|
2010
|
|
|
Berdela harrapatzeko sasoia iritsi da eta ondoren antxoarena
|
dator
. AZTI Itsas Ikerketa zentroko biologoek diote arrantzaleek zuhur jokatu behar dutela itsasoratzean.
|
|
|
Zenbait enpresa pribatuk eta erakundeek osatzen dute Azti. Punta puntako teknologia erabiliz, nazioarteko erreferentzia bihurtu da ikerketa zentroa. Uneotan mundo osoko itsasoa ari dira aztertzen Pasaiako gunean, 6 herrialdeetatik
|
etorritako
ikerlari zientifikoak. Berdelaren, antxoaren zein hegaluzearen migrazioak zergatik gertatzen diren jakin nahi dute.
|
|
|
Kapitaina: Hiru egunerako baino ez gara
|
etorri
eta hiru ordu emango ditugu hemen.
|
|
|
Kapitaina: Bai, hiru edo lau aldiz
|
etorri
naiz kostaldera, Nojara. Barkuaren beste kapitaina Espainiako neska batekin ezkonduta dago, eta etxea dute han.
|
|
|
Urteak urteak
|
etorri
, ontzi berritu eta lehiakorragoak eraikitzeko, teknologia berrietara egokitzen jakin dute: ontziak, arrantza ontziakâ? ¦
|
|
|
Orensera joko dugu, estatuko izozte enpresa garrantzitsuenetariko bat ezagutzera, MONTE KALAMUA. Bertan, Indiako Ozeanotik
|
datozen
milaka atun kilo deskargatu eta maneiatzen dituzte, gure etxera ontziratuta heldu dadin.
|
|
|
CARLOS: Eskumuturreko batzuk dauzkagu aurten, zenbaki bat dutenak, gurasoak hondartzara
|
datozenean
umeei jartzeko. Haur hori galtzen bada, beraren datuak badauzkagu eta baita gurasoen telefono zenbakiak ere, larrialditik ateratzeko.
|
|
|
ALEJANDRO: Lagun bat nuen hemen sorosle lanetan eta haren atzetik
|
etorri
nintzen.
|
|
|
Azken urteotan, gero eta arrantzale gutxiago daude, eta lanpostu horiek atzerritik
|
etorritako
langileekin bete dira, gehienetan Senegaletik etorritakoekin. Arrantzale zaharrek esaten dute hemengo gazteek ez dutela nahi itsasora irten.
|
|
|
Azken urteotan, gero eta arrantzale gutxiago daude, eta lanpostu horiek atzerritik etorritako langileekin bete dira, gehienetan Senegaletik
|
etorritakoekin
. Arrantzale zaharrek esaten dute hemengo gazteek ez dutela nahi itsasora irten.
|
|
|
Hau ezagutzeko beti izan dut.
|
Etorri
, gustatu eta bertan geratu nintzen.
|
|
|
IBON: Hona
|
etorri
eta segituan ontziratu al zinen itsasoan lana egiteko?
|
|
|
Lehenengo Almeriara jo nuen, uzta biltzen lan egitera. Paperak lortu nituenean
|
etorri
nintzen hona, aurrena Oriora eta gero handik Getariara.
|
|
|
YOUSSOUF: Begira hor
|
dator
nire ontzian dabilen bat.
|
|
|
YOUSSOUF: Bai, goazenâ? ¦â? ¦Ongi
|
etorri
gure etxera.
|
|
|
YOUSSOUF: Gaur nire familia bisitan
|
dator
, Iruñean bizi diren herritar batzuk.
|
|
|
IBON: Bazkaltzera bakarrik
|
etortzen
da.
|
|
|
YOUSSOUF: Arraina ez da
|
etortzen
batek nahi duenean. Bila joan behar da eta batzuetan baldintzak aurkakoak izaten dira.
|
|
|
Kaixo eta ongi
|
etorri
gure saiora, KRESALA ra. Gaur Mundakan gaude, Busturialdea eskualdean, besteak beste, ezker olatua dela-eta mundu osoko surflariek ezagutzen duten herrian.
