|
2008
|
|
|
Horrelakoetan, aldagai estralinguistikoei erreparatzen zaie sailkapenak, geruzak eta abar antolatzerakoan (genero, eremu, egileen datu soziolinguistikoak...). Hizkera aldaerak (estandarraz gain) oso presente
|
daude
mundu zabaleko corpusetan, eta hori koherentea da aipatu berri den deskriptibismoarekin.
|
|
2009
|
|
|
Baina, enpresek edizio eta publikazio zerbitzuak doan eskaintzen hasi zirenean, ikaragarri hedatu ziren blogak. 2004rako 10 milioi bitakora
|
zeuden
munduan barrena. Urte bat lehenago, Jabi Zabala kazetariak sarean.com izeneko euskarazko lehen blog pertsonala ireki zuen.
|
|
|
Ezintasunaren lekukotasunez josirik
|
dago
mundua. Bi ele egitura nazional bakarreko espazio berean ez dira ondo ezkontzen, ez dira osagarriak, aurkariak bihurtzen dira.
|
|
2010
|
|
|
2) Munduko 7.000 hizkuntza inguru 200 estatu independenteen artean banatuta
|
egoteak
munduan zehar egoera zabalduena eleaniztasuna izatea arrazoitzen du;
|
|
|
2009ko otsailean ezagutu genuen unescok moldaturiko" arriskuan
|
dauden
munduko hizkuntzen atlasa". 1995 eta 2001ean ere eginak ditu unescok helburu berarekin hizkuntza atlasak.
|
|
2011
|
|
|
Estatuak ez dira gai beren soberaniaren parte izan diren prozesu ekonomiko eta kulturalak berek bakarrik kontrolatzeko. Beraz, botere berri horien eraginpean
|
dago
mundua eta horrela ari dira ezartzen gero eta antzekoagoak diren bizimoduak. Eta noski, hau guztia hizkuntza jakin batzuetan ematen ari da.
|
|
|
relatively stable situation eta enduring arrangement badakigu zer den. kontu erlatiboa, betierekotasun garantiarik gabea. diglosiazko egoera hori iraunkorra da... irauten duen arte. ez da betidanikoa eta ez betiko. zer du horrek, ordea, xelebretik? ez
|
dago
munduan hizkuntzaegoera bakar bat, ez eta hizkuntza (gaur) osasuntsuenen artean ere, beti horrela izan denik eta beti horrela izateko garantiarik duenik161 horrelako gauzak teorikoki imajina litezke agian, baina praktikan ez da halako kasu bakar bat ezagutzen hankabikoon mundu honetan. diglosia aldatu egin liteke (neurri hedaduraz eta izaera kualitatiboz): indartu egin liteke, mantendu, ahuldu edo desagertu.
|
|
|
tartean, ez ezinbestean, leakage edo demolinguistiko eta soziofuntzional nabarmenez) iraungo du, ala ez163 ezezko kasuan, diglosia amaitu egiten bada alegia, bietako bat galdu egiten da: L hizkuntza (edo aldaera) galtzen da batzuetan eta besteetan, berriz, h. Bietako adibideak
|
daude
munduan, lehen eta orain: ez dago begiak urrunegi itzuli beharrik, L gailendu eta h ezabatutako adibide ezin argiagoez jabetzeko164.
|
|
|
hori guztia gizabanakoen garunean dago. ez gara gizaki itxiak. horrez gainera, kontuan hartu behar dugu elkarrekintza soziala ere; izan ere, gizakiok ez gara guztiz independenteak, aitzitik, batasun bat osatzen dugu: gure barnean
|
dagoen
munduaren parte gara. zuek nire barnean zaudete, eta ni zuen parte naiz. Ikuspuntu mentalaren arabera, ni zuen pantailan nago, eta zuek nire pantailan. kanpokoa nire barnean dago. elkarri lotuta gaude.
|
|
2012
|
|
|
Gero eta elkarrengandik hurbilago
|
gaude
mundu osoko herritarrak, gero eta ohikoagoak dira hizkuntzaukipen fenomenoak eta gero eta gehiago izango dira gainera etorkizunean (Siguan, 2001), gero eta gehiago dira nazioz gaindiko erakundeak eta enpresa multinazionalak, eta, ondorioz, gero eta gehiago dira hizkuntza plangintzarako argibide eta irizpide sendoak behar dituzten mota guztietako erakunde, enpresa eta gizarte eragileak, Euskal Her...
