93k ia bost ordu ematen baititu horietan.
|
|
|
Inkesta horren arabera, 6 eta 12 urte bitarteko haur espainiarrek nahiago dute beren higiene pertsonalaz arduratzea, bakarrik garbitzea eta janztea, eta etxeko lanez arduratzea, hala nola, ohea egin edo logela antolatu baino lehen mahaia jartzea. Halaber, berak bakarrik janztea edo garbitzea ez dela arazo txikientzat,
|
etxeko
lanak eta eskolako agendak kontrolatzea bezalako lanak askoz ere gehiago kostatzen zaizkiela dio. Mahaia jarri ondoren aukeratu behar badute, nahiago dute kalera atera, bai mandatuak egiteko, bai maskota paseatzeko edo zaborra botatzeko.
|
|
|
Anagatik ez balitz, otso isolatua izango nintzen.
|
Etxetik
lanera eta lanetik etxera. Inolako bizitza sozialik gabe.
|
|
2004
|
|
|
\ Denboraren erabilera: lan zibiko eta borondatezkoaren balio ekonomikoa,
|
etxeko
lanen eta haurren zaintzaren balioa, lan orduak, asti librearen balio ekonomikoa.
|
|
|
Hogeita bi osagai horiek neurtu eta ongi analizatzera iritsi dira GPI Atlantic sistemarekin Nova Scotian ikerketa partzialak egitearen poderioz: gaitz kronikoen kostua, loditasunaren kostua,
|
etxeko
lanen eta haurren zaintzaren balioa...
|
|
|
|
Etxeko
lanak eta ez dituzu arretaz egiten.
|
|
2005
|
|
|
Gizaki eta andreki guztiak zioen Mendiburuk, baina gaur andre gizonen multzoa pertsona adierazteko erabiltzen dugu gizaki hitza eta andreki desagertu egin da. Ikasi dugula dirudi dirudi diot
|
etxeko
lanak eta etxekoandrearen lanak ez direla gauza bera. Denok dakigu gazte batek nola ulertuko lituzkeen Orixeren" ezpainez urrupatzen zun xorta bat" edo" txorta eztia" espresioak.
|
|
|
Ni marinela nintzen, ez arrantzalea, itsasoko biztanlea nintzen eta guda osoan lehorrez ibili behar izan nuen. Trena hartzeko gisan ontziratzen da baforean arrantzalea,
|
etxetik
lanera eta lanetik etxera ibiltzeko. Marinelak baforea bera du etxe, hartan bizi da.
|
|
2006
|
|
|
Emakume asko sartu da
|
etxetik kanpoko
lanean eta, horregatik, gurasoek etxean denbora gutxiago ematen dute.
|
|
|
Sufritu ere sufritzen dituzte arazo berdinak: gizarte laguntzaren falta eta arazoekonomikoen presentzia, ama bakarrik dagoelako (Lott Whitehead eta Tully, 1992)?,
|
etxeko
lanen eta langintzaren arteko estresa (amak biak jorratzen dituelako), gurasoen banaketa gertatuz gero, gurasoen arteko gatazkaren bizipena (gogoraekarri nahi dugu hainbat haur familia heteroparentaletatik datozela) eta abar.
|
|
|
Ane ohituta zegoen
|
etxeko
lanak eta konponketa txikiak egitera. ohitu:
|
|
2007
|
|
|
Hona hemen galderak: " Nola uztartzen dira
|
etxeko
lanak eta lanaldia. Nolakoak lirateke gaur egungo galletagileak?
|
|
2008
|
|
|
SIMON: Niretzat ezer jasanezinik baldin badago,
|
etxetik
lanerako eta lanetik etxerako bidaiak egitea da. Auto ilaratan harrapatuta geratzen gara, trenak hondatu egiten dira...
|
|
|
Baduzu bizitzen hasteko garaia!
|
Etxetik
lanera eta lanetik etxera ibiltzen zara. Hori ez da bizitza, Margari!
|
|
|
Bukatzeko, nola ez, nire emazteari eskertu behar diot artxiboetan eta ordenagailuaren aurrean igaro ditudan ordu guztietan,
|
etxeko
lanez eta gure alaba bietaz arduratu izana. Baita nire amari ere, ilobekin txanda bat baino gehiago egitea egokitu baitzaio.
|
|
|
garatzen dituzten egitekoak, euren lanpostuen baldintza kaxkarrak eta, bereziki, rolen gainkarga, sarritan, ama ere badirelako.
|
Etxeko
lanak eta kaleko lana uztartu beharrari, beraz, aipatu ditugun elementu horiek sortutako estresa gehitu behar zaio. Horrek guztiak, batzuetan, gaixotasuna dakar berarekin.
|
|
|
«Lan mundua eta bizitza pribatua bateratzeaz baino gehiago, ardurak banatzeaz hitz egin behar dugu.