|
|
|
IBON: Ura gora
|
dator
eta eremu hau guztia, ordubete inguruan, urak estaliko du. Hementxe bertan hiruzpalau ubide ikus ditzakegu..
|
|
|
Ea nor den harroago, soroslea edo ni, eta hori ez da kontua. Gu hona lanera
|
gatoz
, arriskuak non dauden esatera, eta zuk obeditzea nahi dut. Ez nago hemen zuri igandea edo hondartza eguna izorratzeko. Ezta gutxiago ere!
|
|
|
Kaixo, ongi
|
etorri
KRESALA ra! Gaurkoan ez gara Euskal kostaldeko herri batera etorri â? ¦ Bilbotik Portugaleteraino eramango gaituen itsasontzi honetara baizik!
|
|
|
Kaixo, ongi etorri KRESALA ra! Gaurkoan ez gara Euskal kostaldeko herri batera
|
etorri
â? ¦ Bilbotik Portugaleteraino eramango gaituen itsasontzi honetara baizik!
|
|
|
KRESALAren jarraitzaile sutsu zaretenok dakizuen legez, astero astero, gure erreportajeetan irudi bereziren bat agertzen da, gainerako irudiekin bat ez
|
datorrena
.
|
|
|
izango da. Sariak ere izango dira zuentzat.
|
Datozen
saioetan izango duzue berri gehiago.
|
|
|
Kaixo! Ongi
|
etorri
! Gaur Kresala saioaren talde osoa Bizkaiko kostaldean dagoen beste herri batera etorri gara.
|
|
|
Ongi etorri! Gaur Kresala saioaren talde osoa Bizkaiko kostaldean dagoen beste herri batera
|
etorri
gara. Gorliz-era.
|
|
|
Beti ahalegintzen naiz basua erdi beteta ikusten. Une horretan, egin ditudan entrenamenduak
|
datozkit
burura. Nik beti diot lasterketa baino gogorragoa, guzti hau jasateko egin behar ditudan entrenamenduak direla.
|
|
|
Virginia Asko maite dut. Bidaia baten ondoren edo madrilen bizi izan nintzenean, hona
|
nentorren
bakoitzean, Sopelako taberna batera joaten nintzen zerbait hartzen nuen bitartean, itsasoari begira orduak eta orduak emateko!!! itsasoarekin harremana duen edozer gustatzen zait. Batzuetan esaten didate ea itsasoan sartzeko beldurrik ez dudan.
|
|
|
Hawaiko probatik, Morton neuroma nahi baino arazo gehiago ari da ematen, eta horrexegatik denboraldi hasieran nahiko motel hasi nintzen. Entrenamendu motzak egiten nituen eta gero istripua
|
etorri
zen.. hagin batzuk jauzi, belaunean min hartu â? ¦.
|
|
|
Virginia bai, mallorkan egin genuen konzentrazioan aurrez aurre
|
zetorren
kotxe baten kontra jo, eta aurreko bi haginak galdu nituen
|
|
|
Zergatik? Agian anfibio batetik
|
datorrelako
gizakia, hau da itsasoarekin zer ikusi zuzena izan dezakegulako. Ikerketa horretan ari da lanean Joge Ribero idazle, filologo eta aurrehistorialaria.
|
|
|
Historiador hombre: Ni erdalduna naiz, Valladoliden jaioa eta lau urte nituela
|
etorri
nintzen hona lehenengo aldiz Zumaiara eta nahiz eta ume moko bat izan, hasieratik izan nuen sensazio ona, toki berezia zela konturatu nintzen, zoragarria eta esan dezaket txikitatik maitemindu nintzela Zumaiaz.
