|
2001
|
|
|
Urtero 3.000
|
emakumek
beren buruez beste egiten dute Indiako herrixketan.
|
|
2009
|
|
|
Arantzazu autopista prehistoriko handien erdi erdian dago, ez munduaren bazter zokoan. Hemen pasatzen ziren gizon
|
emakumeak
beren ardiekin eta abereekin, Arabara, Oñatira edo Zegama eta Nafarroa aldera. Hemen ziharduten beren lanetan eta zereginetan.
|
|
|
Alegia, edozein momentutan ez dago gizon emakumearen esku mundua iraulkatu ahal izatea, askatasun politiko sozialak, ekonomikoak erdiestea. Baina horrek ez du gezurtatzen gizon
|
emakumea
berez, tout entier et toujours libre, dela, eta ez du haren askatasunaren muin muina deus murrizten ere.
|
|
|
Amonak Nouakchott esan du. Bere iloben izenak gogoratzeko arazoak dituen
|
emakume
berak (Aiert, Arkaitz, nor aklaratzen da izen horiekin?).
|
|
|
Lepoa okertu nuen Davidoffaren kea beste aldera botatzeko eta, zeharka, barra zelatatzeko. Lehengo
|
emakumeak
beraien eskuko poltsak biltzen ari ziren eta Xanti haien kopak jasotzen. Ardo ipurdi majoa utzita alde egin zuten.
|
|
2011
|
|
|
–Badakit adiskide eta ezagunak hurbildu eta eskuetatik kenduko didatela liburu jaio berria, eta batzuek haren azala usaindu eta musukatuko dutela. Litekeena da
|
emakumeek
beren bularren kontra besarkatu eta, azala eskuekin behin eta berriz igurtzi ondoren, pasarteren bat irakurtzen hastea ere. Ni ikaraturik egongo natzaie entzuten, nora begiratu ez dakidala, baina aldi berean harro?, esaten nien.
|
|
2012
|
|
|
Gizonek kanpoan kantatzen zuten, emakumeek barruan. Gizonek espektakulurako kantatzen zuten,
|
emakumeek
beren buruarentzako.
|
|
2013
|
|
|
Emazteak alde egin eta berehala atera naiz etxetik, langelako besaulkian eserita ez nintzelako ezer egiteko gai, eta parkean barrena abiatu naiz ordubeteko itzulia egiteko asmoarekin, zakur bat atzetik segika hasi zaidan arte. Behin eta berriz agertu diot ez nintzela bere jabea, nahiz eta bere jabearen antza izan nezakeen, ez niola hori eztabaidatzen, umeek ere maiz nahasten bainaute beren aitarekin edo
|
emakumeek
beren senarrarekin. Gizakiekin erakusten ez dudan pazientziarekin eman dizkiot arrazoi horiek guztiak zakurrari, baina alferrik izan da, nire inguruan jauziak eta balakuak egiten jarraitzen baitzuen, urte askoan elkar ikusi gabe egon eta elkartu izan bagina bezala.
|
|
|
Itsasoa eta zerua ez beste guztia txikia ikusten da handik. Haizeak leun jotzen zuen, maitekiro, lotsati, baina
|
emakumeei
beren soineko harroak altxatzeko adina indarrekin, hala ere. Lurrari atxikita ozta ozta mantentzen ziren aireko izakiak ziruditen, gonak eskuekin zangoetara lotuta.
|
|
|
Liburu denda barrura sartu orduko gizonezko andana ikusten dut apaletan aztarrika. Itxura guztien arabera,
|
emakumeek
beren isilpeko kontuak argitara ditzaketela pentsatze hutsak aztoratu egin ditu. Pasilloetan barrena ezker eskuin bultzaka lortzen dut. S?
|
|
2015
|
|
|
Eguraldi euritsua zen eta trailer handiek, toldo horiak pal pal, ur zurrunbilo apartsuak sortzen zituzten autopistaren ispilu beltzean. . Hau da hau eguraldi petrala!?, egin zuen
|
emakumeak
berekiko. –Ez du atertu behar egun osoan?.
|
|
2016
|
|
|
Isilpean gorde da urte luzez, oinazea eragin du, eta erru sentipenak ekarri dizkio errudun sentitzea ez zegokionari; orain, ordea, sexu erasoak eztanda baten moduan ari dira azaleratzen, eta argi erakusten dituzte gure gaur egungo gizarte kapitalistaren disfuntzioak. AEBetako iritzi publikoa gero eta kezkatuago dago bortxaketen gaiarekin, eta, ondorioz, ezin konta ahala
|
emakumek
beren bizipenak azaldu dituzte, eraso egin dieten edo eraso egiten saiatu zaizkien gizonei buruzkoak. Horri tiraka, egitate harrigarri bat ekarri da argitara:
|
|
|
Berdintasun politikoaren alde antolatutako mugimenduaren barruan hartu zuten
|
emakumeek
beren ugaltze eskubideen gaineko kontzientzia, eta ez da kasualitatea. Are, baldin eta emakumeek etengabe jasan behar bazuten erditze eta ilaurtzeen zama, ez zuten aukerarik izango lortu nahi zituzten eskubide politikoak erabiltzeko.
|
|
|
Britainiarrek bezala, hegoaldeko industrialariek ere ez zituzten ezkutatu
|
emakumeak
beren enpresetan ustiatzeko arrazoiak. Langile askeak eta gizon esklaboak baino askoz probetxugarriagoak ziren emakume esklaboak:
|
|
2017
|
|
|
Iritsi ginen herrira. Neskatxa batzuk larretik heldu ziren etxeko ardiekin; laborariek idiei uztarriak kendu eta alorrak erdi goldaturik uzten zituzten;
|
emakumeak
beren haurren bila ari ziren zirurikan kalexka medarretan barrena. Izu alegera bat jabetu zen herriaz euri jasa kolpez abiatzearekin.
|
|
|
Emakume eta gizon heretikoak aske bizi ziren elkarrekin sarritan, anai arreba moduan, hasierako elizako komunitate agapikoetan bezala.
