|
2005
|
|
|
Kasuhonetan ere gatazka irrazionalitate eta eskandaloaren bidetik eramateko saiakeraegin zen. Aitzitik, beste garai batzuk ziren eta hiritarren parte hartzea instituzioetan errazagoa zen; gutxienez, une horretan
|
emakumeek
beraien iritzia ematekoaukera izan zuten. Bitxia bada ere, garai haietan egunkarietan emakumearen partehartzearen kontra azaldu ziren iritziak eta iritzi emaileak eta gaur egungoak berdinak dira.
|
|
|
...iritzi horretakoa da Hondarribiko alkate Borja Jauregi, zeinarentzat Alardean desfilatzea eta parte hartzea gauza ezberdinak diren (Bullen eta Egido, 2003: 217), horrela, emakumeek jada parte hartuko lukete Alardeetan espaloietan txalo eginez.Edota, are gehiago, senarraren eta semeen jantziak lisatzen parte hartzen dutela.Esaldiok emakumeek eurek esandakoak dira, beraz argi gelditzen da, sarritan,
|
emakumeek
berek dutela barneratuta bazterketaren diskurtsoa. Horri lotuta, bitxiada ere Alarde tradizionaleko kantinerek beti aipatzen dutela Alardean parte hartzeagauza zoragarria dela eta oso ezberdina dela espaloian txalotzen egotea edota Alardebarruan izatea musikaren erritmopean.
|
|
2006
|
|
|
Aita eta amaren arteko familia erantzukizunen banaketa sustatzea, seme alabenarreta gurasoen partetik hobetzea eta
|
emakumeek
beren lanpostuekin lotura mantendezaten posible egitea, amatasunak beren lanbide promozioa inoiz oztopa ez dezan.
|
|
2007
|
|
|
Beraz, niaren ideia edo kontzientzia justifikatzeko, Condillac, Hume-ren ondotik, analisi enpiriko sentsistaren bidean beti, bila ibili zaigu, hura nola sortua ote den, hots, zein sentsazio/ inpresiotatik jalgia. Usaimenetik hara jalgia omen dugu hori, Sentsazioen Traktatuko I. VI. kapituluan irakurtzen dugunez («Du moi, ou de de la personnalité d, un homme borné à l, odorat») 267 Sentsazioen Traktatuko apologo famatuaren arabera, gizon
|
emakumea
berez eta hasieran ez da marmolezko (pasibitatezko) estatua bat baizik, sentsuekin dotatua ordea, eta inbaditzen duten sentsasizoak dira, haren baitan bai fakultateak berak eta bai ezagutzak piztuz joango direnak. Gure (hau da, estatuaren) existentziako estreinako momentuan ezin dugu ezer pentsatu, ezta geuk deus nahi ere, oraindik ez baitago ni bat
|
|
2009
|
|
|
Ikerketen emaitzekin sortutako hainbat teoriak faktore biologikoa erabakigarritzat jotzen dute, eta ikuspuntu horren baitan gizon eta emakumeen fisiologiaezberdinak (gizonezkoek testosterona eta emakumezkoek estrogenoak) izateakezberdintasun emozionalak azalduko lituzke. Beste teoriko batzuen esanetan, ordea, aldagai soziokulturala da denetan garrantzitsuena, eta ikaskuntza etagizarteratze prozesuen bitartez gizon eta
|
emakumeek
beren mundu emozionalamodu ezberdinean eraikiko eta erabiliko lukete, naturak hala zehazten ez badu ere.Azkenik, badira beste hainbat teoria soziobiologiko generoen arteko ezberdintasunak ulertu ahal izateko faktore biologikoak zein soziokulturalak kontuan hartubehar direla diotenak. Ez da gure lanaren helburua teoria hauek aztertu eta elkarrenarteko eztabaidan zentratzea, eztabaida interesgarria bada ere, guk hemendik aurrera faktore sozialak eta ikaskuntzakoak izango ditugu kontuak, berauek generoarekin zerikusi handiagoa baitute aldagai biologikoek baino, sexuen arteko ezberdintasunaz hitz egingo bagenu beste kontu bat litzake.
