|
2022
|
|
|
Zeozer bertanbeherakoa ez dela diogunean, leku batzuetan adierazten du ez dela nolanahikoa, ez dela edozelakoa'. Baina beste leku batzuetan, ez dela bat batekoa, ez dela bat batean jazo edo
|
etorri
.
|
|
|
—Nondik
|
datoz
" vacuna" eta" vacunología" hitzak. Euskaraz nola eman?
|
|
|
Txertakak esaten zaie. Gaztainak, gereziak, sagarrak, udareak, okaranak..., berez erne diren moduan gora
|
datozenean
eta txertorik egiten ez bazaie, txertakak dira. Bizkai partean eztitzakak, eztitzen ez diren fruitu arbolak.
|
|
|
Bakarrean zein izenez lagunduta, anitz zenbatzaile zehaztugabea da; askotan izen zenbakarriaz
|
dator
, beste batzuetan izen zenbakaitzaz. Kokapenari begira, izenaren aurrean ageri da gehienetan (anitz lore), baina ondoan ere jar li teke (esker anitz).
|
|
|
Askotariko dela-eta, hari harira
|
datorkigu
, Koldo Mitxelenak hizlauzko idatzietan dakarren hurrengo esaldi hau: " Ez dago inolazko bitasunik zerbaiten alde(...) ari direnen artean, askotariko aniztasuna baizik" (MEIG, VII, 162).
|
|
|
Txertoa gordetzen duten poto txikiok beirazkoak ohi dira (gaur egun po lipropileno deritzan materia berriagoaz ordezkatu badira ere). Eta poto txikinok beira edo kristalezko materiakoak izatetik
|
dator
, Ipar Europako hiz kuntza batzuk beiraren izenaz baliatzea," glass" edo" flasche" erroen arabera: " flesje" nederlanderaz, eta" hetteglass" danieraz eta norvegieraz.
|
|
|
Goizabar, edo zehatzago esanda, goiznabar izen horrek ilunabar hitza du au rrez aurre, eta hura dakarkigu gogora. Baina eskumako osagai hori ez da bat batean akordura
|
datorkigun
abarra, baizik nabar adjektiboa. Egun hasteari doazkion izenetan, izan ere, emankorra dugu kolore adjektibo hori.
|
|
|
—Hasteko gogora dezagun, errege eta erregina izen zaharrak direla euskaraz, ez erromantzeetatik
|
datozenak
, baizik eta latin klasikoan erroa murgildurik du ten mailegu gardenak: " regem" batetik dator errege, eta" reginam" batetik, erregina.
|
|
|
—Hasteko gogora dezagun, errege eta erregina izen zaharrak direla euskaraz, ez erromantzeetatik datozenak, baizik eta latin klasikoan erroa murgildurik du ten mailegu gardenak: " regem" batetik
|
dator
errege, eta" reginam" batetik, erregina. Orduxetik daukagu beraz sexu bikoiztasuna izen bion sustraian.
|
|
|
Baina
|
gatozen
atzera errege erreginetara.
|
|
|
Hitz elkartu bizigabeetara
|
etorrita
, ez genbiltzake zuzen, erregesagarra sagar motari aldamenean* erreginasagarra asmatu behar bagenio; ezta ere bi de beretik, Isabel erregina Katolikoa Gernikarako Foruak zin egiten etorri zenean oinkatu zituen* erreginabide bateiatu behar bagenitu.
|
|
|
Hitz elkartu bizigabeetara etorrita, ez genbiltzake zuzen, erregesagarra sagar motari aldamenean* erreginasagarra asmatu behar bagenio; ezta ere bi de beretik, Isabel erregina Katolikoa Gernikarako Foruak zin egiten
|
etorri
zenean oinkatu zituen* erreginabide bateiatu behar bagenitu.
|
|
|
—Pandemiaren zurrunbiloan elurra, lainoa eta eguraldi txarra izan ditugu protagonista lehengo egunean, orain emeki emeki bere onera
|
etortzen
ari bada ere. Negu gorriari loturiko hitzen aipamena egin nahi genuke gaurkoan.
