|
2000
|
|
|
Hori, bistan da, gaueko ez dakit zenbatetik aitzina. Bazkalondoko ordu horietan, bi
|
emakume
zeuden mahai baten inguruan jarririk, ama alabak eitez, gizonetan aritzeko itxura handirik gabeak. Horiez gain, Ximurra bakar bakarrik, barra ondoan zutik eta mugikor urdin ñimiñoa eskutan.
|
|
2001
|
|
|
Oraingoz Indian 100 gizoneko 93
|
emakume
daude, naturak emakume gehiago ematen baditu ere.
|
|
|
Guztira ehun bat
|
emakume
daude. Anitzek beren senarrak, haurrak edo errainak hil dituzte.
|
|
|
‘Gizonaren bizitzan bi
|
emakume
daude, bizitza eman zizuna eta bizitza kenduko dizuna... ’
|
|
2003
|
|
|
Eta ni airean, harroputz madarikatu baten besoetan, dantza ero batean.
|
Emakumeak
zeuden oholtzara igo ninduen orduan. Eta neska haietako baten jolas lizunen kide bihurtu nintzen.
|
|
2004
|
|
|
Ospitaleetako egoera ere ez da hobea, berrogeitaz ume eta
|
emakume
daude ingresaturik nik lan egiten dudan Nasser ospitalean. Ezinezkoa da zauritu gehiago hartzea.
|
|
|
Nuriak goitik beheraino estudiatua eta programatua zuen ekitaldia. Presidentzian bera eta beste bi
|
emakumezko
zeuden; ni, berriz, gortina baten atzean.
|
|
|
Baina, zorionez, kasu haiek guztiak, nola edo hala nabarmentzea bilatzen zutèn
|
emakumeekin
zeuden lotuta, esana baitut nik ere neure neurriak hartzen nituela.
|
|
2005
|
|
|
–Eta mundu honetan antropofagoak daudela diote?? Izango ez dira, bada, zu bezalako
|
emakumeak
dauden bitartean!
|
|
|
Gaileta eta txokolateen saila kutxatik oso gertu dago. Kutxan bi
|
emakume
daude. Haietako bat berehala konturatu da Lourdesez eta begira gelditu zaio.
|
|
2006
|
|
|
Berez euskal arrazaren izpiritu kolektiboa naturari itsatsia da. Hori hizkuntzaren analisiak frogatzen du (gero ikusiko da), baina ez horrek bakarrik (hizkuntza ez dela natura, osteratu ahal izango bailuke norbaitek), baizik euskal herrian gizon eta
|
emakumeen artean
dagoen entelegu berdintasunak ere bai; entelegu berdintasun bat, bere oinarri fisiologiko organikoan materialki egiaztatu ahal dena, gainera: " hay un hecho, señores, que distingue grandemente a los salvajes y los pueblos primitivos de los amansados en la cultura y que llevan la civilización en las venas.
|
|
|
Hamar hamabi gizon
|
emakume
zeuden jantokian, mahai betera jarriak. Jende gutiago espero nuen.
|
|
2007
|
|
|
Ez zituen alferrik 68 urte. Dena den, emeki, zango fin bat luzatu zuen soinekoaren azpitik eta, diagrama hartan
|
emakumeari
zegokion bezala, oinatz gorri baten gainean pausatu zuen takoidun zapata. Gauza bera egin zuen lehenengoari atzetik segitu zion bigarren oinetakoak ere.
|
|
2008
|
|
|
Douentzan hiruzpalau hotel txiki daude, horietako baten hartu dugu ostatu. Autoa ezin izan dugu atariraino eroan, hogeita hamarren bat gizon
|
emakume
daudelako sarreran jesarrita, soineko dotoreekin eta futbola ikusten. Afrikako kopa final laurdenetan dago, eta denak adi adi daude telebistara begira.
|
|
2009
|
|
|
Taberna txiki bat aurkitu genuen irekita ibai ondoan, San Antongo zubitik gertu. Eskailera batzuk jaitsi behar ziren bertan sartzeko, eta barra ostean berrogei urte inguruko
|
emakumea
zegoen telebistari adi. Paulak xanpaina eskatu zuen eta nik kafe hutsa.
|
|
|
Jo ez, ordea. Lurrean
|
emakumea
zegoen, konorterik gabe.
|
|
|
Zorte handia zen garai hartan herriko medikuarekin ezkontzea, eta gainera hain galanta izanda, baina Mirenek asko sufritu du, Don Rikardok ez zuen zoriontsu egin. Senarra bere kontsultan hainbat
|
emakumerekin
egonda ez zen lasai bizi Miren. Ni ere ez nintzen lasai biziko, Don Rikardo ezagututa.
|
|
2010
|
|
|
Ospitaleko egongela batean geunden aita eta biok, dozena pare bat gizon
|
emakume
egongo ginen bertan, erdiak militarrak eta falangistak, eta beste erdia jende zibila?, Bibi sartzen ikusi genuenean, baita hura ikusi ahala gu harengana hurbildu ere.
|
|
|
Ospitaleko egongela batean geunden aita eta biok —dozena pare bat gizon
|
emakume
egongo ginen bertan, erdiak militarrak eta falangistak, eta beste erdia jende zibila—, Bibi sartzen ikusi genuenean... baita hura ikusi ahala gu harengana hurbildu ere. " Nola dago?" galdetu zion aitak.