|
|
|
Hala, generoa, sexu biologikoaren inguruan kulturakeraikitzen dituen balio eta sinesmenak izateaz gain, gizon eta emakumeak barnetikkanpora ezberdintzen dituzten sinesmen sare, sentimendu, jarrera, balio, nortasunezaugarri, jokabide eta ekintza bilakatzen da. Genero identitatearen baitan, gizoneta
|
emakumeak
beren buruarekiko duten hautematean, sentimendu subjektibo etasozialean, eta besteekiko harremanean ezberdindu egiten dira.
|
|
|
Etxekoandre, ama eta emazte diren
|
emakumeek
beren eguneroko bizitzaetxearen eta familiaren zaintzan igarotzen dute. Hiru rol horiek osasun mentalarenbermetzat jo badira ere luzaroan, emakumeen ondoeza ekarri duten funtzio sozialbilakatu dira.
|
|
|
Emakumezkoen Arazo Sexualei buruzko Ikuspegi Berriaren Lantaldeak eginiko sailkapen hau hainbat profesionalen gidarako egina da. Gauzak horrela, emakumeek dituzten arazoak aztertzeko ikertzaileek, emakumea eta sexualitatea uztartzen dituzten sexu hezitzaileek, eta
|
emakumeei
beren sexu bizitzan lagundukodieten klinikoek, marko berria dute orain sailkapen honekin euren lana hobetogauzatzeko. Sailkapen honen zabalkuntza mugatua da, bide ofizialetik ez doalako, eta enpresa farmazeutikoen interes ekonomikoen zerbitzura ez dagoelako.
|
|
|
Bestalde, gizonek ez dute ongi hartzen beren estatus berdinekoek edo
|
emakumeek
beraiek ukitzea; ukitzaileak goi mailakoak edo estatus altuagokoak direnean, ongi hartzen dute. Emakumeen erreakzioak ez dira horrenbeste aldatzen solaskidearen sexu eta estatusaren arabera.
|
|
|
Emakumeek harremanak prozesatzeko joera eta besteengana orientatutako gizarteko helburuekiko interesa agertzen dituzte. Gizonei eta
|
emakumeei
beren genero rolarekin ados datozen iragarkiak gustatzen zaizkie: gizonek nahiago dituzte lehiaketa daramaten iragarkiak, etaemakumeek, harmonia azpimarratzen duten iragarkiak (Putrevu, 2004).
|
|
|
Sare horiek, lehenago esan den bezala, senitartekoek edota lagunek osatzen dituzte, eta laguntza eta babesa ematen diete gizarteberrian. Latinoamerikako eta Magrebeko
|
emakumeek
beren familiako pertsonaasko dituzte ondoan; hala ere, emigratzerakoan duten garrantzia desberdina dabientzat. Latinoamerikarren kasuan, gehienetan emakumeek hasten dute prozesua, eta horregatik ezagunak ezinbestekoak dira bizi berria hasteko.
|
|
|
Hain zuzen, etorkizuneanpresidente izan zitezkeen emakumeek ispilu izan litekeen eredurik ez izateak norkbere kudeatzaile ibilbidea proiektatzea galarazten die. Horregatik, eredu hauenezagutaraztea eta promozionatzea abiapuntu hartuz, egun kirolari diren
|
emakumeek
beren burua presidente ikusi ahal izango lukete kirolari ibilbidea bukatutakoan. Baina horretarako beharrezkoa litzateke kirol egiturak berak emakumehauek bultzatu eta sostengatzea.
|
|
|
izan ere, kanpoko lana eta etxekoa bateratzeko duten gehiegizko zama erretiroarekin amaitu daiteke. Hala ere,
|
emakumeak
beren lanetan aritu badira, erretiroak, etxera itzultzetzat hartuta, krisi bat eragin dezake, gizonezkoen antzera edo maila altuagoan?.