|
|
|
—Susmoa dut, udaberrian
|
etorri
eta udazkenean joan doazen enaren antzera, etorri eta joaneko hitza bihurtuko dela flipatu. Euskal hiztunen gazte adineko jendearen artean irabazi duela arrakasta nabarmena, aldi batez super, hiper, mega bezalako graduatzaileek hartu zuten bezala.
|
|
|
—Susmoa dut, udaberrian etorri eta udazkenean joan doazen enaren antzera,
|
etorri
eta joaneko hitza bihurtuko dela flipatu. Euskal hiztunen gazte adineko jendearen artean irabazi duela arrakasta nabarmena, aldi batez super, hiper, mega bezalako graduatzaileek hartu zuten bezala.
|
|
|
Euskal hiztunen gazte adineko jendearen artean irabazi duela arrakasta nabarmena, aldi batez super, hiper, mega bezalako graduatzaileek hartu zuten bezala. Baina iritzia daukat, elai e naren antzera,
|
etorri
eta joan egingo duela aditz honek; ez duela luzaroegi iraungo euskara biziaren alorrean.
|
|
|
—Aho mihinera lehenengo
|
datorkidana
, ausart hitzaren haritik, ausartegi konparatzaile gehiegizkoa da, batez ere G. Arestiren" Egun da Santimamiña" kantuaren koplaz akordaturik: " Esaten dizut egia, hau ez da usategia, erroi artean izan nintzaden, benetan ausartegia".
|
|
|
Izan ere, gaztelaniaz" temerario" esaten denean, gaitzesgarri den kualitatea ematen ari gara, eta EGI atzizki graduatzailea, gehiegizko konparagarria, egoki
|
dator
horrelakoetan.
|
|
|
– Perifrasi bat ere erabil daiteke: Berri izatea ordaindu edo ordainarazi leku horretara
|
etorri
, sartu edo bertaratu berriei.
|
|
|
Herri kanta ezagun baten hitzak
|
datozkit
gogora: " Ttu kurrukuttu kuttu ku, ez neri ikutu.
|
|
|
Euskaraz ez ditugu geureak, ez zura ukitu –ez zurari ikutu–, halako beldurgarri baten aurrean edo kaltegina den norbait uxarazteko. Egia esanda, ordain askorik ere ez dugu, hori adierazteko hari harira
|
datorrenik
. Zein proposatu?
|
|
|
Mahatsaren gorabeheran, bada ardo kanta ezagun bat dioena: " Ma hatsa ren orpotik
|
dator
mama gozoa, mama gozoa,/ edango neukela/ beterik basua, klink! / beterik basua.
|
|
|
Arbolen eremura
|
etorrita
, arboletan, zuhaitzetan bada hitz interesgarri bat, anduia: lur barruan gelditzen den enbor ebakiaren atala, zeinetatik landare berriak ernetzen diren.
|
|
|
Eritasunetara
|
etorrita
, txertoa edo mentua izan ohi da birusari aurka egiteko babesgarririk seguruena. Pandemiaren arintze fasean ere arriskurik han dienekoak, gaztelaniaz esan ohi diren" broteak" ei dira.
|
|
|
Haziak lurrean ereiten di tugunean eta lurraren azalean ernetzen direnean landare hasikinak, er namuinak izan ohi dira. Mahatsondoen aihenak, fruitu arbolen eta beste arbolen fruitu hasikinak agerira
|
datozenean
ere, ernamuinean direla esan ohi da. COVID izurri honetan bezala...
|
|
|
Izen ezberdina erabiltzea hobe, beti ere. Aldi hitza
|
datorkit
gogora. Esan dai teke, edo aldirakoak, edo aldi baterakoak.
|
|
|
Hark zioen: " banoa Pa riserat" esaten da, hara zoazenean bertan gelditzeko edo atzera
|
etortzeko
as morik gabe. Eta aldiz," banoa Parisera" diozunean, joan eta atzera etortzea da gogoan duzuna.