|
Emakumeek
beren komunitateak ere osatzen zituzten. Ohiko kasu bat beginena zen:
|
|
|
Ez dira erraz erantzuteko galderak. Nolanahi, badakigu
|
emakumeak
beren ugaltze funtzioa kontrolatzen saiatu zirela, penitentzialetan abortuari eta emakumeen kontrazepzioari buruzko erreferentzia ugari baitaude. Esanguratsua da, sorgin ehizan zehar praktika horiek kriminalizatuko zituztela jakinik?
|
|
|
Baina ezin zuen asko iraun arrazoibide horrek. Gobernuak laster kendu zuen pribilegio hura, eta itxituren aurkako matxinadetan zabiltzan emakumeak atxilotzeari eta espetxeratzeari ekin zion.37 Areago, ezin pentsa dezakegu
|
emakumeek
beren aldetik ez zutenik interesik lurraren desjabetzeari aurre egiteko. Guztiz bestela gertatzen baitzen.
|
|
|
Hemen, azpimarratu nahi dut, emakumeei beren gorputzaren gaineko kontrola ukatzean, beren osotasun fisiko eta psikologikorako funtsezkoa zen baldintza bat kendu ziela estatuak, eta amatasuna degradatu zuela, gatibu lan bihurtuz; aurreko gizarteetan inoiz ez bezala, erreprodukzio lanera mugatu zuen emakumea. Hala eta guztiz,
|
emakumeak
beren gogoaren kontra ugaltzera edo, 1970eko hamarkadako kanta feminista batek zioen legez,, estatuarentzat umeak ekoiztera? 62 behartuz, hein batean soilik definitu zen sexuen araberako lan banaketan emakumeek bete zuten funtzioa. Alderdi osagarri bat emakumeak ez langile gisa definitzea izan zen, eta historialari feminista ugarik aztertu duten prozesu hori amaitua zen ia XVII. mendearen amaierarako.
|
|
|
Beren lantegietatik emakume langileak kanporatzea zuten xede, ziurrenik beren burua merkatari kapitalisten erasoetatik babesteko, emakumeei lana ematen baitzieten, gutxiago ordainduz. Aztarna ugari utzi dituzte eskulangileen ahalegin horiek.64 Italian, Frantzian edota Alemanian, ofizialek agintariei eskatu zieten
|
emakumeei
beraiekin lehiatzen ez uzteko, beren artean emakumeak debekatzeko; eta debekua kontuan hartu ez zenean, greba hasi zuten, eta uko egin zioten emakumeekin lan egiten zuten gizonekin aritzeari. Gainera, badirudi emakumeak etxeko lanetara mugatzeko interes berezia zutela eskulangileek; izan ere, zailtasun ekonomikoak tarteko,, emaztea etxeko lanen kudeaketa egokiaz arduratzea?
|
|
|
|
Emakumeei
beren dirua edukitzea eragozten zien politika horrek baldintza material egokiak sorrarazi zituen emakumeak gizonaren mende jartzeko eta gizonezko langileak haien lanaren jabe egiteko. Horregatik mintzo naiz soldataren patriarkatuaz.69 Gainera, berriz pentsatu beharra daukagu, soldataren esklabotza?
|
|
|
Aldi berean, eta kontuan hartuta soldatapeko langileak zeinen baldintza miserableetan bizi ziren, mugatuta zeukaten
|
emakumeek
beren familien erreprodukziorako etxean egiten zuten lana. Emakume proletarioek, ezkonduek nahiz ezkongabeek, diru apur bat irabazi beharra zeukaten, eta hainbat lan egin behar zituzten horretarako.
|
|
|
Alde batetik, emakumeen eta gizonen arteko desberdintasunak maximizatzen zituzten kultura kanon berriak eraiki ziren, eta prototipo femeninoagoak eta maskulinoagoak sortu ziren (Fortunati 1984). Eta, bestetik,
|
emakumea
berez gizonezkoa baino gutxiago zela erabaki zen, sentiberegia eta lizunegia, bere burua gobernatzeko gai ez dena?, eta horregatik, gizonezkoen kontrolpean egon behar zuela. Sorginkeria kondenatzean bezala, muga erlijioso eta intelektualetatik harago jo zen gai honetan ere.
|
|
|
Imajina dezakegu zer nolako eragina izango zuen emakumeengan auzokoak, lagunak eta senitartekoak sutan erretzen ikusteak, eta, kontrazepziorako ekimenen bat hartzen bazuten, deabruzko perbertsiotzat har zitekeela konturatzeak.26 Sorgin gisa ehizatutako emakumeek eta haien komunitateetako gainerako
|
emakumeek
beren aurkako eraso lazgarri haien aurrean zer pentsa, senti edo ondoriozta zezaketen ulertzen ahalegintzeak, bestela esanda, jazarpenari, barrutik, begiratzeak, Anne L. Barstowk Witchcraze (1994) [Sorgin eroaldia] lanean egin duen bezala?
|
|
|
babesten zituztenez, gizonezkoen nagusitasunaren alde egiteko emakumeen, berezko gutxiagotasunaren? teoria aplikatu zuten; teoria horren arabera, ados ager zitezkeen
|
emakumeak
beren jabetza eta boto eskubideak gizonak eskuratzearekin, berezkoa zuten ahuleziaz eta gizonekiko nahitaezko mendekotasunaz jabetuta.
|
|
|
Baina nahi zuen biztanleria ratioa berreskuratzeko estatuak abiarazitako ekimen nagusia emakumeen aurkako benetako gerra izan zen, helburu argi batekin:
|
emakumeek
beren gorputzaren eta erreprodukzioaren gain izan zuten kontrola apurtzea. Liburu honetan aurrera egin ahala ikusiko dugunez, sorgin ehizaren bidez bultzatu zuten gerra hura lehenbizi, jaiotzak kontrolatzeko metodo oro eta ugalketaz kanpoko sexualitatea deabrutuz, eta emakumeei umeak deabruari eskaintzea leporatuz.
