|
2001
|
|
|
Hobetuzen egoera benetan da ahula, eta, Hobetuzeko LABen ordezkari Arrearen esanetan, bi aukera aurreikus daitezke: batetik, Madrilek akordioa behar bezala bete gabe jarraitzea, hau da, langileek INEMen jartzen duten dirua ez ematea Hobetuzi, eta, bestetik, Eusko Jaurlaritzak jarrera ausarta hartu eta
|
dagokion
finantza bermea egituratzea.
|
|
|
Lehenik eta behin, proba pilotu bat egingo da urteko laugarren hiruhilekoan, eta 2001aren amaiera baino lehen merkaturatuko da. Ekimenak orain arte abian jarri diren proiektuak integratzen ditu, eta Espainian
|
dauden
finantza erakunde, mugikorren operadore eta ordainketa bitartekoen prozesuko sozietate guztiek parte hartzeko aukera izango dute. Aldi berean, Espainiako estandar hori nazioartean zabaltzeko bideari ekingo dio.
|
|
2003
|
|
|
Estatu espainiarrean, pentsio planak erretiro planak baino zabalduagoak
|
egonik
finantza produktu berri samarrak dira, ekainaren 8ko 8/ 87 Legearen aldarrikapenarekin bat agertu zirenak.
|
|
|
Zergadunak Ogasunari Internet bidez eta kreditu txartelarekin ordaintzeko dituen baldintzak honako hauek dira: Diruaren eta Zerga Zigiluaren Fabrika Nazionalak (FNMT) emandako erabiltzaile ziurtagiria izatea, herritarra nor den bermatzeko, eta kontu horrek zordunketa kontu bat izatea,
|
dagozkion
finantza erakundeekin lotutako kreditu edo zordunketa txartelekin.
|
|
2004
|
|
|
José Ramón Ormazábal Europako Hipoteka Federazioko lehendakariordeak nabarmendu duenez, ATASA tasatzaile elkarteak aste honetan egindako Tasazio eta Balorazioaren 3 Biltzarrean, Europar Batasunean (EB) emandako hipoteka maileguen %1 baino gutxiago “mugaz bestaldeko” maileguak dira. Ormazabalek argitu duenez, Espainiako Hipoteka Elkarteko (AHE) zuzendaritza batzordeko kidea da eta kredituarekin finantzatu nahi den higiezinaren herrialdea ez den beste batean
|
dagoen
finantza erakunde batek ematen ditu mailegu horiek. Adituak adierazi du datu horrek erakusten duela Europako hipoteka merkatu errealaren garapen eskasa, mugaz gaindiko hipoteka merkatuak “ia” merkataritza sektorean kontzentratzen baitira.
|
|
2005
|
|
|
Erakundeak dio berrogeita hamar bat bezero Gardinako Kaltetuen Plataforman sartu direla dagoeneko, eta beren interesak taldean defendatzeko gomendatu die. Kontsumitzaileen elkartearentzat “onartezina” da maileguak emateko prest
|
dauden
finantza erakunde batzuen portaera, “dirua ematen dieten enpresei gutxieneko kaudimena eskatu gabe”. Adidaek dio Espainiako Bankuak “murriztu, ikuskatu eta zigortu egin lukeela kontsumitzaileari betiko mailegu bat ordaintzera behartzen dioten praktika horiek”.
|
|
|
Horrekin batera, finantza aktiboak handitu egin dira, eta, horrekin batera, eskudiruaren eta banku gordailuen garrantzia erlatiboa galdu da, eta tresna negoziagarriak gehitu dira (akzioak, inbertsio funtsen partaidetzak eta, neurri txikiagoan, aseguruen erreserba teknikoak). Zehazki, etxeen eskuetan
|
zeuden
finantza aktiboak %9, 4 igo ziren bigarren hiruhilekoan, 2004ko epe berarekin alderatuta; hau da, 1.436.744 milioi euro. Aktiboen hobekuntza hori, funtsean, eskudirutan eta familien eskuetan egindako gordailuetan izandako igoeragatik gertatu zen:
|
|
2006
|
|
|
Honek urrutiratu egiten baikaitu sakoneko arazotik:
|
badagoela
finantza paralelo bat, mugarik gabea, inork kontrolatu ezin duena eta inork kontrolatzen ahalegindu nahi ez duena, Clearstream bezalako tresnez baliatzen dena. Tresnok beren legeen arabera dabiltza eta ozen salatuak izan arren oraindik etorkizun oparoa daukate.
|
|
2007
|
|
|
Aholkularitza enpresak adierazi du AEBko merkatua dela dezelerazio horren “giltzarria”; izan ere, 2005eko irailetik erdira jaitsi zuen hazkunde erritmoa, eta, seguruenik, joera horri eutsiko dio 2007ra arte. Knight Frank-en arabera, munduko etxebizitza merkatuak erritmo “motel baina positiboan” hazten jarraituko du, nahiz eta “gero eta kezka handiagoa
|
dagoen
finantza eskuragarritasunaren, etxeen zorra handitzearen eta merkatuaren iraunkortasunaren inguruan”. Gainera, bigarren etxebizitzekiko interesa mantenduko dela esan du, bai erabilera pertsonalerako, bai inbertsiorako.
