|
2002
|
|
|
ASDV aldrakoak diñoenez, joan dan mendeko dotriñea, zimeldu
|
egin
ei da. Naziño dotriñak, erraza, odol, berbeta ta abar, amaituurren ei dira.
|
|
|
Norbere asmoari ta gurariari uko egiñaz, besteenai amor emon ezkero, bakebiderik geienak
|
eginda
ei legokez. Baiña ez beti.
|
|
|
Baina astero, edo hamabostero dirua eskuan hartzen eben. Dinoenez, dirugaitik, txakurrak ere, dantzan
|
egin
ei eban.
|
|
2003
|
|
|
Larogeiko hamarkadan, aipaturiko EuskM elaberria, hainbat denbora lehenagotik
|
eginda
ei zeukan hura, Bilboko" R. M. Azkue" literatura lehiaketara aurkeztuko du, baina saririk jaso barik.
|
|
|
Ideia horrekin joan ei zen Basterretxea Marseillara. Eta han, itsas portu askotan itsasgizon euskaldunak egoten zirela zekienez aitari sarri entzuna zion, antza, nonahi zela ere itsas portu guztietan topatzen zituela euskaldunak, han ere bilatuko zituelako ustea zuen eta, haietariko batzuekin topo
|
egin
ei zuen. Markinako euskaran edo markinartzat zeukan berbakeran berbetan entzun ei zituen batzuk, eta haiekin berba eginez, atzeratu eragin ei zioten bere asmo arriskutsu horretatik, erokeria garbia zela ta.
|
|
|
arteeta idaz zaletasuna. Arana Martijak dioskunez, 1926an, oraindino 14 urteko zela, Don Kixote Mantxakoren lehen edizioaren azalaren irudi bat
|
egin
ei zuen eta aldizkarian atera; eta hurrengo urtean, 15 urtegaz, honako izenburudun idazlantxoa argitara omen zioten: " Caso de conciencia.
|
|
|
Ikusitakoa ikusi eta gero, hobeto jabetzen gara non eta zelako bizimodu gogorraz aurrera egin daben gure artetik hara joandako euskaldun" artzainak". Gaur gehienak polito baten bizi badira be, han inok ez ei deutse ezer erregalau, egin dabena euren nekez eta izerdiz
|
egin
ei dabe.
|
|
|
berau dogu, hain zuzen be, gehien landua, eskola zabal bat sortu dauana, Axular handiaren inguruan, batez be. Beranduago eta apalago agertzen jakuz literatura idatziaren plazara beste euskalkiak; baina, astiro astiro, Baxenafarroako idazleen eraginez, lapurtera klasikoa nahastu
|
egin
ei da, eta, P. Lafitte jakintsuaren ustez, beste euskalki barri bat nausitu ei da hango liburuetan: " navarro labourdin littéraire" deritxona.
|
|
|
zerrenda horretan euskerazko eleizlibururik banakaren bat baino ez zala agertzen. Hutsune hori zergaitik ete zan jakin gurean, eskutitz bat
|
egin
ei eutsan San Martin adiskideari, eta baita honek erantzun garbia emon be: berak ez zituala holako liburuak bere listan sartzen, baina ez aintzat hartzen ez zitualako, horren ardurea beste norbaitek hartu ebalako baino...
|
|
|
Behin baino gehiagotan entzun izan dot, eta noizbait irakurri be bai, lehenengo euskal mezea Bilbon emon zala, San Antongo parrokian, eta meza emoilea Don Klaudio ospetsua izan zala. Erroman Kontzilio ostean meza liburu barria erabilteko baimena emon aurretxuan
|
egin
ei eban hori gure elorriotarrak, bere herritar batek euskeraturiko meza liburua erabiliz, Kerexetaren Eguneroko Meza hain zuzen be. Ez dakit ziur zein urtetan izango zan hori, baina argi dago azken Kontzilioa amaitu eta gero izango zala, ez lehenago.