|
|
2011
|
|
|
Marinel zaharra ere zutitu da, balantzaka doa aterantz, eta haren atzetik ni. Nasatik harlauza labaingarriko eskaileran gora igo gara kaperaraino, non bospasei
|
emakume
dauden kriseilu baten inguruan. Talaia gorago dago.
|
|
|
Zazpi konpromiso planteatu zizkion horretarako nazioarteari: bakegintza prozesuetan emakumeen parte hartzea ziurtatzeko konpromisoa areagotzeko; bakea lortu ondoren egin beharreko bidean ere emakumeen parte hartzea ziurtatzeko; emakumeen parte hartzea diruz babesteko; gatazka ondorengo gobernu erakundeetan ere
|
emakumeak
egon daitezen; egiaren batzordeetan, kalte ordainen programetan eta abarretan ere emakumeek parte har dezaten; edo politikagintzan ere emakumeak sar daitezen.
|
|
|
–Hamazazpi gizon
|
emakume
gaude hemen, herriak libreki aukeratuak, eta gu herria serbitzeko izan gara aukeratuak. Hori ez dezala inork ahantzi.
|
|
2012
|
|
|
Leiho ondoko ohea hutsik ikusi zuen. Albokoan, aldiz, gosaltzen ari zen neskatoa eta haren ama zirudien
|
emakumea
zeuden.
|
|
|
Enpresan zeuden emakume apurrek txiste txar eta begirada lizunak pairatu behar zituzten, eta, hala ere, piramidean gora egiteko aukera murritzak zituzten. Zure bulegoan bost
|
emakume
zeudela esan zenidan, horietako bi idazkariak. Enpresaren irudia txukuntze aldera, Goldman Sachseko Emakumeen Eguna antolatzen zenuten urtero.
|
|
|
zer nolako konpainia berarentzat!
|
Emakumeei
dagokienez, Emma berehala ohartu zen, haien ahotsen doinuan, mailarik bajuenekoak izan behar zutela ia guztiek. Orduan beldur izan zen, aulkia atzeratu zuen eta begiak beheratu zituen.
|
|
2014
|
|
|
Baina afalordua iritsi zen, bazkaltzen ehun gizon
|
emakume
egon ziren, afaltzen hirurogeiren bat?, eta, Felisa antzera ibili zen arren, zerbait azpimarragarria gertatu zitzaion.
|
|
2015
|
|
|
Hala ere, bost puntako izarra nagusi zen bazterretan. Plaza Nagusiko urkamendietan dozenaka gizon
|
emakume
zeuden eskegita. Exekutatuak ikusten zituzten hiritarren artean pasatzean, hitz amorratuak entzun genituen, soldaduengandik urrats bakan batzuetara.
|
|
|
–Beranduegi, ezta? , bota zion aldameneko
|
emakumearekin
zegoen gizonak.
|
|
|
Jaunaren etxearen iparraldeko ate ondora eraman ninduen; han
|
emakumeak
zeuden eserita Tamuz jainkoarengatik dolu egiten.
|
|
|
Kostaldeko
|
emakumeen gainean
badago mitologia bat. Gizonezkoak etxetik kanpo luzaroan egoten zirenez, haiek arduratu behar izaten zuten etxeko kontuez.
|
|
|
bi
|
emakume
daude zizpiroz
|
|
|
hainbat gizon/
|
emakume
daude, nekazariak
|
|
2016
|
|
|
Burgos-ko Gerla Kontseilu ospatsu hartan hiru
|
emakume
zeuden kondenatuen artean: Jone Dorronsoro, Arantza Arruti eta Itziar Aizpurua PUNTO Y HORA honetan, Itziar mintzatuko zaigu Euskadi-ko egoeraz; eta xeheki egingo du, eta inolako trabarik gabe.
|
|
|
Etxean egiten ziren gaubeilak garai hartan, eta obligaziotzat jotzen zen familia bakoitzak norbait bidaltzea hildakoaren etxera, gaueko orduetan haren senideei atsekabean laguntzeko. Egia esan,
|
emakumeei
zegokien atsekabean laguntzea: orduak eta orduak ematen zituzten hilkutxaren inguruan, aurpegia triste, arrosarioak bata bestearen atzetik errezatuz.
|
|
|
1852an, Proletarioen Liga sortu zuen, eta, erregistroen arabera, erakunde hartan ez zegoen emakume bazkiderik. Sekula
|
emakumerik
egon bazen, aspaldi lausotu zen haren aztarna, eta historiaren anonimotasunean galdu. Hurrengo hamarkadetan, emakumeek buru belarri jarraitu zuten lanean beren langile elkarte propioetan, esklabotzaren aurkako mugimenduan eta beren eskubideen aldeko kanpainetan.
|
|
|
Esklabo jabeek komenientzian baliatzen zituzten emakume esklaboak: baldin eta probetxugarria bazen emakume esklaboak esplotatzea gizonak balira bezala, bada, orduan, baiki, generorik ez balute bezala tratatzen zituzten; bestalde, soilik
|
emakumeei
zegokien gisan esplotatu, zigortu eta zapaldu bazitzaketen, bada, orduan, emakumearen rolean giltzapetzen zituzten.
|
|
|
–Zer egiten duzu zuk hemen? Ez al zenuen
|
emakumeekin
egon behar. Ez zaizu komeni, zure egoeran?; aita eta senarra haserretuenak.