|
|
|
Maila jakin bateko eskari edo eskaintza batek prezioak nabarmen gehitzea edo gutxitzea ekar dezake. Alde horretatik, ekintza manipulagarriagoak dira poltsaren edozein indizetan kotizatzen dutenak baino, eta, alde horretatik, inbertitzailea babesik gabe
|
dago
finantza bitartekari jakin batzuek aplikatzen dituzten estrategien aurrean. Broker batzuek horrelako ekintzak erostea gomendatzen dute, une horretan kotizatzen duena baino askoz garestiagoa den prezio objektiboa ezarriz, baina, egia esan, ez dira inoiz (edo oso epe luzean) helburu horiek beteko.
|
|
2008
|
|
|
Ondorioz, gogoeta eta bilera ugariren eragile izaten ari da. Konfiantza handia
|
dago
finantza sailaren egoera eta eboluzioan Euskadiko Kutxa, Lagunaro eta abar, baita merkataritza banaketarako sortutako sailarenean Eroski ere. Hala ere, industria sailaren etorkizuna ez da hain argia, eta, gaur egun, lan eta kezka iturri handiena da kooperatiba taldeko arduradunentzat.
|
|
|
Gutxik egiten du atzera, dena den, 1929ko crack ezagunetik harago. Eta XVII. mendeko tulipanetan ere
|
badago
finantza lezio eredugarririk.
|
|
|
Cetelem Bankua: Kontsumorako kredituetan espezializatuta
|
dagoen
finantza entitateak Nautikako Finantza Zentroa jarri du abian, nautika sektoreko finantzaketarako soilik. Itsasontzi berriak eta bigarren mailakoak, uretako motorrak eta osagarriak erosi, mantendu eta konpontzeko kredituak kudeatu eta aztertzen ditu.
|
|
|
Irudia: Rednuht a Inbertitzaile batzuek beren akzioak saldu eta %5eko, %12ko, %20ko errentagarritasuna lortzen dute… Baina errentagarritasun hori ez da hain errentagarria, tituluak gordeta
|
dauden
finantza erakundeak aplikatzen dituen komisioak deskontatu behar baitira, bai erosketa eragiketetan, bai salmenta eragiketetan. Horren berehalako ondorioa burtsa eragiketan lortutako hasierako irabazia gutxitzea da.
|
|
|
Bat egitearen aurkako jarreratik, PPk ziurtatu du finantza operazioak egiteko ez dela beharrezkoa hiru kutxak elkartzea. «Ondo
|
dago
finantza operazio handiagoak egin nahi izatea hemengo enpresen mesederako. Baina hori ere egin liteke euskal banku publiko baten bidez», adierazi du Mari Jose Usandizaga PPko Gipuzkoako presidenteak.
|
|
|
Atzo proposatutako neurrien artean
|
dago
finantza aktibo konplikatuak jaulkitzen dituzten bankuak kapital handiagoa izatera behartzea. Europako Batzordeak nahi zuen beraien kapitalak jaulki dituzten aktiboen %15 estali behar izatea.
|
|
|
Poloniako goi bilera testuinguru berezian egingo dute; izan ere, mundua murgilduta
|
dagoen
finantza krisiak, atzeraldi ekonomikoak eta Barack Obama AEB Ameriketako Estatu Batuetako presidentetzarako hautatu izanak eztabaidaren nondik norakoa alda dezaketela uste dute adituek.
|
|
2009
|
|
|
Espainiatik, eta herrialdeko banku baten bidez, ia edozein atzerriko poltsatan inberti daiteke, langile espezializatuen laguntzarekin. Nolanahi ere, adituek ahalik eta zuhurtasun handiena eskatzen dute, eta etorkizuneko inbertitzaileak izan ditzakeen arrisku guztien berri izan dezala eskatzen dute, eta azpimarratzen dute mota horretako ordainketak gomendatuta
|
daudela
finantza ezagutza handia duten pertsonentzat. Badaezpadako neurriak Kontsumitzaileek atzerriko produktuak ere eros ditzakete inbertsio zerbitzuen enpresen bidez:
|
|
|
Era berean, BBOF (Bankuak Era Antolatuan Berregituratzeko Funtsa) sortu zen arazoak zituzten erakundeentzako laguntza izateko. Hala ere, oraindik arrisku ugari
|
daude
finantza sektorean. Berankortasun handia eta higiezinen merkatuan duen esposizio handia direla eta (banku askok kreditu izugarriak eman dizkiote), erakunde batzuek ziurgabetasuna dute etorkizunari aurre egiteko.
|
|
|
Adibide garbia Gipuzkoako Kutxarena da. Egindako galdeketa batean garbi ikusi zuten gipuzkoarren %23 prest
|
leudekeela
finantza zerbitzuak garestixeago ordaintzeko, zerbitzu horiek euskaraz jasotzeko aukeraren truke. Gertutasunaren faktorea txertatu behar da hor, euskara erabiltzeak gertutasuna eta konfiantza adierazten baitu.
