|
2003
|
|
|
Anagatik ez balitz, otso isolatua izango nintzen.
|
Etxetik
lanera eta lanetik etxera. Inolako bizitza sozialik gabe.
|
|
2006
|
|
|
Ane ohituta zegoen
|
etxeko
lanak eta konponketa txikiak egitera. ohitu:
|
|
2009
|
|
|
Hasieran, ohiko joan etorriak besterik ez zituen ikusi:
|
etxetik
lanera eta handik hiperrera. Otsail hasierako egun batean, ordea, zerbait aldatu zen.
|
|
|
abailduraren eta ezintasunaren ordu berean, alegia, arratsaldeko seiak ere gauerdiko hamabietako gaumin, non minutuen, orduen eta denbora ororen orratzek bat egiten duten, non hegoa ere ipar bihurtzen den eta zirkuluaren puntu guztiak erdigune, izugarrikeriaren eremuan ñabardurarako tarterik ez balego bezala: ez
|
etxeko
lanik eta ez gogoetarik, ez ordurik eta ez desordurik, ez sokasaltorik eta ez ilunabarrik, izugarrikeria bera baizik.
|
|
|
" Gure etsairik handienak beldurtzeko moduko begirada du...", hoztasun eta iluntasun berak hartuta sentitu ziren bostak, haien mututasunak eta haien keinuek –Teofilo Mariaren buru makurtzeak eta beste lau anai arreben begi ixte sinkronizatuak– ez baitzuten besterik adierazten, bostak ere gauminaren orratzak markatutako denbora itsu berean sartu balira bezala... abailduraren eta ezintasunaren ordu berean, alegia, arratsaldeko seiak ere gauerdiko hamabietako gaumin, non minutuen, orduen eta denbora ororen orratzek bat egiten duten, non hegoa ere ipar bihurtzen den eta zirkuluaren puntu guztiak erdigune, izugarrikeriaren eremuan ñabardurarako tarterik ez balego bezala: ez
|
etxeko
lanik eta ez gogoetarik, ez ordurik eta ez desordurik, ez sokasaltorik eta ez ilunabarrik, izugarrikeria bera baizik.
|
|
2013
|
|
|
«Beldurra, horixe bagenuela, bagenekien gerta zitekeela, nahiz eta neurriak hartu. Beti bide batean ibili behar zuen, ordea, Txatok,
|
etxetik
lanera eta lanetik etxera, ordu berean. Askotan hitz egiten genuen horretaz, baina zer egin behar genuen, ba?».
|
|
2015
|
|
|
Hurrengo egunean,
|
etxeko
lanak eta amak agindutako azken errekaduak egiten igaro zituen goizeko lehen orduak. Prest egon behar zen eguerdirako, kontzertura joateko.
|
|
|
ez dago etxerik denontzat, garraio publikoa gaizki dago, jantziak garestiak dira. Blokeoa dagoela, bai; baina,
|
etxetik
lanera eta lanetik etxera iristen egunero bost ordu eman behar dituena, azkenean nekatu egiten da?.
|
|
2016
|
|
|
Oakleyren arabera,
|
etxeko
lanek eta, batez ere, lanaldi osoko etxeko lanek guztiz xurgatzen dute emakumearen izaera, eta, azkenerako, ezin dira bereizi etxekoandrea eta haren lana.
|
|
|
Gaur egun, emakume beltzen eta beren langile klaseko ahizpen ikuspegitik, emakumeen askapenaren errotikako gaitzetako bat konponduko litzateke baldin eta
|
etxeko
lanen eta haurrak zaintzearen zama gainetik ken balezakete, eta gizartearen bizkarrean ipini. Haurren zaintza gizarteratu litzateke; jatorduak prestatzea gizarteratu litzateke; etxeko lanak industrializatu lirateke, eta langile klaseko jendeak aise eskuratu lituzke zerbitzu horiek guztiak.