|
|
|
" banoa Pa riserat" esaten da, hara zoazenean bertan gelditzeko edo atzera etortzeko as morik gabe. Eta aldiz," banoa Parisera" diozunean, joan eta atzera
|
etortzea
da gogoan duzuna. Hala dela dirudi erabilerari ohartuta.
|
|
|
" Broderia utzi eta/ joaiten naiz amarengana,/ eian utzi ren nin duien/ itsaso bazterrerat,/ itsaso bazterrerat eta/ bersu heien entzuterat. // –Mariñela, mariñela,/
|
zatoz
beraz barnerat,/ zatoz beraz barnerat eta/ gurekin afa riterat;/ gurekin afariterat eta/ aita amen mintzatzerat" (Aita Do nos tia).
|
|
|
" Broderia utzi eta/ joaiten naiz amarengana,/ eian utzi ren nin duien/ itsaso bazterrerat,/ itsaso bazterrerat eta/ bersu heien entzuterat. // –Mariñela, mariñela,/ zatoz beraz barnerat,/
|
zatoz
beraz barnerat eta/ gurekin afa riterat;/ gurekin afariterat eta/ aita amen mintzatzerat" (Aita Do nos tia).
|
|
|
Zalantzazko*
|
datozen
orduetan formula eta horren kidekoak
|
|
|
Berdina al da pluralean ere?
|
Datozen
urteetan ondo esanda al dago?
|
|
|
Eta
|
etortzeko
dagoen egun hori zehaztugabe badago, zein aste egun den ziur ez badakigu, edo gutxi gorabeherakoa bada, datorren egun batean esaten du gu, eta baita gaineko edo gainerako egun batean ere.
|
|
|
Datorren horren harira, analogiaz
|
datozen
erabiltzen ere aspaldi hasiak gara, denbora izenak pluralez eman nahi ditugunean. Hala garatu dira, hedabideetan berariaz, hiztunen berezko berba jarioan erabiltzen ez diren* dat ozen egunetan,* datozen hileetan | hilabeetan,* datozen urteetan eta gainerako guz tiak, gaztelaniaz ere" próximo, siguiente..." adjektiboekin egiten denaren txutxuan.
|
|
|
Datorren horren harira, analogiaz datozen erabiltzen ere aspaldi hasiak gara, denbora izenak pluralez eman nahi ditugunean. Hala garatu dira, hedabideetan berariaz, hiztunen berezko berba jarioan erabiltzen ez diren* dat ozen egunetan,*
|
datozen
hileetan | hilabeetan,* datozen urteetan eta gainerako guz tiak, gaztelaniaz ere" próximo, siguiente..." adjektiboekin egiten denaren txutxuan. Gaztelaniako" próximo | próximos" delako bitasunetik datorrelakoan nago nahasketa hori, osoan ez bada, zati batean behintzat.
|
|
|
Datorren horren harira, analogiaz datozen erabiltzen ere aspaldi hasiak gara, denbora izenak pluralez eman nahi ditugunean. Hala garatu dira, hedabideetan berariaz, hiztunen berezko berba jarioan erabiltzen ez diren* dat ozen egunetan,* datozen hileetan | hilabeetan,*
|
datozen
urteetan eta gainerako guz tiak, gaztelaniaz ere" próximo, siguiente..." adjektiboekin egiten denaren txutxuan. Gaztelaniako" próximo | próximos" delako bitasunetik datorrelakoan nago nahasketa hori, osoan ez bada, zati batean behintzat.
|
|
|
Hala garatu dira, hedabideetan berariaz, hiztunen berezko berba jarioan erabiltzen ez diren* dat ozen egunetan,* datozen hileetan | hilabeetan,* datozen urteetan eta gainerako guz tiak, gaztelaniaz ere" próximo, siguiente..." adjektiboekin egiten denaren txutxuan. Gaztelaniako" próximo | próximos" delako bitasunetik
|
datorrelakoan
nago nahasketa hori, osoan ez bada, zati batean behintzat. Bie tara darabilgu gaztelaniaz:
|
|
|
Horregatik hobetsiko ditugu, beraz: hurrengo urteetan, geroko urteetan, ondoko urteetan, gaineko urteetan edo dena delakoa, baina ez arren eta mesedez*
|
datozen
urteetan.