|
|
|
bizkaitar bat (Txomin Artetxe, gaur Ibarruriko parrokoa dana) eta kiputx bi (Patxi Epelde eta Xanti Garmendia). Euren etxeko euskerea landu ta sakontzeko
|
egin
ei eben liburu hau, Gasteizko Seminarioan ikaskide zirala. Behin Manuel Lekuonari erakutsi eutsoen, beronen eretxia jakin gurean.
|
|
|
Lantegi horretan euskaldunak asko ziran, baina erdaldunak be ez gitxi; eta gure aita zanak erderaz be polito ikasi eban, bere anaiarik gehienak baino hobeto. Soldadutza Bilbon
|
egin
ei eban, San Frantzisko kaleko kuartelean, eta horrek be emon eutsan erderea ikasteko erea.
|
|
|
Durangogaz bat eginda bagengozan, hori legez holan zan, baina ez geure borondatez: Durangok iruntsi
|
egin
ei eban Iurreta, ni jaio baino urte gitxi batzuk lehenago. Nekez esango eban iurretar batek bera Durangokoa zanik...
|
|
|
Altuberen liburu hau laburtu be
|
egin
ei zenduan zeure ikasleentzat...
|
|
|
· Sinismena galtzea: geure errua; ez harrokeria, zoritxarrik txarrena baino (Gaurko gazte askok galdu
|
egin
ei dabe fedea: sekula euki ete dabe fede" heldu" bat?)
|
|
|
cfr. Auspoa, 68 zk.). Beste batzuetan, bertsolaria bera ezjakina bazan, besteren batek semeak, emazteak... idazten eutsozan berak asmaturiko bertsoak (horrelantxe, Juan K. Zapirainek, emazteak gauero gauero irakurten eban liburutik entzundakoak, gogoan hartu, hausnartu ohean, ta hurrengo goizean bertsoetan emoten zituzan, ta emazteak paperean jarri: holan
|
egin
ei eban Bravanteko Genobebaren poema luzea bertsoko 163 ahapaldi! cfr. Lekuona, o.c., 56 or.); Pello Errotari beronen alaba Mikelak laguntzen eutsan horretan.
|
|
|
Euskerazaleak horretan eskolak emonaz ganera, beste lanen batzuk be
|
egin
ei zenduzan.
|
|
|
Dakianak dinoanez, ez ei dira atzo goizekoak idazleen antologiak. Holan, gerkeraz ezagutzen dan lehenengoa, Kristo jaioko zan baino ia berrehun urte lehenago
|
egin
ei eban Meleagro eritxon siriar batek. Harrezkero, munduko hizkuntzarik gehienetan egindako antologiak asko be asko dira, zenbatu ezin beste, eta, jakina, era askotakoak:
|
|
|
Txo, ondo
|
egin
ei dozu. Bejondeizula.
|
|
|
Joxek horrezaz guztiaz esango zituen apurren artean, jipoiaren kontua gezurtatzea egon arren, furgoian sartu eta handik ateratzeko bultzakada zakar batzuk edota mehatxu eta irainak ez baziren, artean ibiliko zen baten bat, esaten zuena gorputzean sarturiko beldurraren emaitza zela guztiz sinisturik, eta disimuluz kolpeen zantzuren baten bila, alperrik (benetan ondo lan
|
egin
ei zuten erietxean holako gauzak ostentzeko, alajaina). Bazirudien kartel batzuetan ikusitako benetako torturatuen irudien morboa bilatzen zutela batzuek.
|
|
2005
|
|
|
Egiten ote du behar besteko ahaleginik gaurko beharrei erantzuteko? Idazlearen ustez ez, hainbat gaitan ezikusiarena
|
egiten
ei du Elizak, barruko arazoak estali eta kanpora begira konponbideak ekarriko dituzten erantzunak eman gabe.
