|
2001
|
|
|
Hurrengo
|
egun
orduak, eguzkia ala ilargia den ezagutzen zaila den arteko asturu borobil zuriaren argitan, airetik ea zer helduko den emanen dituzue. Sartaldetik bufadaka dakarren elur ekaitzaren seinale nabarmenei besterik ez diezue erreparatuko.
|
|
2003
|
|
|
Eta arratsaldeko eskola bukatu, eta ilunabarra heldu da,
|
egunaren
ordurik ederrena, niretzat bai behintzat, munduak orduan beste kolore bat hartzen baitu, esperantzaren kolore irreal bezain erreala, halakoa ere baita esperantza, nahiz eta burura behin eta berriro datorkidan: más pisos y más pisos en Alza.
|
|
2004
|
|
|
behialako izerdiak mendietan, indarra gainezka, barreak eta kantak lagunartean, kontzentrazio urduria idazlan isilean, noizean behingo txaloak edo arrakastatxo pizgarri bat irakurleria gaztean. Gaitzak erretirora behartua, ezer ezin eginera bere burua zaindu baino eta
|
egunean
ordu batzuetan bisitatxoren bat eskertu, galdua dirudi denak – irudi ez, galdua dago jada dena, heriotza da(" heriotza behintzat/ badut jarauntsitzat") aurrean gelditzen den bakarra eta guztia. Hala ere, berarentzat bizi berri honetan heriotzaren zain, Gandiagak momentu ezberdinak beha behatzen jarraitu du, beti egin duen moduan, eta behaketa horiek hitz berrietan notatzen(" norbere bizikizun/ egunero berriei/ beren izenez deituz/ jarraitu") eskola ume saiatuaren kaligrafia dotore betiko berean.
|
|
2007
|
|
|
Karlosek utzi zuenetik
|
egunak
ordu gehiegitxo ditu Arantzarentzat. Lanetik etxerako bueltan ia egunero sartzen da supermerkatura.
|
|
2008
|
|
|
Goseak hilko hau, Nikolas!?, jakin ez izebak berak asmatutakoa ote zen edo ingurutik jasotakoa?, harik eta, denboraren denboraz, Beñardoren asmo on guztiak beste bide baterantz lerratu ziren arte, zentzabidetik okerbidera. Oroimenean, izan ere, hain pisu handia hartu zuen igande hark, eguzki distiratsu bat bezala agertzen zitzaionak, non eguzkiak
|
egunaren
ordu ia guztiak eta orduen segundo ia guztiak erakartzen baitzituen eta harako norabidean ipintzen, denborak ere eguzki hura ipar balu bezala. Eta lanean ari zen, eta, garai batean txoriek bezala, igande hartako oroitzapenek galtzen zuten Beñardo, halako eran, non, egun batean, etxeko behiak jezten ari zela, bi behi, astoa eta mandoa zituzten ukuiluan une hartan?, astoaren azpian jarri baitzuen aulkitxoa; izeba Ursulak, baina, bere begipean zuen une hartan mutila, eta laster sartu zion ziria:
|
|
|
Goseak hilko hau, Nikolas!", jakin ez izebak berak asmatutakoa ote zen edo ingurutik jasotakoa–, harik eta, denboraren denboraz, Beñardoren asmo on guztiak beste bide baterantz lerratu ziren arte, zentzabidetik okerbidera. Oroimenean, izan ere, hain pisu handia hartu zuen igande hark, eguzki distiratsu bat bezala agertzen zitzaionak, non eguzkiak
|
egunaren
ordu ia guztiak eta orduen segundo ia guztiak erakartzen baitzituen eta harako norabidean ipintzen, denborak ere eguzki hura ipar balu bezala. Eta lanean ari zen, eta, garai batean txoriek bezala, igande hartako oroitzapenek galtzen zuten Beñardo, halako eran, non, egun batean, etxeko behiak jezten ari zela –bi behi, astoa eta mandoa zituzten ukuiluan une hartan–, astoaren azpian jarri baitzuen aulkitxoa; izeba Ursulak, baina, bere begipean zuen une hartan mutila, eta laster sartu zion ziria:
|
|
2009
|
|
|
Horrela atera zen Arantzazutik, 56an han sortu eta ordura arte hango ikasle teologoek kudeatu izaniko aldizkaria, J. M. Torrealdai, K. Santamaria eta Rikardo Arregiren esku Donostian paratzeko, birrantolatua, tinko tinkatua ildo inkarnazionistan. 1968 berekoa da X. Leteren Egunetik
|
egunera
orduen gurpilean, Baroja eta Miranderen sokan neopaganismo bat iragarriz,, laster berpiztu/ behar/ duguna?: –guztiok jakin dezagun/ bidea nundik dijoan/ hor zaude zu,/ Alzateko Jaun?.