|
Etxeko
lanen eta zaintzen ondorioak emakumeek pairatu dituzte; gizonak gero eta gehiago ari dira horietan parte hartzen, baina presio sozial handia dute gainean».
|
|
|
Jakintzat ematen da emakumeek bere gain hartu behar dituztela
|
etxeko
lanak eta zaintza lanak. Kezkagarria da, etxe barruan egiten den lan hori ez da ikusten, eta ez dago aitortuta.
|
|
|
Balitzandarrek, urtean lau egun pausuko eta agusagailuetako hartzen balinbadituzte, ororen gogoetan ongi onetsirik daukate beharrezkoa dela urteroko gertakari hau. Han edo hemen zenbait ateraldi salbu, herrian berean, berdin herriz kanpo, ardurenean,
|
etxeko
lanetan eta auzoekin gurutzadan deramate bizia, hartze dutena eginbiderekin ordainduz.
|
|
2009
|
|
|
Zorrak ari ziren kitatzen ongi, baina gerra jiten da. Amamak segitzen du
|
etxeko
lanetan eta sartzen da zaldien hazkuntzan, gero Oloroen saltzeko, gerrarako zaldiak.
|
|
|
" lau ordu lo eginez gero nahikoa izaten zen". XX. mendearen bigarren zatian
|
etxeko
lana eta etxetik kanpoko beharra uztartzen hasi zirenean, orduko komunikabide eskasek eraginda, goiz jagi eta belu loak hartu beharra gerta zitekeen. Urte askotan zehar, gainera.
|
|
|
Gainera, Emakundek gizarteari gogoeta egiteko gonbitea egiteko datu batzuk luzatu ditu, besteak beste,
|
etxeko
lanen eta zainketen %75a emakumeek egiten dituztela, eta eginbehar horietan egunero, gizonezkoek baino hiru aldiz denbora gehiago ematen dutela, 3 ordu eta erdi, alegia.
|
|
|
Hasieran, ohiko joan etorriak besterik ez zituen ikusi:
|
etxetik
lanera eta handik hiperrera. Otsail hasierako egun batean, ordea, zerbait aldatu zen.
|
|
|
abailduraren eta ezintasunaren ordu berean, alegia, arratsaldeko seiak ere gauerdiko hamabietako gaumin, non minutuen, orduen eta denbora ororen orratzek bat egiten duten, non hegoa ere ipar bihurtzen den eta zirkuluaren puntu guztiak erdigune, izugarrikeriaren eremuan ñabardurarako tarterik ez balego bezala: ez
|
etxeko
lanik eta ez gogoetarik, ez ordurik eta ez desordurik, ez sokasaltorik eta ez ilunabarrik, izugarrikeria bera baizik.
|
|
|
|
Etxeko
lana eta etxetik kanpokoa (lanaldi bikoitza) egitea.
|
|
|
Hala, bada, rol tradizionalenak betetzeakdepresiorako joera areagotu egingo du.
|
Etxeko
lana eta etxetik kanpokoa bateratzen saiatzen diren emakumeek, tradizionalekin alderaturik, beren energiak etapultsioak familiarengan eta etxetik kanpoko lanean bana ditzakete. Horrenbestezsatisfazio pertsonala eta ongizatea jada ez da etxeko eremura soilik mugatuko etaosasun mentala mantentzeko aukerak ere handiagotu egiten dituzte.
|
|
|
Emakumezkoek, etxez kanpoko lanaz gain,
|
etxeko
lanen eta seme alaben zaintzaren ardura hartzen dute modu nabarmenean, «lanaldi bikoitza» deitu izan denagauzatuz (Baez, 1994). Horrela, gaua iristean, arestian aipatutako estres erantzunadesberdina da generoaren arabera.
|
|
|
Hau da, emakume langabetu batenganpentsatzean ikasleek, beste gauza batzuen artean, etxekoandrea dela esaten dute.Errefusatze ordea, argi geratu da etxekoandreak ez dituela langabetutzat jotzeko beharrezkoak diren elementuak partekatzen. Izan ere, etxekoandreakez du arazo ekonomikorik, bere senarra arduratzen baita dirua etxera ekartzeaz, ezda sozialki baztertua sentitzen, gizarteak tradizionalki esleitu dion rola betetzenbaitu, eta ez du lanik bilatzen, etxean jarduten baitu
|
etxeko
lanetan eta haurrenzaintzan.
|
|
|
Absurdorantz joz, A sendi batek B sendiaren
|
etxeko
lanak eta haurren zaintzaegingo balitu eta, alderantziz, B sendiak A sendiarenekoak, BPGren hazkunde itzela ikusiko genuke aurrez norberaren etxeko lan arruntak (BPGn eraginik gabekoak) baino ez ziren tokian. EHUko Mertxe Larrañaga irakasleak sakon aztertu izan dituemakumeen lanaren gaineko hainbat gorabehera interesgarri eta BPGren hutsuneezere ekonomiako liburu oinarrizkoenak jarduten dira.