|
|
|
Ikerketak diskurtsoa berritzeko eta komunikazioari ahalik eta zuku handiena ateratzeko ahaleginetan dabiltzanei argudio sendo bat eskainiko lieke, marketing linguistikoa lantzen eta osatzen laguntzeko. garaiotan. Gero eta elkarrengandik hurbilago
|
gaude
mundu osoko herritarrak, gero eta ohikoagoak dira hizkuntza ukipen fenomenoak7 eta gero eta gehiago izango dira gainera etorkizunean (Siguan, 2001), gero eta gehiago dira nazioz gaindiko erakundeak eta enpresa multinazionalak, eta, ondorioz, gero eta gehiago dira hizkuntza plangintzarako argibide eta irizpide sendoak behar dituzten mota guztietako erakunde, enpresa eta gizarte eragileak, Euskal H...
|
|
2013
|
|
|
Asertiboa izateko gure ideiak eta nahiak garrantzitsuak direla sinetsi behar dugu. Konbentzituta egon behar dugu gure bizitza ez dela besteena, geurea baino, eta ez
|
gaudela
munduan besteen nahiak asebetetzeko, gure asmoak betetzeko baizik. Asertibitateak eskatzen digu benetan garena erakusteko, besteek garen bezalakoak onar gaitzaten, geure izaera faltsutu barik.
|
|
2014
|
|
|
Skutnabb Kangasen (2000) kalkuluen arabera, ahozko hizkuntza bat garatu duten komunitate askotan eta askotan, oso litekeena da keinuko hizkuntza bat ere garatu izana. Hortaz, 6.000 hizkuntza inguru ez, baizik eta 11.000 hizkuntza inguru
|
leudeke
munduan, keinu hizkuntzak kontuan hartuz gero. Nolanahi ere, hizkuntza aniztasun hori arrisku bizian dago, hizkuntza gehienak (%95) gutxituak direlako, alegia, beren komunitatean ere beste hizkuntza handiagoen menpe edo itzalean, ukipen egoera ezegonkorrean, bizi direlako.
|
|
2015
|
|
|
Erakunde honek berak abian jarritako" Arriskuan
|
dauden
munduko hizkuntzen Atlasa" hornitzeko sortu zen eskala hau, 2003an ad hoc sortutako aditu talde baten lana dela medio.
|
|
2016
|
|
|
" Biziberritzearen" hitzez hitzezko interpretazioak hizkuntza baten bizitasuna zaharberritzeko/ handitzeko ahalegina adierazten du. Hizkuntza bizitasunaren ereduetan, besteak beste, Fishman-en (1991) Belaunaldiz Belaunaldiko Dislokazio Eskala (GIDS), Arriskuan
|
dauden
munduko hizkuntzen UNESCO Atlasa (Moseley 2010) eta Lewis eta Simons-ek (2010) garatutako GIDS Hedatua (EGIDS), familiartekoen hizkuntza transmisioa faktore funtsezko gisa ikusten da: " ez bazaie
|
|
|
Eskala taula biak onak dira, gure ustez, hiltzeko zorian edo nabarmen ahuldurik
|
dauden
mundu zabaleko hiztun elkarte askoren lehen mailako deskribapen xumerako284 Egoera larri horretan dauden hiztunherri gehienetan aplikatzeko modukoak dira seguruenik. Gure errealitate nabarra egoki islatzeko aukera murritza eskaintzen dute, ordea.
|
|
|
Espazio horietan bakarrik lor liteke, luze zabal, ama hizkuntzaren belaunez belauneko jarraipen betea. Jarraipen bide hori gabe ez
|
dago
munduan bere buruari bizirik eutsi izan dion hiztun elkarterik. Euskara jaun eta jabe (edota, gutxien gutxienez, nagusi) deneko moldaera hori errazago eskura liteke eguneroko habitat hurbilean.
