|
2000
|
|
|
Honen adibide gisa hainbat politika instituzional ditugu, zeintzuk eraginkortasun eskasa izaten bukatzen duten, emakumeon arazoa kulturala balitz bezala tratatzen duten, arazoa sektorializatzen duten eta honela sistemaren mantenimendurako izaten bukatzen duten eta ez emakumeok behar dugun iraulipenerako. Bestetik, azken egunotan alderdiek sortu duten kuoten inguruko eztabaida genuke, zeintzuk
|
emakumeon
presentzia kontuari lehentasun gehiago eman dioten, bizi dugun zapalkuntza gainditzeko bidean eman liratekeen pauso eta lan ildo politikoei baino. Nahiz eta egia izan ere, emakumeok oso presentzia txikia dugula zuzendaritza postuetan, eta horren aurrean partaidetza politikak eraman diren, baina guztiz garrantzitsua iruditzen zait emakumeon presentzia hutsak emakumeen aldeko borroka bermatzen ez duela azpimarratzea.
|
|
|
Bestetik, azken egunotan alderdiek sortu duten kuoten inguruko eztabaida genuke, zeintzuk emakumeon presentzia kontuari lehentasun gehiago eman dioten, bizi dugun zapalkuntza gainditzeko bidean eman liratekeen pauso eta lan ildo politikoei baino. Nahiz eta egia izan ere, emakumeok oso presentzia txikia dugula zuzendaritza postuetan, eta horren aurrean partaidetza politikak eraman diren, baina guztiz garrantzitsua iruditzen zait
|
emakumeon
presentzia hutsak emakumeen aldeko borroka bermatzen ez duela azpimarratzea.
|
|
|
Euskal Telebistaren bigarren kanalak bestelako ñabardurak erakusten ditu. Esatebaterako, gizonen eta
|
emakumeen
presentzia orekatua den bezala, markatuagoa daadin ertaina dutenen pisua. Alegia, gazteak (%15, 7) eta adindunak (%31) bainogehiago, 26 urtetik 55era bitartekoak dira pisu handiena dutenak:
|
|
2001
|
|
|
Horrela, ondorio orokor gisa, emakumeak sistemaren prestazioak jasotzea eta bereganatzea eragozten duen arau baztertzaile orokorrik ez dagoela adierazten du azterketak. Baina, hainbat erregimen berezik ematen dioten babesaren ezaugarri batzuk mantentzeak" zeharkako bazterketa egoerak" sor ditzakeela eransten du, batez ere
|
emakumeek
presentzia nabarmena duten jardueretan.
|
|
|
Kontratu finko arruntak, kanpora botatzeagatiko urteko 45 eguneko kalte ordainarekin eta gehienezko 42 hileko mugarekin, berdin jarraitzen du gaur egun lan kontratu mota hori dutenentzat, eta baita etorkizunean kontratatzen diren kasu batzuetan ere. Baina multzo horretan sar daitezkeen kolektiboak mugatuak dira, hau da, 31 eta 44 urte bitarteko gizonak, sei hilabetetik gora langabezian egon ez badira eta elbarrituak ez badira, eta
|
emakumeen
presentzia oso handia den sektoreetan, kasu horietan beraietan dauden emakumeak.
|
|
|
Gainerakoei PPk orain ezarri duen erreforma ezarriko zaie. Enplegua sustatzeko kontratua kolektibo gehiagok egin dezakete (16 eta 30 urte bitarteko gazteenak,
|
emakumearen
presentzia hain nabarmena ez den lanbideetan langabezian dauden emakumeenak). Kontratu mota hori 1997an eratu zen, eta kanporatze bidegabea gertatzen denean 33 eguneko ezartzen du lanean aritutako urte bakoitzeko, gehienezko 24 hilekoren mugarekin.
|
|
|
|
Emakumeen
presentzia antologietan eta beren tratamendua gizonen aldean.
|
|
|
|
Emakumeen
presentzia kritika lanetan, testu-liburuetan, eta, oro har, tradizioa osatzen duten kanon edo eredu estetiko eta ideologikoetan.
|
|
2002
|
|
|
Unibertsitatean gizonezko baino emakume gutxiago dago, baina aldea murriztuz doa. Giro intelektual batzuetan, soilik emakumezkoentzako unibertsitateakeraikitzea defendatzen da, goi mailako hezkuntzan
|
emakumearen
presentzia zabala bermatzeko bide bakarra izan daitekeelakoan.
|
|
2004
|
|
|
Ziklismo profesionala emakume bakarrarentzat dela esaten da, gure artean horretaz bizi den eta bizi daitekeen bakarra Joane baita. Aurten, Tourra eta Munduko Txapelketa irabazi ditu, eta horri esker, pixkanaka hainbat txapelketatan
|
emakumearen
presentzia zabaltzen ari da. Baina, hala ere, babesleak falta dituzte atzerrirako eta bertako lasterketetarako hobeto prestatu ahal izateko.
|
|
2005
|
|
|
SFk berandu eta gaizki erantzun zuen emakumearen inguruan ematen ari ziren aldaketen aurrean.
|
Emakumearen
presentzia lan esparruan geroz eta nabarmenagoa zen eta berdintasunaren eskaera ekidinezina zen.
|
|
|
Gainera, emakume gehiagok lan egiten zuten arren, horrek ez du esan nahi berdintasunaren bidean pauso garrantzitsurik eman zenik. Emakume gehienak gaizki ordaindutako lanpostuetan zeuden, hala nola, nekazaritzan, industrian espezializatu gabeko lanesku bezala, etxeko zerbitzuan, magisteritzan, etab. Profesio liberalen esparruan,
|
emakumeen
presentzia ez zen handiegia. Goranahi handia zuten emakumeek, aurreiritzi tradizional askori aurre egin behar izaten zieten.