|
|
|
Historiador hombre: Mila bederatziehun eta laurogei ta lauan hasi nintzen Gizadiaren sorburuari buruzko ikerketak egiten eta argi eta garbi ikusi nuen lehenengo gauza zera izan zen, gizakia itsasotik
|
datorrela
, uretatik â? ¦ Lurra urpean zegoen erabat, ez zegoen kontinenterik ezta uharterik ere â? ¦ guztia urpean zegoen, itsasoa zegoen bakarrik eta gero milioika urte igarota lurrak azaleratzen hasi ziren â? ¦
|
|
|
Nire tesia, gaur egun onartua dagoenaren guztiz kontrakoa da eta dio ugaztun guztiak uretatik
|
gatozela
â? ¦ nire tesiak dio tximuaren kontu hori zentzugabekeria ikaragarria dela, ez duela sinesgarritasunik eta gure benetako arbasoak animalia anfibioak zirela â? ¦
|
|
|
Historiador hombre: Antzinako denboretan itsasgizonei eta adimen handikoei atentzioa deitzen zieten izurdeekin zuten bat
|
etortzea
, nola jarraitzen zieten arantzaleei, gertutik â? ¦ horiek dira gure benetako arbasoak, anfibioak â? ¦
|
|
|
Inork ez du gauza bat kontutan izan, Espainiako Iparraldean, penintsulako iparraldean, Kantauriko kostaldean, planeta osoan ez beste inon daudela etxeetako fatxadetan ikus ditzakegun armarriak â? ¦ itsaslaminak zeuden armarri horien oinarrian eta horrek esan nahi du gure sorburua zela, hau da, animalia anfibiotatik
|
gatozela
â? ¦
|
|
|
Mari â? , euskal elezaharretan
|
datorrena
. Hori da itsas jainkosa, Mari, hortik Maria â? ¦ Kristoren ama â? ¦ hori guztia toki beretik dator.
|
|
|
, euskal elezaharretan datorrena. Hori da itsas jainkosa, Mari, hortik Maria â? ¦ Kristoren ama â? ¦ hori guztia toki beretik
|
dator
.
|
|
|
Itsas aintziretan sortu zirelako lehenengo giza elkarteak!... hurrengo pausua, mundo osoko ikerlariek emango dutena da. Euskal Herrira
|
etorriko
dira ikertzera, zehazki toki honetara, Zumaiara. â? ¦ egunen baten hemen sakonean induskatuko dute eta diodan guzti honen aztarnak aurkituko dituzte â? ¦ hemen edota hemendik oso gertu, Zumaiako lur azpian.
|
|
|
URETARA IRTETEKO ORDUA 7,30 EDO ZORTZIRAK LAURDEN GUTXI IZATEN DA, ORDUANTXE
|
ETORTZEN
DA AZKENA. BAINA AURRETIK PESAK ETA BESTELAKO ARIKETAK EGIN BEHAR DITUGUNEZ, LEHENAGO ETORRI BEHAR DUGU.
|
|
|
URETARA IRTETEKO ORDUA 7,30 EDO ZORTZIRAK LAURDEN GUTXI IZATEN DA, ORDUANTXE ETORTZEN DA AZKENA. BAINA AURRETIK PESAK ETA BESTELAKO ARIKETAK EGIN BEHAR DITUGUNEZ, LEHENAGO
|
ETORRI
BEHAR DUGU.
|
|
|
Bilbotik 21 kilometrora dago. Ikusgarria da kanpotik
|
datozenentzat
, dituen balore botanikoengatik: padurak, ur biziak, hondar fineko dunak, ekipamenduak, jolastokiakâ? ¦
|
|
|
Itxaro: Askotan
|
etortzen
zaren horietakoa zara?
|
|
|
Hombre Otro: Nire lehen aldia da, beraiekin
|
nator
haur txikiei laguntzeko.
|
|
|
Kaixo eta ongi
|
etorri
Kresalara. Datozen 40 minutuetan Euskal Herriko txoko berezienetako batetik jardungo dugu. Gaztelugatxen gaude, bazter guztietatik historia darion toki batean...
|
|
|
Kaixo eta ongi etorri Kresalara.
|
Datozen
40 minutuetan Euskal Herriko txoko berezienetako batetik jardungo dugu. Gaztelugatxen gaude, bazter guztietatik historia darion toki batean...
|
|
|
Ongi
|
etorri
beste aste batez KRESALA ra, ETB k itsasoari eskainitako tartera. Gaur Bizkaiko kostaldera etorri gara, hain zuzen ere EA-ra, eta hemendik txoko eta paraje eder askoak erakutsi dizkizuegu.