|
|
|
Etxeko lanak: erosketak egitea, janaria prestatzea, jostea,
|
etxeko
lan eta konponketa txikiak egitea, brikolajea, animaliak eta landareak zaintzea. Informatika:
|
|
|
Haien ustez, krisiari aurre egiteko gobernuak hartzen ari diren neurriak gizonak nagusi diren sektoreetara bideratuta daude, batez ere autogintzara eta eraikuntzara. Gainera, langabeziak gora eginez gero, emakumeak
|
etxeko
lanetara eta menpeko pertsonen zaintzara mugatuko diren beldur dira.
|
|
|
" Gure etsairik handienak beldurtzeko moduko begirada du...", hoztasun eta iluntasun berak hartuta sentitu ziren bostak, haien mututasunak eta haien keinuek –Teofilo Mariaren buru makurtzeak eta beste lau anai arreben begi ixte sinkronizatuak– ez baitzuten besterik adierazten, bostak ere gauminaren orratzak markatutako denbora itsu berean sartu balira bezala... abailduraren eta ezintasunaren ordu berean, alegia, arratsaldeko seiak ere gauerdiko hamabietako gaumin, non minutuen, orduen eta denbora ororen orratzek bat egiten duten, non hegoa ere ipar bihurtzen den eta zirkuluaren puntu guztiak erdigune, izugarrikeriaren eremuan ñabardurarako tarterik ez balego bezala: ez
|
etxeko
lanik eta ez gogoetarik, ez ordurik eta ez desordurik, ez sokasaltorik eta ez ilunabarrik, izugarrikeria bera baizik.
|
|
2010
|
|
|
Iñakirentzat oso garrantzitsua zen biraoak esaten ikastea, haiek bezala nahi zuen hitz egin.
|
Etxetik
lanera eta lanetik etxerako bidean bakarrizketan jarduten zuen, ahots gora, gauzak errepikatuz, batik bat intonazioak eta soinuak.
|
|
|
LUKAS. Betikoan.
|
Etxetik
lanera eta lanetik etxera. Eta bitartean, mehatxuak jasotzen eta poliziaren lan kaskarra agoantatzen.
|
|
|
Hainbat ikerlanek (bereziki denboraren erabilerari buruzkoinkestek) emakumeen lan jardunaldia gizonena baino luzeagoa dela erakutsi dute, emakumeek beren etxebizitzetan egiten dituzten ordainsaririk gabeko etxeko lanakbarneratuz gero. Era berean, emakumeak berriki lan merkatuan barneratu izanak ez duekarri paraleloki gizonak
|
etxeko
lanetan eta seme alaben zaintzan barneratu izana: seme alaben, adinekoen, beste familiarteko batzuen eta gaixoen zaintzan besteak beste.Lan merkatuko lanari dagokionez, bereziki emakumeei gogor erasaten dieten lauesklusio modu existitzen dira: i) langabezia; ii) lan merkatuan barneratzeko moduprekarioak edo ezegonkorrak; iii) ordainsaririk gabeko lanak, eta iv) haien potentzialitateak garatzeko aukera gabezia.
|
|
|
Garrantzi gutxikoa dirudien arren, komeni da eguna bulego batera joango balitz bezala hastea.
|
Etxeko
lanak eta lana txandakatzea. Bi lanak nahastea erraza den arren, denbora jakin bat eman behar da etxeko lanetan eta beste bat lanean, eta ez da akatsik egin behar, hala nola lana erdizka uztea, erostera ateratzeko edo etxeko beste jarduera batzuk egiteko.
|
|
|
Etxeko lanak eta lana txandakatzea. Bi lanak nahastea erraza den arren, denbora jakin bat eman behar da
|
etxeko
lanetan eta beste bat lanean, eta ez da akatsik egin behar, hala nola lana erdizka uztea, erostera ateratzeko edo etxeko beste jarduera batzuk egiteko. Etengabeko jarrera izatea.
|
|
|
Agur Bilboko Zazpi Kaleak bizigune zituen gazte iraultzaileari. Jagoitik
|
etxetik
lanera eta lanetik etxera beste ekarpenik egiten ez dutenetakoa izango nintzen; mundutik igaro direnetz, desagertu egiten direnetako beste bat. Amaren enpresan hasieratik langile zen batek ohartarazi zidanez, Guggenheimek langile bakoitzaren polizia fitxen antzekoak osatzen zituen.