|
|
|
hain lineala eta jarraitua izaten (Flippen etaTienda, 2000). Lan merkatuan lan egin duten
|
emakumeek
beren etxeko lanakegiten jarraitzen dute, eta horrek (beren oinarrizko rola lanbidetzat jo arren) aukeraeskaintzen die etxea «koltxoi» modura erabiltzeko (nahiz eta beti horrela ez izan, are gutxiago etorkizuneko emakume langileen kasuan). Ildo horretatik, emakumezko gehienen iritziz, erretiroak ez du jardueren amaiera eragiten, betidanikeginiko beste jarduera batzuez aldatzen baitira, horietarako denbora gehiago izanda (Moragas, 1991; Becerril eta Becerril, 1997).
|
|
2010
|
|
|
ez dagoelako diruz zenbatetsia, baina denbora terminoetanneurtu daitekeelako. Hainbat ikerlanek (bereziki denboraren erabilerari buruzkoinkestek) emakumeen lan jardunaldia gizonena baino luzeagoa dela erakutsi dute,
|
emakumeek
beren etxebizitzetan egiten dituzten ordainsaririk gabeko etxeko lanakbarneratuz gero. Era berean, emakumeak berriki lan merkatuan barneratu izanak ez duekarri paraleloki gizonak etxeko lanetan eta seme alaben zaintzan barneratu izana: seme alaben, adinekoen, beste familiarteko batzuen eta gaixoen zaintzan besteak beste.Lan merkatuko lanari dagokionez, bereziki emakumeei gogor erasaten dieten lauesklusio modu existitzen dira:
|
|
2014
|
|
|
Garrantzitsua da aipatutako autoezagutzaren ideia, urteetan zehar emakumeekjabekuntza ariketa horretaz baliatu behar izan baitute beren gorputza ezagutzeko, edo «esaten den horretatik» haratago emakumeen gorputzen inguruko diskurtso batsortzeko. Our bodies, ourselves izeneko proiektua gogora daiteke, non 1970 urtetik, autoezagutzaren bitartez
|
emakumeek
beren gorputzez ikasten, zabaltzen eta daramaten, osasun ikuspegi batetik, jendarte eta medikuntza hegemonikoakhitz egiten ez duen horretaz. Ariketa horren printzipioa da poema honetan nipoetikoak hilerokoaren odola hartu eta probatzen duenean azaltzen zaiguna.
|
|
|
Hitzaurrean itsustasunetik idazten duela esaten digu, emakume orok lortubeharreko ideal femeninoa auzitan jarriz, eta kokapen ez arauemaile batetik idaztenduela, gizon emakume ez arauemaileentzat egiten duela. Horrekin rol femeninoadeseraikitzea lortzen du,
|
emakumeek
beren identitatea, gorputza eta desira moldatueta aldatu behar dituzten neurrian, zoriontsu izaten saiatzeko eta jendarteak onarditzan, nahiz eta bizitza errealean emakume mota ugari egon (ez arauemaileak), zeinek ideal femeninoa irreala dela eta ideal horrek agintzen duen zoriontasunaeskuraezina dela erakusten duten. Irakur dezagun lanaren hitzaurrearen hasiera:
|
|
|
Jokoan partehartu nahi dugu, ez dugu faloarekin lotutako botererik nahi, ez dugu inor beldurtunahi».
|
Emakumeek
beren borondatez moteltzen dute beren burua, lortu berri dutenadisimulatzen dute, limurtzailearen lekuan kokatzen dute beren burua, beren rolean sartuzera horretan, hain modu nabarian haiek ere badakitela, beren barrenean, simulakrohutsa dela.
|
|
|
Mutilek bereak egin dituzte jolas eta kirolak mutilentzat direla esan baitiete eta, era berean, neskek ez dituzte bereak egin, arrazoi berak eraginda (Herranz, 2006). Aisialdia ere gizonentzat gordeta egon da, haientzat bakarrik, horregatik haientzataisiaren espazioa eskuratzea aldarrikapena izan da, kirola ongizate eta atsegin iturridenez,
|
emakumeek
beren bizi proiektuetan sartu behar izan dute (Diez Mintegui, 2003). Emakumeen parte hartzea kiroletan gizonezkoena baino txikiagoa izan da, eta hala, modalitate gutxiago daude emakumeentzat (Fontecha, 2003).
