|
2001
|
|
|
antropologoa, filosofoa, zientzialaria, era guztietako langile den gizakia, gizakia denez, besterik gabe. Gero
|
dator
gizakiaren izaeraren zehaztasunak eta era guztietako jardunak —banaka eta taldeka— jorratzea, antropologia osoa eta kosmos osoa —zientzia guztiak— gizakiagan. Eta antropologiaren barruan filosofia.
|
|
2002
|
|
|
Argitasun handiko alderdi batetik
|
datorrenean
gizakiaren begia esparru ilunera mantso mantso egokitzen denez, errepide tarte batzuetan gaizki proiektaturik dauden argiteriek itsudurak sortarazten dituzte gidariengan.
|
|
|
Eredu entzungarrien sarea da hizkuntza, urteen joan
|
etorrian
gizaki talde batek sortua dena eta erabiltzen den tokian arautua izan dena, gizakiek euren beharrizan komunikatiboak asetu ahal izateko. Urteen poderioz, jakina, aldatu egin daitezke nola soinuak eta sinboloak hala esangura sareak; baina, normalean, aldaketa komunikatibo horiek hizkuntza horren erabiltzaile den giza taldearen aldaketa sozialekin zuzen zuzenean erlazionaturiko aldaketak izaten dira, ez espeziearen aldaketa genetikoekin.
|
|
2003
|
|
|
Bereizketa hori hagitz oinarrizkoa da, eta, horren ondorioz, botereok berez Jainkoarengan batu arren, horrek giza itxura hartu eta espiritu erregetza berrezartzeko asmoa erakutsi zuenean, ez zuen bere boterea erabili denbora boterearen gainetik; halaber, erakutsi zituen boterea eta handitasuna beti izan ziren lurreko erresuma bati ondo zetozkion botere eta handitasunaren kontrakoak. Alde batetik, espiritu erregetzaren jainkozko handitasuna gailendu zuen, beraren doktrinako egiek emandako argiaren bidez, eginiko mirarien loriari esker, eta profetek iragarritako etorreraren inguruabar guztien bitartez; inguruabarrok ziren printze baketsu baten erregetzan izan beharrekoak; printze hori
|
zetorren
gizakiei ondasunak emateko, baina ez euren artean bereizketa sortzeko ondasunak. Beste alde batetik, Jainkoak ez zuen erabili bere denbora boterearen seinalerik, ez zituen bere eginkizunak gauzatu eta uko egin zion bi neba arreben artean epaile izateari, horietako batek halaxe eskatu arren.
|
|
|
bata, Jainkoaren mendeko izatea, gizakiak Jainkoaren aginduak bete behar dituelako, eta, bestea, gizakiak askatasunez jardutea, hori ere Jainkoaren nahia baita. Hori dela eta, betebehar mota hauek guztiak bat
|
datoz
gizakiaren izaerarekin eta gizaki horrek bizitza honetan duen egoerarekin.
|
|
|
Arrazoimena bete eta, horrekin batera ere, borondatea mugiarazten dute. Hortik
|
dator
gizakiak, orokorrean, euron bitartez beteagoak eta jakitunagoak egotea, beste zientzietako egien bidez baino.
|
|
2004
|
|
|
Honetaraz gero, galdera batek asaldatzen gaitu: nondik
|
datorkio
gizakiari etika ikasi eta irakatsi ahal izatea. Hartarako duen berezko ahalmen bati (edo batzuei) esker, erantzungo zuketen gure filosofo greziarrek, aipatu galdera eta erantzuna garbiro formulatu ez bazituzten ere, guk dakigula.
|
|
|
Ezin pentsa daiteke gizakirik (hots, giza mintzamenaren jabe denik) gizarterik gabe. Gizartetik (giza-artetik, alegia)
|
dator
gizakia, berez eta halabeharrez. Adimenaren eboluzioa eta arrazoimenaren gauzapena ezin ere daitezke irudika gizarterik gabe.
|
|
|
Estagirakoaren aipatu definizioan, haatik, hizkuntza zein arrazoimena adierazten du, ezbairik gabe, testuingurua ikusirik. Antropologo, etologo eta hizkuntzalariak bat
|
datoz
gizakiak berezko duen artikulazio bikoitzeko hizkuntza (giza hizkuntza) beste animalien lengoaia ezberdinetarik bereizteko. Mintzamen boteretsu horri esker, hain zuzen, garatu ahal izan da arrazoimen logiko formala, besteak beste.