|
|
2017
|
|
|
Fenomeno horiei gaur egungo ikuspegitik begiratuta, berez datoz erantzunak, lau mendeko emakumeen diziplinatze kapitalistaren ondoren. Emakumeen soldatapeko lanak,
|
etxeko
lanak eta sexu lan ordainduak oraindik gehiegitxotan bakoitza bere aldetik aztertzen badira ere, orain egoera hobea dugu ikusteko emakumeek soldatapeko langile gisa jasan duten bazterketak zuzen zuzeneko lotura duela etxean soldata gabeko langile gisa bete duten funtzioarekin. Hala, prostituzioaren debekua eta emakumeak antolatutako lantokietatik kanporatzea etxekoandrearen sorrerarekin lot ditzakegu, bai eta familia berreraikitzearekin ere, familia lan indarraren ekoizpenerako gune bihurtu zen heinean.
|
|
|
Europan, Bigarren Mundu Gerraren ostean, merkaturatutako emakumeek etxera itzuli behar izan zuten, soldatarik gabe lan egitera eta eskubiderik gabe (jabetza, dibortzio, hezkuntza eta lanbide eskubiderik gabe); baina, orduan, erresistentzia eta borroka politikoa piztu zen berriro ere; mugimendu feministak politizatu egin zuen egoera hura, eta kontra egin zion eredu sozial eta ekonomiko patriarkalari, zeinean emakumeak gizonen mendeko baitziren, biziraun nahi bazuten. Gauzak aldatu diren arren, gaur egun ere, emakumeak egiten ditu oraindik
|
etxeko
lanak eta zaintza lanak, nahiz eta gizona langabezian egon (Esping Andersen, 1999: 81).
|
|
|
Gaur egun, lanorduak gora egiten ari dira eta soldatak, berriz, behera; beraz, merkatuek eskulana izateko eta gizonek lanordu gehiago egiteko, emakumeak
|
etxeko
lanetara eta zaintzara bideratzen ari dira berriz, soldatarik gabe. Azken kapituluetan, ikusi dugu industriak behera egin duela, eta zerbitzuek, ostera, gora egin dutela, baina sektore horrek industriak baino lanpostu gutxiago sortzen ditu, eta produktibitate txikiagokoak (industria zerbitzuak kanpo); ondorioz, langileak sobera daude:
|
|
|
|
Etxeko
lanen eta seme alaben hezieraren antzera, emakumezkoen sexu zerbitzuak doakoa izan behar du. Diruak independentzia dakar.
|
|
2018
|
|
|
Estatu Batuetako Working Girls filmean, berriz, erakusten da zeinen erakargarria den prostituzioa unibertsitate ikasketak dituzten erdiko klaseko emakume gazteentzat baldin eta diru dezente irabazi nahi badute denbora laburrean. Prostitutek, gainera, kontatu ohi dute independentzia eta malgutasun handia ematen diela beren ogibideak, eta nahiko erraz uztar daitekeela prostituzioa
|
etxeko
lanekin eta umeen zaintzarekin. Bestalde, gaur egun, drogazaletasunak ere emakume asko bultzatzen ditu prostituziora.
|
|
|
Orain dela oso gutxi arte, kontsortzio lege izeneko ezkontza legeak zioen zerbitzaria ugazabarentzat zen horixe bera zela emaztea senarrarentzat. Hirugarren batek, axolagabekeriaz, inoren emazteari kalte egiten bazion, senarrak salaketa jar ziezaiokeen ezkontza galerengatik, zeinen barruan sartzen baitziren?
|
etxeko
lanak eta umeen zaintza ez ezik[?] emaztearen maitasuna, txera, laguntasuna, konpainia eta sexu zerbitzuak ere?. Emazte batek etxeko lanerako gaitasuna galtzen bazuen inork arduragabekeriaz kalte egin ziolako, zerbitzari bati egindako kaltearen gisakotzat jotzen zen hura, ezinbestean ekartzen baitzion kaltea ugazabari ere.
|
|
2020
|
|
|
kategoriak? Militantziaz eta lanaz gain beste zereginik ez duen militantea litzateke, hau da, lan ez ordaindua,
|
etxeko
lana eta zaintza lana egiten ez duen militantea, ziurtatua duena bere zaintza, arlo afektiboa eta soldata edo eguneroko mantenua, bazkaria eta umeen ardura. Militantzia eredu horrek, denbora bakarraren?