|
|
|
Ongi etorri beste aste batez KRESALA ra, ETB k itsasoari eskainitako tartera. Gaur Bizkaiko kostaldera
|
etorri
gara, hain zuzen ere EA-ra, eta hemendik txoko eta paraje eder askoak erakutsi dizkizuegu. Gainera, ISPASTER-era ere joango gara.
|
|
|
Lehenengo lehiaketara heldu, eta han zeuden Kevin Slater eta nire idolo guztiak. Orain dela hamabost urte Zarautzera
|
etortzen
ziren, eta ni beti ibiltzen nintzen euren atzetik. Haiekin egotean, noraino iritsi zaren jabetzen zara.
|
|
|
Unai: Nik ekaitz gogorra
|
datorrela
esango nuke
|
|
|
Gustura. Aurretiaz geneukan helburu guztiak betetzea lortu dugu eta gainera zortzi marinel eta zortzi lagun
|
gatoz
.
|
|
|
Ez duzue sinestuko, baina oso gau polita izan dugu. Zeru izartsua eta haize onarekin baina beno, ez
|
dator
gaizki. Orain itsasontzia garbitzen zaigu, eta ordu erdian eguzkia aterako da.
|
|
|
Basurko: Begira, hor
|
dator
eguzkia!
|
|
|
Kaixo lagunok, gaur ere hemen gaude gure asteroko hitz orduan hutsik egin gabeâ? ¦Ongi
|
etorri
KRESALA raâ? ¦Gaurko saioa aurkeztera Donostiara etorri gara, hain zuzen ere, Igeldora.
|
|
|
Kaixo lagunok, gaur ere hemen gaude gure asteroko hitz orduan hutsik egin gabeâ? ¦Ongi etorri KRESALA raâ? ¦Gaurko saioa aurkeztera Donostiara
|
etorri
gara, hain zuzen ere, Igeldora.
|
|
|
Kaixo eta ongi
|
etorri
KRESALA ra beste aste batezâ? ¦Gaur Getariara etorri gara, Gipuzkoako kostaldeko herri zoragarri honetara.
|
|
|
Kaixo eta ongi etorri KRESALA ra beste aste batezâ? ¦Gaur Getariara
|
etorri
gara, Gipuzkoako kostaldeko herri zoragarri honetara.
|
|
|
Ana: Zer jende mota
|
etortzen
da hona, Bartzelonara?. Itsas aretoa da, hemen denetarik aurki dezakegu.
|
|
|
Javier: Orain, Krisia dela eta jendea begiratzera
|
dator
gehien bat eta ea pagotxaren bat aurkitzen duen. Baina normalean Bartzelonako jendea begirada bat ematera etortzen da.
|
|
|
Orain, Krisia dela eta jendea begiratzera dator gehien bat eta ea pagotxaren bat aurkitzen duen. Baina normalean Bartzelonako jendea begirada bat ematera
|
etortzen
da. Urte asko daramat hemen eta ikustera etortzen dira, oso azoka esanguratsua da-eta.
|
|
|
Baina normalean Bartzelonako jendea begirada bat ematera etortzen da. Urte asko daramat hemen eta ikustera
|
etortzen
dira, oso azoka esanguratsua da-eta. Honelako ontziak ez dira egunero ikusten.
|
|
|
Honelako ontziak ez dira egunero ikusten. Beraz ikustera
|
etortzen
dira, baina badaude Bilbotik, Madrildik edo estatuko beste leku batzuetatik edo Europatik etortzen direnak ere. Ontziak lehorrean ikustea, denak batera, marka eta prezio desberdinetakoak... Horrelakorik ez dago beste inon.
|
|
|
Honelako ontziak ez dira egunero ikusten. Beraz ikustera etortzen dira, baina badaude Bilbotik, Madrildik edo estatuko beste leku batzuetatik edo Europatik
|
etortzen
direnak ere. Ontziak lehorrean ikustea, denak batera, marka eta prezio desberdinetakoak... Horrelakorik ez dago beste inon.