|
|
|
—Denbora tarte laburra adierazten duten izenekin ez da erabiltzen, ez datorren singularra, ez
|
datozen
plurala.
|
|
|
—Eta denboraz kanpoko eremuetan, zertarako erabili ohi dugu
|
datozen
–
|
|
|
—Denboraz kanpoko eremuetan, beste esanahi batzuetarako, arazo barik erabiltzen dugu
|
datozen
. Esan dezakegu:
|
|
|
Esan dezakegu: gainera
|
datozen
arazoak, honez aurrera datozen la nak, ondoren datozen zereginak... Esan daiteke:
|
|
|
Esan dezakegu: gainera datozen arazoak, honez aurrera
|
datozen
la nak, ondoren datozen zereginak... Esan daiteke:
|
|
|
Esan dezakegu: gainera datozen arazoak, honez aurrera datozen la nak, ondoren
|
datozen
zereginak... Esan daiteke:
|
|
|
Esan daiteke: "
|
Datozen
gertaerak ikusteko gaude oraindik".
|
|
|
Lurralde batera bisita bat egitera bagoaz autoz esaterako, esan dezakegu: Hu rrengo
|
datozen
herriak ikusgarriak dira. Jendeagatik ere esan dezakegu:
|
|
|
Jendeagatik ere esan dezakegu: Hor aurrean
|
datozen
neska mutilak ezagunak ditut.
|
|
|
Hitz batez esanda,
|
datozen
erabiltzeak duen muga nagusia, denbora izenekikoa da.
|
|
|
ura, es nea... jaurri. Horretatik
|
datorke
jaurlari izena, ‘gobernadore’ esateko gerra au rrean erabili izan zena, eta hortik dator gaur egungo Jaurlaritza izena, ‘Gober nua’ esateko.
|
|
|
ura, es nea... jaurri. Horretatik datorke jaurlari izena, ‘gobernadore’ esateko gerra au rrean erabili izan zena, eta hortik
|
dator
gaur egungo Jaurlaritza izena, ‘Gober nua’ esateko.
|
|
|
Euskara hiztegietan hitz honi eman zaizkion ordainak, ia guztiak, ez
|
datoz
bat hemen adierazi nahi den kontzeptuaz.
|
|
|
Euskararen berpiztearen ardatzetariko bat zen, horretara, aditz joko trinkoarena. Aspalditik
|
zetorren
ame tsa: Pablo Astarloa eta Juan Antonio Mogel, besteak beste.
|
|
|
—Guztiz bat
|
nator
desegoki eta lotsagabe hitz horiekin. Eta aukeran erabil daitezke ge hiago ere.
|
|
|
Nondik
|
dator
reincidir delakoa. Latinean du jatorria:
|
|
|
Harakina eta harategia hitz zaharrenetarikoak ditugu euskaraz idatzizko agirietan. Oraintsuagora
|
etorrita
, bada esaera moduko bat, Martzelino Soroa antzerkigileak umore handiz jaso zuena: " Ala da bai, Batista.
|
|
|
—Halako bat irakurtzean, burura berehala
|
datorkidana
gaztelaniazko me zua da: " parada solicitada".
|
|
|
Izen adjektiboen segida hau, batzuetan berez berez
|
dator
, aditz partizipioa adjektibo modura erabilita: abiadura kontrolatua, gune zaindua, ibilaldi neurtua.
|
|
|
Berez ez gaude ordain zuzen baten aurrean, antzeko zerbaiten aurrean baino. Horren harira
|
dator
, Juan San Martin euskaltzainak as paldi idatzi zuen esaldi hau: " Bein, alemaniarra, ba ei ebilen panpana joten, Plaen txian ez egoala bera lango murgilaririk esaten" (Zirikadak).
|
|
|
[" Lau teilatu gainian/ ilargia erdian eta zu/ goruntz begira,/ zure keia eskuetan/ putzara batekin... putz! / Neregana
|
etorriko
da/ ta berriz izango gara/ zoriontsu/ edozein herriko jaixetan"].