|
|
|
bi herrietako hiritarren ustezko gehiengoa emakumeek berdintasun egoera batean Alardean parte hartzeko aukerarenaurka dagoela dioen argudioa. Ohitura edo tradizioaren argudioaren arabera, ohituraberak eskatzen du
|
emakumearen
presentziak bi Alardeetan mugatua izan beharduela, kantinera izatera mugatuz. «Hau beti hala izan da eta ezin da aldatu, bestelabetiko ohiturarekin amaituko litzateke» argudioaren erabilerak nolabait honako tesiaaditzera eman nahi du:
|
|
|
Eta jarraitzen: «Hondarribiko (Gipuzkoa) ErtzaintzakEuskadiko Auzitegi Nagusiaren agindu judizial bat eta Eusko Jaurlaritzaren BarneSailaren ebazpen bat urratuz jokatu zuen atzokoan,
|
emakumeen
presentzia eskatubaitzuten erakunde horiek arma desfilean buru. Emakumea Alardean soldadu gisaateratzearen kontra dauden ehunka pertsonak bidea itxi zioten Ertzaintzari eta bialdiz eragotzi zioten Jaizkibel konpainia mistoari desfilean ateratzea.
|
|
|
Bide horretatik jarraituz, El Paisentzat esangura informatiboa ez datza herribatean gogorapenezko desfile baten inguruan sorrarazitako zatiketa sozialean, baizik eta bertako agintariek Irun eta Hondarribiko biztanleen erdiei eragiten dieteneskubide konstituzionalaren urraketan. Horrexegatik erabakitzen du egunkariak«Euskadiko Auzitegi Nagusiaren agindu judizial baten eta Eusko JaurlaritzarenBarne Sailaren ebazpen baten urratzea,
|
emakumeen
presentzia eskatu baitzutenerakunde horiek arma desfilean buru» 2000ko irailaren 9ko albistea Pais Vascosailetik Sociedad sailera eramatea, irakurlearen parametroak aldaraziz. Kasu honetan, emakumeek eskopetadun gisa parte hartu ez izanak interes lokaleko albisteizateari uzten dio (tradizionalisten argudioetako bat berau, kanpoko eraginei itzurtzeko) eta Bidasoako mugak gainditzen ditu, generoagatiko bazterketa (gutxiengoaren argudioen ardatza berau) beste albisteen ondoan argitaratua izatera iritsiarte.
|
|
|
Ikasketa motari helduta, lizentziaturetan 31.705 ikasle matrikulatu ziren, ikasle guztien %45; diplomaturetan %22 matrikulatu ziren, Arkitektura eta Ingeniaritza Teknikoetan %18 eta Arkitektura eta Ingeniaritzetan %15
|
Emakumeen
presentzia nabarmena izan zen lizentziaturetan (%65) eta diplomaturetan (%71), eta gizonezkoena, berriz, Arkitektura eta Ingeniaritza ikasketetan (%67) eta Arkitektura eta Ingeniaritza teknikoetan (%74).
|
|
2006
|
|
|
Hirugarren pentsamendua: Getxoko Antzerki eskolak euskal arte eszenikoen botere gunetan, hau da, diru laguntza batzordeetan, antzoki sarean, jaialdietan... gizon eta
|
emakumeen arteko
presentziari buruz kaleratutako ikerketari buruzkoa. Eskutan ditut emaitzak.
|
|
|
Uda honetan “ahalegin gehigarria” egin da “dentsitatea izango duen” programazioa egiteko, eta berrikuntzak aurkeztu ditu, esan zuen Parejok. Kantabrian egingo den hitzorduaren antolatzaileek ere
|
emakumeen
presentzia handitu nahi izan dute ikastaroetako arduradunen artean, parekotasunera iristen baitira, eta nazioarteko interesa duten gai monografikoei heldu nahi izan diete, hala nola Latinoamerikako ekonomiari eta elikagaien segurtasunari. Ikastaro eta topaketetan gaurkotasuneko gaiak jorratuko dira, besteak beste, lurzoruaren politika, garapen jasangarria, gosea eta pobrezia eta energia.
|
|
|
Argi dago erresonantzi kaxek ez diotela mesede handirik egiten emakumeari euskal literatur sisteman. Gaiari heldu aurretik, euskal literaturak sortu dituen pertsonaia femeninoak aztertzeari ekin baino lehen, esan nahiko genuke, halere, euskal literatur sisteman
|
emakumearen
presentzia indartuz doala. Emakume editore gutxi ditugu, baina baditugu batzuk (Eider Rodriguez, Miren Agur Meabe...); literatur kritikan, bi enbaxadore ditugu, Mari Jose Olaziregi eta Jon Kortazar; idazleetan ere gure aburuz beste bi enbaxadore ditugu, sarituenak eta itzulienak direlako:
|
|
|
Emakumeek literatur sisteman irakurle gisa modu aktiboan parte hartzen dute eta datuek babesten dute hipotesi hori, baina gainontzeko ataletan
|
emakumearen
presentzia oso xumea da. Mari Jose Olaziregik 1999an argitaratutako artikulu batean izenburuak berak ondo esaten zuen emakumezkoek idatzitako euskal literatura ahanzturaren kronika dela.
|
|
2007
|
|
|
Maiatzen berezitasunekin bueltaka, Etxezaharretak beste bat azpimarratu du:
|
emakumeen
presentzia taldean. " Gaur egun normala iruditzen zaigu emazte idazleen aurkitzea, baina hori Euskal Herrian, beste sozietateetan bezala, oso arraroa izan zen hasieran.
|
|
|
Iruñerrian deigarriago egiten zaigu datu hori gizonezkoen ezagutza handiagoaren aldean. Bertzalde,
|
emakumeen
presentzia, kale neurketak metodologikoki egiten diren moduan eginda, aztertu beharreko elementua litzateke.
|
|
2008
|
|
|
Ez genituzke ikus entzunezkoetan emakumeak soilik" lorontzi" edo objektu sexual moduan ikusiko, ezta normala eta anormala kontzeptuak erabiliko ere, hitz egiterakoan
|
emakumearen
presentzia eta irudi femenino positiboak erabiliko genituzke ahotan eta tradizioaren izenean inposatutako kateak apurtuta egongo bailirateke aspaldian. Tabernetan adin, genero eta kultura desberdinetako pertsonak ibiliko lirateke ligatzen, dantzan edo kantuan; eta kalea eta gaua seguru eta atseginak izango lirateke denontzat.