|
|
2017
|
|
|
Ez dakigu argi eta garbi zergatik hartu zuten erabaki hura. Baina merezi luke azterketa sakonago bat, kontuan hartuta zeinen funtzio erabakigarria bete zuten gremioek, trantsizioan?,
|
emakumeei
dagokienez. Dakiguna da gremioek kanpainak egin zituztela zenbait herrialdetan emakumeak soldatapeko lanetatik botatzeko, eta ez daukagu sorginen jazarpenari aurre egin ziotela erakusten digun ezer.
|
|
|
indarkeria izan zen metatze primitiborako prozesuaren eragile nagusia, botere ekonomiko garrantzitsuena; 10 izan ere, kapitalismoaren garapena zela medio, Europako klase agintaria nahitaez jauzi izugarria eman beharrean zen beretzat bildutako aberastasunean eta haren agindupeko langileen kopuruan. Hau da, lan indar izugarria pilatzea izan zen metatze primitiboaren oinarria?, lan hila?, lapurtutako ondasunei zegokienez, eta, lan bizia?, esplotaziorako prest zeuden gizon
|
emakumeei
zegokienez?, historian inoizko eskala handienean egin baitzen metatze hori.
|
|
|
Haiekin jolas lizunak egiten omen zituzten, hala nola elkarrekin etzan eta jainko nahiz jainkosa bihurtzen ziren (akelarreen moduko) ospakizunetan. Nonbait,?
|
emakumeei
zegokien euria bidali eta eskatzen zutenei aberastasuna ematea? (de Leon 1985, Vol.
|
|
|
Ez sexuaren araberako lan banaketa eta ez sexu hierarkiak ez ziren nabarmenak garai hartan. Afrikar gizonek ez zuten erabakimenik beren kide eta senitarteko emakumeen patuan;
|
emakumeei
zegokienez, begiramen berezi orotatik urrun, sailetan gizonek bezala lan egingo zutela espero zen, batez ere azukre eta tabako eskaria handia zenean; eta gizonek jasaten zituzten zigor gordin berak jasaten zituzten, baita haurdun zeudenean ere (Bush 1990: 42? 44).
|
|
|
«Makina bat
|
emakume
badaude munduan bera baino hobeak ez direnak», diot nik.
|
|
|
Han gelditu nintzen, ile adatsa burkoetan zabalduta nola zeukan begira, haren gorputzaren epeltasunak nirea epeltzen zuelarik. Eta pentsatzen nuen, alajaina,
|
emakumearekin
egoteko era polita hauxe. Biok hilketaz eztabaidan, elkarri desafioka, ustez behintzat amodioak loturik geunden eta politagoko zerbait egin zitekeen garaian.
|
|
|
Ala itxaropenarekin, ezin jakin. Maleta fakturatzeko ni baino bi postu aurrerago, erretirora iritsi berri diren bi
|
emakume
daude. Aspalditik dira lagunak baina ez dute inoiz elkarrekin bidaiatu.
|
|
|
Martak eta biok erdi oharkabean ikusten genituen berriak normalean, jende gehienak bezala; baina azalpen hark gure begiak pantailara lotu zituen. Pantailan, aurretik botoi askorekin lotzen zen txabusina zaharra edo soineko maiztua janzten zuen
|
emakumea
zegoen. Iharra, bizkarra zertxobait okerra, kokotsa tente, ile zuri beltza modaz pasatako permanentean eta betazpi sakonak.
|
|
|
Gaiari helduko diot berriz pornografiaz aritzean, logika bera erabiltzen baita han. Hiru film horietan, ikusten dugu nola erantzunen lioketen gizonek bortxaketari
|
emakumeen lekuan
baleude. Sarraski odoltsuak, indarkeria gupidagabea.
|
|
|
Dirudunak ez diren emakumeek zer lan klase egiten dituzten, zer soldata ziztrinen truke saltzen duten beren denbora, ordea, ez zaio inori interesatzen. Behartsu jaiotako
|
emakumeei
dagokien patua da, arazorik gabe ohitzen gara horretara. Inongo legek ez du debekatzen berrogei urterekin kalean lo egitea.
|
|
|
Zoragarria iruditzen zait seduzitzea gustuko duten
|
emakumeak
egotea, seduzitzen dakitenak, eta beste batzuk, ezkontzen dakitenak; emakume batzuek sexu usaina izatea eta beste batzuek eskola umeen meriendarako bizkotxoarena. Zoragarria, emakume batzuk hagitz goxoak izatea, eta beste batzuk beren feminitatearekin pozarren ibiltzea; emakume gazteak egotea, eder ederrak, eta beste batzuk pinpirinak izatea, eta distiraz beteak.
|
|
2018
|
|
|
Ezkontza barruko menderakuntzak esanahi politikoa duela ukatzen denean, egiaz zera esaten da: ez dagoela gogoetatu beharrik ea loturarik dagoen ezkontza kontratuaren eta
|
emakumeei
dagozkien beste kontratu batzuen artean.