|
|
|
Diogunarekin ez gara erlatibismoari bihotz ematen ari, gizakiaren berezko izatea deskribatzen ari gara, den bezala, den osoa horrenbestez agortu ez badugu ere, zorionez. Nondik
|
datorkio
gizakiari errotikako anbibalentzia hori. Arestian iradoki dugun" hondogabetasunetik", erantzun dezakegu, L. Cencilloren terminologiaz baliatuz.
|
|
2005
|
|
|
Humboldten proiektu antropologikoaren ezaugarri garrantzitsuena, seguruenik, honako hau izango litzateke: berak ez du gizakiari buruzko" ezagutzarik" (Menschenkenntnis) kontsideratzen, baldin eta hau ez
|
badator
gizaki horren" humanizazioarekin" (Menschenbildung) lotuta. Batetik badaki, giza-historizitatea onartzen duen momentutik, gizakia betiereko eraldaketan dauden giza-indibidualitate ezberdinen baitan bakarrik dela erreala eta, honengatik, baita ere ezinezkoa dela berari buruzko behin betiko ezagutza lortzea.
|
|
2006
|
|
|
Hortaz, ez da inondik inora ezinezko uhinok beste giza garun batean beste pentsamendu prozesu batzuk sortzea, irakurririko nahiz entzuniko hitzek egiten duten bezala. Egitez, gizakiek Bergerren uhinek bideratzen duten pentsamendua ulertzea, bat
|
dator
gizakiek hotsezko morfema baten soinu uhinek gauzatzen duten mintzoa ulertzearekin, edo morfema grafiko batek proiektaturiko argi uhinek gauzatzen dutena (hauek ere elektromagnetikoak bestalde). Eta Kojevek hemen azpimarratzen du puntua ez dela telepatia onarraraztea, edo telepatiaren gainean esaten eta egiten diren tentelkeriak salatzea, baizik garbi uztea solaskidearen jarduna ulertzea mirari bat dela eta ez diola mirari izateari utziko nahiz eta ulertze prozesuaren ezkutukiak eta xehetasunak goitik behera azaldu ahal izan.
|
|
2009
|
|
|
Galdera hori erantzuteko beste hau erantzun genuke: nondik
|
datorkigu
gizakioi giza komunitatea sortzeko eta eratzeko ahalmena. Hori da, hain zuzen, filosofiak egiten duen funtsezko galdera.
|
|
2010
|
|
|
zen. (ON) Beste planeta batetik
|
etorritako
gizakia dirudi.
|
|
|
Bakardade sentsazioa, bestearen? kontzientzia urritik
|
datorkio
gizakiari.
|
|
|
Zergatik? Agian anfibio batetik
|
datorrelako
gizakia, hau da itsasoarekin zer ikusi zuzena izan dezakegulako. Ikerketa horretan ari da lanean Joge Ribero idazle, filologo eta aurrehistorialaria.
|
|
|
Aitortzen ditu, berebat, eta bereak balira legez eskatzen ditu kanon sakratuak eta Aita Santuaren dekretuak, kontzientziarako lotesle diren heinean, horiek baitira betiko salbaziorako bideak. Horrexegatik, Jainkoaren argiaz bilatzen du lege horietan lehen jatorria eta azken xedea, hau da, nola datozen horiek Jainkoarengandik bertatik; hainbatez, eurak emateko ahala Berarengan dago eta Berarengandik
|
datorkie
gizakiei, dela bide naturaletatik, dela naturaz gaindikoetatik. Arean ere, gizaki horiei eragin die horrek, eta eurekin ari da une oro elkarkidetzan.
|
|
|
Horrexegatik, Jainkoaren argiaz bilatzen du lege horietan lehen jatorria eta azken xedea, hau da, nola datozen horiek Jainkoarengandik bertatik; hainbatez, eurak emateko ahala Berarengan dago eta Berarengandik
|
datorkie
gizakiei, dela bide naturaletatik, dela naturaz gaindikoetatik. Arean ere, gizaki horiei eragin die horrek, eta eurekin ari da une oro elkarkidetzan.