|
|
|
Oraindik azaleratu gabe
|
daude
finantza erakundeen hainbat gehiegikeria. Atzo Alemaniako Fiskaltzako 240 poliziak herrialde hartako banku publiko handienetakoaren egoitza nagusia miatu zuten:
|
|
2010
|
|
|
Iparrorratz erabilgarriak izan daitezke, une honetan lehia handia
|
baitago
finantza erakundeen artean (nork zer merkeago eskaini ari dira).
|
|
|
Bankimia, iahorro.com eta el superdeldinero ez
|
daude
finantza erakunde jakin baten mende, baina elcomparador.com, aldiz, Bankinter ek sortua da.
|
|
|
Azken hilabeteetan fenomeno deigarria gertatu da Ameriketako Estatu Batuetan, eta erne jarriak
|
daude
finantza eta teknologia analistak: PayPal erabiliz, diru mailegu txikiak egiteko joera asko zabaldu da erabiltzaileen artean (zerbitzua bere ere ordaintzen dute, nola ez).
|
|
|
Aipatutako bost txostenek honakoak zehazten dituzte, beste alderdi batzuen artean: helburuak, hautagarritasun irizpideak, trantsizio aldiak, erabilgarri
|
dauden
finantza baliabideak eta Bulgaria zein Errumania atxiki izanaren eragina. Ondorioz, EBk 308.041 milioi euro erabiliko ditu egiturazko zailtasunak dituzten eskualde eta estatu kideak garatzeko; hau da, Erkidegoaren aurrekontu osoaren %35, 7.
|
|
2011
|
|
|
Bigarrenik, eskubide kontsolidatuak eskuratzeko, INEM Espainiako Enplegu Institutuaren ziurtagiria aurkeztu behar du eskatzaileak
|
dagokion
finantza entitatean, non esaten den langabezian dagoela eta langabezia saririk ez duela jasotzen.
|
|
|
banketxe eta aurrezki kutxen eskutik dator, mota horretako produktuak garatu baitituzte aseguru etxe nagusiekin lankidetzan. Hori dela eta, kreditu, hipoteka, gordailu edo baloreen kontua kontrataturik
|
dagoen
finantza entitateak berak ere egin dezake proposamen horietako bat, aseguru konpainiara joan beharrik gabe. Oso produktu espezifikoak dira, eta txangoak, ikasketa bidaiak atzerrira edo motoak eta autoak gidatzen dituzte.
|
|
|
Gainera, adierazi du erretiratuak direla entitateetara gehien jotzen dutenak, eta ordezko aholkularitza bilatzen dutenak, berriz, enpresaburuak eta autonomoak. Ikerketak azpimarratzen du 10 inbertitzailetik zazpi prest
|
daudela
finantza aholkulari baten zerbitzuengatik ordaintzeko, baldin eta hark konfiantza eta argitasun handiagoa eskaintzen badie aurrezkiak kudeatzeko orduan. % 64k dio ordainduko lukeela aholkulariak bere finantza egoera zehatza aztertuko balu,% 60,9k aholkularitza merkeagoa izango balu eta% 60,6k produktu aukera handiagoa eskainiko balitzaio.
|
|
2012
|
|
|
Xabier Egibar Euskadiko Kutxako zuzendariordeak, iazko abenduan, ukatu egin zuen beste finantza erakunderen batekin bat egingo zutenik. Bakarrik jarraitzeko apustua zuritzeko aipatu zituen ondo
|
zeudela
finantza aldagai nagusietan, eta eredu propioa zutela. Hiru hilabete geroago, Ipar Kutxarekin bat egiteko elkarrizketak hasi dituzte.
|
|
|
«Dirua ematen duenak inoiz ez du doan ematen», ohartarazi zuen herenegun Joaquin Almuniak, Europako Lehiarako komisarioak. Espainiako Gobernuaren inguruan ari zen orduan, baina berdin berdin ari zitekeen Europaren laguntzaren zain
|
dauden
finantza erakundeen inguruan ere, laguntza hori ez baitute doan jasoko. Itxura denez, Europak %3 edo %4 inguruko interesarekin utziko dio dirua Espainiari.
|
|
|
Kapital hau opakua da estatistika eta erregistroentzat, batez ere paradisufiskaletan babesten denean. Dena dela, HEHko datu eta adierazle batzuk ikusita (BGAE eta pentsio funtsetan dauden gordailuak BPGaren% 30etik gorakoak dira, zerga iruzurra BPGaren% 15etik gorakoa da urtean, EBko errentaren kontzentraziohandiena, eta abar), garbi geratzen da euskal eskuetan
|
dagoen
finantza kapitalespekulatiboa bere eremu geografikoko herrialdeen batez bestekoa baino askozere handiagoa dela.
|
|
|
Abantaila gehigarriak dituzte, hala nola komisioak eta mantentze gastuak ordaintzetik salbuestea, gordailuan utzitako zenbateko osoa eskura izatea eta nomina helbideratzea ez eskatzea. Komisioetatik salbuetsiak daude eta gordailuan utzitako zenbatekoa edozein unetan erabiltzeko aukera ematen dute Batez ere, on line
|
dauden
finantza erakundeek merkaturatuko dute, baina produktu horiek erabiltzen dituzten erakunde tradizionaletara ere jo daiteke bezeroen pasiboa erakartzeko. Nolanahi ere, proposamen guztien ezaugarria da haien errentagarritasuna batez bestekoa baino handiagoa dela,% 3tik gorakoa; batzuetan,% 3,70era ere irits daiteke.