|
|
2007
|
|
|
XVI. mendean Gasteiz elebidun zen: erromantzea gehiago
|
egiten
ei zen, baina euskara ere biztanleen hizkuntza arrunta zen. Aldi horretakoa dugu" Landuchioren hiztegia" deritzana (1562), hiriburuan orduan egiten zen euskararen lekuko.
|
|
|
" Jentilak" espirituak dirala esan deusku. Jentea hilten danean, espiritua, batzuetan, ez ei dala gorpuan geratzen eta urten
|
egiten
ei dau. Espirituak edozein gorputzen eitea hartu leikela.
|
|
|
Ugazabak arriskua ikusten dau herriak hartu dauen bideagaz. Gauza asko turismoari begira
|
egiten
ei dira, eta bisitariok urte gitxitan bizimodua aldatu deutsegu. Gringitoek be etxeak erosi dabez, baita jantokiak zabaldu be; baina ez daukie hartu emonik bertokoakaz.
|
|
|
Bildurra sartu ei jakon gorputzean, asmau ezinik ha zer ete zan. Argiorrek erakarri
|
egiten
ei eban. Zer zan inoz ez dauela jakin esan deusku, baina gogoratzen jakon bakotxean zirrara batek gorputza erdibitzen deutsala autortu deusku.
|
|
|
" egin behar dot" asko daukie," gura dodana" gitxi egiten dabe. Hotz
|
egiten
ei dau: zapatak, kaltzetinak, fraka luzeak, gonak eta galtzerdiak, alkondarak, nikiak, jerseak eta jakea.
|
|
2008
|
|
|
" Nipai" esatera ausartzen zanari, ez entzun egin eta paso
|
egiten
ei eban. Kontua da errondea merke merke ateraten jakola.
|
|
|
Ni jaio nintzanerako igaroa zan gerra zibila, baina oihartzunak niganaino ailegau ziran. Gerra aurretxoan mitinak
|
egiten
ei ziran auzoetan be. Asterrikan guardia zibilek galarazo ei eben holako bat.
|
|
|
Bat batean be
|
egiten
ei eban, tabernetan eta. Halantxe ezagutu ebazan Mattin bertsolari ospetsua eta hemendik alde egindako Errexil be.
|
|
|
Karreretan be ibilten zan mutil hori, kontizu, eta haren goraipamenak egiten hasi ziran tabernan egozanak. Matiasek be bat
|
egin
ei eban alabantza horreekin guztiokin, lagun arteko konfiantzak emoten dauan berezkotasunaz, min egiteko asmo txikienik barik:
|
|
|
Bigarren arreba nagusia, lehenengo ezkontzakoa hau be, Maria Dominga izan zan. Baserrian bertan
|
egin
ei ziran bi arreba nagusien eztegu bazkariak, lehengo ohitura zaharrean.
|
|
|
Aitak kontetan ebanez, azken tragoa bertsorik txarrena botaten ebanak ordaintzen ei eban. Hori jakinda, entrenamentu gogorra
|
egiten
ei eben aurreko egunetan. Batez be asmetan trakets samarrak ziranek.
|
|
2009
|
|
|
Egun, San Lorentzo elizako goiko aldean ikus liteke berez Santa Kurtzeko ermitari zegokion harrizko mahaia. Aldeetan irakurtzeko sano gaitzak diren letrak ikus litezke, eta lekukoen esanetan, antzina batzarrak harrizko mahai horren inguruan
|
egiten
ei ziren.
|
|
|
Etxeren batera zazpi biderrez joan behar izan zuten, jabeak erakusten zuen aurkako jarrera zela eta. Antzina
|
egin
ei zuten Larrauritik Jataberako bidea. Galipotaren aurretik, auzolanean, erreketako harriak hartzen zituzten bidegintzarako.