|
|
|
Azken bi solairuak oinez igo behar dira, eskailera ia itsuan gora.
|
Egunaren
orduak pilatzen hasten direnean azken soilaruan dagoen begiralekuko taberna turistaz beteko da. Momentuz hiru lau lagun daude eta Norari negarra ateratzen zaio Martin ikusten duenean.
|
|
|
Ernestinak
|
egunaren
ordu guztiak egiten zituen gela hartan, bizpahiru ordu izan ezik, zeinetan Rakel neskameak txandakatzen baitzuen.
|
|
|
–Bakarrik egiten duzu
|
eguna
orduan?
|
|
|
Ernestinak
|
egunaren
ordu guztiak egiten zituen gela hartan, bizpahiru ordu izan ezik, zeinetan Rakel neskameak txandakatzen baitzuen.
|
|
2012
|
|
|
Etxera itzultzeko lehenagokoa ez zen beste bide bat hartu nuen, uharte osoa erraz ikusmenean izan nezakeela pentsatuz, eta mendiari begiratuta nire lehenengo bizilekua aurkitzen huts egingo ez nuelakoan; baina oker nengoen. Izan ere, bizpahiru milia egin nituenean, ibar handi batera jaitsi nintzen, baina, mendiz inguratua zegoenez gero, eta mendiak basoz estalita, ezin izan nuen bidea aurkitu, ez alde batera ez bestera, eguzkiari begiratuta ez bazen, baina hori ere ezinezkoa zen,
|
egunaren
ordu horretan eguzkiaren lekua zehatz mehatz jakin ezean.
|
|
2013
|
|
|
Haren ibilera zuen behintzat. Azken
|
egunetan
orduak eman zituen nola ibiltzen zen begira. Martinen gihar guztiak laxatu egin ziren une batez; arnasa bota eta birikak bete zituen berriro.
|
|
|
Disimulatzen ahalegindu arren, baina, ezin
|
egunaren
ordu guztien minutu guztien segundo guztietan disimuluan ibili. Bazegoen, alde horretatik, Afrikari lotutako gaien artean, bat, Pedro guztiz hunkitzen zuena:
|
|
|
Disimulatzen ahalegindu arren, baina, ezin
|
egunaren
ordu guztien minutu guztien segundo guztietan disimuluan ibili. Bazegoen, alde horretatik, Afrikari lotutako gaien artean, bat, Pedro guztiz hunkitzen zuena:
|
|
2014
|
|
|
Argitu samartua zen
|
eguna
ordurako, zerumugatik gora eguzkia oraindik agertu ez arren.
|
|
|
Hasieran, nire lau gutuneko bati erantzuten zion gutxi gorabehera, seitik bati geroxeago, eta hamarretik bati azkenean, mutu geratu zen arte. Zuzenbideko azterketekin hasi nintzenean,
|
eguna
ordurik gabe geratu zitzaidan, eta gutunak idazteari utzi nion. Eta udan ez nintzen Donapaleura bueltatu.
|
|
2015
|
|
|
Abandonatu egin ninduelako ideia onartu nuenean, alabak umeegi oraindik eta nondik nora jo behar nuenik gabe, lokamuts batetik jaiki denaren antzera ibili nintzen luzaroan, aurpegia garbitu eta ilea orrazteko baino denbora eta gogo gutxiagorekin. Lotan pasatzen nituen
|
egunaren
ordurik eder eta gehientsuenak. Bazirudien gogoa niregandik ihes eginda zebilela, bere bidean bakarrik, eta ni, gorputz huts baten jabe besterik ez nintzela.