|
|
|
Haurdun zeuden
|
emakumeek
beren haurdunaldia etengo ez zutela ziurtatzeko, zaintza modu berriak hartu ziren. Frantzian, 1556ko errege dekretu batek beren haurdunaldia erregistratzeko agintzen zien emakumeei, eta ezkutuan erditu ondoren bataiatu aurretik haurra hiltzen zitzaien emakumeek heriotza zuten zigor, deliturik egin zuten edo ez kontuan hartu gabe.
|
|
|
Bi kasuetan, nola haur hilketan hala sorginkerian, ezeztatu egin ziren emakumeen lege erantzukizuna mugatzen zuten estatutuak. Horrela, Europako epaitegietako aretoetan lehen aldiz sartu ziren
|
emakumeak
beren izenean, legez heldu izanik, sorgin edo haur hiltzaile izateaz akusatuta. Garai hartan emaginen inguruan sortu ziren susmoen jatorrian ere, erditze gelan gizonezko sendagilea sartzea ekarri zuen horrek?, nabarmenagoa da agintariek haur hilketen inguruan zuten kezka, emaginen gaitasun medikoaren inguruko beste ezer baino.
|
|
|
Nolanahi, ez dago horren agnostiko izan beharrik; ez dugu zertan erabaki sorgin ehiztariek beren biktimen aurka zuzendutako kargu haiek sinesten ote zituzten, edo zinikoki erabili zituzten gizarte errepresiorako. Sorgin ehizaren testuinguru historikoa, akusatuen generoa eta klasea nahiz jazarpenaren eraginak aintzat hartuta, ondorio nagusia da harreman kapitalisten hedapenaren aurrean emakumeek erakutsitako erresistentziaren aurkako erasoa izan zela sorgin ehiza Europan, bai eta
|
emakumeek
beren sexualitateari, erreprodukzioaren gaineko kontrolari eta sendatzeko trebetasunari esker bereganatutako boterearen aurkako erasoa ere.
|
|
|
Aldaketa horrek zer ondorio demografiko ekarri zituen ez dut aztertuko oraingoz, baina hor dago Riddleren azterlana, gai horretaz jardun nahi duenarentzat. Hemen, azpimarratu nahi dut,
|
emakumeei
beren gorputzaren gaineko kontrola ukatzean, beren osotasun fisiko eta psikologikorako funtsezkoa zen baldintza bat kendu ziela estatuak, eta amatasuna degradatu zuela, gatibu lan bihurtuz; aurreko gizarteetan inoiz ez bezala, erreprodukzio lanera mugatu zuen emakumea. Hala eta guztiz, emakumeak beren gogoaren kontra ugaltzera edo, 1970eko hamarkadako kanta feminista batek zioen legez,, estatuarentzat umeak ekoiztera? 62 behartuz, hein batean soilik definitu zen sexuen araberako lan banaketan emakumeek bete zuten funtzioa.
|
|
|
Galdetzen dutenean ea zergatik aldarrikatu edo jaso behar luketen nazioek eskubide berezi bat (kasu honetan, lurralde nazionala gobernatzeko eskubidea), edo zergatik eduki behar duten
|
emakumeek
beren gorputzen jabe izateko eskubidea, erantzun moralak espero dituzte. Baina eskubideak ez ditu moralak banatzen, baizik eta konfrontazio eta mobilizazio politikoak (2 tesia).
|
|
|
Oraindik ez dut garbi ikusten zer ezberdintasun dagoen prostituzioaren eta soldatapeko legezko lanaren artean, prostituzioaren eta emakumezkoen sedukzioaren artean, sexu ordainduaren eta sexu interesatuaren artean, urte haietan ezagutu nuenaren eta ondoko urteetan ezagutu dudanaren artean. Uste dut, azken finean, oso antzekoa dela beti
|
emakumeek
beren gorputzekin egiten dutena, gizon boteretsuak eta dirudunak inguruan izan orduko. Aldizkarietan saltzen diguten emetasun horren eta putaren emetasunaren artean, ezin ñabardurarik atzeman nik.
|
|
|
Zeure burua defendatzen jakitea, otzana bazara ere. Emetasuna galarazia izatea,
|
emakumeek
beren barruko gizontasunari uko egiten dioten neurri berean, ez egoera batek edo nortasun batek hartaraturik, baizik eta gorputz kolektiboak hala eskatzen duelako. Helburua, garbia:
|
|
|
Hiru filmen hasieran bortxaketa hein handi edo txiki batean doilorrak daude (hein askoz ere handiagoan txikian baino, bestalde). Eta, gero, bigarren zati batean,
|
emakumeek
beren erasotzaileei jasanarazten dizkieten mendeku ultraodoltsuak zehazten dira. Pertsonaia femeninoak eszenaratzean, gizonak oso bakanetan saiatzen dira emakume horiek emakume gisa dituzten bizipenak edo sentimenduak ulertzen.
|
|
|
Inongo gizartek ez digu sekula hainbeste froga eskatu agindu estetikoei men egiten diegula erakusteko, hainbeste gorputz eraldaketa eskatu gorputza feminizatzeko. Eta, aldi berean, sekula inongo gizartek ez die hainbesteko askatasunez baimendu
|
emakumeei
beren gorputzaren eta adimenaren zirkulazioa. Emetasunaren nabarmentze gehiegizko horrek gizonen pribilegioen galeraren ondotik datorren aitzakia dirudi, haiek lasaitzeko eta geure burua lasaitzeko modu bat.
|
|
|
Jolasean jolastu nahi dugu, ez dugu faloari loturiko botererik nahi, ez dugu inor beldurtu nahi».
|
Emakumeek
berez apaltzen dute beren burua, eta gordean isiltzen lortu berria dutena, seduktore jartzen dira, beren eginkizunetara itzultzen, hainbesteko nabarmenkeriaz, ezen jakin badakiten, funtsean, simulakroa besterik ez dela.