|
|
|
Bidegintzaren beste atal bat izaten zen etxe egin berrietan, edo zaharrak izanda ere etxerako kaminorik ez zeukatenetan, bidea egitea. Ibarrean era horretako beharrak auzolanean
|
egin
ei ziren. Marutxeaga auzoan, ostera, familia bakoitzak bere etxe aterainoko bidea egin izan du, auzokoen laguntza handi barik.
|
|
|
Gerra Zibilera arte lurraren gainean
|
egiten
ei ziren probak Jatabe inguruko lekurik gehienetan. Geroago ipini izan dira karrajuak.
|
|
|
Eta pobrea hiltzen zenean, ostera, ahalik eta arinen
|
egiten
ei zen segizioa eta hileta. Eta abadearen esana:
|
|
|
Gauerdian, Natibittate eguna hasten zenean, oilar meza egoten zen, eta hara joaten zen jatabear ugari. Seriotasun handiko meza izaten zen, kantariak egoten ziren, eta eliza bete
|
egiten
ei zen.
|
|
|
Baina akorduan daukate zelan eurak baino arteragokoak errondan atera ohi ziren Gabon Zaharretan. Errondan irten eta bihurrikeriak
|
egiten
ei zituzten antzinako gazteek egun horretan.
|
|
|
Etxekoei entzundakoaren arabera mutilak neska eta neskak mutil janzten ziren. Batzuek arropa berriak ere
|
egiten
ei zituzten mozorrotzeko.
|
|
|
Oilo satsa asko erabiltzen ei zen aldi batean, baina arin utzi zioten erabiltzeari. Lekukoen esanean, oilo satsa sano indartsua da, eta neurria hartu ezik, luzera, lurra erre
|
egiten
ei du.
|
|
|
Edozelan ere, kooperatiban ez ei zen hazi askorik saltzen. Ereiteko hazia edukitzeko modurik erabilienak, edo urte batetik bestera gordetzea edo batak bestearekin truke
|
egitea
ei ziren lehen.
|
|
|
Belar meta gutxi
|
egiten
ei zen lehenago Jataben. Lekukoek diote giputzek egiten zituztela asko, baina eurek lastategian sartzen ez ziren belarrekin baino ez zituztela metak egiten.
|
|
|
Elizaz Lemoizi dagozkion Jatabeko aldea etxeetako biztanleek, Eguen Guren egunez, esandako herrian egiten zen prozesioan parte hartzen zuten. Prozesioa kantuan
|
egiten
ei zuten, elizatik frontoiraino egiten zuten ibilbidea eta elizan amaitzen zen gero.
|
|
|
Ugari agertzen ei ziren, egun horretan okelarik ezin jan zitekeela eta. Prozesioa ere
|
egiten
ei zen Bariku Guren egunez.
|
|
|
San Lorentzoko elizkizuna serioagoa izaten ei zen. Andre Marian, ostera, gazteek parrandatxoa
|
egiten
ei zuten meza ostean.
|
|
|
Gloriako mezan sua eta ura bedeinkatzen ziren. Sua bedeinkatzeko su txiki bat
|
egiten
ei zen elizpean, batzuetan. Besteetan, kandelekin egiten ei zen bedeinkapena.
|
|
|
Sua bedeinkatzeko su txiki bat egiten ei zen elizpean, batzuetan. Besteetan, kandelekin
|
egiten
ei zen bedeinkapena.
|
|
|
Juanen aititak egin zuen zuloa harrian bertan ura edukitzeko. Beste errementari batzuek adreiluz
|
egindakoa
ei daukate, baina harria indartsuagoa da, luzaroan irauten du.
|
|
|
Gerra aurretik Jatabeko jolasa alaitzen soinulari ospetsua izan zen Rufino Arrola, Andrakako errementaria. Bere anaiak kobratzaile
|
egiten
ei zuen, mutilei kobratzen neskei oratuta dantzan egiten zutenean. Rufinorekin batera, Urdulizko Prudenek jotzen zuen panderoa hasieran eta Kepa Arrizabalaga plentziarrak beluago.