|
|
|
egun batzuk lehenago hurrengo
|
egunean
orduz gero biharamunean berehala
|
|
2016
|
|
|
Etorkizunik ikusiko dugun ere ez dakit eta? Baina zerbaitetan enplegatu behar
|
egunaren
ordu amaiezinak, desesperazioak, edo beldurrak, eraman ez nazan.
|
|
2017
|
|
|
Operatiboko arduradunek egun batzuk lehenago esplikatu zioten Alauxi armagabetze
|
egunean
ordu jakin batean eta leku jakin batean hitzordua izango zuela, norbaitekin?. Ez zekien zein kokalekutan egon behar zuen; ez zekien zenbat lagun izango ziren berekin.
|
|
|
Halako asmakeria eta ameskerietan eman ohi ditut arratsaldeak, bazkal garaiko gorabehera eta ezti ozpinen ondoren ama alabak beren zereginetara joaten direnean, ni lo kuluxka lasaia egiteko bakarrik utzita. Hobe nuke bai, lo kuluxka eta biagoetarako moduan banengo, baina oraingo botikak hartzeko lehengo lo eragileak kendu zizkidan sendagileak, eta nire lo zaila lo ezin bilakatu zait, eta honenbestez begirik bildu ezinik ematen ditut arratsaldeko ordu asper luze hauek,
|
egunak
ordura arte ekarri dizkidan aztoramenduak banan banan gogoratzen eta errosario baten moduan aletzen, eta geroxeago ekarriko eta errepikatuko dizkidan izualdietarako nire arima gertatzen, ez baitira berehala amaitzen nire neke eta sufrikarioak, eta nahiago nuke, denik eta latzena izanda ere, pairamen honek oraindik beste zenbat nekaldi izango dituen baneki, Jesukristo gure jaunaren guruzbideak ham... Barkatuko dituzu birao eta arnegu kutsuko gogoeta txoro hauek, Aste Santua ateetan dugu eta horretxek eragingo zizkidan.
|
|
|
Egunetik
|
egunera
orduen gurpillean ek badu bigarren zati bat, Poema Sentimentalak izendatua, Larresorori, Txillardegiri alegia, poesiaz arduratu zen testu bakarrean ez bada bakanean dioskunez hunkigarria egin zitzaiona. Poemok gai sozialeko poemak baino landuagoak dituela dio San Martinek bere aitzin solasean," Poemen muina eta azala hobeto egosiak".
|
|
|
EGUNETIK
|
EGUNERA
ORDUEN GURPILEAN. 1968
|
|
|
EGUNETIK
|
EGUNERA
ORDUEN GURPILEAN
|
|
|
Egunetik
|
egunera
orduen gurpillean poema bilduma. Cinsa.
|
|
|
Ibon Sarasolaren Euskal literaturaren historia, irizpide literariotan oinarritutako interpretazio soziala. " Arestiren espiritu herrikoiaren molde berriz aberasten du [Xabier Letek] hura, batez ere liburuaren lehen partean [Egunetik
|
egunera
orduen gurpillean]. Haren Altzateko Jauna poeman hasten da euskal izate prekristauaren baloreen erreibindikazioa, zein bilakatzen baita Harzabalen poemagintzaren elementu inportanteenatatik bat".
|
|
|
Aldizkarietan argitaratutako lanekin osatua. Atal luze bat Egunetik
|
egunera
orduen gurpillean, Bigarren poema liburua, Urrats desbideratuak, Zentzu antzaldatuen poemategia eta Biziaren ikurrak aztertuz.
|
|
|
Abesti hura etorri zitzaidan gogora Lete irakurriz: " Urtsuako etxean/ sei leiho/ hertsirik daude/ eta bat zabalik/ esperantzarena" (‘Altzateko jauna’ Egunetik
|
egunera
orduen gurpillean, 1968). Liburuak ez dira traste inerteak, eragiteko indarra daukate.