|
|
|
ekarri dute azalera problema hori. ...an jarduteko gizonekin batera, baina, aldi berean, sexu jazarpena azaleratu egin da lantokietan, eta lanaren bereizketa patriarkala ez da askorik higatu, salbu gizonek diskriminazioaren kontrako legedia erabili izan dutenean behiala emakumeenak soilik ziren lan prestigiotsuetan sartzeko; horrez gainera, emakumeen inguruabar ekonomikoak direla-eta, ezkontza kontratu bat bukatzen denean oraindik ere
|
emakumea
egoten da egoerarik okerrenean, eta sexualitatea eta sexu askatasuna koitoaren kontzeptuaren barnean ezkutatuta geratu dira, kapitalismoak bereturik sexu industriaren bidez, zeinak gizonei modu berriak eman baitizkie emakumeen gorputzak eskuratzeko.
|
|
|
Haren ustez, istripu hutsen eta zirkunstantzien ondorioz baino ez ziren bihurtzen gizon batzuk zerbitzari, bestek erabiliak, eta horrek ezgai bihurtzen zituen pertsona zibil edo norbanako izateko.
|
Emakumeei
zegokienez, aldiz, kontu horrek ez zekarren zailtasunik batere.
|
|
|
Patio berean, bata bestearen ondoan lerro lerro ezarritako burusien gainean, zazpi
|
emakume
gaude etzanda. Araratek gainera bota dit azken burusia.
|
|
|
beti gizonak, gizonak, gizonak?
|
Emakumeak
egonda ere, ea zer sentsazio. Argi ikusi nuen hori zela bidea?.
|
|
|
urte haietan izan zuten solasaldi bat. . Hark pentsatzen zuen alderdiko bi
|
emakumerekin
zegoela, konplizeekin edo, zeren eta esan zigun argi eta garbi neskek arrazoia zeukatela, baina kirol portua egitekotan zirela, eta berak ez zuela jokoan jarriko proiektu hura?. Joserra Enparan Hondarribiko ezker abertzaleko kidea da, eta zinegotzi ere izan zen udalean, gatazka piztu aurreko urteetan.
|
|
|
Jaizkibel sortu zenean, erabaki nuen nire konpainian jarraitzea, alardean ere genuelako
|
emakumeen alde
zegoen jendea. Gero konturatu nintzen ez zuela zentzurik.
|
|
|
Esan nahi nuen biodemokrazia hori, hain harro zaituztena, gure amaren belaunaldiko emakumeen lan adoretsuari esker dela posible. Egun sistema honek baimentzen duen berdintasun mailarik handiena daukagu,
|
emakumeak
daude postu goren guztietan, gizonezkoak beste edo agian gehiago. Baina horrek ez du esan nahi berdintasun osoa dagoenik, inondik inora.
|
|
|
Nerabezaroan sartu zenean nirekin deseroso sentitzen zen batzuetan, badakizu, bakardadeko uneak behar zituen, nolabait esatearren, eta etxe honetan bakardadea, norberaren logelan itxita ez bada, zaila da, batez ere alaba nagusia Unibertsitatean hasi zenetik. Etxean hiru edo lau
|
emakume
egoten ginen ia beti! Uste dut horregatik hasi zela ahal zen guztietan lagunekin kalera ateratzen.
|
|
|
Izan ere, askatasunerako bide nagusia, biztanle gehienentzat, soldatapeko lana lortzea izanda, hari lotutako gizarte ereduak sortutako presioei eta desorekei aurre egin ahal izateko eta langile produktiboak izaten jarraitzeko, zein gehiegizko ardurei tarteka eta era kontrolatuan ihes egin ahal izateko, farmakologiak funtsezko eginkizuna izan du azken mendeotan.
|
Emakumeei
dagokienez, batez ere, gizonaren parean jartzeko eta gizarte eskakizun berriei erantzuteko, zilegi denez, Estatuaren laguntza guztia behar zutelako. Hortik emakumeen artean, bereziki, legezko drogen, antidepresiboen eta bestelako psikoaktiboen kontsumoak XX. mendetik aurrera izandako gorakada geometrikoa.
|
|
|
Gerra bukatu zenetik lantegi txikiagoak irentsiz gizendu eta gizendu ari zela esan zuen, eta dagoeneko denetik ekoizten zutela, ispiluak izan ezik. Ez zioten onartu azken adierazpen hori eta
|
emakumeak
zeuden bitartean ispiluak zirela segurtatu zioten aho batez, gero eta ispilu handiagoak gainera.
|
|
2019
|
|
|
Aspaldi erabaki nuen ez nintzela ama izango. Gero jabetu nintzen nire inguruan ama ez den zenbat
|
emakume
dagoen. Nik ere zerrendak egiten ditut, eta aldeko eta kontrako zerrenda horietakoa egin nuen honetan.
|
|
|
hortik sortzen dira neurosiak, zeinak zentzu sozialeko nahasmenduak baitira.
|
Emakumeari
dagokionez, haren gutxiagotasun konplexuak feminitatearen uko lotsazkoaren moldea hartzen du: konplexu hori ez du zakilik ezak sortzen, baizik egoerak bere osoan:
|
|
|
Gutxiagotasun konplexua duten guztientzat, badago ukendu mirarizko bat: inor ez da harroagoa, oldarkorragoa edo erdeinutsuagoa
|
emakumeei
dagokienez, nola baita bere gizontasunaz segurtasunik ez duen gizasemea. Beren parekoen beldurrik sentitzen ez duten gizonek errazago onartzen dute emakumea pareko gisa; dena dela, halako gizonek ere gogoko dute Emakumearen mitoa, Bestearena, arrazoi askorengatik; ezin gaitzetsiko zaie, noski, gogo onez ez sakrifikatzea horretatik ateratzen dituzten onura guztiak:
|
|
|
hori baieztatzea, ordea, abstraktua da; egiaz, gizaki jakin bakoitza egoera singular batean da beti. Femeninotasun betierekoaren nozioa, arima beltzarena, nortasun juduarena arbuiatzea ez da gaur egun juduak, beltzak,
|
emakumeak
daudela ukatzea: ukatze horrek ez dakarkie askapenik interesatuei, baizik ihes faltsu bat.