|
|
|
Uraren bidez kutsatu ziren biztanleak eta Ergoien izan zen kalte gehien jasan zuen auzoa. Gerrako alderdi galtzaileko hildakoak edozein lekutan eta edozein modutara lurperatzen ziren, eta lur azpiko urak kutsatu
|
egin
ei zituen, batzuek diotenez. Gero, ur kutsatu hori edanaren ondorioz gaixotu ei zen jendea.
|
|
|
Pausu horiek guztiak eman ostean, egun batzuetara, gariak aldendu
|
egiten
ei ziren.
|
|
|
Azken garaian autobusez
|
egiten
ei dituzte jatabearrek Urkiolarako osterak. Eta irribarrez begiratzen ei diete adin batetik gora harriari bueltak ematen ibiltzen direnei, sasoia joan ostean akordatu direla eta.
|
|
|
Ikerketa jardunean jakitera eman zaigunez, seina ortuan hobiratzea sekretu handiz
|
egiten
ei zen. Ume horien gainean berba egitea tabua zen.
|
|
|
Antzina, andreak, erditu eta ostean askoz egun gehiago
|
egiten
ei zituen ohean gaur egun baino. Elikadura ere ez zen egunerokoa izaten, oilo salda hartzen zuten egun askotan, janari arrunta jaten hasi aurretik.
|
|
|
Jatabera etortzen ziren maisu maistrek arin alde
|
egiten
ei zuten. Irakasle gehienek euskara ez jakiteak izugarri jaitsi zuen heziketa maila.
|
|
|
Jaunartze sakramentua hartzeko egunean umeen janzkera aldatzen joan da XX. gizaldian zehar. Hasieran batzuk beltzik jantzita
|
egiten
ei zuten jaunartzea. Gerora, gerraostetik aurrera, neskatilek buruan belo edo mantelina zuri luzea eroateko ohitura zabalduz joan zen.
|
|
|
Beste alde batetik, morgar uztargileen berri eman digute lekukoek. Garai batean, Valleren aurretik, Morgako uztargile batek
|
egin
ei zituen jatabearrentzako hainbat uztarri. Morgako Ola auzoko Jose Orue Jose Arotz izan zen uztargile ospetsua.
|
|
|
Sorginek kalte
|
egiten
ei zieten gauez etxerako bidean ibili eta eurekin gurutzatzen zirenei. Esaterako, Andrakako erromeriatik etxera bueltan zetorrela, sorginek bahitu eta bere burua Landatxuetan aurkitu zuen gizonaren kasua aitatu digute.
|
|
|
Lekuko batek, izekoari entzun zion zelan Anboton sorgina zegoela, eta gizonei bidean irten eta larrutan
|
egiten
ei zutela.
|
|
|
Agertu zenean txakurra askatu zuen, eta sasi aingeruaren izara zuria zati zati egin zuen. Azpian ostentzen zen gizonak justu justu
|
egin
ei zuen ospa.
|
|
|
Erradura zaharra ipintzen zitzaien etxeko atarian elaiei, bertan habia egin zezaten. Izan ere, elaiak leku berean
|
egiten
ei du habia urtero. Habia handitu egiten dute urterik urtera, eta ohitura egon da elaiaren habia errespetatzeko elaiak alde egin eta gero ere.
|
|
|
Inori faltsu esateko zapo esaten zaio. Eta lekukoen esanetan, benenoa daukan piztia da, bere txuak kalte
|
egiten
ei dio aurrean daukanari. Apoa eta sugea dira, bide batez, sotzardea edo palu bat sartu eta bertatik eskegita hil ondoren ere eguzkitan sikatzen uzten diren pizti bakar biak.
|
|
|
Mungiako abadeak meza ematen zuen sasoian, goietarrek eta ibarrekoek haserre
|
egiten
ei zioten elkarri. Eta abadea tristatu egiten zen, jaiak bakean igaro behar zirela eta.