|
|
|
Askorentzat, baina Andyrentzat bereziki, Mundaka tokirik gogokoenetarikoa zen. Jende askok esaten du asko aldatu dela. Baina noski, hona irabazten
|
etorri
zenean 20 urte zituen eta orain 32 Hamar urte. Aldatzea normala da, ezkondu egin da, zentzatu egin da â? ¦ nik benetako gizon bat ikusi nuen, beharbada txapelketa gehiago irabazteko moduan.
|
|
|
Amancio: Itsasontziak normalki, 60 egun egiten ditu itsasoan eta portura
|
datozenean
60 egun horietan sortu diren arazo guztiak konpontzen saiatzen gara. Hemen ez dago ordutegirik, portuan ez dago ordurik.
|
|
|
Unai: Eta ordu hauetan
|
etortzea
â? ¦
|
|
|
Pedro Luis: Ordu hauetan
|
etorri
behar da. Nik uste dut lanbide honetako azken arrain saltzaileak garela. Ea nori esaten diozun igande baten lanera etortzeko.
|
|
|
Ordu hauetan etorri behar da. Nik uste dut lanbide honetako azken arrain saltzaileak garela. Ea nori esaten diozun igande baten lanera
|
etortzeko
.
|
|
|
Unai: Gasteizen ere jakin dezatela, hemen dago proba, bera hona
|
etortzen
dela produktu onak eta freskoak erostera.
|
|
|
Hori da. Askotan bertara
|
etortzen
zara eta esaten duzu, zer egiten dut nik hemen. Gaur arraina dago baina hiru edo lau kaxarekin bakarrik itzultzen zarenean, zer?
|
|
|
Pedro Luis: Gehienak kanpotarrak dira arrantzaleei ezin dietelako benetan ordaindu, ordaindu lieketena. Jende hau
|
etorri
behar da eta jende honi esker eusten zaio honi. Niri hala iruditzen zait behintzat.
|
|
|
19 mendearen bigarren erdian, italiar kontserbagileak euskal kostaldera
|
etorri
ziren kalitatezko lehengai on eta merkearen atzetik. Hala, kontserba industriak sekulako gorakada izan zuen.
|
|
|
Jo dezagun, orain, Italia utzi eta Euskal Herrira
|
etorri
ziren familia horietakoak ezagutzera.
|
|
|
Amancio: Bai normalean denboraren ondorioz, bi hilabeteko kanpaina egitetik
|
datoz
, gilak gastatuta egoten dira.
|
|
|
Kaixo lagunak. Gaur KRESALA Plentziara
|
etorri
da, jatorrian PLASENCIA DE BRUTON izena zuen kostaldeko herri dotorera.
|
|
|
Jose Enrique: .. eta itsasoratzean ez ginen bat
|
etortzen
!
|
|
|
Jesus Vila: oso gutxitan!... bukaeran, azkeneko urteetan orduan bai, Ternuan genbiltzanean ¡ â? ¦ batek ostra kaja bat ekartzen zuen, beste honek ganbak ekartzen zituen, besteak beste zerbait â? ¦ eta hona
|
etortzen
ginen!
|
|
|
Maixa: hona
|
etortzen
zineten?
|
|
|
Jose Mari: jende asko
|
etortzen
zen!
|
|
|
Jose Antonio: hona denetik
|
etortzen
da!
|
|
|
Maixa: baina hona jende asko
|
etortzen
da ardoak eta patarra erostera!
|
|
|
Jose Mari: Arzak
|
etortzen
da bai!
|
|
|
Eskerrik asko itsasoari buruz kontatu dizkiguzuen bizipenengatik, itsas gizon handiak zarete eta! ... eta Jose marik gonbidatzen bagaitu
|
etorriko
gara berriz ere kontu kontari aritzeko!
|
|
|
Kaixo lagunak. Gaur KRESALA beste behin PASAI DONIBANE ra
|
etorri
da, itsasoarekin eta itsasoko kresalarekin lotura handia izan duen eta duen herrira. Hemendik aurkeztuko ditugu interes biziko hainbat erreportaje.