|
|
|
Emakumeak gehiengoa dira ikasleen eta unibertsitateko tituludunen artean, baina oraindik gutxiengoa dira ikertzaileen eta akademikoen artean. Gainera, txostenak adierazten du zenbat eta maila profesional eta arduratsuagoa izan, orduan eta txikiagoa dela
|
emakumeen
presentzia. Hezkuntza eta Zientzia Ministerioaren txostenak adierazten du zenbat eta handiagoa izan maila profesionala eta erantzukizun maila, orduan eta txikiagoa dela emakumeen presentzia.
|
|
|
Gainera, txostenak adierazten du zenbat eta maila profesional eta arduratsuagoa izan, orduan eta txikiagoa dela emakumeen presentzia. Hezkuntza eta Zientzia Ministerioaren txostenak adierazten du zenbat eta handiagoa izan maila profesionala eta erantzukizun maila, orduan eta txikiagoa dela
|
emakumeen
presentzia. Desoreka atzematen da, halaber, emakumeak erabakiak hartzeko esparruetan parte hartzen duenean, hala nola errektoreordeetan, dekanoetan eta unibertsitate eskoletako zuzendarietan.
|
|
|
Ariztegik apur bat lehenago egin bazuen ere, urte hartan hasiak ziren aizkoran biak. Nolanahi ere,
|
emakumeen
presentzia aizkoran «txikia» dela esan dute biek. «Geroz eta emakume gehiago ikusten dira herri kiroletan, batez ere txinga, fardel, ingude eta lokotxetan, baina aizkoranoraindik ere gutxi gara», adierazi zuen Berasategik.
|
|
|
Zuzendaritza organoak berrituko ditu biltzarrean ESK-k, eta
|
emakumearen
presentzia areagotzea lehentasuna da. Hala, sindikatuaren erabaki organo gorenak dituen hogei eserlekuetatik gizonek ezin izango dituzte hamabi baino gehiago bete.
|
|
|
Bizkerreko emakumeen hutsuneari buruz, Eneko Mezo Getxo Futbol markako koordinatzaileak egoarekiko bere" harridura" adierazi zion UKBERRI.NETi eta Jose Maria Bravo Bizkerre taldeko presidenteak barne komunikazio arazo bati leporatu zion
|
emakumeen
presentzia eza: " neskak hemen egon lirateke, gaur da eta aurkezpen eguna.
|
|
2009
|
|
|
Ikusteko dago zer gertatuko den, baina ez dugu ahantzi behar lan bat hartzerakoan dagoen diskriminazio horizontala. Horregatik da sektore batzuetan
|
emakumeen
presentzia hain hutsala.
|
|
|
Izan ere, etxeko heziketaz ez ezik, emakumea irakaskuntzaz arduratu izan da oro har. Datuek euskal hezkuntzan egun ere
|
emakumeen
presentzia nabaria dela erakusten dute: ikasturtean, 25.235 emakume aritu ziren irakasle lanetan (%66, 5), Araban, Bizkaian eta Gipuzkoan.
|
|
|
" Hor prestigio eta botere arazo bat dago, gaitasun arazo bat baino gehiago", Nerea Elias Farapi elkarte antropologikoko kidearen arabera. Izan ere, Haur Hezkuntzan
|
emakumeen
presentzia oso nabaria da (%92), eta hain justu sozialki prestigio gutxien duen irakaskuntza maila da. Aldiz, etapak aurrera doazen heinean, gizonezkoen presentzia areagotzen da.
|
|
|
" Emakumeek eremu gehiagotan dihardute lanean, eta orain arte gizonezkoenak izan diren lanpostu batzuetan ingeniaritza edo lanbide heziketan, kasu gero eta emakume gehiago daude". Eskoletako zuzendaritza karguan ere
|
emakumeen
presentzia areagotzen ari omen da; tranpa bat ikusten du nolanahi ere joera horren atzean: " Egun ez du inork eskolako zuzendari izan nahi, ez dauka-eta prestigio berezirik, eta alde ekonomikoa pizgarria den arren, ez da beste munduko ezer".
|
|
|
Behatokiko zuzendari Paul Bilbaok gogora ekarri du urtarrilean auzitegi batek txanda guztietan ertzain euskaldun bat eta emakumezko ertzain bat egon behar direla berretsi zuela; dena dela, lan deialdi berrian,
|
emakumeen
presentzia bermatzeko urratsak eman badituzte ere, euskara dakiten ertzainak egotea ez dago bermatuta.
|
|
|
Gerra ostean ere bada
|
emakumeen
presentzia bileretan: 1956ko uztailaren 27ko bilkuran Concha Goiri eta Angeles Egidazu Bilboko laguntzaileen izenean, euskararen aldeko ekintzak Euskaltzaindiaren zuzendaritzapean izan daitezela eskatzen
|
|
|
Gaur egun
|
emakumeen
presentzia gizarteko esparru ezberdinetara zabaltzen ari da, eta orain artean gizonaren eremu mugatu ziren alderdi askotan ikus ditzakeguemakumeak. Aldaketa horren isla ere nabaritzen hasi da kirolaren munduan ere.Kirolaren munduan emakumearen parte hartzeak goraka egin duen arren, gehiagodira, oraindik orain, kirola egiten duten gizonezkoak.
|
|
|
Errealitate honetatik abiatuz, kirol arloan arreta jarriz gero eta EAEkoEmakume eta Gizonen Berdintasunerako IV. Planean azpimarratzen den moduan, ezinbestekoa da estrategia ezberdinen bidez esku hartzea «errealitate sozialaaldatzeko eta kirol arloan
|
emakumeen
presentzia eta partaidetza areagotzeko» (Emakunde Emakumearen Euskal Erakundea, 2006). Halaber, COErenEmakumea eta Kirola Batzordearen gomendioen artean, kirol erakundeen gestiokarguetan dauden emakumeei buruz ikerketak egitea ekintza ildo interesgarritzatjotzen da.
|
|
|
|
Emakumearen
presentzia da nagusi unibertsitate geletan. Hala ere, lanpostu kualifikatuenetan eta erantzukizun handiagokoetan ordezkaritza txikia dute.