|
|
|
347 Asmo horri dagokionez ez
|
dago
mundu zabalean, dakigula, Ulibarri proiektuaren pareko saiorik. Ikus, batetik, Jasone Aldekoa eta Nikolas Gardner, 2002:
|
|
2019
|
|
|
eeok [euskara elkarte eta euskaldunon elkarteek] besteen jardunaren orbitan gabiltza, gu autozentratu gabe". hala, irudimena martxan ezarri, eta norberak bere hizkuntzaz krea ditzala egoera berriak, lotsa eta zailtasunak gaindituz, energia negatibo guztia baikortuz sorkuntzaren bidez;" nork bere burua maitatu ezean, ez dago zoriontsu izaterik. (...) ez
|
gaude
munduan besteen nahiak asebetetzeko, gure asmoak betetzeko baizik. asertibitatea ez da agresibitatea" (ayesta, 2014: 17). altonagak aldarrikatzen duen hibridazio dialektalaz erranik:
|
|
|
Gauza berak ikusten ditugu, baina ez ditugu berdin interpretatzen. Arrazoi honengatik, beren berrikuntza ekosistema edota espezializazio adimendunaren estrategia euren kultura faktorea, euren elementu bereizlea eta balio erantsia, gehitu gabe eraikitzen dutenak ez dira gai ezagutza tekniko guztien eskura
|
dagoen
munduan lehiatzeko. hori dela eta, bakarrak bihurtzen gaituen hori gehitzetik, eta ez askok komunean dutena errepikatzetik, etorriko dira sormena eta diferentzia; hau da, zerbait berezkoa eta desberdina munduari ematetik.
|
|
2020
|
|
|
Hiztun elkarte prototipokoaren ikuspegitik ele bakarreko hiztun elkarte uniformetan banaturik
|
dago
mundua: hizkuntza bakoitzak bere hiztun elkartea du, eta hiztunelkarte bakoitzak bere hizkuntza.
|
|
2021
|
|
|
Esperientzia murriztaile horiek, oso zabalduta
|
daude
munduan, eta horren ondorioz dator hizkuntza ondarearen galera. Gogoeta horretan sakontzeko asmoz eta nazioarteko ezagutza gureganatzeko bildu genituen Katedraren argitalpen batean (Idiazabal eta Perez Caurel, 2019) munduko hainbat adituren ekarpen.
|
|
|
Horretaz jardun zuen, eta balorazio interesgarriak egin zituen: " Hitz Adina Mintzo bezalako ekimenik ere ez da
|
egon
mundu mailan inon. Cambridgen antzeko zerbait egin zuten, baina ez formatu bera, kanpoan jende asko txunditu da.
|
|
2022
|
|
|
Hizkuntzak, beraz," kanpoan"
|
dagoen
mundu kultural eta sinbolikoa garunera garraiatuko luke, aldi berean, garunak beharrezkoa duena bere garapenerako. Hein honetan, azpimarratu nahi duguna, hizkuntzaren bitartez ematen den garunaren garapenean kanpo munduak daukan pisua da, alegia, kulturak eta sinboloek hartzen duten garrantzia.
|
|
2023
|
|
|
Maila globalean, Unescoren Arriskuan
|
dauden
Munduko Hizkuntzen atlasak aniztasunaren arriskuaz ohartarazi zien herriei, erakundeei eta, oro har, gizarteari. [...] Baina diskurtsoei dagokienez, Unescoren Atlaseko datuen inguruan diskurtso ezkorra eraiki zen funtsean, galera prozesuetan tematu zena biziberritze prozesuetan baino gehiago, eta hizkuntzen iraungipena zuen epizentrotzat.
|
|
|
Lerro batzuk lehenago iradoki dugun bezala, datu soziolinguistikoek diskurtsoak sortzen dituzte hizkuntza aniztasunaren inguruan, eta haien gainean zehazten dira estrategiak eta ekintzak. Maila globalean, adibidez, Unescoren Arriskuan
|
dauden
Munduko Hizkuntzen atlasak aniztasunaren arriskuaz ohartarazi zien herriei, erakundeei eta, oro har, gizarteari. Hala ere, kritikak izan ditu metodologiagatik, zalantzan jarri baita datuen baliozkotasuna, nahiz eta datuek egoeraren ideia ematen duten.
|
|
|
Gaur egun, 6.000 hizkuntza baino gehiago
|
daude
munduan; Ethnologueren arabera, 7.168 hizkuntza, hain zuzen ere, (Eberhard et al 2023). Dena den, oraindik ez dago adostasunik munduko hizkuntzen kopuru zehatzari buruz, hizkuntza asko dokumentatu gabe daudelako eta hizkuntza batzuen eta dialektoen arteko muga kasu batzuetan oso argi ez dagoelako (Martí et al. 2002); hala ere, zerbaitetan adostasuna badago:
|