|
|
|
Ipuin horrek txori bakoitzak daukan sinbolismoaren zergatia azaltzen du, antza denez. Txepetxak kaka
|
egin
ei zion Jesukristori, zozoak garbitzeko ura eroan zuen eta txindorrak kaka garbitu zion.
|
|
|
Baina lekukoen arabera, San Joseetarako heltzen da beti. Gero, San Pedrotxu egunean Laukiztxikerren alkatearen alabarekin aurreskua dantzatu eta ospa
|
egiten
ei du. Bagiletik aurrera ez da kukurik entzuten.
|
|
|
Eguzkia irtetearekin batera abesten zuen. Marti zozoak umeak garaitikoek baino arinago
|
egiten
ei ditu.
|
|
|
Bertan batzen ei ziren sorginak ere. Lehengo erromeriak bidegurutzeetan
|
egiten
ei ziren beti eta hemen ere domeketan erromeria egoten zen antzina, baina debekatu egin zuten. Lekuko baten aitari gonbitea egin ei zioten Txiboko Landara joateko.
|
|
|
Lehengo erromeriak bidegurutzeetan egiten ei ziren beti eta hemen ere domeketan erromeria egoten zen antzina, baina debekatu egin zuten. Lekuko baten aitari gonbitea
|
egin
ei zioten Txiboko Landara joateko. Baina bertan traizioren bat jazo zen, lekukoak ez daki esaten zer pasatu zen, baina argi dio traizioren bat pasatu zela han.
|
|
|
Artzaina ez ei da parranda zalea. Baina behin irtenez gero, parranda luzeak
|
egiten
ei ditu.
|
|
|
Lekukoen gomutan agertzen dira oraindino ere inusturiek etxeetan eta etxe inguruetan egindako kalteak. Lehengo beheko suko laratzak, burdinazkoa zenez, erakarri
|
egiten
ei zuen inusturia. Goieta auzoko etxe batean tximiniatik sartu eta, txahal bat hil eta txerri erdia erre egin ei zuen.
|
|
|
Lehengo beheko suko laratzak, burdinazkoa zenez, erakarri egiten ei zuen inusturia. Goieta auzoko etxe batean tximiniatik sartu eta, txahal bat hil eta txerri erdia erre
|
egin
ei zuen.
|
|
|
Bedeinkatutako kandela piztu ostean otoitz egiten zuten etxekoek. Justuriaren babeserako Santa Barbarari eta trumoi amarra
|
egiten
ei zuen Santa Kurtzeri errezatzen zieten. Lekuko batek baino gehiagok adierazi digun moduan, otoitzak eragina izan dezan Santa Barbaraz ez da trumoia denean bakarrik gogoratu behar.
|
|
|
Eta horietariko asko egoteak ezbehar handiak ekarri ditu abereetan. Iturburu, errekatxo eta sitzuskiak dauden lekuetan egiten dira zulook, eta abereak ura edatera hurreratzen zirenean, leizeetara jausi eta askotan tragatu
|
egiten
ei ziren.
|
|
|
Bigarren hori estutxoagoa zen, berriemaileen esanetan. Billelabasoetarako galtzada, esaterako, 1950 urte inguruan
|
egin
ei zuten; eta geroago bihurtu zen kamino, galipotaz bete zutenean. Egungo kamino nagusiko beste adarrak Urondora doana, esaterako beluagokoak dira.
|
|
|
Arrosario ostean herriko etxe aurrean egiten zen Jatabeko dantzaldia edo jolasa. Kaminoan egiten zuten dantzaldia askotan, eta edadeko jatabearren esanetan, antzinako dantzaldi eta erromeriak bidegurutzeetan
|
egiten
ei ziren.