|
|
|
Gaztela eta Leongo Gobernuak 7.000 euroko saria eman die aisia, ingurumen, eguneroko bizitzako laguntza eta bizi kalitatea hobetzeko zerbitzuak abian jartzen dituzten enpresa proiektuei. Bestalde,
|
emakumeak
presentzia txikia duen lanbide edo jardueretan bere burua jartzen duten emakumeek 10.000 euro jasoko dituzte. Gaztela Mantxak eskatzen du laguntzak eman ondoren onuradunak autonomoak izaten jarraitzea hiru urtez.
|
|
|
Nola zegoen larunbata arte
|
emakumearen
presentzia zuen elkartean. Ander Armendariz. Bazkide ezin zuen izan, hasteko.
|
|
|
Gertatzen da aspalditxoan malgutasuna egon dela, eta horrela, ez zitzaien inongo trabarik jartzen nahi zuten egunetan etortzeko edota sukaldean sartzeko.Bestalde, aurten maiatzean danborradan ere parte hartzeko eskubidea onartu zuen batzarrak; 40 bazkide alde agertu ziren, 5 berriz kontra.Zerk bultzatu zaituzte zuzendaritzakoei gaia batzarrera eramatera. A.A.Aspaldian elkarteak jorratu behar zuen gaia zen, baina atzeratzen joan da. Danborrada aztertu zen batzar hartan,
|
emakumeen
presentziaren aldeko giroa sumatu genuen. Emakumezkoak bazkide izateko aukera egokia ikusi genuen orduan.
|
|
2010
|
|
|
|
Emakumeen
presentzia debekatuta zegoen 1599an lehen bazkaria antolatu zutenetik. Debeku hori indarrean izan da duela bi urte Laudioko bizilagun batek egoera Arartekoaren aurrean salatu zuen arte.
|
|
|
–
|
Emakumearen
presentziak pentsabide psikosozial osatuagoari atea irekitzen dio eta aberastasunaren iturria da; izan ere, kalitatea eransten diolarik, estetika esparrua, diskurtsoa, pentsabidea, ireki/ zabaldu egiten ditu.
|
|
2011
|
|
|
Baina Emakundek eskura ditu datuak: gure aurrezki kutxetan, onenean, %25ekoa da
|
emakumeen
presentzia administrazio kontseiluan; sindikatuetan, LAB salbuespen hartuta,% 25 ingurukoa da batzorde exekutiboetan. Patronalean, lehen aldia da, Nuria Lopez de Gereñuren izendapenarekin, emakume batek Confebaskeko idazkaritza nagusia lortzen duela.
|
|
|
Honela dio: «Administrazio kontseilura emakumeak sartzen saiatuko dira enpresak, horrela gizonek eta
|
emakumeek
presentzia orekatua izan dezaten». Baina azken urteetan aurrerapauso txiki batzuk egin diren arren, oraindik bide luzea gelditzen da.
|
|
|
batetik, berdintasunerako planak negoziatzeko agintzen die; bestetik, administrazio kontseiluetan emakumeen eta gizonen presentzia berdintzeko neurriak hartzeko.Baina gauza bat da legeak dioena, eta beste bat errealitatea. Enpresak pixkanaka ari dira berdintasunerako planak prestatzen, baina oraindik bide luzea dute administrazio kontseiluetan gizonen eta
|
emakumeen
presentzia parekatzera iristeko. Gaur egun, burtsan kotizatzen duten Hego Euskal Herriko enpresetako administrazio kontseiluetan hamar kidetik bat besterik ez da emakumea; aurrezki kutxetako administrazio kontseiluetan, berriz, hamarretik bi dira.Gauzak nola dauden ikusita, ia ezinezkoa dirudi urtebetean egoera iraultzea, Redingek nahi bezala.
|
|
|
Europako Batzordeak administrazio kontseiluetan gizonen eta
|
emakumeen
presentzia parekatzeko agindu die enpresei. Baina nazioarteko erakunde publikoetan zer leku dute emakumeek?
|
|
|
Linda Whiteren Basque Women Writers of the Twentieth Century (1996) tesian euskal literaturan androzentrismoa zegoela frogatu bazen, Lasartek gaur egunean presente darraiela ondorioztatu du. " Gaur egun askoz ikusgarriagoa da
|
emakumeen
presentzia nobelagintzan, baina ez du gizonak adina idazten; %15aren inguruan dabiltza, oraindik. Hortik abiatuta aipatzen dut androzentrismoa.
|
|
|
|
Emakumeen
presentziak gora egitea: gero eta emakume gehiago dira beraien lurraldea uzten dutenak, sexuen araberako portzentajeen aldea parekatuz.
|
|
|
Eta gainerako kolektiboetan gizonezko gehienak izaten jarraitzen duten arren, aldea murriztu egin zen berriro 2010ean. Aztertutako talde guztietan,
|
emakumeen
presentzia gizonena baino bi aldiz handiagoa da 35 urtetik beherakoen taldean. EINek aztertutako osasun arloko profesional talde guztiek handitu egin zuten biztanleko elkargokide tasa, “batez ere, 2010ean biztanleria baino gehiago hazi zelako”, adierazi zuen estatistika erakundeak.
|
|
|
Emakume eta gizonezkoen artean berdintasuna bultzatu nahian eta kirolean
|
emakumearen
presentzia areagotu nahian, Oñatiko Enpresagintza fakultateko ikasle talde batek antolatutako lasterketa da, unibertsitateko bi taldeetako berdintasun eta kiroletako arduradunekin batera.
|
|
2012
|
|
|
Emakume gazteak gutxi gara. Administrazioan, aldiz, bertako jendea da nagusi, eta
|
emakumeen
presentzia nabarmena da.
|
|
|
Pertsonaia honekin entseatu zuen Flaubertek determinismoari buruz zuen teoria.
|
Emakumearen
presentzia kaltegarria da gizonezkoentzat; halaxe da Charlesentzat hiru emakumeena, eta halakoxea bihurtzen da Emmaren eragina Leon eta Rodolphe bere maitaleentzat, gizonezkoak amodio harremanetan galtzaile baitira beti, Flauberten ustetan.