|
|
|
Iruzkin horiek idatzi dituen kazetariari iruditzen zaio naturala dela emakume guztiak bere ingurukoak bezalakoak izatea. Feminitate horrek ez duela ez arrazarik, ez klaserik, ez dagoela politikoki eraikia, uste du
|
emakumeak
beren kasa utziz gero, naturalki diren hori izan daitezen, manerarik poetiko eta miresgarrienean bihurtuko direla bere inguruan lan egin eta afaltzen duten emakume horiexek bezalakoak: burges zuri petoak, behar den bezalaxe.
|
|
|
Eta bizirik iraun zuten. Emakumeek pairatutakoa ez da soilik gizonek bere historian, gizon gisa, pairatutakoa,
|
emakumeek
beren zapalkuntza berariazkoa ere jasan dute. Ezin sinetsiko indarkeria.
|
|
|
Hori, jakina, ez da gertatzen ari Estatu Batuetan bakarrik.
|
Emakumeak
beren sexukoentzat onuragarriak diren gauzak baztertuz doazen heinean, berriz ere gogora etortzen zaigu ezen kultura misogino eta arrazista honek berdin berdin blaitzen dituela andreak eta gizonak. Ez gara feminista jaiotzen.
|
|
2018
|
|
|
–Prostituta baten bizimoduak hainbesteraino ukatzen du gizarteko bizimodu normala, ezen drogazale baten bizimoduaren parekoa baita?. Horrez gainera, emakumeak prostituta zergatik bihurtzen diren, horri ere arreta handia jarri izan diote, baina, frogen arabera, arrazoia ez da batere misteriotsua; in extremis,
|
emakumeek
beren gorputza sal dezakete jana lortzeko. Horren adibide bat da XIX. mendeko Ingalaterrako neska gazte pobre langabe bat, galdera hau egin ziotena (My Secret Life idazlanean):
|
|
|
Hauxek haren hitzak: gizonek, emakumeak baino aberatsagoak izateari uzten diotenean, jabetza orokorretan emakumeek baino eragin handiagoa edukitzeari uzten diotenean, eta daukaten indar handiago hori dagokion maila praktiko neurrizkora apaltzen denean,
|
emakumeek
beren borondatezko afekzioz emana izango da gizonek lortuko duten sexu sari bakarra?. Alegia:
|
|
|
Alegia:
|
emakumeek
beren eskubide zibil eta politikoak segurtaturik izango balituzte, eta ekonomikoki independenteak balira borondatezko kooperazioan oinarritutako mundu berri batean, ez lukete arrazoirik izango gizonen mende egoteko babesaren truke, eta gizonek ez lukete modurik izango emakumeen sexu ugazaba bihurtzeko.
|
|
|
Eta hona hemen liburuko azken hitzak: . Ezinbestekoa da[?] gizonek eta
|
emakumeek
beren anaitasuna berrestea inolako zalantzarik gabe, beren diferentziazio naturalen gainetik?. XIX. mendetik aurrera, liberalek ahalegina egin zuten, ikuspegi sozial eta komunitario egokiago bat erabiliz, kontratuaren teorialari klasikoek (liberalek) norbanakoa ulertzeko zuten modu abstraktu hura zuzentzeko, eta orduan ere anaitasunaren ideiara jo zuten.
|
|
|
Halako arrazoibideei erreparatzea ez da esatea kontratua garaiezina dela, baizik eta agerian uztea zeinen zentzugabea den feminismoa kontratuaren aliatu izatea. Kontratuaren garaipenaren ideia nahiko erakargarria da feministentzat, aintzat harturik zer nolako eragin luzea izan duen estaldura legeak eta zenbat eta zenbat baliabide legal eta sozial erabiltzen diren oraindik ere
|
emakumeei
beren baitako jabetza ukatzeko. Hain zuzen, hori kontuan izanik, ondorio hau atera ohi da, erraz samar:
|
|
|
Haren aburuz, senarrek emazteen gain duten eskubidearen mende dago ordena zibila, eta eskubide hori naturatik eratorria da, sexuek naturaz dituzten ezaugarri guztiz ezberdinetatik. Zer ote dute
|
emakumeek
beren izatean, bizimodu zibiletik kanpo egotera behartzen dituena. Bada, gai horren inguruan askoz gehiago du esateko Rousseauk, kontratu sozialaren gainerako teorialari klasikoek baino.
|
|
|
batetik, Zuzenbide Erkideko Estalduraren Doktrina izeneko ezkontza legean, ezarrita zegoen emaztea senarraren jabetza zela; bestetik, gizonek oraindik ere ekinean dihardute gizonezkoen sexu eskubidearen legea betearaz dadin; eta, horrez gainera, gizonek gaur egun ere exijitzen dute emakumeen gorputzak publikoki eskuragarri edukitzea, hala hezur mamiz nola errepresentazio gisa. Horrenbestez,
|
emakumeek
beren baitako jabetza dutela onartzea, dirudienez, kolpe erabakigarria da patriarkatuaren kontra, baina, historian (nahiz eta mugimendu feministak norberaren baitako jabetzaren hizkeran erraz formula zitezkeen auzien inguruan egin dituen kanpainak), arrazoibide feminista nagusia izan da emakumeek askatasun zibila behar zutela emakume gisa, ez gizonen isla hits gisa. Argudio horren oinarrian, beraz, inplizituki errefusatu zuten norbanakoa jabe gizonezko gisa agertzen zuen eraikuntza patriarkal hura.
|
|
|
Meatzariaren figura, hark hezurmamitzen duen elkartasuna eta anaitasuna, horixe aurkeztu izan da askotan langilearen irudi gisa, nahiz eta, adibidez, 1931n, Britainia Handiko erroldan meatzariak halako bi ziren etxeko zerbitzariak. Gizon langileek ere ez dute gogo bizi bizirik izan
|
emakumeek
berekin batera lan egin zezaten, emakume ezkonduek bereziki. Emazteek enplegu ordaindu bat izateak, azken batean, arriskuan jartzen du gizonek emakumeen zerbitzuaren gainean duten kontrola, baita lantokietako anaitasun ordena bera ere.