|
|
|
Nola finantzatzen da FGD? Funtsa eratzeko, Espainiako Bankuan erregistraturik dauden eta lortu dituen gordailuei lotuta
|
dauden
finantza erakundeek bankuak, kutxak eta kreditu kooperatibak. Beharrezkoa bada, entitateek derramak egin dituzte (aparteko kontribuzioak).
|
|
|
Kreditu entitateak: Kreditu entitateak behartuta
|
daude
finantza zerbitzuen erabiltzaileek aurkezten ahal dituzten kexa eta erreklamazioei erantzun eta haiek ebaztera, haien interes eta eskubideekin zerikusia badute. Horretarako, bankuek zeregin horretaz arduratzen den bezeroaren arretarako sail edo zerbitzu bat izan behar dute.
|
|
|
Europako eta Ameriketako Estatu Batuetako lehen nazionalizazioekin gertatu zen bezala, Bankia Estatuan kontrolatzeak, lasaitasuna sartu ordez, ziurgabetasuna eta kezka sortu ditu. Hori dela eta, zenbait erakundetako bozeramaileek esan dute ez
|
dagoela
finantza korralitorako arriskurik. Hala ere, termino horiek erabiltzen hasten direnean, eszenatoki horretara iristeko aukera gezurtatzeko bada ere, mesfidantza, “beldur efektua”, are beldurra ere, deslotu egiten dira.
|
|
|
da bezeroek beren kontratuetan sinatu dituzten baldintzak ez direla aldatuko. Europar Batasunari laguntza eskatu dionez, bankuak
|
dagokion
finantza politikari jarraitu dio. Orain arte jarraitutako jarraibideek erakundearen kontuak okerragotzen lagundu dutela erabakitzen bada, aldatu egin ditu, onbideratzeko.
|
|
|
Nazioarteko Moneta Funtsa, Alemaniarekin batera, agertoki hori lortzearen aldeko ahots ofizialetako bat da. Nazioarteko ikuskatzailearen iritziz, euroa Europar Batasuneko moneta gisa izateak ez du zentzu handirik, ez
|
badago
finantza, moneta eta zerga arloko legeria bateratuan oinarrituta. Haren ustez, horrek lagundu egingo luke etorkizuneko krisiak geldiarazten, edo, gutxienez, krisiaren eragina gutxitzen eta estres egoerak eta tentsio maximoa saihesten.
|
|
|
Zerga zorrak ez ordaintzearen ondorioak Zerga zorrak kobratzea Administrazioari esleitutako boterea da. Erakunde eta ordezkaritzetan kutxa zerbitzua betetzeko baimenduta
|
daude
finantza erakundeak, eta kudeaketan erantzukizunik ez badute ere eta diru bilketako organorik ez badute ere, zergak biltzeko orduan erakunde laguntzaile gisa jarduten dute. Zerga horien bilketa borondatezko epean edo epe exekutiboan egin daiteke.
|
|
|
Gaua denean edo jaieguna denean, kreditu txartela jaulki duen konpainiari deitu behar zaio hura blokeatzeko. Nolanahi ere, kutxazaina
|
dagoen
finantza entitateko profesional baten presentzia eskatu behar da eta ez da pertsona arrotzen laguntza onartu behar. Era berean, kutxazaineko pantailako jarraibideei kasu egin eta transakzioa amaitu arte itxaron besterik ez da egin behar.
|
|
2013
|
|
|
Ez da behar interesdunaren baimenik datu tratamendua egiteko, baina fitxategian sartu dela jakinarazi behar zaio. ZIRBE (Espainiako Bankuaren Arriskuen Informazio Zentrala) ez da berankorren fitxategi bat, bere datu basean jasota
|
baitaude
finantza erakundeetako bezeroek dituzten zorrak, kredituak, maileguak eta abalak, bai ordainketak egunean badituzte, bai ez badaude. Partikular edo enpresa batek bere gain hartu duen arriskua ebaluatzen du erakunde horrek; izan ere, egiten duen txostenean, bere zorpetze maila zein den egiazta daiteke.
|
|
2014
|
|
|
Ekonomia berlokalizatzeko edota klima aldaketa gelditzeko neurriak, gisa berean itun horren jomuga bihurtuko lirateke. Alderantziz Europan ez bezala, AEBetan
|
dauden
finantza erregulatzeko lege batzuk desager litezke. Are gehiago, multinazionalak eta estatuen arteko auziak trenkatzeko, itun horrek epaitze mekanismo pribatuak sor litzake.
|
|
2015
|
|
|
Horregatik salbatzen dira bankuak eta ez etxegabetuak. Hori bai, finantza sistemaren bururik gabe ez
|
dagoenez
finantza sistemarik, nagusi handiak salbatu dituzte, ez finantza sistema.