|
|
|
Herritartasunari dagokionez, azaldutako hiru estrategia horien baitan ordezkapenari erreparatu zaio norabide bikoitzean. Batetik, aurreko azalpenetan lerro arteaniradoki bezala, ordezkapen instituzionalaren eremu tradizionaletan, batzarretan, administrazio publikoetan eta exekutiboetan
|
emakumeen
presentzia aldarrikatuizan da, elite politikoetan presentzia lortzeak ekarriko zuelakoan gai berriak agertzeaagenda politikoan eta politika publikoetan eragitea. Bestetik, izaera zabalagoa duenordezkapena lortzea, alegia, ez soilik parte hartzen dutenen kopurua handituz, baiziketa partaidetza hori burutzen den lekuak eta moduak hedatuz.
|
|
|
Idazlan honetan erakutsi bezala, herritartasunaren gaineko azterketafeministak politikaren izaera eta estatuaren jarduna aztertzera ere garamatza; gogoeta horietatik eratorritako zenbait praktika burutu dira aipatu eremuetan, eta, modu xume batean bada ere, erakutsi nahi izan da praktika feministek gizon etaemakumeen arteko berdintasuna bilatzeko bide luzean emaitza on anitz lortu arren, behin eta berriro ageri dela oztopo bera: gizartearen antolaketan oinarrian dagoenlan banaketa sexuala; hala, aldaketen gabezia
|
emakumeen
presentzia handienaduen eremukoa dugu, etxekoa. Eremu horretan gauzatzen diren lanak bizitzarakofuntsezkoak badira ere, oraindino gure gizarteetan baliorik gabeko zereginak dira, horietan ematen den denbora bezala, zenbatezina baita emakumezkoen denbora.Jardun horiek ez dute islarik herritartasun publikoan, baina emakumeak baztertzenez dituen bestelako herritartasuna posible dela plazaratu nahi izan da idatzitakolerroetan, hori bai, ahots publikoak eta pribatuak batzen dituen politika baten baitan, estatuak lagunduta ahots horiek batze bidean.
|
|
|
Eurostatek 1992az geroztik zabaldutako enplegu zona kontzeptua berezkoekonomia eta industria antolakuntza duen espazio/ lurralde zehatz bat izendatzekoerabiltzen du. Enplegu eta jarduera tasak,
|
emakumeen
presentzia lan merkatuan, laneko prekarietatea, industria alorreko enpleguaren pisua... aldatu egiten diraenplegu zona batetik bestera, eta horrek kontzeptu neutro bihurtzen ditu.
|
|
|
Gainera, liburu klasikoek nahiz nobedadeek dute lekua. Dena dela, aniztasunaren baitan, badira bi konstante nabarmen ageri direnak; lehena,
|
emakumeen
presentzia urria. Bigarrena, narrazioaren erabateko nagusitasuna.
|
|
|
Eta gaur egun herritarren tokiko partaidetzarako diseinatu diren eredu batzuk botere horren erabileraren formak aldatzen ahalegindu dira, baina boterea sostengatzen duten oinarri kulturalak auzitan jarri gabe. Hala,
|
emakumeen
presentzia handituz doan arren, herritarren parte hartzerako instituzioak generikoki osaturiko guneak dira, eta gune horietan sexuen araberako lidergoak eta lan banaketa moldeak birsortzen dira, generoaren araberako rol tradizionalak esleitzen dira eta ezin iraunezko denbora patroien arabera jarduten da. Ondorioz, kultura politikoaren aldaketek esparru publikoan nahiz pribatuan diharduten parte hartzerako instituzioetan eragin behar dute zeharka, eta emakumeek eta gizonek beren bizitzak garatzen dituzteneko esparru bi horiek barneratu behar dira tokiko instituzioek bultzaturiko eztabaida politikoan eta zibikoan, zenbait udalerritan garatutako tokiko denbora politikak dira horren adibide?.
|
|
2013
|
|
|
Alde hori handiagoa da ikasketa batzuetan: emakumeek besteen zaintza eta irudiarekin lotura duten ikasketak egiten dituzte gehien, baina orain arte gizonekin lotu izan diren ikasketa askotan
|
emakumeen
presentzia oso murritza da. Autoen mantentze lanetan, esaterako, ikasleen %2 inguru baino ez da emakumea.
|
|
|
Erakunde honen bultzatzaileen artean Elías Gallastegui dugu. Dirudienez bera izan zen lehenengoetariko bat aldarrikatzen
|
emakumeen
presentzia (baita ere) eremu politikoan. Horren ildotik, beste batzorde batzuk eratzeaz gain, propagandaren inguruko lantaldea sortu zen EABren barruan.
|
|
|
Berdintasunerako Udal Batzordeak ez du bertze aukerarik galdu nahi, «aspaldi erabaki genuen emakumeen kontrako erasoei aitzinerat egitea eta eraso jonek, berriz ere, izkutarazten gaitu arlo publikotik baztertuz». Emakumeek kontrabandoan parte hartu zuten eta hori ukatzerik ez dagoela dio Berdintasun Batzordearen idatziak, «ez gaude ados
|
emakumearen
presentzia baztertzen duenarekin, emakume zein gizonentzat berdintasun aukerak defenditzen ditugulako, ez dugu horrelako egoerarik gure herrietan onartzen ahal, ez soilik legeak babesten gaituelako, baizik eta justizia sozialean oinarritzen den aukera berdintasunean sinisten baitugu».
|
|
|
Neolitoan, aldiz, Marija Gimbutas antropologo lituaniarrak aro hartaz zegoen ikuspegia inarrosi omen du, neolito aurreindoeuropear propio baten aztarnak dokumentatuz. Neolito aurreindoeuropar horrek, lehen esan dugun ildotik, gizarte ‘ez klasista eta sexista’ batez pentsatzeko aztarnak ematen omen ditu, mitologian
|
emakumearen
presentzia sinbolikoa pribilegiatzen duena eta abar. Gimbutasek euskararen herria aipatzen du neolito haren azken aztarna moduan.