|
|
|
Barnean, dena betetzen da eta Zeru Berriaren eta Lur Berriaren artean
|
dator
GIZAKIA.
|
|
2011
|
|
|
Bakardade sentsazioa" bestearen" kontzientzia urritik
|
datorkio
gizakiari.
|
|
|
Hala ere, Heideggerrek dioenez, nuklearra, teknikoa edo informaziozkoa bezalako indarrek, gizakiak pilatu, estutu eta dandarrez daroatzatenak, aspaldi gainditu zuten gizakiaren borondatea eta kontrola, ez
|
baitatoz
gizakiarengandik. (...)
|
|
2012
|
|
|
Hori indibiduoariez dio gizarteak, historiak, etabarrek ematen, baizik eta «bera izate hutsagatik, bere zereginik gabe, hain zuzen kontra bai gizartearen eta bai gizadiaren historiafaktikoarekiko ere, da» kontzientzia hori. Erlijioak, Jainkoaren seme alabak garelako, edo Kantek, moralitatearen iturri garelako, indibiduoa sakratua dela ulertzen da.Hortaz, nondik
|
dator
gizakiaren duintasunaren ukiezintasuna? «Gizaki norbanakoedo pertsonaren duintasunaren ukiezintasun horren inspirazioa erlijiotik hartu da, agerian dago.
|
|
|
Hori indibiduoariez dio gizarteak, historiak, etabarrek ematen, baizik eta «bera izate hutsagatik, bere zereginik gabe, hain zuzen kontra bai gizartearen eta bai gizadiaren historiafaktikoarekiko ere, da» kontzientzia hori. Erlijioak, Jainkoaren seme alabak garelako, edo Kantek, moralitatearen iturri garelako, indibiduoa sakratua dela ulertzen da.Hortaz, nondik
|
dator
gizakiaren duintasunaren ukiezintasuna? «Gizaki norbanakoedo pertsonaren duintasunaren ukiezintasun horren inspirazioa erlijiotik hartu da, agerian dago.
|
|
2015
|
|
|
b) Hondakin berriak botatzera
|
datozen
gizakiei kosk egin; zerbaitetarako dute
|
|
|
50 hamarkadan, lan bila, bizi baldintza hobeen bila…eta 39ko gerratetik ihesi munduan barrena? Ez al gara ba honetan ere uste baino berdinagoak? Ia gurera
|
datozen
gizakiak hartzeko garaian ere duintasunean berdintzen garen, eta sufrimendu latz honi bukaeraren hasiera ematen diogun.
|
|
2016
|
|
|
izan erlijioek gizakiaren sorrerari buruz ziotena onartzeko. Baina nondik
|
dator
gizakia. Eta nola
|
|
|
Nondik
|
dator
gizakia. Zer etorkizun du gure espezieak?
|
|
|
Nondik
|
dator
gizakia. Zer etorkizun du gure espezieak?
|
|
|
Nondik
|
dator
gizakia. Zer etorkizun du gure espezieak?
|
|
|
Nola sortu zen bizia? Nondik
|
dator
gizakia?
|
|
|
b) Hondakin berriak botatzera
|
datozen
gizakiei kosk egin; zerbaitetarako dute ahoa!
|
|
|
Hilda egonik ezin dira bien artean harreman desorekatu edo menpekotasunezkoak sortu. Gizakiak euren kabuz eta ekimenez erabakitzen dute jentilen ereduaren arabera bizitzea, ereduari bikaina irizten diotelako, eta inoiz haiek bezain zintzo ez direnean, jentilak hilik daudenez ez dira
|
etorriko
gizakiok zigortzera, eta ondorio bakarra izango da behin eta berriz errepikatzea ohiko topikoa: Jentilak, kristauak baino kristau hobeak ziren.Munduak ez du hobera egiten okerrera baizik. Hilda daudenez, ezin da esan jentilek egitasmo bat edo eredu bat dutenik gizakientzako.
|
|
2017
|
|
|
Urte luzez, zientzialariek ez zuten arazorik izan erlijioek gizakiaren sorrerari buruz ziotena onartzeko. Baina nondik
|
dator
gizakia. Eta nola eboluzionatu du?
|
|
|
Nondik
|
dator
gizakia. Zer etorkizun du gure espezieak?