|
|
2011
|
|
|
Lan munduan, \" batez ere amatasuna tartean denean\", emakumeek diskriminazioa jasaten dutela nabarmendu du Iribarrek. Emakumeak eta gizonak animatu gura ditu teknikariak; ekimenaren helburuetako bat \" gizonek aitatasunaz hausnartzea eta
|
etxeko
lanak eta umeen zaintza partekatzea\" ere badela adierazi du.
|
|
|
Gizartean baztertuak izateko arriskuan dauden pertsonak Aurten ere, Caritas Salamancak proiektu sozialak antolatu ditu etxerik gabeko pertsonei eta hiesa duten gaixoei laguntzeko. Boluntarioak ikastetxeetara joaten dira
|
etxeko
lanetan eta jantokian laguntzeko. 30 plaza daude hutsik batzuk beteta daude irailaren 30era arte.
|
|
|
Lagunek txantxa gordinak egiten zizkizuten. Egingo nuke ez zirela jokabide hura ulertzeko gai, baina zuk aski zenuen astean bitan
|
etxeko
lanak eta lixiba egitera etortzen zitzaizun emakumearen laguntza. Ordu haietan, zu lanean izaten zinen, ez zenuten sekula bat egiten.
|
|
|
Buruz ikasi nire aurpegia. Buruz ikasi
|
etxetik
lanera eta igerilekutik etxera dagoen guztia, betaurreko beltzekin bide hori egiten saiatzeko gero, begiak itxita. Egoerei aurre egiten ikasi.
|
|
2012
|
|
|
Zer emakume mota sartzen zuten, eta zer arrazoiri jarraiki? Vera izeneko birramona, eragindako abortu bat zela medio sufrimendu isil batean barneratu eta
|
etxeko
lanak eta seme alaben zaintza bazterturik, bekatari sentituz eta buruaz beste egiten saiatu ostean, zoroetxean sartzen dute. Ereduei jarraitzen ez dieten emakumeak giltzapetzeko modua izan daitekeela iradokitzen da.
|
|
|
Lana sexuaren arabera banatzen duen gizarte egiturak lanaldi bikoitza jartzen die andrazkoei: enplegu ordainduaz gain,
|
etxeko
lanen eta zaintzen pisurik handiena hartzen dute beren gain. Inoiz amaitzen ez den lan horrek gaitz ikusezinak eragiten ditu buru osasunean.
|
|
|
Ez da kasualitatea silikosi askoren aitortza CCOO Euskadiren Lan Osasun Arloak salaketak egin eta gero gertatu izana. Kuartzozko aglomeratuetan dagoen kristobalita eta silize kristalinoaren presentzia handiak ez ditu eraginkorrak egiten babes indibiduala edo prebentzio sistema hezeak, mikroenpresa,
|
etxeko
lan eta abarretan hauek ezartzeko dagoen zailtasunagatik. CEOEk bereari eutsi eta kuartzo eta kristobalitarekin lan egiteko mugen murrizketa oro blokeatzen du.
|
|
|
Halaber, herritartasunaren kontzeptualizazio berri batsortuko luke estatu horrek; publiko barik, eremu biak, publiko eta pribatua, aintzathartuko lituzke eta, horrela, eskubide indibidualen ekoizpena loturik egongo litzatekejardun publikoekin eta pribatuekin: enpleguarekin, politikarekin, bizitza sozialarekin, kulturalarekin,
|
etxeko
lanarekin eta zaintzarekin. Halaber, eskubide indibidualenonura zabal liteke populazio osora.
|
|
|
Gent Handiaren Amics Jatorrian, alarguntza pentsioa emakumea babesteko ezarri zen. Emakumea senarraren mende zegoen ekonomikoki,
|
etxeko
lanetan eta seme alaben zaintzan soilik aritzeagatik. Familiaburua hil ondoren, prestazio hori izan ezean, sarritan babesik gabe geratzen ziren.
|
|
|
Honorio Taberna alkate zela sartu zen Herriko
|
Etxean
lanean eta bestak urte hauetan aunitz aldatu direla dio. Bere aitzinetik Antonio Bereau zen albiente eta gaur egun Tomas Utergak betetzen du lan hori.
|
|
|
Paradisuan finkatutako fikziozko komedia da. Ekintza bakarrean, paradisuko
|
etxeko
lan eta gizonaren ugalketaz arduratuko den gizakia sortzeko asmoan, jaungoikoa eta gizonaren artean sortuko diren arazoak kontatzen ditu. Arazoak handitzen joango dira, batik bat, kontratatutako emakumeak aitortzen duenean bera ez dela espero zuten" emakumea" eta hura ez dela berak espero zuen paradisua.Aktore lanetan Azkoitiko Koldarrak taldekoak ikusiko ditugu: Alberto Agirrebeña, Gaizka Astigarraga, Itziar Elias, Pablo Dominguez, Naroa Epelde, Koldo Campos. Azaroaren 3an, Usurbil antzerki zaleen bilguneEuskal Herriko Antzerkizale Elkarteak (EHAZE) Usurbil hautatu du, 2012ko III. Antzerkizale Eguna ospatzeko.