|
|
|
Etxeak egiteko materialei dagokienez, Jatatik ekarritako harriekin
|
egiten
ei ziren etxeak antzina. Landu bakoak erabiltzen zituzten hormak eraikitzeko, eta harlanduak ateburu, bentana marko eta horma ertzetan.
|
|
|
Bigarrena, aipatzen gabiltzan izakiei zehazki zegokiena. Libre egoten zirenean handiak eta indartsuak
|
egiten
ei ziren. Azkenik, San Juan ermita altxatzeko egunez egindako beharrak bedeinkatzen hasi ziren.
|
|
|
Agian horregatik pentsatzen da zubien azpian bizi direla. Argi handi batekin agertzen ziren, jendea itsutu egiten zuten eta ihes
|
egiten
ei zuten gero. Jendeak buelta ematen zuen argiak itsututakoan eta orduan galtzen ziren.
|
|
|
Iretargia da, horien ustez, jendeari norabidea galdu arazten diona. Iretargiak burua galdu arazi
|
egiten
ei du. Iretargin kanbiora zeozek on ber dau.
|
|
|
Gloriako meza amaitu ostean kanpai jotze itzela
|
egiten
ei zen, Kristo berpiztu zela ospatzeko.
|
|
|
Errogatiben kasuan, garrantzia berezia zeukan Marurizarraren ondoko mugarri handiak, eliza eta ortusantuaren bidean zegoenak. Lekukoen esanetan, Marurizarreko gurutzedun harri handiari bueltak emanda, zortzigarren egunerako edo
|
egiten
ei zuen euria. Harriari bueltak ematen zizkiotela esaterakoan, prozesioko ibilbidearen ardatza zela esaten dute lekukoek, harriari berari bueltak ematen zizkiotela baino.
|
|
|
Goldatzeko lur mota gogorra ei da siku dagoenean. Eskua sartzeko besteko arrakalak
|
egiten
ei dira, eta sats asko egin behar zaio, uzta ona emateko. Baina ondo areatuz gero, hobeto gordetzen ei du ura sikateetan.
|
|
|
Ahuntza daukate zuhaitzen areriorik handienetakotzat: ahuntzak zuhaitzari haginka eginez gero, ihartu
|
egiten
ei da.
|
|
|
Auzokoak eta senideak etorri ohi ziren hildakoaren etxera gaubela egitera. Txandak
|
egiten
ei zituzten, batzuk hamabiak arte geratzen ziren, beste batzuk ordu biak arte..., eta horretara hildakoaren inguruan beti egoten zen norbait. Arrosarioa errezatzeko ardura hartzen zuen batek, edadeko andreren batek gehienetan, eta garaitikoek erantzun egiten zuten.
|
|
|
Baina antxina antxina ez ei zan holan izaten. Abereak be alkarren artean berba, gizonari jagokozan beste gauza asko be
|
egiten
ei eben. Kontxo orduko abereak!
|
|
|
Atso barregarria izan behar eban, inor izatekotan, aititari entzun neutsanez. Hamaika barre
|
egin
ei eban berak Nikolasaren lepotik! Urteetan hirurogei eta hamarretik gora eukiko ebazan, ardura barik; itxuraz behintzat gehiago be emoten eban eta.
|
|
2011
|
|
|
Lekukoen eretxian, auzo dotorea izan da Axpe, kapitaien eta jauntxuen etxeak egon dira bertan, harrizko etxeak. Lekuko askoren esanetan, afrikarren esklabu tratuan
|
egin
ei eben diru asko Axpeko hainbat aberatsek. Santa Mariako eleizeaz ganera, Kurtzio ermitea be han dago.
|
|
|
Egun euritsuetan arlo txarra izaten zan hori, lehenagoko estratzak zirala eta. Behin, gotzaina Busturira etortea suertau zan baten, ume bardingo batek eskatu ei eutsan Altamirako ermitea parrokia bihurtu egiala, eta gotzainak aintzat hartu eskari hori eta halantxe
|
egin
ei zan.