|
|
|
|
Emakumeek
beraiek ere beren emakume izaera definitzeari eta jarraipenaemateari begira duten papera azaleratzen du Beauvoirrek. Generoa etengabeko ekintzaeta errepikapena baita4 Generoa kanpotik ezarritako zerbait bakarrik ez dela agerianutziz.
|
|
|
Gizonek beren gizatasuna definitzean, sortzailetzat, asmatzailetzat eta hautuzaukeraturiko etorkizun batera irekiak ikusiko dituzte euren buruak. Aitzitik,
|
emakumeei
beren gizatasuna galarazten zaie erreprodukzioaren immanentziarabehartuak izanik. Hala, ezkontzaren bidez optimismo burgesak neskari promestendiona zoriontasuna6 da.
|
|
|
Horrekin ez dut esan nahi historia horiek luketenik indar moralikizan, betiere, gai izango balira morbosotasunari izkin egiteko, haragi entrenatu, esplotatu eta distortsionatuaren historiei izkin egiteko, bortxatutako gorputzak, erdaindutakoak, kutsatutakoak, erditzean oker kudeatutakoak edo etengabekohaurdunaldietara derrigortutakoak? 7 Garatutako herrialdeei dagokienez, esandaiteke emakumeak gaur egun ez daudela neke fisikoetan hain harrapatuta, ezbehintzat garai batean zeuden bezain modu gordinean; izan ere, haurdunaldia saihestudaiteke eta ginekologia arriskuak ez dira, inondik inora, hain katastrofikoak. Beraz, zentzu horretan,
|
emakumeek
beren bizitzako denbora gutxiago ematen dute berengorputzen barruan deseroso. Edonola ere, kontuan hartzen badugu kontrazepzioa ezdela sekula izan erabateko misterio bat, ezta erreprodukzioaren fisiologia zehatzaargitu gabe zegoen garaietan ere?, ezin diogu aurrerakuntzaren baieztapen hauskorhorri ere eutsi.
|
|
|
Beste hitz batzuekin esateko, zapalkuntza patriarkalak bere burua justifikatzendu, gutxienez hein batean,
|
emakumeak
beraien gorputzarekin lotuz gizonak bainoaskoz modu estuagoan, eta identifikazio horren bitartez, emakumeen rol sozialaketa ekonomikoak mugatuz termino (sasi) biologikoetara. Esentzialismoan,
|
|
|
Pentsamendumisoginoak emakumeekiko eta feminitatearekiko erakutsi duen etsaitasunaarrazionalizatu izan da emakumeen gorputzen erdeinu eta laidoaren bitartez. Horikontuan hartuta, nahiko argi uler daiteke, hasiera batean zergatik piztu zituensusmoak edo kontrakotasunak emakume gorpuztasunaren nozioak berraztertzekoeta berrarakatzeko asmoak,
|
emakumeentzat
beraientzat garrantzitsuak izan zitezkeenikuspuntu eta interesetatik emakumeen gorputzak berreskuratzeko eta berraurkeztekoasmoak15 Azkenaldian egindako gorpuztasunaren berrebaluazioetan, feministekezusteko aliatuak aurkitu dituzte hainbat gizonezko filosofo tematiren idatzietan, zeintzuek marko alternatibo edo kritikoak proposatu baitzituzten gorputzeneta subjektutasunen partikulartasun sexualen...
|
|
2017
|
|
|
Hortaz, datuen argitan, emakumeak ez daude hain konforme euren bizitza pertsonalarekin. Gainera, bikoteen arteko lan banaketari erreparatuz, inkesta honen datuek erakusten digute gizonak askoz ere konformeago daudela beraien bikote emakumeek burutzen duten etxeko eta zaintza lanekin
|
emakumeak
beraien gizon bikoteek eskaintzen dutenarekin baino, hau da: gizonen %73, 1 eta emakumeen %43, 4a.
|