|
|
|
Gabriel Celaya. ...enki, eta" kaletik pasa diran/ hamaika/ gizon/ eskas hoiek,/ ilun eta beltz,/ maleta zaharra,/ kaja sokaz lotua/ trenaren hotsa/ haizea hotza/ dardar bihotza/ kazkazka hortzak/ sombrero patria/ polaina beltzak/ eta hamasei eguneko gosea/ eta zu/ eta gu/ goikoak behekoak erdikoak/ eskubikoak ezkerrekoak/ sinisdunak sinisgabeak/ hor, haiei barrez" (‘Gaur, bihar eta beti’ Egunetik
|
egunera
orduen gurpillean. Xabier Lete.
|
|
|
Hala ere, ez ditu beti berdinak jaidurak eta estiloak, lau aro ikusten ditut nik Leteren poemagintzan, hurrenkera kronologiko honetan: kritiko sentimentala (Egunetik
|
egunera
orduen gurpillean), gordin zinikoa (Bigarren poema liburua), etsi ukakorra (Urrats desbideratuak), mistiko tragikoa (Zentzu antzaldatuen poemategia, Biziaren ikurrak, Egunsentiaren esku izoztuak). Aro hauek beren ezaugarri formalak dauzkate, aro bakoitzak dauka bere hiztegia eta bere giroa, baina lauretan ageri dira, existentzialismoarekin batera, Leteren gainerako gaiak eta ezaugarriak:
|
|
|
Kaleak eta liburuak, poetak eta herritarrak, poemak eta goizeroko panorama ilunak bat egin zuten Xabier Leteren 1968ko estetika berri hartan. Berandu barik azalduko ziren Harzabalen eta Sarasolaren liburuak, eta hiru poeton Egunetik
|
egunera
orduen gurpillean, Poemagintza eta Isturitzetik Tolosan barru ikono bana dira geroztik gure literaturaren modernitatean.
|
|
|
Baina arinegi amatatu zen, nik uste, arte plastikoen eta poesiaren arteko konplizitate emankor bat sortzeko inoiz egon zen gogoa. Honetaz ari, ez litzateke barkagarria izanen aipatzeke uztea Egunetik
|
egunera
orduen gurpillean ekin bateratsu argitaratu zen Gabriel Arestiren Euskal Harria, Agustin Ibarrolaren grabatuekin, eta batez ere Joxan Artzek beti azaldu duen ardura estetikoa bere liburu guztietan. Gogoan edukiko ditugu beti Isturitzetik Tolosan barru bezala Eta sasi guztien gainetik eta Laino guztien azpitik ale izugarri haiek, Zumetak lumaztatutako piztiarioak, 1973koak.
|
|
|
Liburua platerak eta katiluak adinako objektu artistikoa izan zitekeela erakusteaz gainera, zainean hunkitu gintuen Xabier Leteren Egunetik
|
egunera
orduen gurpillean ezusteko haren barnean irakurri genuenak. Egun bat etorko da.
|
|
|
Egunetik
|
egunera
orduen gurpillean zabaldu eta irakurriko duzun aurreneko poema deklarazio hauxe da: " Liburu hontako/ poemak eta bertsoak/ luzea behar duela iruditzen zaitan/ poesi ikaskintza zail eta kementsu baten/ lehen pausoak ditut".
|
|
2018
|
|
|
Horixe zen egokitzapena. Lehenengo
|
egunean
ordu erdi igaro umearekin ikasgelan. Hurrengoan, pasillora atera hogei minutuz umea ikasgelan utzita.
|
|
|
Zaharren egoitzako zaintzaileak istorioarekin jarraitzeko gomendatzen dit. Esan didanez,
|
egunean
ordu erdi bat idazteak mesede egiten dio sistema immunitarioari eta onurak ekartzen dizkio gibelari. Horrek ez dauka ez hanka eta ez bururik.