|
|
|
Kobeari berari be bai baten batek. Axpeko koba honek Angiz baserri ondoan dagoan beste koba bategaz bat
|
egiten
ei dau, lekukoen esanean, ze koba horretara galtzua bota ezkero, Axpeko kobatik urteten ei eban eta.
|
|
|
Datu historikoek dinoskuenetik6, antxina monastegi izan ziran bai Madariaga torrea eta bai Etxebarriatze etxea be; bertan bizi diranen ustez, torre moztua izan leiteke etxe hori. Madariagan bizi izandakoek dinoenez, bigarren pisuan ei egoan bizilekua, eta horrek guztiz deseroso
|
egiten
ei ebazan hornikuntza beharrak. Aparteko nortasuna eransten deutso jauregi horri ondoan daukan erlojuak.
|
|
|
Apraiz zalako hori Mexikora joan ei zan, eta han diamanteminak euki zituala esaten dabe. Dirua
|
egin
ei eban, baina beharginak kontra jarri ei jakozan eta alde egin behar izan ei eban, eta atzera Busturira etorri zan.
|
|
|
Esaten danez, gizon bat iretargi beteko gau baten joan ei zan ota bila basora, sardea hartuta, eta horretan ziharduala lainoa sartu eta iretargia estaldu. Orduan gizonorrek
|
egin
ei eban: Hori iretargi barrabasori dxuen de!, eta horixe esateagaitik etorri ei jakon zigor hori gizon hari.
|
|
|
Laminak Osinbal tzagagoikoa edo Trastonera joaten ziran jateko eske. Eta ahora eroateko zeozer emon ezik, hasarratu be
|
egiten
ei ziran laminok. Inguruan dagoan Apraiz edo Aprexetako mutila Osinbaltzagakoen laguna ei zan.
|
|
|
Talde horrek, ikusiko dogunez, ardura zuzena euki eban gerraosteko mendeku eta heriotzetan. Ordukoen esanean, monarkizaleek euren batzarrak Axpeko konpiteridxa esaten jakon etxean
|
egiten
ei ebezan.
|
|
|
Baina egiari zor jakonez, esan behar da, beste hainbat andrak, edadekoak gehienak, etxean geratzea erabagi ebela, ondasunei ardurea hartzeko eta joan ziranak atzera etozenerako, bueltea errazteko asmoz. Andra gazteei ez eutsien geratzen itxi, entzutea zanez, marokoarrak eta italiarrak
|
egiten
ei ebezan lapurreta eta bortxaketen bildurrez.
|
|
|
Neskato gazteek eta umeek galarazota eukien italiarren kanpamentu ingurura hurreratzea. Baina halanda be joan
|
egiten
ei ziran. Jatekoa eskas eukan jente harentzat barritasuna ziran espagetidxek eta haxe jaten emoten eutsien.
|
|
|
Beste baten, marokoar batek bakarrik bizi zan andra baten etxeko atea behera bota ei eban barrura sartzeko. Andraorrek auzokoarenera iges
|
egin
ei eban eta ez ei zan ezer txarrik jazo. Marokoarrak etxe inguruan ebilzanean, umeek zelatari beharra egiten eben.
|
|
|
Eta hara batzen ziran alboerri eta auzo guztietako gazteak. Erromeriaren hasieran neskatoek neskatoakaz eta mutilek mutilakaz
|
egiten
ei eben dantza. Gerotxoago, mutilek neskatoei dantzea eskatzen eutseen.
|
|
|
Gerra sasoian etxeetatik ostutako jaunartzerako erropen kasuak be batu doguz. Mutilak fraka laburtxuek eta mariñeru jantzitte eta neskatilak larrosa kolorez
|
egiten
ei eben jaunartzea batzuetan, baina gehienetan zuririk eta koroatxua buruan dabela. Batzuek eta besteek errosarioa eta liburutxua eroaten eben eskuetan.
|