|
|
|
Eme funtzioa ez bada aski emakumea definitzeko, uko egiten badiogu, femeninotasun betierekoaren? bitartez hura azaltzeari eta hala ere onartzen badugu ezen, behin behinean bada ere,
|
emakumeak
badaudela munduan, galdegin beharra daukagu: zer da emakume bat?
|
|
|
gehiengoak bere legea inposatzen dio gutxiengoari, edo gutxiengoari jazartzen zaio. Baina emakumeak ez dira gutxiengo bat, Ameriketako Estatu Batuetako beltzak edo juduak diren bezala; gizon adina
|
emakume
dago munduan. Askotan, bi taldeak independente izanak ziren lehen:
|
|
|
haiek bermatzen dizkiete soroak eta uztak klaneko kideei, eta, alderantziz, amen bitartez dira klaneko kideak lursail batera edo bestera destinatuak. Hala, esan daiteke lurra
|
emakumeei
dagokiela mistikoki: emakumeek erlijio eta lege boterea dute lur landuaren eta haren fruituen gainean.
|
|
|
josten dute giza destinoa, baina, orobat, haiek mozten dituzte hariak. Herri errepresentaziorik gehienetan, Herio emakumea da, eta
|
emakumeei
dagokie hilengatik negar egitea, emakumeen obra baita heriotza.
|
|
|
Musulmanen artean, zenbat eta emakume gehiago eduki, eta zenbat eta emakume joriagoak eduki, gizonak orduan eta begirune handiagoa biltzen du. Gizarte burgesean, errepresentatzea da
|
emakumeari
dagozkion eginkizunetako bat: haren edertasuna, xarma, adimena, dotorezia dira senarraren fortunaren seinale agerikoak, bere autoaren karrozeria nola.
|
|
|
1623an, aita santuaren nuntzioak idatzi zuen: . Frantzian, munta handiko gertakari guztiak, intriga garrantzizko guztiak,
|
emakumeen esku
egoten dira usu?. Condéko printzesak, emakumeen konspirazioa?
|
|
|
Estatu Jeneralen kaieretan ez dago emakumeen aldarrikapen kopuru ñimiño bat baizik; hauxe besterik ez: . Gizonek ez ditzatela har
|
emakumeei
dagozkien ofizioak?. Eta emakumeak gizonekin batera ibili ziren manifestazioetan, matxinadetan; emakumeak joan ziren Versaillesera, okinaren, okintsaren eta okin mutilen?
|
|
|
Hasteko, neskato askok adinean aurrera egin arte ez dute jakiten nolakoa den gizonen anatomia. Haurrak naturaltasunez onartzen du gizonak eta
|
emakumeak
daudela, eguzkia eta ilargia dauden bezalaxe: hitzen barrenean gordetzen diren esentzietan sinesten du, eta, hasieran, haren jakin mina ez da analitikoa.
|
|
|
Normalean, aitari bigarren mailako rol bat ematen zaio alaben inguruan.
|
Emakumearen gainean
dauden madarikazioetako bat. Micheletek zuzen baino zuzenago seinalatua?, hauxe: emakumeen esku uzten dute haurtzaroan.
|
|
|
Gainera, arrakasta lortzeko obsesioak ez dio uzten bere burua atzentzen egiazko amodio batean. Gainerako
|
emakumeei
dagokienez, hetairak sentsualki maite ditu frankotan; beren nagusitasuna inposatzen dioten gizonen etsai denez, aldi berean plazerezko atsedena eta mendekua aurkituko ditu emakume baten besoetan, hala nola Nanak bere Satin maitearen ondoan. Bere askatasuna positiboki erabiltzeko asmoz munduan rol aktiboa izan nahi duen gisa berean, atsegin zaio beste izaki batzuen jabe izatea ere:
|
|
|
Gertrude Steinek, adiskideak hartzen zituenean, gizonei bakarrik egiten zien jaramon, eta Alice Toklasen esku uzten zuen emakumeez arduratzea. Nolanahi ere, oso maskulinoa den lesbianak jarrera anbibalentea izango du
|
emakumeei
dagokienez: mespretxua die, baina gutxiagotasun konplexua du haien ondoan, emakume gisa eta gizon gisa; beldur da ez ote duten pentsatuko porrot eginiko emakume bat dela, bukatu gabeko gizon bat, eta horrek nagusitasun harroputz batez jokarazten dio, edo oldarkortasun sadiko bat erakutsarazten emakumeen aurrean, Stekelek aipaturiko trabestituak bezala.