|
|
2014
|
|
|
Hedabideetan
|
emakumeen
presentzia areagotu eta gogoetarako bidea zabaltzeko asmoz ekin zioten egitasmoari." Bi helburu bete nahi ditugu. Batetik, kazetarientzako tresna erabilgarria sortu, eta bestetik, kontzientziazio lana egin.
|
|
|
" 2012ko Topaketa Feministetan gai horri heldu genionean ohartu ginen hainbat emakume kazetarik haien gain hartzen zutela euren hedabideetan
|
emakumeen
presentzia areagotzeko ardura. Horrek zama handia suposatzen du, eta baliabideak sortzeko beharra ikusi genuen", dio Olazarrek.
|
|
|
" Egia da ereduak aldatzen ari direla eta medioetan
|
emakumeen
presentzia areagotzen ari dela, baita orain arte gizonezkoenak kontsideratuak izan diren esparruetan ere. Baina kirol albisteak beti bezalakoak dira oraindik ere, aurkezlea emakumea izanagatik", kritikatu du Olazarrek.
|
|
|
Museora ezin hurbildu eta interesa izatekotan, artistaren web orrian (www.teresaserrano.com) debalde ikus daitezke haren lanak, bideoak barne, ezohikoa dena bideo artisten kasuan, batez ere galeria eta museoek exijitu ohi dieten esklusibotasun baldintzak direla eta. Bilboko Alondegiak Guerrilla Girls taldeari eskainitako erakusketa aitzakia hartuta, euskal museoetan
|
emakumearen
presentzia eskasa salatzeaz batera, Artiumi aitortu behar zaio beste zentro kontsakratu eta kontserbadoreagoek sekula hartuko ez lituzketen erakusketak eskaintzea, genero ikuspegitik bederen, A lbur de amor honez gain Regina Jose Galindoren Oilo ipurdia (2012), Esther Ferrerren Lau mugimendutan (2011), zein Patti Smithen Written portrait (2009), besteak beste.
|
|
|
Faktoreak klase askotakoak dira, eta elkar gurutzatu eta elikatzen dute: gehienetan, bi soldatarekin ere juxtu ibili behar da etxebizitzaren gastuak ordaintzeko, jakiak erosteko, familiaren gastuei aurre egiteko; gazteak gurasoen etxetik ateratzeko edadea atzeratu da; bizi itxaropena luzatu da, funtzio sozial batzuk denboran geroratuz; gurasoak gero eta zaharragoak dira; familia eredu berriak ugaritu dira;
|
emakumeek
presentzia handiago dute lan merkatuan, baina baldintza eta lan prekarioagoetan, eta etxeko lanetan dituzten ardurak askorik arindu gabe; haur gutxiago jaiotzen dira; eta abar. Sei urte luzera edo gehiagora doan krisi egoera batek areagotu ditu arazo horiek guztiak, gainera, soldatak izoztuz edo murriztuz, langabeziara jausi ez direnentzat.
|
|
|
Batzuen ustez, ohituraren eraginez izan daiteke, edo ingeniaritzarekin lotutako lanbideak gustuko ez dituztelako, edo auskalo. Nire uste apalean, ez da egokia
|
emakumeen
presentzia ziurtatzeko kopuru minimoak eskatzea batzorde, zuzendaritza talde, eta abarretan. Arazoa beste bat da:
|
|
|
Kasu batzuetan gorputza laudatu da, bestekasu batzuetan gorputza idealizatu da eta beste batzuetan gorputzarekin zerikusiazuen guztia zigortu egin da (Sierra, 2007). Gehienetan,
|
emakumearen
presentzia osourria izan da eta, betiere, bigarren plano batean agertu ohi da. Azken urte hauetan, hainbat egoera direla medio, emakumeen mugimenduak, kontsumoaren aurkakojoerak, globalizazioaren kontrakoak. aurreko azken urtetan gorputzaren inguruanjendarteak zituen ideiak aldarazi dituzte eta gorputza ulertzeko era ere aldatu da, etamodu horretan, hainbat gorputz eredu agertu dira gorputzaren esanahi sexuala, moralaedo estetikoa aldatzen (Feldenkrais, 1997).
|
|
|
2010 urtean 108 herrialdetan ikerketa bat egin zen, etaemakumeen presentzia kirol berrietan% 11 zela eta gizonezkoena% 89 konprobatuzen. Andaluziako emakumearen institutuak askoz datu baxuagoak topatu zituen etaerkidego autonomo horretan
|
emakumearen
presentzia prentsan% 3,4koa zen (Alfaroet al., 2011). Horrek bi kultura ezberdinen hierarkizazioa dakar, eta gizonezkoakemakumeen gainetik baloratuta sentitzen dira (Garcia Colmenero, eta Alario, 1996, 131).
|
|
|
Bai prentsa grafikoan eta bai telebistan, emakumeen estereotipoekmurriztu eta txirotu egiten dute gizartean emakumeek daukaten irudia. Askotan, kazetariek aitzakiak bilatzen dituzte
|
emakumearen
presentziarik eza justifikatzeko, eta hala, parte hartze txikiagoa dutela diote, baina Kirolaren Goi Kontseiluaren (CSD, Consejo Superior de Deportes) datuen arabera, olinpiadetara joateko bekatzendiren emakumeen kopurua% 44koa dela diote, nahiko kopuru parekatua, batez ereemakumeen prentsa agerpenekin alderatzen badugu. Hala, Diaz-ek eta Hernandezek 2007an prentsako artikulu batean jasotzen zituzten euskal emakume kirolaribatzuen lorpenak, haien artean, Josune Bereziartu, Edurne Pasaban, Naroa Agirre, Akaba Bera Bera eskubaloiko taldea, Hondarribiko saskibaloiko taldea, eta Atlheticeko neskak zeuden.
|
|
|
Askoren ustez,
|
emakumearen
presentzia medioetan nagusiagoa balitz, neskaeta emakumeen kirol partizipazioa igoko litzateke (Alfaro et al., 2011; Vizcarra, Macazaga eta Rekalde, 2009).