|
|
|
Alegia: . Egokia da
|
emakumeak
beren klasean kokatzea, eta, beraz, eutsi egin zaio haiek babesteko legediari, baita gizonei halako legedirik aplikatu beharrik ez dagoenean ere?.
|
|
|
Nahiz eta oso engaiatuta zeuden kooperatibarekin, nahiz eta borroka ekonomiko eta politiko latz bete betean aritzen ziren hari abian eusteko, eta nahiz eta jakinduria eta konfiantza handia bereganatu zuten lantoki demokratiko hartan aritzeari esker, ez ziren langileak.
|
Emakumeek
beren buruaz zuten ikuspegi hori ez zen, han hemen aditzen den bezala,, sozializazioaren, ondorio; haien kontzientzia horrek, egiaz, zehatz mehatz islatzen zuen zer posizio estruktural zuten emakume eta emazte gisa.
|
|
|
Teoriko feminista batzuen iritziz, generoa «erlazio» bat da, edo, hobeto esanda, erlazio multzo bat, ez norbanakoaren atributu bat. Beste batzuek, Beauvoirri jarraituz, esango lukete genero femeninoa baino ez dela markatua, pertsona unibertsala eta genero maskulinoa identifikatu egiten direla, eta horren ondorioz
|
emakumeak
beren sexuaren arabera definitzen direla, eta gizonak, aldiz, gorputzez gaindiko pertsonatasun unibertsalaren eroale gisa goraipatzen direla.
|
|
|
Zenbait saio egin dira koalizio politikak formulatzeko «emakume» kategoriaren edukia aldez aurretik jakintzat jo barik. Proposatu den alternatiba da elkarrizketa batzuk egitea, eta haietan posizio desberdinetako
|
emakumeek
beren identitateak formulatzea eratuz doan koalizioaren baitan. Koalizio politiken balioa ez da inola ere gutxietsi behar, baina ezin daiteke koalizioak izango duen forma aldez aurre irudikatu, hain zuzen sortzen ari delako, eta posizioen batura aurreikusi ezina delako.
|
|
|
Garrantzitsua da azpimarratzea indarkeria eta borroka testuinguru berrian jartzen direla lan hauetan, eta ez dituztela zapalkuntza testuinguruetan dauzkaten esanahi berak. Ez da beste barik «tortillari buelta ematea» eta emakumeek indarkeria gizonen kontra erabiltzea, edo beste barik arau maskulinoak barneratzea eta
|
emakumeek
beren buruaren kontra erabiltzea indarkeria. Testuan agertzen den indarkeriak sexu kategoriaren identitate eta koherentzia du jomuga, hau da, eraikuntza bizigabe bat, gorputza sorgortzeko helburua duen eraikuntza.
|
|
|
Gero ohartu naiz ile apaindegia arratsaldean irekitzen dutela, nire filmaketaren ondoren. Eguzkia bere etxera doanean, Makhmurreko
|
emakumeak
berenetatik ateratzen dira. Eta askok ile apaindegiko atean deitzen dute.
|
|
|
–Dakizunez, hemen
|
emakumeek
beren erabakiak hartzen dituzte, eta baimena, egia esan, haiek eman behar dizute, baina ez dut uste arazorik egongo denik?.
|
|
|
Ezta kanoirik ere, ez kantinerarik, ez uniformerik ere.
|
Emakumeek
beren burua baztertu dutelako. Izan daiteke, baina orain erabaki dute euren burua ez baztertzea.
|
|
|
|
Emakumeak
beren buruaren kontra aritze hori beti iruditu izan zait akats bat.
|
|
2019
|
|
|
Asierrek eta katuak hizketan jarraitu zuten, baita
|
emakumea
beraien paretik pasa zenean ere. Katuak esan bezala, emakumea ez zen ezertaz jabetu.
|
|
|
aterea ageri baita Eva, Bossueten hitzen arabera. Gizadia maskulinoa da, eta gizonak ez du definitzen
|
emakumea
berez, baizik gizonarekiko; emakumea ez da izaki autonomotzat hartua. –Emakumea, izaki erlatiboa...?, idatzi du Micheletek.
|
|
|
Kontseilu Nagusiaren sarrera behartu zuenean, San Paulori eta San Tomasi hartuak diruditen hitz batzuen burrunba hedatu zuen batzarrean Chaumette prokuradoreak: . Noiztik uzten zaie
|
emakumeei
beren sexuari uko egiten, gizon egiten? [...] (Naturak) esan dio emakumeari:
|
|
|
izateko ez da aski ez emakume gorputza edukitzea, ez eme funtzioa onartzea maitale gisa, ama gisa; subjektuak bere autonomia aldarrika dezake sexualitatearen eta amatasunaren bidez;, egiazko emakumea?, berriz, bere burua Beste gisa onartzen duena da. Gaur egungo gizonen jarrerak badu toles bat emakumeari urradura mingarria egiten diona; hein handi batean, gizonek onartzen dute
|
emakumea
beren parekoa, beren berdina dela, eta, hala ere, lehen bezala exijitzen diote inesentzial segi dezan; emakumearentzat, bi destino horiek ezin dira uztartu; duda egiten du zein aukeratu, ez batera eta ez bestera ondo egokitu gabe, eta hortik datorkio oreka falta. Gizonarentzat, ez dago inolako etenik bizitza publikoaren eta pribatuaren artean:
|
|
|
Baina hura da, halaber, emakumearekin esperientzia maiz lotsagarri, barroko, gorrotagarri edo aztoragarri bat, nolanahi ere den, beti kontingentea? partekatu behar duen gizasemea ere; gonbit egiten dio
|
emakumeari
berekin batera aberekerian murgil dadin, eta, hala ere, idealerantz eramaten du, pauso sendoz.
