|
2022
|
|
|
IK niretzat betidanik erakunde demokratiko eta umoretsua izan da.
|
Egoera
ez normal eta injustiziaren baten ondorioz sortu baitzen borroka armatua. De mokrazia formal horrek ez dituelako desberdintasunak onartzen.
|
|
|
IKrik gabe, Sokarros ez baitzen sekula Zuberoako Herri Elkargoko presidenteorde izanen. Gaur egungo
|
egoera
larria da, baina egoera desberdina da, badirelako tresnak — adibidez, lurraren gaineko espekulazioari aurre egiteko, SAFER eta EPFL, kasurako—, eta hautetsien kontzientzia hazi delako.
|
|
|
IKrik gabe, Sokarros ez baitzen sekula Zuberoako Herri Elkargoko presidenteorde izanen. Gaur egungo egoera larria da, baina
|
egoera
desberdina da, badirelako tresnak — adibidez, lurraren gaineko espekulazioari aurre egiteko, SAFER eta EPFL, kasurako—, eta hautetsien kontzientzia hazi delako.
|
|
|
Jakin 58 baitira. Eta hain zuzen ere, nire ustea da Atarratzeko" frantximantek" nolabait gaizki bizitzen dutela
|
egoeraren
bilakaera hori, hots euskaraz jakitea beraiek ez daukaten zerbait gehiago dela eta ohartze horrek diela min egiten.
|
|
|
Hara
|
egoeraren
oharpena baina heriozbide honi nola aurpegi eman. Ez dut mirakuluzko errezetarik baina uste dut jokabide egokienetatik bat izan dai tekeela euskararen zokoratzeko baliatua izan den argudio nagusi bat al derantziz erabiltzea lortu behar genukeela.
|
|
|
Oharkuntza hori gizartean nagusiaraztea oso bide luzea izanen da baina, nahitaez, horretarako urratsak behar ditugu eman. Ho rretarako ere, beste euskal lurraldetatik ez gara bereiztuta egon behar eta eredu gi sa ere baliatu behar ditugu, euskararen ofizialtasun
|
egoera
berri emanda. Badakit eskas ugari eta euskararen kalterako jokaera asko daudela, bai Euskal Aut onomi Erkidegoan zein Nafarroako Foru Erkidegoan, baina, hala ere, euskarak estatutuak badauzka, hobetu beharrak baldin badira ere.
|
|
|
Onartutako eta sustatutako ikastola horrek euskararen erabilera esparrua zabalduko duelako esperantzaz hazi behar gara, zeren eta, gure hizkuntzaren
|
egoera
etengabe larriagotuz baitoa Ipar Euskal Herri osoan oro har, eta Zuberoan bereziki. Eta horra hor, hain zuzen ere, paradoxa:
|
|
|
Jakin 62 erdaldun bat haiekin bateratzearekin, akabo euskara eta gora frantsesa! Ez da egungo kontua ezta atzo goizekoa ere, baina
|
egoera
gero eta okerragoa bihurtzen ari dela, hori bai begi bistakoa... edo belarriz nabarmen ohartu daitekeena dela.
|
|
|
Jean Fabien Lexardoi errejentak hartu eta jendeari ongi azaldutako jarrerak izan ziren, duda barik, giro horren hazle. Horrek agerian uzten du beste behin ere Ipar Euskal Herriak pairatzen duen diglosia
|
egoera
oso larria. Euskara da zokoratua eta baliabiderik gabe utzia den hizkuntza eta, aldiz, euskaldunak, euskal hiztunak gara erdaldunen zokoratzaile bezala agertzen garenak euskaraz mintzatzeagatik...
|
|
|
Albert Memmi gogoetalari eta idazle tunisiarrak hain ongi aztertu duena Portrait du colonisé saiakera entzutetsuan.
|
Egoera
larri honen aurrean, intolerantea izateko gogorik banuke ia..., kasu honetan, tolerantziak esan bahi (sic) baitu euskararen zo koratzeari eta itotzeari" halabiz" esaten diogula.
|
|
|
Nolako au rrerapenerako?
|
Egoera
zehazki aztertuz gero, erantzuna gazi gozoa dela erran daiteke eta, ziur asko, gozo baino nabarmen gaziagoa ere. Jakin en zenbaki berezi honetarako urtero egin ohi dudan aipamentxo honetan, aldi bakoitz edo, adierazi izan dut euskararen aldeko" giro on" horrek, dohakabez, argiune baino itzalalde gehiago dauzkala.
|
|
|
Beste behin ere hotz eta motz esatearren, euskararen aldeko giro hori nabaritu daitekeenetik, gure hizkuntzaren eguneroko erabilera neurria beti eta gutxiagotuz joan da. Badirudi —eta hau ere uste dut jada adierazi dudala— euskararen
|
egoera
nolabait" hobea" zela haren alde gogor borrokatu behar zen garai haietan. Haatik, borroka garai horietara, beharbada, itzultzeko unean gaude, ikusiz Frantziako Estatuaren aldetik itsuke riaren jarreretara berriro lerratzeko joerak daudela.