|
|
|
Alde handiak daude sektore batzuetatik besteetara. Batez besteko horretatik gora
|
daude
finantza erakundeak, %50eko betetze mailarekin, merkataritza kate handiak (%35, 3) eta garraioak (%25, 5). Batez bestekotik behera daude posta eta komunikazioa (%16, 7), energia (%7, 1), merkataritza oro har(% 6,3; merkataritza guneetan% 3 eta hipermerkatu eta supermerkatuetan% 1) eta etxebizitza(% 2,4).
|
|
|
Gobernuak abantaila du: oso sendo
|
dago
finantza arloan, eta lagun dezake prozesua motelagoa izan dadin. Txinak arazo bat du etxebizitzaren burbuilarekin, eta hori ondo zaindu behar du.
|
|
|
Baina ez al zen Nafarroako Gobernua Nafarroako Kutxaren jabe nagusia? Ez al zen Nafarroako Kutxa nafar guztien zerbitzura
|
zegoen
finantza erakundea. Azkenik CANek ez zuen operazioan zuzenean parte hartu, baina onuradun nagusia izan zen.
|
|
|
Azken emaitza ezaguna da. Okerren
|
zeuden
finantza taldeak birkapitalizatzeko zuzenean jarri behar izan dira 90 000 milioi euro, eta horietatik 40 000 milioi euro inguru Europako Batasunak jarri ditu. Zuzenean emandako diru horren zati handi bat, 40 000 milioi eta 53 000 milioi euro artean galdutzat ematen da.
|
|
|
" Euskadik eta Nafarroak presio fiskal txikiagoa, zerga eskumen gehiago eta beste erkidegoek baino finantziazio askoz handiagoa" dutela azpimarratu dute. " Konstituzioaren oinarrietatik kanpo
|
dauden
finantza pribilegioak" direla gaineratu dute zenbaitek.
|
|
2016
|
|
|
Koalizioaren arabera, jeltzaleek herria «cortijo» baten modura kudeatu dute. Lopategik salatu du Bizkaiko Diputazioak ere ez zuela
|
dagokion
finantza tutoretza lana bete.
|
|
|
Izan ere, txikizkako inbertsore batzuek egiten duten akats handietako bat da konpainia bateko akzioak erostea, zertan diharduen jakin gabe. 6 Ez ordaindu gehiegizko preziorik Eta, azkenik, oso komenigarria da garesti
|
dauden
finantza aktiboak aukeratzea. Oro har, bere eragiketetan lor daitekeen errendimendua baino handiagoa da arriskua.
|
|
|
finantza plataformak on line. Beharrezkoa izango da familien aurrezkiei zein berme emango dizkieten eta garrantzitsuena: gutxieneko iraupena eskatzen duen klausula bereziren bat
|
badago
finantza produktu honetan, burtsa merkatuetan jarduteko balio kontu bat irekitzea eskatzen duten bezala.
|
|
2017
|
|
|
Funtsean, kontsumitu behar da, itsuki, falangaz, kirola, xingarra, txokolatea, zirkua, herritarren diruaz Hollande presidentearen emaztegaiari joan etorri lasterra eskainiz edo Levalloisko dojoak 8300 euro hilabetean ordaintzen duen Teddy Rinner Baionara tirriaraziz. Eskandala bat, Paris aldeko taldea gorrian
|
dagoelarik
finantzen aldetik. Ezen kultura, jende horientzat, ez da sekula euskarazko, okzitanozko, gaztelerazko, arabarrezko edo sefardien hizkuntzaz ekoiztu ekimen lokala.
|
|
|
Nolanahi ere, eskolatik bertatik hasi litzatekeela horretan uste du. Gaur gaurkoz, zentro batzuetan ari dira programa berezi batzuk lantzen, baina, oro har, ez
|
dago
finantzak erakusteko propio prestatutako ikasgairik.
|
|
|
PayPal enpresa eBay etxearena da, eta helbide elektronikoa duten erabiltzaileen artean Internet bidez dirua trukatzeko aukera ematen du. Abantailarik handiena zera da, ez
|
dagoela
finantza informaziorik partekatu beharrik eroslearen eta saltzailearen artean, eta hala iruzur posibleak saihesten dira. Gainera, ordainketa kreditu txartelekin edota bankuko kontuekin egin liteke, beste hainbaten artean.
|
|
|
Machine learning, edo gaztelaniazko ikaskuntza automatikoa, adimen artifiziala da, eta, horri esker, ordenagailuek datuak aztertzeko eta ezagutza berriak lortzeko teknikak lor ditzakete. Egunetik egunera gero eta presenteago
|
dago
finantza eta enpresa maila altuetan hartzen diren erabakietan. Baliteke urte gutxiren buruan ia giza adimena duten makinak edo ordenagailuak egotea, esperientziatik ikasiz eta ez programazioz.
|
|
|
Navedak dio beharrezkoa dela txikiak izatea,, tokian tokikoak izatea nahi dugulako, norberaren lurraldetik gertu egon daitezen. Halere, saretuta daude, eta Espainiako estatuan sare sektoriala
|
dago
finantza etikoaren arloan, bidezko merkataritzan, energia berriztagarrienean...?. Ipar Euskal Herriarekiko lotura, ordea,, egiteke?