|
|
|
Baina emakumeak arbuiatu beharra dauka gizonak proposatzen dizkion engainuak, haren gaineko abantaila horiek izango baditu. Goi klaseetan,
|
emakumeak
beren jaunen konplize sutsu egiten dira, zeren gozatu nahi baitute haiek segurtatzen dizkieten onurez. Ikusia dugu burgesia handiko eta aristokraziako emakumeek beti defendatu izan dituztela beren klase interesak senarrek baino ere setakeria handiagoz:
|
|
|
abandonatzearen eta belaunikatzearen ametsa. Frantzian, Boulanger, Pétain, De Gaulle jeneralek beti izan dituzte
|
emakumeak
beren alde; gogora ekartzekoa da nola astintzen zuten luma L. Humanitéko emakume kazetariek Titoz eta haren uniforme ederraz aritzeko. Jenerala, diktadorea, arrano begiratua, kokots irtena?:
|
|
|
sumendien, polizien, ugazaben, gizonen kontra. . Emakumeak sufritzeko jaioak dira?, esaten dute
|
emakumeek
berek. –Halakoxea da bizilegea, eta ezin ezer egin?.
|
|
|
Gizonen fortunek ordaindu zituzten Isadora Duncanek eta Cécile Sorelek beren tronuaren oinetara utzitako urrea, intsentsua eta mirra. Emakumearentzat gizona denez gero destinoa,
|
emakumeek
beren mende dituzten gizonen kopuruaren eta nolakoaren arabera neurtzen dute arrakasta. Baina hortxe dugu erreziprozitatea jokoan berriro; gizasemeaz bere mesederako baliatu nahi duen Mantis religiosak horrela ere ez du lortzen harengandik libratzea, zeren eta, hura kateatuko badu, haren gustukoa izan beharra baitauka.
|
|
|
–Emakume jaiotzen diren jenio guztiak galdu egiten dira publikoari atsegin eman gabe; zoriak modua ematen dienean azalera daitezen, argi ikusten dugu nola berdintzen dituzten talenturik onenak?. Ematen zaien heziketa da gainditu behar duten oztoporik handiena, ergeldu egiten baititu; zapaltzailea beti saiatzen da zapaltzen dituenak ahultzen; gizonak jakinaren gainean ukatzen dizkie
|
emakumeei
beren aukerak. –Emakumeengan, landu gabe uzten ditugu haien gaitasunik bikainenak, bai emakumeentzat berentzat eta bai gizonontzat zorion emaile handienak direnak?.
|
|
|
Ematen zaien heziketa da gainditu behar duten oztoporik handiena, ergeldu egiten baititu; zapaltzailea beti saiatzen da zapaltzen dituenak ahultzen; gizonak jakinaren gainean ukatzen dizkie emakumeei beren aukerak. . Emakumeengan, landu gabe uzten ditugu haien gaitasunik bikainenak, bai
|
emakumeentzat
berentzat eta bai gizonontzat zorion emaile handienak direnak?. Hamar urte dituenean, neskatila argiagoa eta finagoa da anaia baino; hogei urterekin, barrabas hura gizon jantzia da, eta neska gaztea, berriz,, ergel erabatekoa, baldarra, lotsatia, armiarma bati ere beldurra diona?; jasotzen duen prestakuntzak du errua.
|
|
|
Katalina Sienakoa eta Santa Teresa arima santuak dira, kondizio fisiologiko guztietatik harago; haien bizitza sekularra eta bizitza mistikoa, haien eginak eta idatziak goi gainetara goratzen dira, gizon gutxi batzuk iritsi diren toki batera. Zilegi zaigu pentsatzea beste
|
emakumeek
beren kondizioan giltzapeturik zeudelako huts egin zutela munduan eragin sakona izateko saioan. Emakumeek ezin izan dute esku hartu modu negatiboan edo zeharka baino.
|
|
|
Hori begi bistakoa da
|
emakumeek
beren burua ondoena berretsi duten alorrean, hau da, kulturan. Letrei eta arteei estu loturik egon da haien patua; germaniarren garaietarako, emakumeei zegozkien jadanik profeta eta apaiz eginkizunak; emakumeak mundutik aparte zeudenez, gizonek haiengana jotzen zuten saiatzen zirenean kulturaren bitartez beren unibertsoaren mugak gainditzen eta besterik den horretara iristen.
|
|
|
ez dute bizkarroi rolik izango haren bizitzan, ez dute emakumea katigatuko beren ahuleziarekin eta beren premiak asetzeko exijentziekin. Egiaz, emakume gutxik dakite harreman libre bat osatzen bikotekidearekin;
|
emakumeek
berek kate batzuk jartzen dizkiote beren buruari, gizonak eraman nahi ez dituenak: maiteminduaren jarrera hartzen dute gizonarekin.
|
|
|
Ezin adieraz daiteke hobeto. Eman zaigun mundu honen barrenean, gizonari dagokio askatasunaren erreinua nagusiaraztea; erabateko garaipen hori lortzeko, besteak beste ezinbestekoa da gizonek eta
|
emakumeek
beren haurridetasuna berrestea inolako zalantzarik gabe, beren diferentziazio naturalen gainetik.
|
|
2020
|
|
|
Kontuan izan behar da lan ezberdinei dagokien denbora lan horiek duten edukiaren eta balioaren araberakoa dela. Gizonek errutinazko lanei eskainitako denbora handitu dute, baina adierazle guztiak batera hartuta ikus daiteke adin guztietako
|
emakumeek
beren denboraren erabilpenaren inguruan erabakitzeko gaitasun murritzagoa dutela eta etxeko lanen nukleo gogorra emakumeen esku mantendu dela, etxeko lan gogor edo zurrunenek eta errutinazkoenek haien esku jarraitzen dutela, eta Sagastizabalek (2017) azaldu moduan, Europa osoan errepikatzen da. Hortaz, berdintasunerantz emandako joera, kantitatean eman da kalitatean baino gehiago.