|
|
|
Eta
|
emakumearen
presentzia olinpiadetan horren guztiaren adierazgarria da, baina hala ere, datuen garapena harrigarria da emakumearen parte hartzea goradoalako etengabe: 1908 urtean Londresen 38 emakumek eta 2008 gizonek hartuzuten parte; 1948 urtean Helsinkyra 519 emakume eta 4.436 gizon joan ziren; etahala, Sidneyra, 2000 urtean, 4.069 emakume eta 6.375 gizon eta azken olinpiadetanLondresera 2012 urtean 5.396 emakume eta 5.439 gizon joan ziren bi sexuenarteko partizipazio kopuruak berdintzen, hala ere emakumeen emanaldien kopuruaLondresen% 20 izan zen.
|
|
|
Publikoak ere musikariak dituispilu, baina, baita entzule kideak ere. Hortaz,
|
emakumeen
presentziak gora egingobadu agertokietan, musika eszenaren esparru guztietan gora egitea komeni da, kokaleku batzuek besteak ere elika baititzakete.
|
|
|
Emarock gaua ekimenak ere musika eszenan
|
emakumeen
presentzia aldarrikatzea du helburu, emakume musikariz osaturiko taldeak agertokian elkartuz. Agertokiez, espazio publikoez eta emakumeen ibilbideez hitz egitean, gainera, amatasunaaipatu dute musikariek oztopo gisa, Emarock proiektuko elkarrizketetan.
|
|
|
Musikaren arloan
|
emakumeen
presentzia gutxien duen jendarterik feministena daEuskal Herria. Ez dut musikaren esparruan dabiltzan emakumeen gaineko datu zehatzik, baina nahikoa da agertoki gainera, diskoetara, prentsara, kontzertuen antolaketara, arloteknikora begiratzea gizonen aldean kopurua oso txikia dela jakiteko (Lopez Ziluaga, 2013:
|
|
|
Eta publikoaren agerpenaridagokionez, esanguratsua da zeinen emakume gutxi ikusten diren lehen lerroetan, eta are gehiago, emakume gutxi horiek ere argazkilariak ez ditu lehen fokura ekarri, salbu argazki batean. Hartara, argazki bilduma horrek ere argi irudikatzen du zeinden euskal eszenaren irudia,
|
emakumeen
presentziari dagokionez. Banizu NizukePortugaleteko kultur elkarteak Euskal Herriko musika argazkilariak bilduma jarrizuen abian 201 1 urtean, musika argazkilarien lana ikusgarri egiteko, eta haienekarpena gogora ekartzeko.
|
|
|
Antzera, Fermin Muguruzak egin zion hitzaurrea Euskal Herriko musika argazkilariakbildumako 2 aleari, Jon Iraundegi argazkilariaren aleari. Emarock argazki bildumanZaloa Urainek egin du hitzaurrea, eta Emarock proiektuaren aurkezpenean ereemakume musikarien agerpenek argazki egilearen lana eta ikuspegia legitimatuegin zuten, eta zentzu horretan,
|
emakumeen
presentzia aldarrikatzen duen subjektukolektibo hori ere eraikitzen lagundu zuten.
|
|
|
Baina, oro har, Euskal Herriaren kasuan bide alternatiboa hartu duten diskoetxeekeuskal musika hedatzea izan dute helburu nagusi, nolabait merkatu txiki hori aurreraateratzea, gaztelaniazko, frantsesezko eta ingelesezko merkatu handien ondoan.Autoekoizpenaren bidetik ez bazen, ez da egon horrelako zigilu independienterikemakumeen sorkuntzaren alde lan egin duenik. Egia da, Esan Ozenkik, Bidehutsek edo halakoek emakume musikarien lanei lekua egin dietela, baina, gure ustez ezda horietan egon genero ikuspegiaren inguruko gogoeta sendorik, ez eta kudeaketalanak egitean
|
emakumeen
presentzia handirik. Bestelako zigilu kolektiboak sortudirenean. MusikHerria, Bonberenea Ekintzak eta Taupaka, adibidez?, ez daemakumeen parte hartze handirik izan.
|
|
|
|
Emakumeen
presentzia objektutzat hartzeak bakarrik, subjektu gisa ulertubeharrean, sinplista eta alderdikoia dirudi. Hori baino ez balitz...
|
|
|
Joxe Azurmendiren teoria zalantzan jarri gabe, Carmen Larrañagak (1994) beste arrazoibide bat garatu zuen
|
emakumeen
presentzia eza azaltzeko. Haren ustezemakumeak bertsolaritzan ez egotearen arrazoia jarduera horren definizioan bertantopa daiteke.
|
|
|
Baina zer eragin izan du praktikan
|
emakumeen
presentziak futbolean. Elitean, prestigiozko eremuetan, mundu txapelketetan. erreparatuz gero, emakumeakez dira inon ageri.
|
|
|
Neurri handi batean, objektuaren autokontzientzia errepresentazio esparruaren hautemate kontzientzia baino ez da, esparru erreferentzialaren subjektu estetikoaren erabakimen askea. Gaur, subjektu ekoizpenaren logikak Agoraren erdigunean jarri ditu
|
emakumearen
presentzia, balioa eta hitza.
|
|
|
Borondatea badute, baina aholkularitza zerbitzua eskatzen dute, lana egoki egin ahal izateko”, azaldu du Evak. Hirigintzari dakionez,
|
emakumearen
presentzia txikia dela ondorioztatzen du diagnosiak. Kale izenak, eskulturak…, gehienak gizonezkoei eskainitakoak direla.
|
|
|
Nazkatuta gaude bileretan gizonezkoen ahotsak bakarrik entzuteaz eta emakumeenak isilarazteaz. Nazkatuta,
|
emakumeen
presentzia bermatze soilarekin jaiak parekidetzat hartzeaz. Nazkatuta gaude gure lana beharrezkoa ez dela esaten duten pertsona guztiez.