|
|
|
Organo horretan, batetik, Euskadiko administrazioek izango dute ordezkaritza (Jaurlaritzak eta foru aldundiek), eta, bestetik, Estatuko Administrazioak ere bere ordezkaritza izango du. Lortutako akordioari esker, aldiari
|
dagozkion
finantza fluxuak erregularizatu ahal izan dira, eta finantza egonkortasuneko eskenatoki bat eman zaie Euskadiko erakundeei hurrengo bosturtekorako.
|
|
2018
|
|
|
PISA (Ikasleen Ebaluaziorako Nazioarteko Programaren Txostena) txostenaren 2015 urteko edizioak norabide bera du: Espainia batez bestekoaren azpitik
|
dago
finantza hezkuntzan, eta 15 urteko nerabeen laurdena ez da gutxieneko mailara iristen. Teknizismoak eta finantza sektorearen gardentasunik eza oztopo izan dira espainiarrek finantzei buruz ikas dezaten.
|
|
|
1 Kuota ez izatea sartzen duzunaren% 35 baino handiagoa. Gehienetan, nahi dutenak etxe bat erosi hipoteka bat eskatu behar diote bankuari eragiketa finantzatzeko, herritar guztien eskura ez
|
dagoen
finantza produktua. Lehenik eta behin, horrelako mailegua lortzeko ezinbestekoa da hileko sariak arazorik gabe ordaintzeko adinako ordainsaria jasotzea.
|
|
2019
|
|
|
Herbehereak zaborra inportatzen ari dira, Omrinekoek ez dutela egiten esan arren. 23 udalerri
|
daude
finantza interesez inplikatuta hondakin plantan. Itxiera 200 milioi eurotik gora kostako litzatekeela kalkulatu da.
|
|
|
Hain zuzen, haien egoera eta juduena konparatu izan dira, eta biak parekatu izan dira maiz: lukurreria eta diru trafikoa debekatuak ditu Elizak, ezkontzatik kanpoko sexua bezalaxe; gizartea, ordea, ezin daiteke
|
egon
finantza espekulatzailerik eta maitasun librerik gabe, eta bi kasta madarikaturi ematen dizkie funtzio horiek: ghettoetara eta auzo berezi batzuetara baztertzen dituzte.
|
|
2020
|
|
|
COVID koronabirusak azpiz gora ezarri du indarrean
|
dagoen
finantza ordena. Are, baliteke krisi ekonomiko eta finantzario handi baten txinparta bilakatzea, dagoeneko bazterrak inarrosten ari den krisi sozial eta sanitarioa esponentzialki larriagotuz.
|
|
|
Eredu ekonomiko batzuek hazteko beharra daukate geratu gabe, eta ezin dira eten, oso hauskorrak direlako, zorraren eta etengabeko diru sarreren menpe daudelako. Oinarrian
|
dagoen
finantza sarea guztiz lotuta dago horrekin. Eredu horiek hazten direnean, natura hondatzen da, eta bizitzari eusten dioten oinarri materialak ahuldu egiten dira.
|
|
2021
|
|
|
Batasuneko instituzioek gogoko duten beste egiturazko erreformetako bat pentsioen sistema publikoarena da, bere iraunkortasuna bermatzeko aitzakiapean beti ere. Azpimarratzekoa da arlo honekin lotuta lobbygintza ikaragarria
|
dagoela
finantza erakundeen aldetik, zahartze demografikoaren inguruan dagoen negozio ahalmen itzelarekin bat datorrena. Eta negozio hori borobiltzeko ezinbestekoa da administrazioa eta jarduera publikoa arlo horretatik kanporatzea, bertako jarduerak eta praktikak ahal bezainbat merkatuen esku utzita eta pribatizatuta.
|
|
|
Ekonomiaren Garapeneko Sailarentzat, «neurriz kanpokoa eta diskriminatzailea» izan zen erabakia, baina gogoratu du gaur egun ontziak egiten laguntzeko
|
dagoen
finantza sistema legezkoa dela eta Europako Batasunak ontzat jo duela. Hortaz, arazoa balego, 2007tik 2011ra egindako ontziei dagokie.
|
|
|
Bigarren mailakoa legoke sareko jarduera produktiboagatik sortzen diren soberakinen zati bat zelula berriak sortzera bideratzen denean. Lan horretarako, sarean
|
dauden
finantza entitateak izan daitezke beharrezkoak finantzaketa fluxuak kanalizatzeko orduan. Eta azkenik, hirugarren maila legoke sareak hain dentsoak direnean, non posible baita bertan ekintza ekonomiko gehienak aurrera eramatea.
|
|
2022
|
|
|
Jarduera berdeen zerrenda horrek, jakina, oinarri zientifikoa eta teknikoa izan behar du, eta hor Europako Batzordearentzako aholkularitza
|
dago
Finantza Jasangarrien Plataforma, eta haren aurretik Finantza Jasangarrirako Aditu Teknikoen Taldea zegoen. Azken horren lana da izan dira klima aldaketaren helburuetako lehen zerrendak, Europako Batzordeari aurkeztutakoak.