|
|
|
—Klima aldaketa izan da Madrilgo nazioarteko batzar sonatu horretan eztabaida-gune eta hil edo biziko akordu premiaren ardatz. Horrekin guztiz lotua dagoen eskakizun bat
|
etorri
da: jasangarria.
|
|
|
Euskaraz nola esan hori beste era batera? Adjektiboarentzat bi aukera
|
datozkit
burura:
|
|
|
—Kristau kutsua guztiz ezabatzea ez da erraza. Kristautasunak trebetasunez jakin du lehendik
|
zetozen
sineste, erritu eta urteko zikloaren egun esanguratsuei kristau zentzua txertatzen eta biak bateratzen.
|
|
|
Errefrauetara
|
etorriz
, bada Bizkaiko errefrau ezagun bat dioena: " Gabon bon bon.
|
|
|
Hiru hitzeko multzo horretan, azkenengo biekin bat
|
datoz
erabiltzaile gehie nak: iraunkor eta berrikusgarri adjektiboak.
|
|
|
Iltzea da: bizi arteko edo bizi guztiko espetxea bada, berrikusgarri izateaz bat ote
|
dator
–
|
|
|
" Guri 700 entzule nausitu zitzaizkun burrustan ateak ideki orduko" (Artzain etxolak). Kasu honetan, jendea
|
etorri
datorrela burrustan esateko, ez ihes ka doala.
|
|
|
" Guri 700 entzule nausitu zitzaizkun burrustan ateak ideki orduko" (Artzain etxolak). Kasu honetan, jendea etorri
|
datorrela
burrustan esateko, ez ihes ka doala.
|
|
|
· Amilka ere
|
etorri
zait burura, gogoko dudan hitza. Berez, jira-biraka gain behera itsumustuan erortzea adierazten du batez ere.
|
|
|
Ez dezu, ez, garaituko, eta joango zera amilka betiko infernura" (Era cusaldiac I). Eta Gregorio Arrueren beste hau ere eraz
|
dator
: " Otsoa, ardia utzita, burua zorabiaturik, aldapak behera amilka joan eta gero, mendiak barrena orroaz aienatu zan" (Santa Genobeba).
|
|
|
Euskara zaharretik
|
datorkigun
beste aditz lokuzio polit bat irudi egin dugu, itxurak eman esanahi berarekin. Gipuzkoako parte batzuetan alegia egin ere esanahi horrekin erabilia da.
|
|
|
Inauteri aurrean gaudenez, nork bere burua den bezala agertu ordez, zinez zer den itxuratu gabe, berez ez delakoarena egite kontua, ongile eta eskuzabal delakoarena egite kontu hau guztiz egoki
|
dator
.
|
|
|
—San Balendin inguruan gaudenez, maitea, maitalea eta maitemindu esateko aukera nagusiak horiek dira, ala badira beste batzuk, lehendik
|
datozenak
–
|
|
|
Maitasun | maitetasun hitzak atzean maite adjektiboa du, eta eratorbidez, maitatu aditza edo maite izan aditz multzoa. Horrexetatik
|
dator
maitale erato rria ere, gaztelaniazko" amante" giza izenaren kidekotzat. Eta maite oin hitza min izenaz elkarturik sortuak dira maitemina eta maitemindu izen aditz eratorriak.
|
|
|
anaia gizakumeentzat, ahizpa andrakumeentzat, orokorrean hartuta. Beste bi izenak, arreba eta neba, beste generoaren aldetik
|
datozen
izendapenak dira: arreba gizonezkoaren aldetik denean, eta neba, sartalde euskarara mugatua, emak u meare netik denean.
|
|
|
Gure Lehendakaritzak osasun larrialdi egoera aldarrikatu du, eta handik laste rrera Estatuko gobernuak arrisku egoera edo alarma egoera gradura jaso du errege dekretu baten bidez. covid eraso oldarkor hori, Europan ere Italian barrena hain bortitz sartu dena, hasieran uste zen, epe motzean halako baretze edo arindura fase batera
|
etorriko
zela, baina mitigazio epe baten esperantzek putzura jo dute, egunez egun eritasun egoera larriagotu ahala. Pozak pozura, esan ohi den bezala.