|
|
|
|
Emakumeari
dagokionez, arrazoimena ez da haren patua, ez du, gogamenik?; gainera,, amodioaren immediatotasunetik erlijiotasunaren immediatotasunera igarotzen da?. Hizkera argi batera itzulirik:
|
|
|
Hala, ezkon harremanek, etxeko bizimoduak eta amatasunak multzo bat osatzen dute, eta, multzo horretan, une guztiek zerikusia dute batak bestearekin; emakumeak, senarrari samurki lotua baldin badago, pozik eraman dezake etxeko zama; seme alabekin zoriontsua baldin bada, barkabera izango da senarrarekin. Harmonia hori, ordea, ez da mamitzen erraza,
|
emakumeari
dagozkion funtzioak ez baitira elkarrekin ondo ezkontzen. Emakumeentzako aldizkariek luze eta zabal erakusten diote etxekoandreari nola zaindu bere erakargarritasun sexuala harrikoa egiten duen bitartean, nola izan itxura dotorea haurdunaldian ere, nola uztartu pinpirinkeria, amatasuna eta diru aurrezpena, baina kezkek laster aztoratu eta desitxuratzen dute emakumea, ordea, aholku horiek zehatz mehatz betetzera behartzen badu bere burua; zaila da, zaila denez, desiragarria izaten segitzea eskuak zartaturik eta gorputza eragabeturik edukiz gero haurdunaldien ondorioz; horregatik, askotan, emakume maiteminduak ezinikusia die seme alabei, haiek sedukzio gaitasuna hondatzen baitiote, eta senarraren laztanez gabetzen; ama ama baldin bada, berriz, bekaizkeria izaten dio seme alabak ere beretzat jotzen dituen gizonari.
|
|
|
Natura oparoaren eta gizonaren arteko bitartekari zuhurra da, eta, aldi berean, Natura menderaezinaren tentazioa da, zuhurtzia guztiaren kontrakoa. Ongitik gaizkiraino, balio moral guztiak eta haien kontrakoak hezurmamitzen ditu bere gorputzean; ekintzaren funtsa da, eta ekintza trabatzen duena, gizonak munduaren gainean egiten duen konkista eta haren porrota; hori den aldetik,
|
emakumea
dago gizonak bere existentziari buruz egiten duen zernahi gogoetaren eta eman diezaiokeen zernahi adierazpideren jatorrian; emakumea, hala ere, saiatzen da gizona bere buruarengandik urrundu dadin, eta saiatzen da, orobat, gizona isiltasunean eta herioan hondoratzen. Emakumea zerbitzari eta lagun duenez, gizonak espero du publiko eta epaile ere izango duela, bere izatean berretsiko duela bera; emakumeak, ordea, auzitan jartzen du gizona bere ezaxolaz, are trufaz eta irriez.
|
|
|
Mädchen in Uniformen, Dorothy Wieckek ezpainetan musu ematen dionean Hertha Thill i, musua amazkoa eta sexuala da aldi berean.
|
Emakumeen artean
badago konplizitate bat pudorea ezeztatzen duena; bortizkeriarik gabea izan ohi da batak bestearengan pizten duen durduza; laztan homosexualek ez dakarte ez desloratzerik, ez penetraziorik; haurtzaroko erotismo klitorikoa asebetetzen dute, bestelako metamorfosi asaldagarririk behar izan gabe. Neska gazteak objektu pasiboa izateko bokazioa bete dezake arrunt alienaturik sentitu gabe.
|
|
|
Ez dakigu ezta emakumearen giharrak eta arnas aparatua gizonenak bezain garatuak ote zeuden ere gaurko bizimoduaz hain bestelako hartan. Lan gogor batzuk
|
emakumeari
zegozkion, eta, batez ere, hark eraman ohi zituen zamak; nolanahi ere, datu hori anbiguoa da: segur aski, konboietan gizonak libre eduki behar zituen eskuak erasotzaileengandik babesteko, haiek animalia nahiz pertsona izan, eta horregatik zegozkion emakumeari zamalanak; beraz, gizonaren eginkizuna zen arriskutsuena, indarrik handiena eskatzen zuena.
|
|
|
1905ean, 69.405
|
emakume
zeuden sindikatuetako 781.392 kideetan;
|
|
|
1920an, 239.016 emakume obrero eta enplegatu ziren sindikatuetako kide, eta langileak guztira 1.580.967 ziren; nekazaritzan 36.193 emakume bakarrik zeuden sindikatuetan, eta langileak guztira 1.083.957 ziren. Orotara, 292.000
|
emakume
zeuden sindikatuetako 3.076.585 kideetan. Etsipenezko eta sumisiozko tradizioak, hau da, elkartasunik eta kontzientzia kolektiborik ezak armarik gabe utzi zituen emakumeak etorkizuneko aukera berrien aurrean.
|
|
|
Bretonentzat, edertasuna ez da so egiten zaion ideia bat, baizik errealitate bat pasioaren bidez bakarrik agertzen, existitzen? dena; bakarrik
|
emakumearengatik
dago edertasunik munduan.
|
|
|
Horixe gertatzen zaio neskatoari bere burua emakume gisa atzematen duenean, mundua zer den ikasten ari delarik. Gizonen unibertsoak alde guztietatik giltzapetu, mugatu eta menderatzen du
|
emakumeari
dagokion esparrua: zenbat ere goratzen baita, zenbat ere ausartzen baita, emakumeak beti aurkituko du sabai bat buruaren gainean, eta bidea itxiko dioten hormak.