|
|
|
Xabier: Nik Joxe Mari umetatik ezagutzen dut, akordatzen naiz bere gurasoekin
|
etorri
zenean, bere aita batez ere gizon serioa zen baina gurekin detállea izan zuen. Ni San Pedron ibili nintzen arraunean eta hark urteko egun guzietan, entrenatzen genuenean, ardoa doan ematen zigun!
|
|
|
Bera erriberako arotza zen, Donostiarra, kaian bizi zena; eta Pasaira barkuak ekartzeko adorea izan zuen eta hamaika itsas ontziz osatutako flota izan zuen. Gizon hau joan den mendean
|
etorri
zen eta bizia eman zion gune honi â? ¦ baserria erosi zuen â?. Trintxer â?
|
|
|
Andonaegi Pasaira
|
etorri
zela eta horregatik Trintxerpek ehun urte dauzka!
|
|
|
egin duzu soldaduska?...
|
Etorri
nirekin, esan zidan eta nire itsas bataioa Ternuara egindako bidaia izan zen!
|
|
|
Kaixo eta ongi
|
etorri
Santurtzitik, kresal kutsua darion Bizkaiko herri eder honetatik. Hurrengo minutuetan hemendik aurkeztuko dizkizuegu itsasoarekin lotutako hainbat istorio.
|
|
|
HOMBRE 1: Urtero
|
etortzen
ziren gizon haietako asko hemengo neskekin ezkondu ziren eta familiak eratu zituzten. Horren ondorioz, bertako ohiturak hartzen hasi ziren, kakotx artean esanda.
|
|
|
Oliveri Getarian eta Zumaian; eta Marino Ondarroan. Kontuan izan behar dugu diru apur batekin
|
zetorren
jendea zela, eta diru horrekin zer egin zuten. Antxoa harrapatzen zutenei, oso eskura eta oso erraz zeukaten arraina izanda, sardinaren prezioan ordaintzen zieten, sardina baitzen sasoi hartan interesik handiena zuen espeziea.
|
|
|
Bazen taberna bat, Vittorio jatetxea. Hara joaten zen Calas andrea
|
etortzen
zenean, edo María del Mónaco. Normalean, hilean behin elkartzen ziren, eta nire aitonak eraman egiten ninduen. Hirurogei italiar inguru elkartzen ziren.
|
|
|
Normala denez, bizimodua euren artean egiteko joera zuten. Orain dela 120 edo 130 urte Italiatik
|
etorritako
pertsona bat, siziliar bat, hizkuntza ez zekiena, kultura ezberdina eta hizkuntza ezberdina dituen herrialde batera zetorrena, normala denez bere kidekoekin egongo da lotuago.
|
|
|
Normala denez, bizimodua euren artean egiteko joera zuten. Orain dela 120 edo 130 urte Italiatik etorritako pertsona bat, siziliar bat, hizkuntza ez zekiena, kultura ezberdina eta hizkuntza ezberdina dituen herrialde batera
|
zetorrena
, normala denez bere kidekoekin egongo da lotuago.
|
|
|
HOMBRE 2: Hona heltzeaz batera Sizilia
|
etortzen
zait gogora. Siziliara heldu eta hamar egunera, Ondarroarekin gogoratzen hasten naiz.
|
|
|
1 Aurreko mendean antxoa kontserbaren industria sustatzera Siziliatik Euskal Herrira
|
etorri
ziren familietako oinordekoekin hitz egingo dugu.
|
|
|
Itsasertzeko herri txikitxo bat da, oso polita, eta jendea gazitzetik bizi izan da. Halako baten jakin zuten hemen, Bizkaiko Golkoan antxoa ugari eta handia zegoela, eta hona
|
etortzen
hasi ziren.
|
|
|
HOMBRE 1: Alfredoren enpresa da hona
|
etortzen
hasi ziren enpresen prototipoa. Bai bere aitaren aldeko aitona bai amaren aldekoa gazitzetik bizi ziren.
|
|
|
HOMBRE 2: Aitona semeekin
|
etorri
zen. Hiru seme ziren, euretako bat nire aita, eta antxoa latak egiten hasi ziren.
|