|
|
|
Errusia zigortzeko pakete berrian neurri sorta zabala dago; petrolioaren ingurukoak dira batzuk, baina
|
badaude
finantzen ingurukoak, pertsona jakinen kontrakoak eta Errusiako estatuko komunikabideei dagozkienak ere.
|
|
2023
|
|
|
Puwadon Sang ngern Nola eraman familiako kontabilitatea Nola egin dezakegu? Dena erregistratzea da egoera onean
|
dauden
finantzak izaten hasteko gakoetako bat; hau da, aurrekontu zehatza egitea. Hala ere, etxeko ekonomia antolatzeko jarraibide gehiago daude.
|
|
|
Teknologia horiek, esate baterako, alerta sistema goiztiarrei lagundu diezaiekete hondamendi naturalak gertatu aurretik sumatzen, eta haien eragina murrizten lagunduko duten kontingentzia protokoloak abian jartzen. Hala ere, Enrique Cabrerak, Uraren Nazioarteko Elkarteko lehendakariorde eta Valentziako Unibertsitate Politeknikoko (EHU) irakasle Espainian dioenez, «ad hoc konponbideak behar dira tokiko egoera bakoitzerako, azken teknologien erabilera onena zehazteko eta
|
dauden
finantza baliabideen erabilera optimizatzeko». Bestalde, jakintzak trukatzeko nazioarteko lankidetza ezinbestekoa da praxi onak erabiltzeko.
|
|
|
Oraingoz, ez dago eperik, ez eta mugimendurik ere. Batetik, Europako Batasunean eztabaida
|
dago
finantza publikoen gaineko arauen malgutzearekin jarraitu edo ez, eta EBko Kontseilua abenduaren 14an da biltzekoa gai hori aztertzeko. Bestetik, Espainiako Gobernua eratu gabe dago oraindik, eta jarduneko Ogasun Ministerioak aurreratu du ez dituela ezarriko estatuaren gastu mugaren eta bestelako arauen irizpideak hurrengo gobernua osatu arte.
|
|
|
Oraingoz, ez dago eperik, ez eta mugimendurik ere. Alde batetik, Europako Batasunean (EB) eztabaida
|
dago
finantza publikoen gaineko arauen malgutzearekin jarraitu edo ez, eta abenduaren 14an da biltzekoa EBko Kontseilua gai hori aztertzeko. Bestetik, Espainiako Gobernua eratu gabe dago oraindik, eta jarduneko Ogasun Ministerioak aurreratu du ez duela ezarriko estatuaren gastu mugaren eta finantza publikoen gaineko beste arauen irizpiderik harik eta hurrengo gobernua osatu arte.
|
|
|
jarduera ekonomikoaren plangintza orokorrari buruzko oinarriak zehazteko eta horren koordinazio orokorra egiteko (149.1.13 artikulua) eta solidaritate printzipioa eragingarritasunez betetzea bermatzeko (138.1 artikulua). Argi
|
dago
finantza autonomia hori lortzeko finantza baliabide nahikoak izan behar direla. Aldi berean, alabaina, finantza baliabide gehienak Estatutik datozkio autonomia erkidegoari, hots, Estatuak lagatako tributuetatik eta Estatuaren sarreretan parte hartzeagatik; hortaz, alor honetako erabakiak ezin dira aldebakarrez hartu, ezpada Estatuarekin eta gainerako autonomia erkidegoekin koordinatuta.
|
|
|
Laugarren paragrafo bat sartu zaio 7 artikuluari eta berezkoak ez diren bestelako eskumenak definitzen dira. Toki erakundeek eskumen horiek, berezkoak ez diren eskumen horiek, gauzatu ahal izango dituzte, finantza jasangarritasunari
|
dagokionez
finantza zaintza duten organoek aldeko txostena egiten badute eta beti ere eskumenen bikoiztasunik ez baldin bada ematen. Zaintza eginkizunak indartu egiten ditu 27/ 2013 Legeak eta TAOLean finantza zaintza duten organoek txosten ugari egin behar dituzte eskumenak bikoiztu direnean, jasangarritasunaren kasuetan, udalak batu edo zatitzen direnean, etab.
|
|
|
Esangura horretan, 1981eko Ekonomia Itunetik 2002ko Ekonomia Itunera bilakaera bat dago eta azkenengo horretan Ekonomia Itunaren 3 xedapen gehigarria kontuan izanik, harreman horietan barneratzen dira finantza harreman guztiak (diru sarrera izaerakoak eta gastu izaerakoak). Harreman horien barnean
|
dago
finantza zain tza. Beraz, gai honen inguruan Ekonomia Itunaren eremu materialaren hedadura jorratu dut eta finantza jarduera esangura zabalenean ulertu behar dela iritzi da.
|
|
|
Egia esan, legeek normalean ez dute erabiltzen ez kontrol jarduera ez zaintza jarduera esamoldeak, baina ez dago zalantzarik kontrol neurriak existitzen direla. Toki erakundeei
|
dagokien
finantza esparruan, aldiz, kontrol funtzio ugari zaintza kontzeptuaren mende utziko dira.