|
|
2013
|
|
|
Biak beharrezko funtzioak betetzen eta, neurri batean, osagarriak. Bakoitza gizarteko plano batean ari da lanean, eta bakoitzak ditu bere
|
etxeko
lanak eta funtzioak. Gure kasuan, euskararen gizarte erakundeen espazioak lau funtzio lodi bete ditzake hiztun komunitatean:
|
|
|
«Beldurra, horixe bagenuela, bagenekien gerta zitekeela, nahiz eta neurriak hartu. Beti bide batean ibili behar zuen, ordea, Txatok,
|
etxetik
lanera eta lanetik etxera, ordu berean. Askotan hitz egiten genuen horretaz, baina zer egin behar genuen, ba?».
|
|
|
Adibide bat?
|
Etxeko
lan eta zaintza lanetan, adibidez. Emakume euskaldunek bere gain hartzen dute oraindik lan hori,% 75ean.
|
|
|
lan ziklikoa da, errepikakorra, eta, beraz, erraz eta autonomia pixka batekin ordena daiteke. Jarduera bizia da, baina askotarikoa, ez da monotonoa, eta
|
etxeko
lanak eta kanpoko kudeaketak konbinatzen ditu. Negatiboak:
|
|
|
" Emakumeek eta gizonezkoek aukera berdinekin festaz gozatzeko egunak izatea lortu nahi dugu". Horretarako ematen dituzten gomendioen artean daude: bateragarritasunez jokatzea,"
|
etxeko
lanak eta zaintza lanak etxeko emakume eta gizonezkoen artean partekatuz, denok festaz gozatzeko aukera izateko"; emakumeei eta gizonezkoei egozten zaizkien ohiko rolak gaintzea," ekintza guztietan emakumeek eta gizonek parte hartuz"; jarrera sexistarik gabe aritzea," emakumeak bigarren mailan lagatzen dituzten jarrera guztiak alde batera lagata, –hala nola, emakumeak obj...
|
|
|
Eta horren barruan bi mezu zabaldu nahi ditu udalak. Alde batetik,
|
etxeko
lanen eta familiako kideen zainketan erantzunkidetasuna, emakumezkoek eta gizonezkoek festaz gozatzeko. Horrekin batera, jazarpen eta sexu erasoen prebentzioa;" errespetua eta onartzeko jarrerak bulkatzeko, festetan ere ezetza ulertu behar delako".
|
|
2014
|
|
|
Lan merkatuari dagokionean, haurdun dauden emakumeak kaleratzeko aukera legeztatu da, lan baldintzak okertzen ari dira orokorrean eta emakumeak nagusi diren hirugarren sektorean bereziki, behin behinekotasuna, ziurgabetasuna eta prekarietatea dira nagusi. Horrekin batera, lan merkatutik kanpo uzten ditugun
|
etxeko
lanak eta zaintza lanak emakumeen bizkar erortzen jarraitzen dute. Horregatik, azpimarratu nahi dugu udal instituzioen eta herritarren arteko aliantzak sortzearen garrantzia, tokiko berdintasun politikak lantzeko.
|
|
|
emakumeek gizonek baino %25 gutxiago irabazten dute lan ordu bakoitzeko Euskal Herrian, eta lan baldintza ez-egonkorragoak dauzkate. Gainera,
|
etxeko
lanak eta zaintza oraindik euren zereginak dira: lau ordu ematen dituzte egunean zeregin horretan; gizonek, bi inguru.
|
|
|
Blanca Fernandez Viguera soziologoa eta genero adituak sozializazio prozesuaren ondoriotzat jo du: " Emakumeoi txikitatik
|
etxeko
lanak eta zaintza lanak egiten irakatsi digute. Panpinak emanda, jostailuzko sukaldetxoak… Handitzerakoan barneratuta dugu eginkizun horiek hor daudela eta guri dagozkigula.
|
|
|
Baina nahi du kuadrillan dagoenean ulertzeko, denek gaztelaniara ez jotzeko. Edo umeei
|
etxeko
lanekin eta laguntzeko. Halakoak ere behar ditugu.
|
|
|
Eremu pribatuan aritzeko hezi ohi dira neskak, hortaz, obeditzea eta mendeko izatea erakutsi zaigu gehienbat. Familietako lanarenzatiketa sexualak, emakumeak, emazte, ama eta alaba direnez, beren gain hartu ohidute
|
etxeko
lana eta seme alabak haztea, ondorio garrantzitsua izan du kirolarenpraktikan (Scraton, 1995).