|
|
2019
|
|
|
Bere burua engainatzen du, ordea, defentsa sistema hauek betiko direla uste duenak, noraezean dabilen pentsamendua ideia tinko bihurtzen den unea iristen ari da, gehienetan nahikoa izaten da min pixka bat gehiago egitea. ...ixe da Raimundo Silvari gertatu zitzaiona, afaltzeko zikindu zuen baxera gutxi hori garbitzeko tenorean zegoenean, gogoan piztu zitzaion agerikoa zen ideia bat, hau da, argitaletxeak ez zituela hamahiru egun behar izan engainua atzemateko, eta honek superstizio zaharra ezereztuko luke, eta, aldi berean, superstizio berri bat ernetzeko beharra ezarriko luke, ordura arte hamahirugarrena ez zen beste
|
egun
ordura arte errugabe bat energia negatiboaz zamatuko zuelarik. Argitaletxera deitu ziotenean engainua atzemanda zegoen, eta dena erabakita, Zer egingo dugu morroi horrekin, galdetu zuen zuzendari orokorrak, eta zuzendari literarioak egileari deitu zion gertaera absurdoaren berri emateko, makina bat barkamen eskatzen zituela, Ezin zara inorekin fio, eta egileak erantzun zuen, gezurra badirudi ere, Ez da hil ala biziko gauza, oker zuzenketa batek konponduko du afera, eta irri egiten zuen, Begira gizona nondik atera den, orduan Costari bururatu zitzaion ideia, Zuzentzaileak kontrolatuko zituen norbait behar genuke, Costak badaki zertaz ari den, eta ideiak hain harrera ona izan zuen ezen Produkzio buruak berea balitz bezala jaso baitzuen goragoko mailara, eta hain onespen zabala izan zuen ezen hamahirugarren eguna baino lehen pertsona bilatu, aukeratu eta bertaratu baitzen, delako pertsona horrek aginpide eta eskubide osoz erruei buruz ebatzi behar zuen epaiketa sumarisimoan parte hartzeraino, erruak begi bistakoak, frogatuak eta azkenik aitortuak ziren, nahiz eta, aitortzeari dagokionez, errudunaren susmoak eta buru erreserbak onargarria denetik harantzago joan, eta jokabide honek, azkenik, langile berria sumindu, azken roundean piztu zen eraso bortitzak ezin dezake beste azalpenik eduki, Baina merezi zuen bezala erantzun nion, marmar egin zuen Raimundo Silvak bere kolkorako, eskuak lehortu eta etxeko lanetarako jaso zituen mahukak jaisten zituen bitartean.
|
|
2020
|
|
|
Ez daki ez dela itzuliko, ez duela familia gehiago ikusiko. Bere heriotzaren
|
egun
orduak programatuta daude. Emaztea eta seme alabak agurtu, etxetik irten eta Endarlatsara abiatu da autoan.
|
|
2021
|
|
|
Raymond Chandlerrek
|
egunean
ordu batzuk gordetzen zituen beti idazteko. Ez zuen beste ezer egiten.
|
|
|
Lanaldiak luzeak ziren, 8 ordutik gora egiten zituzten gehienek, 10 ordutik gora ere bai batzuek. Etxola auzoaren eta lantokiaren arteko distantzia kontuan hartuta, denbora gutxi geratzen zitzaien libre,
|
egunean
ordu pare bat baino ez. Denbora hori hiriko edo etxola auzoko tabernan ematea gustuko izaten zuten gizon gehienek.
|
|
|
Vichy Lyon tartea trenez gaur
|
egunean
ordu bi eta 22 minututan egiten da. Ez dirudi 1903an bidea askoz luzeagoa izaten zenik.
|
|
2022
|
|
|
–Bingo. Baina
|
egunean
ordu batzuez soilik, eguna eta gaua simulatzeko. Gauza bera egiten da argiztapenarekin:
|
|
|
nuen gehiago idatzi horrenbeste maite nituen pertsonaiez horrenbeste maite nuen jendearentzat. nituen
|
egunaren
ordu luzeak lanarekin bete, ezta estimu handian nituen lankideekin partekatu ere. Amaitu zen.
|
|
|
Bizitza soziala guztiz baztertua nuen, salbuespenak salbuespen.
|
Egunaren
ordurik gehienak tortura hutsa ziren. Nire logelan bakarrik sentitzen nintzen salbu.
|
|
2023
|
|
|
Atzo hil zen Joxe. Hil zuten, hamar
|
egunez
ordurik ordu hilduratzen jardun ondoren. Atzo zabaldu zen albistea irratian, itxi zituzten tabernak, jotzen hasi kanpaiak, manifestazio bat eratu zen gauean bertan herrian.
|