|
|
|
Horren adierazgarri da finantza zaintzako organo eskudunak lurralde historikoetako barne antolakuntza arauetan duen kokapena. Arabako, Bizkaiako eta Gipuzkoako Foru Aldundiaren egituran dagokion sailean, toki erakundeekin harremanetarako sailordean Ekonomia Laguntza deituriko zerbitzuan kokaturik
|
dago
finantza zaintza.
|
|
|
Bilakaera historiko guztia labur biltzen saiatuko gara eta garrantzia EKren aurretiazko diktaduraren eraginez
|
egondako
finantza zaintzatik abiatuta EKrekin etorritako kontrol sisteman jarriko dut. Horrez gain, azkenengo hamarkadan 2008ko munduko krisiaren eraginez egondako finantza jardueraren inguruko kontrolen indartzeari buruz hitz egingo dut.
|
|
|
Bilakaera historiko guztia labur biltzen saiatuko gara eta garrantzia EKren aurretiazko diktaduraren eraginez egondako finantza zaintzatik abiatuta EKrekin etorritako kontrol sisteman jarriko dut. Horrez gain, azkenengo hamarkadan 2008ko munduko krisiaren eraginez
|
egondako
finantza jardueraren inguruko kontrolen indartzeari buruz hitz egingo dut.
|
|
|
Bizkaiako foru arauak, esangura berdinean, arau fiskal bakoitzari buruzko arauketaren baitan aipatzen du (aurrekontu egonkortasunerako helburuari dagokionez foru arauaren 2 artikuluan, gastu arauari dagokionez 3 artikuluan eta zor biziari dagokionez 4 artikuluan) ez betetze arriskua
|
dagoenean
finantza zaintzako organo eskudunen esku hartzea. Arabako eta Gipuzkoako lurralde historikoen foru arauek ez dute ez betetze arriskuaren gaineko neurririk aipatzen, baina aipatzen dute HAP/ 2105/ 2012 Aginduaren informazio betebeharraren sistema eta, ondorioz, ez betetze arriskuaren gaineko esku hartzea ere aplikagarria izango da.
|
|
|
Lurralde historikoen kasuan, finantza zaintzako organo eskuduna beti izango da Foru Aldundia. Ekonomia Itunaren 48.5 artikuluak adierazten duenez, EAEko finantza zaintzako organo eskudunek gauzatuko dituzte Estatuari
|
dagozkion
finantza zaintzako ahalmenak. Beraz, Foru Aldundiek emango dituzte beharrezkoak diren baimen eta txostenak.
|
|
|
Informazioa ematearen inguruan, zer gertatuko da ebazpena eman, hau da, eskualdaketarako ondare espedientea onetsirik, behin autonomia erkidegoari bidali eta gero, esleipen prozedura martxan dagoela lege kontrolaren ondorioz ondare espedientea bera deuseza dela adierazten badu finantza zaintzaren organo eskudunak? Zein epe
|
dago
finantza zaintzaren erabakia emateko edo lege kontrola egiteko. Horrelakoak ez dira ondare arauetan zehazten eta prozedura erkideari jo dugu.
|
|
|
LHLak 2 xedapen gehigarrian finantza zaintzaren inguruan honakoa jasotzen du: " Foru Aldundiek, beren udalerrien gainean legez
|
dagozkien
finantza zaintzako ahalmenak baliatzean, bermatu dute, udalerri guztientzat, baliabide maila hori ez dela izango, inola ere, araubide erkideko legeria aplikatuz lurraldeari dagokiona baino txikiagoa, hargatik eragotzi gabe foru aldundiek zenbateko horiek egoki iritzitako irizpideekin banatzeko duten ahalmena, Ekonomia Itunaren 46 artikuluan xedatutakoaren arabera". Aurrekariak kontuan izanik argi dago LHLak bakarrik mantentzen zituela indarrean hitzartutako tributuen gaineko diru sarreren parte hartzean egin beharreko kontrola.
|
|
|
LHLren azterketa gaurkotua egin nahi dugun arren, kontuan izan behar dugu araua 1983an onetsi egin zela eta arauaren 2 xedapen gehigarriko lehenengo parrafoak garai horretan modu honetara idatzi zen: " Foru Aldundiek, beren udalerriei legez
|
dagozkien
finantza zaintzako ahalmenez baliatuz, baliabideen maila bat bermatu dute udalerri guztientzat, eta hori ez da izango, inola ere, araubide erkideko legeria aplikatuta lurraldeari dagokiona baino txikiagoa. Nolanahi ere, Foru Aldundiek ahalmena izango dute kopuru horiek egoki iritzitako irizpideekin banatzeko, Ekonomia Itunaren 46 artikuluan xedatutakoaren arabera".
|
|
|
Azkenik, hemen Estatu mailako arau nagusienak jaso dira, oinarrizkoak baina, geroago argi utziko dugunez, toki araubidea autonomia erkidegoetan garapena izan dezake eta, gehiago, foru lurralde ezberdinetan. Arabak, Bizkaiak, Gipuzkoak eta Nafarroak, tokiaraubide propioa izateaz gain, Estatuari
|
dagokion
finantza zaintza ere egikaritzen dute herrialde horiek osatzen dituzten toki administrazioen gainean.
|