|
|
|
Azken ikerketen arabera, harreman positiboa izan du gizonak
|
etxeko
lanetan eta haurdunaldi kopuruan
|
|
|
«Espainian edo beste herrialde batzuetan emakumeak jasaten duen etxeko lanen kargak eragin dezake jaiotza tasa hain txikia izatea», adierazi du Almudena Sevilla ekonomialariak, ikerketa honen gidari. Datuek adierazten dutenez, harreman positiboa dute gizonek
|
etxeko
lanetan eta jaiotza tasan. Alde batetik, gizonek etxeko lanetan gehiago inplikatzen diren herrialdeetan bizi diren emakumeak «gaitasun handiagoa dute amatasuna lanarekin bateratzeko», azaldu du Sevillak.
|
|
|
•
|
Etxeko
lana eta familia ardurak
|
|
|
Izebarenak ziren
|
etxeko
lanak eta sukaldekoak, erosketen salbuespenarekin. Jostuna zen Pakita, jostundegi batean egin zuen lan, gerrak bizitza hankaz gora jarri zion arte.
|
|
2015
|
|
|
zailtasun ekonomiko handiak dituzten emakume batzuek Europara joatea erabaki dute. Emakume horiek seme alabak,
|
etxeko
lanak eta zaindu beharreko senide adinduak dituzte jatorriko herrialdean, eta horiek beste emakume batzuen esku uzten dituzte. Gero, lan hori bera egiten dute Europako beste familia batean.
|
|
|
Bizi itxaropena handitu egin da, familia egitura aldatu egin da, eta emakumeak lan munduan sartu dira. Askotan, emakumeoi, lan ordainduaz gain,
|
etxeko
lanez eta familiako senideez arduratzea tokatzen zaigu. Denbora faltagatik, kanpoko laguntza behar dugu.
|
|
|
Hurrengo egunean,
|
etxeko
lanak eta amak agindutako azken errekaduak egiten igaro zituen goizeko lehen orduak. Prest egon behar zen eguerdirako, kontzertura joateko.
|
|
|
ez dago etxerik denontzat, garraio publikoa gaizki dago, jantziak garestiak dira. Blokeoa dagoela, bai; baina,
|
etxetik
lanera eta lanetik etxera iristen egunero bost ordu eman behar dituena, azkenean nekatu egiten da?.
|
|
|
Alde batetik, emakumeek presondegietan topatzen dutenlan egoera dugu. Izan ere, lanpostu bat lortzeko zailtasunak aipatzen ditu, oso gutxi egotearen kausaz; baita emakumeei eskaini ohi zaizkien lan motak
|
etxeko
lanekin eta zaintzarekin loturikoak direla ere hots, feminizatutakoak eta soldatak oso txikiak direla. Azken urteotako datuen arabera, ordaindutakozereginetan dauden emakume presoen zenbatekoa gehiagotuz joan da, eta, horrela, egun, gizonen etaemakumeen enplegu tasak antzekoak dira; baina desberdinkeriak ez dira amaitu, soldaten arteko aldeaareagotu denez gero, emakumeak okerren ordaindutako lanak egitearen ondorioz (Viedma eta Frutos, 2012:
|
|
|
Ez ditu kontabilizatzen, hortaz, ekonomia informaleko jarduerak, besteak beste, autokontsumoa, etxeko garbiketako lanak edota boluntario lanak. Zentzu horretan, mugimendu feministak azpimarratu du emakumezkoek batik bat egin ohi dituzten
|
etxeko
lanak eta/ edo pertsonen zaintza lanak ez direla BPGan barne hartzen, eta egongo balira, BPGak gora egingo lukeela. Bestetik, kontuan hartzekoa da herrialde askotan ekonomia informalak pisu espezifiko handia duela eta giza kohesiorako aspektu garrantzitsua izan ohi dela.
|
|
|
Ama, etxean, sukaldean,
|
etxeko
lanetan eta tarteka leihotik begira, helezin, semea du faltan, baina hitzik ez du egiten. «Tiro hotsak»en semea falta duen beste ama bat ere ageri da, zeinaren pentsamenduren bat iritsiko zaigun («ez diat hire arnasagatik negar egingo»).
|
|
|
Beste alde batetik, aipatu beharra dago negoziazioak esplizitatzeko esparru pribilegiatua
|
etxeko
lanen eta zaintza lanen banaketa dela, modu horretara izendatu ez arren, jarraian ikus daitekeen moduan. Hau da, ezbairik gabe, negoziazioaz edota erabakiak hartzearen inguruan hitz egitean gailentzen den gaia da:
|
|
|
Hori izan daiteke, Demak (2004) dioen moduan, gizonezkoei atxikitako ezaugarri bat, iniziatibarena, emakumeek praktikatzean, gaindimentsionaturik agertzen delako. Hala ere,
|
etxeko
lanen eta zaintza lanen inguruan adostasun batera heldu behar denean, emakumeak izan ohi dira gaia planteatzen dutenak, emakumeak lan horien erantzule nagusiak sentitzen baitira eta, hori dela-eta, baita lan horren banaketaren erantzuleak ere.