|
|
|
edo, Baltikoko herrialdeetan bezala –izan Estonia, Lituania, Letonia edo Finlandia–, ibai izoztuetara apartatzen direla gizon
|
emakumeak
beren denbora librean, eta, plegatzen diren aulki txiki horietako bat aldean hartuta, eseri egiten direla ibaiaren gainean eta zuloak egiten dituztela izotzean, eta kanaberak plantatzen dituztela bertan, arrainak banan banan arrantzatzeko. Beste inorekin hitz egin gabe, izotz gaineko talde sakabanatu eta isolatu gisa agertzen dituzte beren buruak, arrain eta isiltasun bila;
|
|
2022
|
|
|
Ezaugarririk gorena, beharbada.
|
Emakumeak
berez iruditu bide zitzaizkion bigarren mailako gizaki. Eta arrazoirik ez zitzaiola falta pentsatu zuen Lilik dutxako ur irakinarekin pentsamenduan paratutako irudia disolbatu nahian zebilela, lehentxeago gizagaldu hari erakutsia zion jarrera otzanak ez baitzuen kontrakoa ondorioztatzeko biderik ematen.
|
|
|
–Erru sastada bat sentitu du hori esatean, hatz artean darabilen ezpala gogor iltzatu izan baliote bezala– Gaizki jokatu dut, oso gaizki. Zergatik uste duzu hil direla hainbeste
|
emakume
beren bikotekideen eskuetan. Hain zuzen ere ingurukoek ez dutelako salaketarik jartzen, ez direlako konturatzen emakume maltratatua gehienetan ez dela pauso hori emateko gauza.
|
|
|
Emozio horiexek elikatzen dituzte gizonen artean gerora azaltzen diren erreakzioak. Jokaera horien artean daude maitasun objektu gisa sozialki beherago dauden emakumeak hautatzeko joera, bai eta
|
emakumeek
beren buruekiko duten errespetuari modu aktiboan azpiak jateko ohitura, betiere," ‘gizon arruntak’ bere buruarekiko duen errespetu beti ezegonkorrari" eusteko14.
|
|
|
Oinarrizko dieta emakumeen irudi sexualizatuek, famatuen inguruko txutxu mutxuek eta kutsu erotikoko iragarkiek osatzen dute, eta horrek" askatasunaren" eremu gisa eraikitzen ditu generoa eta sexualitatea. Eremu horren baitan, gizonek hautatzen dituzte emakumeak (eta, ondorioz,
|
emakumeek
beren buruak desiragarri egin behar dituzte). Halaber, hedabide nagusietako lerroburuek eta entretenimendu generoek normatibo bilakatzen dituzte heterosexualitatea, autoritate maskulinoa eta zaintza femeninoa, soldatapeko langile alienatuari eta haurrak dituen etxekoandre aspertuari arindua eskainita.
|
|
|
Bi
|
emakumeak
beren gelara abiatu dira. Ez dute kameren aurrean txandalez eta elastikoz jantzita agertu nahi.
|
|
2023
|
|
|
" El sí de las niñas", bai? Maitasunean aurkitu zuten
|
emakumeek
beren transzendentzia lekua, erabakitzeko lekua.
|
|
|
" Emakume batek zaindu behar du bere burua, ematen duen irudia berarekin baitoa beti. Gizonezkoek begiratu egiten diete emakumeei;
|
emakumeek
beren burua hautematen dute begiratuak izaten ari direla. Horrek determinatzen du, ez bakarrik gizon emakumeen arteko harremanak, baita emakumeek beren buruarekin duten harremana ere".
|
|
|
Gizonezkoek begiratu egiten diete emakumeei; emakumeek beren burua hautematen dute begiratuak izaten ari direla. Horrek determinatzen du, ez bakarrik gizon emakumeen arteko harremanak, baita
|
emakumeek
beren buruarekin duten harremana ere".
|
|
|
Badago era horretako erreportajeen inguruko suposizio bat esaten duena istorioak argitara ekartzea onuragarria dela nolabait
|
emakumeentzat
berentzat. Lynsey Addariok elkarrizketa batean esan zuen afganiar emakumeei egin zizkien argazkien bidez irakurleei erakutsi nahi ziela" nor ziren egiaz emakume haiek; etxean edo beren seme alabekin ikusiz gero,[...] argazki zabalagoa izango zuten". 111 Salbamendu feministaren ustezko helburuak gerraren indarkeria zilegiztatzen duen era berean, haren subjektuei laguntzen dietela esateak ere gezurrak eta engainua nahieran erabiltzeko carte blanche edo justifikazio moral bat eskaintzen die kazetari feminista zuriei.
|
|
|
derrigorrezko sexualitatea. ...exualitatearen" kontzeptutik eratorria da, hau da," emakumeak heterosexualitatean parte hartzera derrigortzen dituen arau eta praktika sistema". 116 Guptaren eta beste ikertzaile batzuen arabera, batetik, sexualki errepresiboak diren gizarteek sexu askapena eta aukera ukatzen diete emakumeei, eta, bestetik, ustez sexualki askeak diren gizarteek –AEBk, adibidez– espero dute
|
emakumeek
beren sexu identitatea performatzea, hots, derrigorrezko sexualitatea sustatzen dute. Bi kasuotan, besteak diziplinara ekartzeko tresna bat da derrigorrezko sexualitatea, edo" erregulaziorako bektore bat".
|
|
|
Sexu iraultzak emakumeen sexu premiak aitortzen zituen era berean, Sexual Politics ek azaltzen zuen nola gizonen premiak asetzeko objektu gisa erabiliak ziren emakumeak. Sexu iraultzak
|
emakumeak
beren sexualitatearen jabe izatea nahi zuen era berean, Millettek kontzientzia feminista berri bat nahi zuen, genero harremanak auzitan jarri eta, ondoren, politika erradikal bat garatzeko eta horrenbestez botere eta kontrol sistema misoginoak eraisteko.