|
|
|
Hainbeste ekitaldi bertan behera utzi edo geratu direla, eta gutxi batzuei baino ez zaiela eutsi bere hartan edo bere horretan. kada atzizkiak neurri atzizki bezala duen indarra ere gogora
|
etorri
zaigu, ikusirik zenbat jende hurbildu den larrialdi egoera honen lehen egunotan supermerkatu eta hipermerkatuetara, poltsak edo zaku txikiak har tuta, etxerako osteran poltsakadak eta zakukadak bi eskuetan dakartzatela, salte gietako apalategietan direnak eta ez direnak husturik uzten dituztela, dendatik ir tete rakoan gurditxokada generoa banan banan ordaindu ondoren.
|
|
|
Inguruko edonori metro eta erditik honuntz ondora ez
|
etortzeko
, ez arrimatzeko eskaria.
|
|
|
Eskuak sarri garbitzea eta ondo igurztea dira belarrietara
|
datozkigun
agin du zorrotzak. Eta ahoa eta musuak estaltzeko, maskaraz edo musukoz urri gabiltzanez, tapaukak erabili ote ditugun, edo besterik ezean, ganaduei eta txakurrei ipintzen zaizkien mozal, muturreko edo zurdapalez baliatu be harko ote garen.
|
|
|
Gure orografiatik, paraje menditsuan bizi izatetik
|
datozkigu
izenik garbienak: erpina, gailurra, gaina, goia, punta, tontorra...
|
|
|
Katigario hitza ere
|
datorkit
gogora itxialdi luze honetan, azpian kautiberio ize na duena. Katigu egotetik sortu da katigarioa, Mogeldar idazleek literaturara ekarri zutena.
|
|
|
—Hitz beretik
|
datoz
, oin berekoak dira bata eta bestea, baina hitz era biak sartu dira euskara arautuan, zein bere esanahiarekin, edo hobeto esanda, bakoitza bere esanahiekin. Bat baino gehiago dituelako hitz bakoitzak.
|
|
|
Gaztelaniaz" testear" aditza ere indarrean dabil. Euskaraz ez dugu orain dik testatu aditzik finkatu, baina berez berez
|
etorriko
da.
|
|
|
—" Tele", adberbio grekoa, urrun, urruti adierakoa, hitz elkarketako lehen osagaitzat garatu da Europako hizkuntzetan. Eta euskaraz ere goraka
|
dator
, gaur egungo gizarte teknologien bidez batez ere. Areagotu egin da teleosagai dun eratorrien sorkuntza eta hedakuntza pandemiaren zurrunbiloan, bakar tu egoera ho rre tan; jarduera asko lantokitik at egitera zuzenduak izan garen horretan.
|
|
|
Telelana da indarra hartu duen hitza; lehendik ere
|
zetorrena
, baina oraingoan geure bizikide izateko. Presentzial, aurrez aurreko ez diren zereginak, urrun dik egiten direnak aditzera ematen dizkigu telehorrek.
|
|
|
Gabon kanta ezaguna dugu harako"
|
Hator
, hator, mutil, etxera..." hasten dena. Eta lehen ahapaldian aipatzen dira gabonak batetik, eta gaztaina zimelak jatera bestetik.
|
|
|
Gabon kanta ezaguna dugu harako" Hator,
|
hator
, mutil, etxera..." hasten dena. Eta lehen ahapaldian aipatzen dira gabonak batetik, eta gaztaina zimelak jatera bestetik.
|
|
|
—Egunotan
|
etortzen
ari den haize hotzaren harira, gaztelaniazko" chorro polar" en tzuten ari gara, ingelesez" jet stream" deritzana izendatzeko. Hotz edo haize mina denean hotz edo haize horren errio, olatu edo erauntsi bortitz hori, Ipar polotik hegoalderantz burrustan datorkigun horri nola esan?