|
|
|
Ez naiz inoiz ongi moldatu
|
etxeko
lanekin eta sukaldean.
|
|
2016
|
|
|
Oakleyren arabera,
|
etxeko
lanek eta, batez ere, lanaldi osoko etxeko lanek guztiz xurgatzen dute emakumearen izaera, eta, azkenerako, ezin dira bereizi etxekoandrea eta haren lana.
|
|
|
Gaur egun, emakume beltzen eta beren langile klaseko ahizpen ikuspegitik, emakumeen askapenaren errotikako gaitzetako bat konponduko litzateke baldin eta
|
etxeko
lanen eta haurrak zaintzearen zama gainetik ken balezakete, eta gizartearen bizkarrean ipini. Haurren zaintza gizarteratu litzateke; jatorduak prestatzea gizarteratu litzateke; etxeko lanak industrializatu lirateke, eta langile klaseko jendeak aise eskuratu lituzke zerbitzu horiek guztiak.
|
|
|
emakumeen laneratzeak familian zegoen lan banaketa aldatu du. Etxekoandreek betidanik dohainik egin duten
|
etxeko
lana eta haurren zaintza aldarazi ditu. Zerbitzu horiek lortzeko familiek egin beharrekoak ongizatean galera bilaka daitezke, adibidez, gurasoek lanorduak gutxitu behar badituzte haurrak zaintzeko.
|
|
|
Aipuan argi islatzen den moduan, ohikoa da emakume presoak tradizionalki femeninotzat hartutako zereginetan aritzea;
|
etxeko
lanekin eta zaintzarekin lotutakoetan, alegia. Kasurako, asko dira honako espetxe destinoak egin dituztenak:
|
|
|
Etxetik ostiralera bitarteko errezeta praktikoak
|
etxetik
lanera eta era aberats eta askotara eramateko
|
|
|
Egiten ari den etxeko eta zaintzako lan handiak bakarrik funtziona dezake sistema ekonomikoak. Hala ere, sistemak sexuaren araberako banaketa naturala naturalizatzen jarraitzen du,
|
etxeko
lana eta zaintza jarduera hori egiten jarraitzen duen emakumea ordainsaririk gabe egiten duen emakumeari emanez.
|
|
|
Ene" Bakero" lanak erran zien ahazteko, baitziren
|
etxeko
lanak eta John eta Pete zaintzeko.
|
|
|
Aita. Lanpetuta nago
|
etxeko
lanekin eta saskibaloiarekin.
|
|
|
|
Etxeko
lanak eta abar. Bai.
|
|
2017
|
|
|
Fenomeno horiei gaur egungo ikuspegitik begiratuta, berez datoz erantzunak, lau mendeko emakumeen diziplinatze kapitalistaren ondoren. Emakumeen soldatapeko lanak,
|
etxeko
lanak eta sexu lan ordainduak oraindik gehiegitxotan bakoitza bere aldetik aztertzen badira ere, orain egoera hobea dugu ikusteko emakumeek soldatapeko langile gisa jasan duten bazterketak zuzen zuzeneko lotura duela etxean soldata gabeko langile gisa bete duten funtzioarekin. Hala, prostituzioaren debekua eta emakumeak antolatutako lantokietatik kanporatzea etxekoandrearen sorrerarekin lot ditzakegu, bai eta familia berreraikitzearekin ere, familia lan indarraren ekoizpenerako gune bihurtu zen heinean.
|
|
|
Europan, Bigarren Mundu Gerraren ostean, merkaturatutako emakumeek etxera itzuli behar izan zuten, soldatarik gabe lan egitera eta eskubiderik gabe (jabetza, dibortzio, hezkuntza eta lanbide eskubiderik gabe); baina, orduan, erresistentzia eta borroka politikoa piztu zen berriro ere; mugimendu feministak politizatu egin zuen egoera hura, eta kontra egin zion eredu sozial eta ekonomiko patriarkalari, zeinean emakumeak gizonen mendeko baitziren, biziraun nahi bazuten. Gauzak aldatu diren arren, gaur egun ere, emakumeak egiten ditu oraindik
|
etxeko
lanak eta zaintza lanak, nahiz eta gizona langabezian egon (Esping Andersen, 1999: 81).