|
|
|
Sexuak berak patriarkatua hain modu konplexuan nola errepikatzen duen landu beharrean –afera arantzatsua, inondik ere–, gizonek zein emakumeek kontsumitzeko produktu bihurtu zen sexua. Eta, sexua emakumeek kontsumitzeko hautaturiko produktu gisa ulertzen zenez gero, orduan, emakumeak gauzatzat hartu ordez –hori arazotsua baitzen ikuspuntu moraletik–, sexua bera hartzen zen gauzatzat –hori itxuraz neutrala baitzen ikuspuntu moraletik–
|
Emakumeek
berek aukeratzen zuten makillajea erostea, edo takoi altuak edo bular handiagoak, ez gizonei atsegin emateagatik, baizik eta beren autoestimua eta sexu askapenaz gozatzeko gaitasuna goratzeagatik. Aldi berean, fokua estatu instituzio zapaltzaileetan eta legean ezartzetik emakume kontsumitzaileengan ezartzera igaro zen:
|
|
|
Aldi berean, fokua estatu instituzio zapaltzaileetan eta legean ezartzetik emakume kontsumitzaileengan ezartzera igaro zen:
|
emakumeek
beren diru zorroan zeramaten autodefiniziorako eta autodeterminaziorako boterea.
|
|
|
A Book of Self Esteem. Liburu hartan, emakumeak antolatzeko politikatik urrundu, eta
|
emakumeek
beren buruaz duten irudiarekin loturiko barne arazo gisa definitu zuen arazoa.
|
|
|
2016an, AEBko Bakerako Institutuak (USIP) zera adierazi zuen txosten batean: " Emakumeen eskubideak eta emakumeek gizartean duten tokia funtsezkoak dira talde estremista biolentoen narratibetan, eta halako narratiben gainean borrokatu behar dira Afganistango
|
emakumeak
beren eskubideak ezartzearen alde". Haien arrazoibidearen arabera, talde terroristek emakumeen eskubideak mugatu nahi zituztenez, emakumeok errekrutatu behar ziren haien aurka borrokatzeko.
|
|
|
Egia esan, emakume zuriek krimen" kulturalen" arloan (ohore hilketak edo EMGa) egiten duten" defentsa feministak" krimenen kalteak larriagotu besterik ez du egiten, ekiteko ahalmena kentzen baitie krimenotatik bizirik ateratakoei. Krimenaren krudelkeria eta txarkeria sufritzeaz gainera," salbatzaile" atzerritarrek emakume natiboak baliogabetzen edo isilarazten dituzte,
|
emakumeok
beren burua defendatzeko biktima ezgaitzat harturik. Lankidetzaren testuinguruan, emakume zuriek zuzendutako programak eta sustapen planak bete behar dituzte koloreko feministek, baldin eta esparru horretan lan egiteko dirulaguntzarik jaso nahi badute.
|
|
|
Misoginiazko, jabetzazko eta menderakuntzazko taxonomia doilor berberak behin eta berriz agertzen ziren tratu txarren emaileen hizkuntzan eta jokamoldean. Bikotekidearen edo ahaideren baten tratu txarren aurka egiten ausartzen ziren
|
emakumeak
beren bizitzak galtzearen beldur ziren, ni neu ere bezala. Kezkatuta zeuden beren seme alaben zaintzagatik, babes etxetik ateratzean izango zuten etorkizunarengatik, ekonomiagatik eta beti atezuan zekarren logistikarengatik.
|
|
|
Nolanahi ere, sukalde garbien ekimeneko arkitektoek zuzenean galdetu izan baliete Indiako landa eremuko emakumeei, berehala azaleratu izango lirateke haien premisen akatsak. Indiarrak funtsezkoak izan ziren programak abiatzeko eta inplementatzeko, baina hirietako erdiko klaseko indiarrak ziren; hirietako emakumeek, beren buruei feministago eta modernoago iritzirik, nazioarteko feministen esfortzuekin bat egitea irrikatzen zuten, eta, horrez gain, haiek ere grina handiz lagundu nahi zieten Indiako landa eremuko
|
emakumeei
berentzat asperdura hutsa zen zeregin batetik libratzen. Askotan, garapenaren sektoreko langile horien onespenak –Mendebaldearekin eta haren agendarekin bat egiteko irrikaz egoten baitira– aukera ematen die NBEri eta halako erakundeei eta orobat haien programen zuzendariei kontsulta lokalaren laukitxoa markatzeko.
|
|
|
Feminismo iragazkorra, hau da, konponbidea goi goitik –eta, oro har, goiko klaseko edo goi mailako erdiko klaseko kide batik bat zurien eskutik– beherantz iragazten dela planteatzen duen feminismoa, ez da feminismo intersekzional bat, baizik eta feminismo diktatorial bat. Era horretako egitura iragazkor batek sustatzen ditu Gates Fundazioaren Oilasko Programa eta halako ekimenak; programa horretan,
|
emakumeei
beren oilaskoen bidez autonomia ekonomiko pixka bat ematea da helburua, eta, aldi berean, ustez, horrek (nolabaiteko) autonomia politiko eta sozial handiagoa ere emango die. Sukalde Garbien Programan bezalaxe, halako ahaleginek ez dituzte aintzat hartzen emakumeen identitate politiko eta sozial konplexuak, baina ez hori bakarrik," ekintzaile" gisa erreparatzen baitzaio gizabanakoari, begirada estuz erreparatu ere, emakumeek kolektibo gisa aldaketa sozial eta politikorako duten gaitasunari erreparatu beharrean.
|
|
|
Horren ondorioz, zioen Hillsek, sexu objektu izatetik sexu subjektu izatera igaro dira emakumeak. Lehen, beste pertsona batzuek kontrolatzen zituzten emakumeak; orain,
|
emakumeek
berek kontrolatzen dute beren burua, eta, horretarako, beren jokabidea behatu eta erregulatu, eta kultura eredu idealera egokitzen den identitate bat taxutzen dute beren buruarentzat.
|
|
|
Zer atera zen gaizki nazioarteko erakundeek" ahalduntzearen ikuspegia" aintzat hartu zutenean garapenaren arloan? Zakariaren arabera, nola ahaldundu litezke arrisku egoeran dauden
|
emakumeak
beren bizitzak eta komunitateak hobetu ditzaten?
|