|
|
|
Gorabide ekonomikoaren testuinguru horretan eman zen, hain zuzen ere, baby boom delako fenomenoa ere: gizonezkoa soldatapean manufaktura lantegian (male breadwinner) eta emakumezkoa soldatarik gabeko
|
etxeko
lanen eta seme alaben arduradun, hori da eredua, hau da, eredu liberal patriarkala. Hurrengo grafikoak ez du azalpenik behar, baina familiarizazioaren ondorioa argia da:
|
|
|
Egungo eredu neoliberalean lanorduak gora egiten ari dira eta soldatak, berriz, behera; beraz, merkatuek eskulana izateko eta gizonek lanordu gehiago egiteko, emakumeak
|
etxeko
lanetara eta zaintzara bideratzen ari dira berriz, soldatarik gabe. Aurreko kapituluetan ikusi dugu industriak behera egin duela eta zerbitzuek gora, baina sektore horrek industriak baino lanpostu gutxiago sortzen ditu eta produktibitate txikiagokoak (industriako zerbitzuak kanpo); ondorioz, indarrean dagoen ereduaren arabera, langileak sobera daude.
|
|
|
|
Etxeko
lanak eta zaintza dira merkantilizazioa gutxien jasan dutenak, emakumeen eremu, naturalizatua, izan baita.
|
|
|
Publifikazio prozesua bihar bertan zabal daitekeen prozesua da, horrelako prozesu batean eskola publiko orok (eskola orok publikoa izan lukeela kontuan hartuz) jangela publikoa izan luke, bertan lan egiten duten emakumeek soldata duina irabazi lukete eta umeak eskolan bazkaltzera bultzatu litzateke, emakumeen etxeko lan karga eta lan ez ordaindua murrizteko. Horrek demokratizazioa zabaltzen du, jangela publikoek pribatuek baino janari osasuntsuagoa bermatzeaz gain, umeen eta emakumeen ongizatea handitzen dute ardatz horretan, bai jangelan lan egiten duten emakumeena baita
|
etxeko
lanetan eta zaintzan ari direnena.
|
|
|
ez dela lan bat, ez behintzat emakumeen berezko eginkizuntzat jotzen den bitartean.
|
Etxeko
lanak eta zaintza diren moduan.
|
|
|
Gizonen kasuan ez da hala gertatzen. Are gehiago, langabezian dauden gizonek ez dute bereziki handitzen
|
etxeko
lanei eta zaintzari eskainitako denbora, eta emakumeek aldiz bai.
|
|
|
Etxeko lanari dagokionez, desberdintasunak murriztu dira, baina zaintzari dagokionez ez.
|
Etxeko
lanaren eta lan ordainduaren arteko erlazioarekin hasiko gara.
|
|
|
izateko bizi duten sozializazioari zor zaio, hau da, biolentzia sinbolikoarekin lotutako kategorizazioari eta ez soilik biolentzia materialari.
|
Etxeko
lana eta zaintza lanak emakumeei txikitatik egozten zaizkien lanak dira: panpinetatik hasi, hezkuntza formaletik?
|
|
|
Baina datu horiei kapitulu honetan jarriko ditugun datuak gehitu behar zaizkie, arazoaren nolakotasuna ulertzeko. Eta horretarako, kapital ekonomikoa baino gehiago, denbora da neurtu duguna, eta denboraren erabilera ezberdindua egungo patriarkatu neoliberalaren testuinguruan kokatu, ikusi ahal izateko soldatapeko lanak kapital ekonomiko, sozial, kultural eta sinbolikoa sortzen duela eta
|
etxeko
lanek eta seme alaben, senideen eta zaharren zaintzak, emakumeek oro har ordaindu gabe egiten dutenak, ez duela inolako kapitalik sortzen.
|
|
|
LAN EZ ORDAINDUA:
|
ETXEKO
LANA ETA ZAINTZA LANA
|
|
|
Lehenik, lan ez ordaindua bi talde handitan banatu dugu:
|
etxeko
lanak eta zaintza. Eta, gero, lan arlo horietako bakoitzean beste azpitalde batzuk osatu ditugu.