|
|
|
espero du bere burua izaki gisa mamituko duela beste izaki batez haragiz jabeturik, askatasun otzan batek berretsiko diolakoan bere askatasuna. Ezein gizonek ez luke onartuko emakume izatea, baina denek nahi dute
|
emakumerik
egotea munduan. –Eskertu dezagun Jainkoa, emakumea sortu baitu?.
|
|
|
–Natura ona da, emakumea eman baitie gizonei?. Esaldi horietan eta gisa bereko beste batzuetan, gizonak baieztatzen du berriz ere, xalotasun harroxko batez, bera mundu honetan egotea egitate ezinbesteko bat eta eskubide bat dela, eta
|
emakumea
egotea, aldiz, akzidente hutsa: baina akzidente zorioneko bat.
|
|
|
Legeak ez zuen ezer esan 1874ra arte; orduan ere, Inperioan eginiko kanpainak gorabehera, bi xedapen baino ez zituzten egin emakumeei buruz: batek gauez lan egitea debekatu zien neska adingabeei, eta eskatzen zuen igandeetan eta jaiegunetan atseden hartzen uzteko; lanaldia hamabi ordura mugatu zien; hogeita bat urtetik gorako
|
emakumeei
zegokienez, meategietako eta harrobietako lurpeko lanetan aritzeko debekua baino ez zuen ezartzen. Emakumeen lanari buruzko lehenbiziko araudia 1892ko azaroaren 2koa da; gauez lan egitea debekatu, eta fabrikako lanaldia mugatu zuen, baina bidea zabalik utzi zien iruzur mota guztiei.
|
|
|
Hori begi bistakoa da emakumeek beren burua ondoena berretsi duten alorrean, hau da, kulturan. Letrei eta arteei estu loturik egon da haien patua; germaniarren garaietarako,
|
emakumeei
zegozkien jadanik profeta eta apaiz eginkizunak; emakumeak mundutik aparte zeudenez, gizonek haiengana jotzen zuten saiatzen zirenean kulturaren bitartez beren unibertsoaren mugak gainditzen eta besterik den horretara iristen. Mistizismo kortesanoak, jakin min humanistak, Italiako Errenazimentuan garaturiko ederzaletasuna, XVII. mendeko preziosismoak, XVIII.eko ideal aurrerakoiak feminitatea goretsi zuten zeinek bere erara.
|
|
|
Ez zitzaion zaila egingo. Baina, abokatuaren atzean eserita, kalera bidaliko zituzten gizon eta
|
emakumeak
zeuden, zain.
|
|
|
Alabaina, beste bizi bat, unekoa eta zorrotza, dator atzetik, urrutitik jarraitzen dion soldadu bat, ez dio segizioari jarraitzen, emakumeari baizik, emakumea konturatu da, eta bere buruari galdetzen dio, Zer nahi duzu nigandik, gizon, zer nahi duzu, eta ez du erantzuten, baina berak ez daki besteak nahi duena Henrique zaldunaren tokia dela, ez orain doan tokia, andetan astun inarrosirik, hil jantzi zikin baten azpian, baizik eta bestea, gorputz biziak uztartzen ahal diren beste edozein, egiazko ohe bat, belardi bat, besakada bat ahotz, hondar magal bat. Mogueimek bazekien seguruena zela Ouroana berarekin gustatuko zen edozein jaunek hartua izango zela, baina honek ez zuen larritzen, agian, azken azkenean, ez zuelako uste egunen batean hatz batez ukituko zuenik, ezta patuaren laguntza edukita ere, eta Ouroanak, inork maite ez zuelako, ibaiaz beste aldeko emakumeekin elkartzea beste erremediorik ez bazuen, hala ere Mogueimek ez zuen
|
emakumea
egongo zen txabolako atea bultzatuko bere plazera gozatzeko denona behar zuen gorputz batean, denona izango zenez ez baitzuen sekula berea izango. Mogueime soldadu hau, irakurtzen eta idazten ez dakiena, non jaio zen edo azken buruan mairua kristaua baino gehiago ematen duen izena zergatik eman zitzaion gogoan ez duena, Mogueime soldadu hau, Santaremen sartzeko eratu zen zurubi hartako mailadia baizik ez dena, orain bere soldadu soilaren arma ahulekin Lisboako setio honetan dagoena, Mogueime soldadu hau Ouroanaren atzetik doa heriotzatik apartatzeko beste modurik ikusten ez duena bezala, jakinik, hala ere, heriotzaren aurrean egon duela behin eta berriz, eta sinetsi nahi gabe bizitza elkarren ondoko geroratzeen sail infinitua baizik ez dela izango.
|
|
|
Raimundo Silvaren bihotzak indarrez egiten zuen taupa, belarrietan sentitzen zuen taupaden danbada, Maria Sararenak goitik behera inarrosi nahi zuela zirudien. Gizonaren besoa apurtxo bat gehiago hurbildu zen,
|
emakumearenak
zegoen tokian iraun zuen, adi adi, baina Raimundo Silva ez zen urrutirago joaten ausartu, poliki poliki beldurrak beretu zuen, Agian huts egingo dut, pentsatzen zuen, ez zuen oso garbi ikusten, edo ez zuen ikusi nahi, zertan egin zezakeen huts, baina ez ikuste horrek berak izu laborria handiagotzen zuen. Maria Sarak sentitu zuen gizonak atzera egiten zuela, bere oskol barrura biltzen den barakuilua bezala, gero eta barrurago, eta hauxe esan zuen zuhur, Bista polita da.