|
|
|
Gaur egun, lanorduak gora egiten ari dira eta soldatak, berriz, behera; beraz, merkatuek eskulana izateko eta gizonek lanordu gehiago egiteko, emakumeak
|
etxeko
lanetara eta zaintzara bideratzen ari dira berriz, soldatarik gabe. Azken kapituluetan, ikusi dugu industriak behera egin duela, eta zerbitzuek, ostera, gora egin dutela, baina sektore horrek industriak baino lanpostu gutxiago sortzen ditu, eta produktibitate txikiagokoak (industria zerbitzuak kanpo); ondorioz, langileak sobera daude:
|
|
|
|
Etxeko
lanen eta seme alaben hezieraren antzera, emakumezkoen sexu zerbitzuak doakoa izan behar du. Diruak independentzia dakar.
|
|
|
Adierazle honen emaitza proportzio bat da, hortaz, denborari erreferentzia egiten dion neurri dezimal baten aurrean gaude. Indize hauen arabera, DAIn barnebiltzen diren ekintza multzo handien artean3,
|
etxeko
lanak eta zaintza lanak dira ekintza eremurik feminizatuenak, hots, 1 baliotik gora kokatzen diren bakarrak, aldiz, eremu maskulinizatuena lana eta prestakuntza da, urte guztietan indizea T balorearen azpitik kokatu baita, hala ere, emakumeen presentzia urteetan zehar era lotsati baina progresiboan handituz joan da (Sagastizabal eta Luxan 2015). Eta zer gertatzen da parte hartze soziopolitikoarekin?
|
|
|
Emakumeen artean, gazteenak dira lan merkatuari denbora gehien eskaintzen diotenak, izan ere, soilik adin tarte honetan adierazlea l balioaren goitik kokatu da, honen atzean emakume gazteen emantzipazio berantiarra egon daiteke5eta, beraz, etxeko eremuarekiko lotura eskasa. 35 urte artean, aldiz, adierazlea lbalioaren azpitik kokatu da emakumeen kasuan,
|
etxeko
lanen eta zaintzaren pisu handiagoaren seinale izanik. Adin tarte honetan, hain zuzen ere, zaintza lan kargak handitu egiten dira (umeen presentzia handiagoa baita).
|
|
|
Batzuetan sexismoa begi bistakoa den arren, maiz liburuen irudien eta letren barnean modu sotilagoan ager daiteke eta oharkabean pasatzen da irakurlearen adimenaren aurretik. Modu horretan, estereotipo tradizionalak(
|
etxeko
lanak eta zaintza familiarrak emakumeei zuzendutako ekintzak, botere guneetan gizonak agertzea, kolore arrosa neskentzat izatea?) indarturik geratzen direlarik. Michelek (1987) baieztatzen duenez, liburuetako estereotipo sexistek nesken eta emakumeen giza garapena (intelektuala, afektiboa...) oztopatzen dute.
|
|
|
Hiru dira azpimarratzeko aspektuak: azterketak,
|
etxeko
lanak eta jardueren haria.
|
|
|
Horrela, uko egiten diote pausoa emateari (Lillydahl, 1986). Hain zuzen ere, lanbide maskulinizatuen ohiko ezaugarri bat familia ardurekiko eskaintzen duten bateragarritasun eskasean oinarritzen da (Dugas, 2005).
|
Etxeko
lanen eta zaintza lanen ardura nagusia emakumeen bizkar egonik (Martin, 2005), emakumeen sarbidea mugatzen dute (GIP, 2005).
|
|
|
6 Denbora aurreztea Establezimendu horien ordutegiak oso zabalak dira, 8:00etatik 22:00etara kasu askotan. Gaur egungo gizartean, familia bizitza eta lana uztartzeak denbora gutxi uzten du
|
etxeko
lanak eta etxeko lanak egiteko, eta, beraz, astean ordubete baino gutxiagoan egin ahal izango da.
|
|
|
Nire gurasoek ere ez daukate lagunik. Gu jende heldua gara, ez dugu horren beharrik,
|
etxetik
lanera eta lanetik etxera, zertarako gehiago, zorte txarra izan dugu guk lagunekin, ez zaitez haiez sekula fio. Amarentzat zigorra eta garaipena da etxetik kanpo lan egitea, ez dakit bakoitzaren neurria.
|
|
|
Errementariekin loturaIkerketen arabera, Otxandioko soka dantzak errementariekin lotura zuzena du. “Andrek ez zuten jaiak ospatzeko aukera handirik izaten, nahikoa baitzuten
|
etxeko
lanekin eta gonbidatuak atenditzen”, gogoratu du Urduri dantza taldeko kideak. Baina, jaien laugarren egunean, uztailaren 22an, emakumeak kalera irteten ziren.
|
|
2018
|
|
|
Senarrak bere ofizioa badu, erretreta hartu aitzin, eta bere lanetik bestalde, Elizak eman kargua behar du bete.
|
Etxeko
lanak eta haurren eguneroko joan etorriak emaztearen gain dira. Ongi errana da, argi eta garbi, ezkontza dela lehen, ez eta diakre izaitea.
|