|
|
|
Estherri ez zitzaion burutik pasa kontra egitea. Ordurako konturatuta zegoen mutilengan jarrita zutela gurasoek etorkizun oparoago baten itxaropena; berekiko asmoa, berriz, ofizioren bat ikasi eta, familia propioa osatu arte behintzat,
|
etxeko
lanetan eta zaintzan jardutera mugatzen zen.
|
|
2022
|
|
|
Gure ikasgela ez zen demokrazia bat, azaldu zigun Andia jaunak, meritukrazia bat baizik, askoz hobea zena. Horrenbestez, bi asterik behin edo, anabasa ederra antolatzen genuen postuak aldatzeko, azterketen,
|
etxeko
lanen eta galdeketen emaitzen arabera.
|
|
|
Eta hura zen urte hartan Andia jaunaz,
|
etxeko
lanez eta oro har institutuaz arduratu nuen azken aldia: Gabonetako oporrak zabaltzen ziren nire aurrean, hiru aste luze, hogeita bat egun, milaka minutu askatasunaz gozatzeko.
|
|
|
Gizonek ezin diote kolektiboki botereari eutsi biolentziaren eragile bilakatu gabe. Gizonak ezin dira
|
etxeko
lanen eta lan emozionalaren onuradun izan lotura intimoak galdu gabe, esaterako, haur gazteekin. Gizonak ezin dira ekonomia kapitalistaren baitan gailendu estres ekonomikoa jasan eta gizarte zerbitzuen gehiengoa ordaindu gabe.
|
|
|
Eguneroko bat idaztearena psikologo batek eman didan
|
etxeko
lanik eta aholkurik onena da.
|
|
|
Ez dut bizitza sozialik.
|
Etxetik
lanera eta lanetik etxera. Hasieran gabeziatzat neukan, eta batzuetan tristatu eta amorruz bizi dut, baina badakit bere momentuan ase ez nituen behar errealen ondorioz dela.
|
|
|
Gure lantokian hala gertatzen zen, eta baita herriko gainontzeko fabriketan ere. " Nola bateratuko dituzu
|
etxeko
lana eta kanpokoa?"," ama izatea eta lana?"," ama izan ondoren lanean jarraituko duzu?". 70eko hamarkada bukaera zen.
|
|
|
Berdintasunaren feminismoak lan handia egin zuen emakumeon biologiaren determinismoa zalantzan jartzen, baita gizon eta emakumeon arteko berdintasunaren alde ere, lan esparruan batez ere. Uler liteke
|
etxeko
lan eta ugalketa lanak errefusatzearekin eta soldatapeko lan bat izatearekin lotu izana emakumeon askapena. Gerora, ordea, desberdintasunaren feminismoak bere balioa eman die ugalketa, zaintza eta etxeko lanei, eta zalantzan jarri du kapitalismoak eskaintzen dizkigun soldatapeko lanek gure askapena laguntzen ote duten.
|
|
2023
|
|
|
Marrazkilaria eta aita, neurri berean. Nire denbora
|
etxeko
lanetan eta eginkizun artistikoen artean banatzen dut. Pantaila grafikoaren aurrean ez nagoenean, edota komikiak, haurrentzako liburuak edota animazio filmetarako dekoratuak egiten ari ez naizenean, mendira joaten naiz paseatzera edo PS4an jolasten dut.
|
|
|
Ez zeuden etxean gelditzeko, ohituak zeuden hamabi urtetatik gizonezkoen pare lan egitera, eta ez portzierto leku txukunetan, oihal denda batean esaterako, ezpada kordeldegian edota kontserba fabrikan. Izugarri atsegin nuen haiei entzutea, lantokiari buruzko galderak egitea, eta kontatzen zidaten txirrinak jotzen zuela, uniformea eraman behar zutela derrigor, kontramaistra bat zeukatela eta denak barre algaraka aritzen zirela elkarrekin gela berean, eta niri begitantzen zitzaidan haiek ere eskolara joaten zirela, baina
|
etxeko
lanik eta zigorrik gabe. Hasieran, eskolako maistrak –izaki bikain eta aparteko haiek– miresten hasi baino lehenago, jabetu aurretik ozpinetakoak potoetan sartzen jardutea ez zela hain hain ogibide ederra ere, ondo baino hobeto irizten nion nire izebak bezalakoa izateari.
|