|
|
|
Hor, Sabineren kamainaren gainean ikusten duen ikuskizunak ahoa bete hortz uzten du: Inaxio
|
emakumearen gainean
dago, eta bortxaz urratzen dio dagoeneko piltzar mordo bat baino ez den alkandora. Sabinek, nerbio krisi batek jota, larriki zauritutako basa animalia baten antzera astintzen du gorputza, azpiratua daukan gizonaz nola edo hala libratu nahian.
|
|
2020
|
|
|
Urratsak eman ditugu, bozeramailetzetan, proposamenetan eta irakurketetan, baina oraindik urrats ugari dago emateko. Gainera, gainerako esparruetan bezala politikan ere, logika patriarkaletan kokatutako
|
emakumeak
badaude[...] Gure errealitateari dagokionean, momentu honetan diagnostiko osatuagoa egiten ari gara: ardurak nola banatzen diren, erabakiguneak nola osatzen diren, ekipoen osaera nolakoa izaten ari den, lan logika nondik joaten ari den, bozeramailetzak nola bideratzen diren...
|
|
|
Sindikatuei dagokienez, nabarmendu behar da LAB dela Euskal Herrian erakundearen buruan emakume bat duen sindikatu handi bakarra (%25). Batzorde eragileei dagokienez, batzorde eragileen %40, 4 emakumez osatuta daude lau sindikatu nagusietan, hau da, 21
|
emakume
daude. UGT eta LAB sindikatuetan, gainera, emakumeak gehiengoa dira batzorde eragileetan, azken txostenaren arabera (Emakunde, Zifrak, 2017).
|
|
|
Baina logika patriarkala da. Gune formaletan ere
|
emakumeak
egon arren ez du esan nahi logika parekidea ematen denik. Hori ez da horrela...
|
|
|
Oraindik maskulinoa da, baina orain aurrera eramaten ari garen prozesuarekin hori aldatu nahi dugu. Ez da nahikoa
|
emakumeak
egotearekin, aldatu behar ditugu politikak, aldatu behar dugu kultura. Horretarako orain dela lau urte hasi ginen prozesu batekin, deitzen duguna, genero ekitaterako antolakuntza aldaketa?
|
|
|
prozesua[?] Gure antolakuntza eredua, gure estrategia sindikala birpentsatu nahi ditugu genero berdintasuna bermatzeko eta estrategia feminista bat edukitzeko[?] Bi arrazoirengatik egin nahi dugu prozesu hau. Alde batetik, koherentzia ideologikoarengatik, hau da, guk borrokatzen dugun gizarte eredua feminista izatea nahi dugulako; bestetik, eraginkortasun ikuspegi batetik ere bai, gure afiliazioaren ia erdia emakumeak dira eta sindikatuak prekarietate egoeran dauden langileak lehenesteko erabakia hartu du eta prekarietate egoeran batez ere
|
emakumeak
daude[?] Diagnosia amaitua dago (kualitatiboa da). Hiru atalek osatzen dute:
|
|
|
Afiliazioan ez dago parekidetasunik eta ordezkaritzan ezta ere, zerrendak bai baina gero emaitzek markatzen dute. Lehentasuna da emakumeak kontratatzea gizonen aurretik, eta
|
emakumeak
egon behar dira egitura guztietan[?] Historikoki emakumeak barrura begira eta lan teknikoetan egon dira, eta gizonak lan mundurako eremuetan zeuden gehiago. Kanpora begirako lanetan hortxe hortxe, emakumeen presentzia jaisten da gehiago ordezkaritzetan (lantokietan aukeratzen diren horietan) eta igotzen da guk aukeratzen ditugunetan, liberatuetan.
|
|
|
Ikaragarri harritu nauena da, nahiz eta nortasun handiko emakumeak izan eta oso borrokalariak, normalean gizonezkoak doazela errekonozimendua duten esparru publikoetara; mahai negoziatzaileetara etab. Guda logika horiek erabiltzen diren tokietara gizonezkoak joaten dira, eta emakumezkoek bestelako rolak hartzen ditugu. Eta normalean
|
emakumeak
egoten dira ikusten ez diren eta bereziki funtsezkoa mantentzeko lanetan. Edonola, ia ezinezkoa da oso kontzientzia feminista ez baduzu eta oso kañera ez bazara botere lekuetan egotea, ez bada kupoaren zati bat zarela.
|
|
|
Eta ikuspegi horretan galtzailea nor den datuek ere erakusten dute, haren aburuz. " Klima aldaketaren ondorioei eta estraktibismoaren kalteei erreparatzen badiegu, edo zein ari den gehiago pobretzen, zeinek jasaten dituen bere baitan estraktibismoaren bortxakeriaren ondorioak..., hor
|
emakumeak
daude nagusiki, zeren estraktibismoak emakumeen gorputzak ere erabiltzen ditu gerra zelai moduan".
|
|
2021
|
|
|
Ez zegoen eta ez dago, baina hogeita bat urtekoa nintzen ni, eskarmentu gabea, eta hogeita hamarrekoa bera. Mota askotako gizon eta
|
emakumeekin
egona zen eta, zerbait atera banuen argi, haien guztien gainetik egotearen ziurtasuna zen. Dena dela, kezka handiegia neukan bera txunditzeko, eta presak nahasten ninduen.
|