|
|
|
Euskararen kontura aldiz, bai, zilegi zaie egitea, euskaraz idazten sekula ere ikasi ez dutelarik, behar bezala idatzitako euskara irakurtzen ikasi ez dutelarik!
|
Egoera
horren errua, egia erran, ez zaie erabat leporatzen ahal... Euskara idatzia, dena den, zalantzan eta auzitan jartzea haizu iruditzen zaie... ez baita inolako Errepublika bateko hizkuntza ofizial a, Ipar Euskal Herriari dagokionez behintzat.
|
|
|
Jakin 68 horri bultzada bat ematen, diru-laguntzak eskainiz bide horretan sartuko ziren jai edo ikuskizun antolatzaileei. Euskararen agerrarazteko xedean, dirua eman beharrak berak erakusten du zelako
|
egoerara
amilduak gauden... baina akuilu egite horrek ere ez du, orainokoan behintzat, emaitza handirik eragin!
|
|
|
" Allande Sokarros: ‘Inkestek gezurrak esaten dituzte; euskararen
|
egoera
larria da Xiberoan’" 3
|
|
|
Pettarreko lau herrietako biztanleek" Abdelkader" pastorala es kaini behar zuten uztailaren 26an, igandearekin, baina ko ro nabirusaren izurriak 2021 urtera arte gibelarazi du kultur ekital dia. Gara egunkariak pastoralaz, euskarak Xiberoan bizi duen
|
egoeraz
eta joan den mendeko Xiberoaz Allande Socarros kaze tari, itzultzaile eta hautetsi abertzale ohiarekin solastatu da.
|
|
|
" Allande Sokarros: ‘Inkestek gezurrak esaten dituzte; euskararen
|
egoera
larria da Xiberoan’" 94 partean Euskaltzaindiko ohorezko kide eta pastoral idazlea izan zen Junes Casenave Harigileren argitaragabeko lan batzuk bildu dituzte.
|
|
|
" Pastoralen gerla: Urdiñarbe" liburuan gatazkaren oinarria izan zen gizarte
|
egoera
agertarazten duzue.
|
|
|
Nola ikusten duzu euskararen
|
egoera
Xiberoan?
|
|
|
" Allande Sokarros: ‘Inkestek gezurrak esaten dituzte; euskararen
|
egoera
larria da Xiberoan’" 96 direnak 3.000 badira anitz da, anitz! Egoera larria da, Euskararen Erakunde Publikoak nahi duena erraten du, baina egoera larria da.
|
|
|
‘Inkestek gezurrak esaten dituzte; euskararen egoera larria da Xiberoan’" 96 direnak 3.000 badira anitz da, anitz!
|
Egoera
larria da, Euskararen Erakunde Publikoak nahi duena erraten du, baina egoera larria da.
|
|
|
‘Inkestek gezurrak esaten dituzte; euskararen egoera larria da Xiberoan’" 96 direnak 3.000 badira anitz da, anitz! Egoera larria da, Euskararen Erakunde Publikoak nahi duena erraten du, baina
|
egoera
larria da.
|
|
|
Onartzen dut, gaur egun ge hiengo politikoa ez dela abertzalea. Hori da
|
egoera
soziopolitikoa eta ez da egiten ahal hori ez balitz bezala, bistan dena. Politikak errespetua ekarri dit, ikasten da besterekila lanean.
|
|
|
Hegoaldean, 1978an, Irunen German Rodriguezen hilketa izan zelarik, argazki erre portaje bat egitera joan nintzen Hegoaldera eta ezagutzen ez nuen errealitate pol itikoarekin egin nuen topo. Hegoaldeko
|
egoera
politikoa ezagutzeak egin ninduen abertzale. Ez naiz batere lotsa horretaz, ezta hori aitortzeaz ere...
|
|
|
Euskal Herri euskalduna. Borroka bide hontan lillüragaltze hanitx bada, edo erdera gero eta geroago eztabadetan sartzen edo gero eta gehiago karrikan entzützen, edo
|
egoera
honi oldartzeko euskalzaleen indarrak ahülegi, edo Frantziako aministrazioaren mespretxüa, edo kartieleko ardüradün politikoen nagitarzüna, edo... Bena artetarik bedaro zonbait ere badira eta nola ez aipa herri ttipiñi baten bühürreria jakobinoen eskümakilen bürrater?
|
|
|
Militante hanitxek bezala espetxeko bizi torpea ere ezagütü züan bai eta ere txakürren herra, beste kide eli bateki kateatürik Parisera eramanik izan zelarik. Erakünteko kideek, Ipar Euskal Herriko
|
egoera
politikoa ontsa ezagützen züen prefosta, herriaren alaba semeak izanez gero eta eztabadek hazirik, Ipar Euskal Herriak galdü düan nortarzünaren ardatz nausiak: lürra eta euskara, herria eta hizkuntza hots, berriz esküalatzeko bideak ideki zütüen" Autonomia" deitü aitzin xedean.