|
|
|
—Egunotan etortzen ari den haize hotzaren harira, gaztelaniazko" chorro polar" en tzuten ari gara, ingelesez" jet stream" deritzana izendatzeko. Hotz edo haize mina denean hotz edo haize horren errio, olatu edo erauntsi bortitz hori, Ipar polotik hegoalderantz burrustan
|
datorkigun
horri nola esan. Isuri polarra?
|
|
|
Eta azaroaren azkenetan gaudenez, iragarpen antzeko hau ere eraz
|
dator
, iragarten dena ziurrenik beteko ez bada ere: " Hazila hotz, negua motz; hazila bero, negua gero" (Gotzon Garate, Atsotitzak, 1.730).
|
|
|
Eta aurreko horren kide dugu beste bat ere, hotza eta elurra elkartzen dituena: " Hotza ta illune,
|
badator
elurre" (Gotzon Garate, Atsotitzak, 11.124). Batek jakin hala gertatuko den!
|
|
|
Grezieraz" karo to (n)" zen eta latinez" carota". Hortatik
|
datoz
frantsesez" carotte", italianeraz" carota" edo alemanez" die Karotte". Baina Penintsulako izenek beste etorki bat dute, euskararekin batera:
|
|
|
Zeintzuk eta zelakoak izan daitezke, sartaldeko hizkeretatik hizkera jasoan erabiltzea merezi duten hitz eta esamoldeak? Ez da hau lekurik ego kiena, errosario luze bat kordatzen hasteko, baina adibide gutxi batzuk emango di tut, burura
|
etorri
ahala, erdi sailkatuta:
|
|
|
· Postposizio batzuk: barik (ardura barik); hara/ eta hara (jan eta hara,
|
etorri
eta hara); lez/ lako (betiko lez, esandako lez, gura den lez, zeurea lakoa); eran (komeni den eran).
|
|
|
Txiri txiri sartaldeko hots hitza dugu bereziki, emeki emeki baina etengabe ibilian edo zerbaitetan jardutea adierazteko. Eibarren Toribio Etxebarriak behinola bilduriko aho korapilo bat eraz
|
datorkigu
. Hala dio:
|
|
|
oinak eta oin hotsak. Eraz
|
dator
harako Lizardiren bertso ahapaldi ezaguna, lelo gisa erabilia: " Hots!
|
|
|
—Prostituzioaren legea aldatzeko urratsak egin dira Madrilgo Parlamentuan. Eta horren harira agerira
|
etorri
den hitza" putero" dugu, hau da, putetara bezero bezala doanari ematen zaion izena. Euskaraz putazale izan daiteke?
|
|
|
Burdinolen langintzatik
|
datozen
izen zaharrak ere erabilgarri gerta dai tezke mendian behera irristatzen den laba ildoarentzat, gaztelaniazko" colada" delakoarentzat. Maldan behera datozen laba ildoak bi, hiru edo lau agoa direla esan daiteke.
|
|
|
Burdinolen langintzatik datozen izen zaharrak ere erabilgarri gerta dai tezke mendian behera irristatzen den laba ildoarentzat, gaztelaniazko" colada" delakoarentzat. Maldan behera
|
datozen
laba ildoak bi, hiru edo lau agoa direla esan daiteke.
|
|
|
Aurtiki, edo jaurti, eta egotzi aditz adierazkorrak izan daitezke bota hedatuagoaren sinonimotzat, sumendiak kraterean gora, magma osatzen duten gai so lido, isurkari eta gasezkoen irteera bortitza adierazteko. Baina natura fenomeno hori iraunkorra ohi denez, urtika adberbio zaharra
|
datorkigu
eraFaktoriako geziak [2021 urteko testu bilduma] 148 erara, eta ziurki botaka baino askoz irudikorrago eta biziagoa. Egozka adberbioak ere balioko liguke.
|
|
|
Isuri eta jario aditz edo izenak natura fenomeno honi berez legez
|
datozkion
hitzak dira, berdin dio isuria edo jarioa zaldiaren apatx urtika bezain biz korra izan edo barearen pausokoa izan.
|