|
|
|
Nondik
|
dator
gizakia. Zer etorkizun du gure espezieak?
|
|
|
Nola sortu zen bizia? Nondik
|
dator
gizakia?
|
|
|
Zer egin? Erloju biologikoa pixka bat alda daiteke, aktibitate handieneko orduak ez daitezen bat
|
etorri
gizakien lo orduekin. Felinoekin jolastea funtsezko tresna da hori lortzeko, haien jarduera fisikoa sustatzen baitute, nekatu egiten baitituzte, eta, gainera, haiek eta haien jabeek denbora dibertigarria igarotzea lortzen dute.
|
|
|
askatasunaren barruan doa". 58 Hortaz, Izateari dagokion heinean, askatasuna Ezerezari ere badagokio: " Askatasuna funtsean bat
|
dator
gizakiak barruan daraman ezerezarekin. Nahikoa ez delako da giza errealitatea aske, beragandik erauzia delako etengabe". 59
|
|
2019
|
|
|
Indar menperagaitz hori, natura lotan geratu denean, ia hilzorian dagoenean, negu gorrian, alegia, hor
|
dator
gizakia, Bedezia, txamana, aztia eta bere aparteko boterea erabiliz, Amalur, Pitxu esnatzea lortzen du.
|
|
2020
|
|
|
Eta ez da samurra: norbere gelan lasaiki egoten ez jakitetik
|
datorke
gizakiaren malura; inoiz aipatu izan dugu Pascalek esan zuena, hain da bikaina. Ildo beretik Sanchez Ostiz, bere azken liburuan, Breves del desconcierto izenekoan:
|
|
|
Mitxelenak eskuaz agurtu zuen guregana
|
zetorren
gizaki betaurrekodun bat. Segidan, garbizaleak aintzat hartu eta deklarazio bat egin zuen:
|
|
|
Gauza guztiak beronen bidez egin ziren, eta egindakotik ezer ez da berau gabe egin[.]. Hitza zen egiazko argia, mundura
|
etorriz
gizaki guztiak argitu zituena".
|
|
2021
|
|
|
Harengatik goldatzen eta nabigatzen dute gizakiek. Oihanetik eta basatasunetik
|
datoz
gizakia indartzen duten bizkorgarri eta algarak. Gure arbasoak salbaiak ziren.
|
|
2022
|
|
|
Garai latzak
|
datozenean
gizakiak estu hartzen ditu bere erabakiak, eta ondorioak ekarriko dituztela uste du. Garrantzi handiko ondorioak.
|
|
|
Eta, lau, pandemia garaiotarako sententzia ahaztezin hau: norbere gelan lasaiki egoten ez jakitetik
|
datorkeela
gizakiaren malura. Oh, bai, zeinen gauza ona litzatekeen erretiratu, gelditu, deskan  tsatu ahal izatea.
|
|
|
Eta ez da samurra: norbere gelan lasaiki egoten ez jakitetik
|
datorke
gizakiaren malura; aipatu dugu jada Pascalen esana, hain da bikaina. Ildo beretik Sánchez Ostiz, bere azken liburuan, Breves del desconcierto izenekoan:
|
|
2023
|
|
|
Adimen artifizialaz hitz egiten dugunean," artifizial" adjektiboa lotuta, burura
|
datorkigu
gizakiokin eta gizatasunarekin zerikusia ez duen zerbait. Adimen artifiziala gizakiok sortu dugu, eta gizakion beldurrak, gogoak, ideiak… hartzen ditu bere baitan.
|
|
|
Dena den, zehaztu behar da Sprilurren antzeko ikerketak eskatu izan dituela beste hondakindegi batzuetan. Zaldibarren kasuan, perituak dio zoruaren egoera geologikoak egonkortasun arazo larriak dituela, «bat ez
|
datozenak
gizakien segurtasuna eta osasuna bermatzearekin».
|
|
|
Arrotza arriskutsua zela uste bazuen, amorratu plantak egingo zizkion, Unaxi eta honen lagunei ihes egiteko astia emanez. Hondamendia
|
datorrenean
gizakiak abisuan jartzen dituen sirena hotsa zen bera. Lantegi abandonatu batean zeuden batean, bertatik pasatu zen postari bati haginka egin zion ia.
|