|
|
|
Ipar Euskal Herriko
|
egoera
politikoaren aldaketek sasiko biziaren üztea ahalbidetü ondoan, erakaslegoatik ere apür bat baztertürik beste egingei franko züalakoz, halerik ere, üdako ikastaldietan, arrosa bat bezain fresk agertzen zeigün edo eztabada arrastiri aldi baten animatzeko edo ibilaldi baten egiteko eta bereziki izadiaz eta ondareaz zütüan jakitatearen partekatzeko. Zeren, ez da uste üken behar ordenagailü baten gibelean egünak eta gaüak xuritzen zütüala.
|
|
|
Xiberoko eüskalkiaren eleen errejenta zen, nontik jiten ziren, zonbat erranahi züen, frantses, biarnes ala espainolaren eragina bazüen... Holakoa zen zoinahi
|
egoeratan
, bazkaria edo aihari batetan, menditik oinez, biltzar batetan, zoinahi manerako jentea berareki biltzen zelarik, hitzen erranahia, nontik jinak ziren eta abar, argitzen züan.
|
|
|
Azken denboretan, franko arrenküratürik agertzen hintzan gure lürraldearen
|
egoeraz
eta geroari bürüz. Hala dük badügüla oraino lan hanitx egiteko Ipar Euskal Herri hontan, gure gazteriari ütz dezagün lürralde bizi bat eta prefosta euskaldüna!...
|
|
|
uztailaren 30ean, 20:30etik haste, eta abuztuaren 1eko eta 8ko igandeetan, 15:30etik harat. Izurriak sortutako
|
egoerari
aurre egiteko neurriek beharturik, orduan ere mila ikus le baino gehiago da onartu. Hobe, beraz, urrundik etortzeko asmo tan direnek lekurik baden edo ez den berri hartzea, helbide elektroniko ho netara mezua bidalita:
|
|
|
Ikastea, haatik, oso neketsutzat ikusten dutela gaineratu digute, denbora eskasia ai tzakiatzat harturik, kasu gehienetan. Horra Mauleko
|
egoera
eta tamalgarria bada ere, ulergarria da behintzat, Mauleko bizilagun ugari —eta merkatari gutizge hienak— kanpotik etorritakoak baitira. Kanpotik erraiteak ez du erran nahi atzerrietatik datozela, zeren eta mauletar asko nafar jatorrikoak baitira, baina nafar erdaldunetakoak.
|
|
|
" Xuri" en eta" gorri" en arteko borrokaren testuinguruan ko katzen ditu 1909an Urdiñarben emanik izan ziren hiru pastoralak, ho rie tan bat emazte gorriena. Pastoralaren irautea zalantzan ematen duena da, Allanderen ustez, zubereraren
|
egoera
larria, eguneroko erabilera biziki ahula baita. " Egia da ere, ikastoletan, hezkuntza elebidunean, badela ikasle kopuru bat, urtetik urtera handitzen dena gainera, baina horrek ez dio galerari aurre egi teko nahikoa ematen." Kezkatzen zuena ere euskaraz irakurtzeko ohitura apala zen.
|
|
|
Neguaren gogorkeriak arazoa are larriago egiten duelarik, Simone Veil, Frantziako Osasun eta Gizarte Arazoetarako ministroak gabeziari eta
|
egoera
ne keei aurre egiteko premiazko plangintza aurkeztu du. Horren arabera, ahaleginak egingo dira etxerik ez dutenek aterbeak izan ditzaten hotzaldi handie tan.
|
|
|
Neurri horiek neguan bakarrik gauzatzea ez dela nahikoa aipatu zaiolarik, Simone Veilek gabezia gorrian eta
|
egoera
nekean bizi diren herritarrentzat bes te ahalbiderik badela erantzun zuen, hala nola, RMI deitutako xedapenak es kainitakoak. Beste irabazpiderik ez duten herritarrek eskura dezaketen dirulaguntza hau 725.000 lagun inguruk jasotzen dute gaur egun Frantzian.
|
|
|
" Allande Socarros: " Inkestek gezurrak esaten dituzte; euskararen
|
egoera
larria da Xiberoan"", in Gara eta
|
|
|
Gero Euskaldunon Egunkaria eta segidan Berria egunkarietan hemezortzi urtez lan egin zuen, Es tatuak sailean bereziki, Frantziako eta nazioarteko berriez arduratuz (19902008). Haren idazteko moldea kalifikatzeko, erran nezake
|
egoerak
, ekintzak, gertakariak zorrozki eta zehazki azaltzen zituela, ongi menderatzen baitzituen.
|
|
|
Bildüma hontako Ziberoko Egünariaren artikülüak irakurriko dütüzüenek, arren, gogoan hartü düzüe zer nolako giro eta üngüramenean izkir ibatürik ziren, egünko egüneko pentsamolde eta
|
egoeratik
ikustearekila jüdikatzetik saihesteko gisan.
|
|
|
Guk ez diogu gure historia inori zor, guhaurek egin dugulako. Historia horiek oso ezagunak dira, eta iragana dira, gaindituak dira jada, nahiz eta oraindik Hegoaldeko frankok Iparraldeko
|
egoera
sobera gutxi ezagutzen duten.
|
|
|
Adinekoek ontsa badakite. Gazteei denez bezainbatean, ez da ber
|
egoera
.
|