|
|
2015
|
|
|
Horregatik uste du politika oraindik ere" oso maskulinoa" dela: " Alde batetik,
|
emakumeen
presentzia urria delako oraindik, eta, bestetik, joko politikoan ikusten diren rolak gizonezkoek ezarritakoak direlako. Emakumeok, askotan, politika molde hori barneratu dugu, eta geure burua rol maskulinoetara moldatu behar izan dugu".
|
|
|
ez dira behar bezain eraginkorrak.
|
Emakumeon
presentzia hutsak ez du bermatzen sexuen arteko aukera berdintasuna, horrez gainera, borondatea ere behar delako. Neurri gehiago hartu lirateke, alderdien egituratik hasita, instituzioen esparruraino.
|
|
|
Positiboa da, noski, Europa iparraldean egiten ari direna. Baina,
|
emakumeen
presentzia azaleratze hutsagatik poztu behar al dugu. Portzentaje horiek gora doazen heinean dena egina al dago?
|
|
|
Emakume bertsolariek egindako ekarpena azpimarragarria zaie Vazquezi eta Agirreri. “Uste dut sekulako hobekuntza ekarri diola
|
emakumearen
presentziak bertsolaritzari zentzu horretan”, esango zuen Agirrek. “Gizonezkoetan nik dudarik ez daukat azkeneko 20 urteetan sekulako aldaketa eman dela zentzu horretan.
|
|
|
Hedabideek emakume kurduek indar armatu horietan duten papera azpimarratu badute ere, eta horrek izan duen garrantzia kontuan izanik, Rojavako herrian ezartzen ari den prozesu iraultzailea ez da hainbeste ezagutzera eman. Azpimarratzekoa da prozesu horretan
|
emakumeen
presentzia erabakigune guztietan eta bere eskubideen aldeko borroka lehentasuna izatea. Sarritan, Rojavako emakumeek komunen eraketan duten oinarrizko papera alde batera uzten da, elkarbizitza demokratikoa helburu duen eredu honetan emakumeak ezinbestekoak izan arren.Orain bi urte, PKK-k aldebakarreko su etena deklaratu zuen Turkiako aldean, eta bake prozesuari ekiteko aukera zabaldu zuen.
|
|
|
Egoera hori, ordea, ezin daiteke azaldu emakumezkoen prestakuntzaren arabera, ezta beren lehentasunen arabera bertan parte ez hartzea nahita erabaki dutelako ere.Nola uler daiteke. Egoera horri bi azalpen eman zaizkio. Beirazko sabai hori mito bat dela diote batzuek, eta argudiatzen dute horrelako postuetan
|
emakumeen
presentzia urria bada haiek nahi dutelako dela. Bigarren azalpenaren arabera, egoera horren atzean generoaren araberako bazterketa bat dago.Bazterketa hori zertan oinarritzen da. Inkestek pista batzuk ematen dizkigute.
|
|
|
Altxamendu militarraren aurrean, hainbat emakumek beren kontzientzia politiko eta sozialagatik edota arrazoi pertsonalengatik (senargaia, senarra edo hurbilekoren bat frontera joan zelako) fronteetara jo zuten, altxamendua zapaltzeko. Baina gutxi iraun zuen
|
emakumearen
presentziak fronteetan: haien lana erretagoardian baliotsuagoa izango zela erabaki zuen gobernuak eta «gizonak fronteetara eta emakumeak erretagoardiara» esaldia zabaldu zen.
|
|
|
Oro har, hiruretan, gerraren lehenengo hilabeteetan, emakume milizianoen ohorea eta ausardia goraipatzen dira, baina gutxi gorabehera azarotik aurrera
|
emakumearen
presentzia gerran erretagoardian kokatzen dela azpimarratzen da. Horrela, gerra hasieran fronteetan zeuden emakumeen ausardia azpimarratzen da, askatasunaren alde borrokatzeagatik armak hartu zituztelako.
|
|
|
|
Emakumeen
presentzia I+Gko jardueretan EAEn: goi mailako irakaskuntzan emakumeen presentziaren bilakaerari buruzko azterketa
|
|
|
Emakumeen presentzia I+Gko jardueretan EAEn: goi mailako irakaskuntzan
|
emakumeen
presentziaren bilakaerari buruzko azterketa
|
|
|
Berdintasunaren arloan azken urteotan aurrerapenak izan badira ere, oraindik bide luzea geratzen da emakume eta gizonen arteko benetako berdintasuna lortzeko. Gauzak horrela, ikerlan honetan aztertzen da zein den, oro har, EAEn
|
emakumeen
presentzia egikaritze sektore desberdinetako I+Gko jardueretan, eta, konkretuki, goi mailako irakaskuntzan. Planteatutako hipotesiak egiaztatzeko Eustatek, 1993 urtetik 2012 urteraino, I+G arloan eskaintzen dituen serie historikoak erabili dira.
|
|
|
Gainera, aldaketa emakumeengan izan da, batez ere, agerikoa eta adierazgarria. Besteak beste, nabarmen handitu da
|
emakumeen
presentzia lan merkatuan, hezkuntzan eta kulturan; eta neurri txikiagoan erabakiak hartzeko eremuetan eta botere esparruetan (Ortiz de Lejarazu eta Sarasola, 2010; Bergara et al., 2008).
|
|
|
Gauzak horrela, ikerlan honen helburua da, oro har,
|
emakumeen
presentzia I+Gko jardueretan aztertzea, eta, konkretuki, goi mailako irakaskuntzan.
|
|
|
2 Egikaritze sektoreak I+Gko jardueretan eta
|
emakumeen
presentzia I+Gko jardueretan goi mailako irakaskuntzan
|
|
|
2.2
|
Emakumeen
presentzia I+Gko jardueretan goi mailako irakaskuntzan
|
|
|
Horiek horrela, nahiz eta EAEn, Espainian eta Europan
|
emakumeen
presentzia erlatiboa handituz joan den azken urteotan (ikusi 2 eta 3 taulak), oro har, emakumeek erdia baino gutxiago izaten jarraitzen dute I+Gko jardueretan goi mailako irakaskuntzan. Hala ere, EAEren kasuan emakumeen presentzia Espainia eta Europako batezbestekoa baino handiagoa da, eta azken datuen arabera, parekotasunerako joera antzeman daiteke.
|