|
2002
|
|
|
Irratigintza komertzialaren ordezkari nagusia Gasteizko Aurrezki Kutxaren Gasteiz Irratia/ Radio Vitoria izenekoa zen, eta hori ere sare publikoan sartu zen, 1982an Eusko Jaurlaritzak erosi zuenean. Beraz,
|
beste
euskal herrialdeetan baino leku gehiago zegoen libre dialean emisora bat sartu ahal izateko, eta, beraz, horretan saiatu ziren estatuko enpresak zein bertako tokiko iniziatibak.
|
|
2004
|
|
|
Hola Euskal Herria egundik definitzen dugula esatean erantsi litzateke zazpi probintziak ez direla betidanikoak, mugak aldakorrak izan dituztela historian zehar, eta posible zela beste muga batzuk izatea egun. Halaber argitu behar da zazpi probintzia horiek ez dutela bloke konpaktu bat osatzen baizik beren arteko harremanak aldakorrak eta asimetrikoak izan direla. Adibidez, Arabak, Bizkaiak eta Gipuzkoak beren azken mendeotako ibilbide historikoan
|
beste
euskal herrialdeekin baino lotura juridiko politiko handiagoa izan dute, eta antzekoa gertatzen da Lapurdia Nafarroa Behere eta Zuberoaren artean, Nafarroa Garaia bakanago ageri delarik. Dena den kontuz ibili behar da zazpi probintzien inguruko bloke zurrun irudia saihestu guran ez igarotzeko. Baskongada/ Nafarroa/ Iparralde?
|
|
2007
|
|
|
Bistan da. Unitate administratibo horietan Nafarroa Aragoiko eta Gaztelako probintzia batzuekin batera dagoelako (edo unibertsitate barrutiaren kasuan, oso berriki arte) eta ez, sortu nahi den elizbarrutiarekin bezala,
|
beste
euskal herrialdeekin. Beste zantzu bat nire hipotesia sostengatzeko euskararekiko jarrera da.
|
|
|
Nafarroan dema etengabea da, hori badakigu: egungo estatusa eta ordenamendu juridiko politikoaren aldekoen parean, euskal/ eusko fakzioa, edo tribua,
|
beste
euskal herrialdekoen kide, nazio izan nahi lukeena. Norgehiagoka hori dugu hemengo gertakarien motor eta gidari:
|
|
2008
|
|
|
Bere estatutuetan esaten zenez Euskal Akademiak «Euskera ta euskal elertiaren ezaguntzarako irakasguak zabalduko ditu»(= «Fundará Cátedras de Lengua y Literatura Vasca»368). Eta hola, Bizkaikoei ez ezik,
|
beste
euskal herrialdeetan sortutakoei ere laguntza eman zien. Gernikako 1922ko kongresua ere, zeinekin Azkuek osoki egin zuen bat, eskari horien alde agertu zen.
|
|
2012
|
|
|
Euskal herrialdeetan indarrean zeuden konstituzio foralen bilakaera ere abiatu zen. Nafarroak erresumaren konstituzioa zuen eta
|
beste
Euskal herrialdeetan, foru araudien bidez, Gaztela eta Espainietako erresumaren baitan, nortasun juridiko eta politiko berezia irabazi zuten. Horregatik, xix. mendean, euskal agintari eta zuzenbide adituen artean gorputz edo konstituzio juridiko eta politikoa osatzen zutela uste zuten.
|
|
|
Autonomia aldarrikapena euskal herrialdeen egoera politiko administratibotik abiatuz zehaztu behar zela. Hiru herrialdeetako Ahaldun probintzialek proiektua zehazteko asmoz batzarra uztailaren 16an Iruñean egitea pentsatuta zuten.134 Baina Nafarroako Aldundi probintzialak azkenean
|
beste
euskal herrialdeetako ordezkariekin bat egin ez zuenez, batzar nagusia Gasteizen antolatu zen.
|
|
|
Eta handik gutxira, 1917ko apirilean ospatutako Aldundirako hauteskundeak irabazi ondoren, Bizkaiko Aldundian lehen aldiz, karlista katolikoen laguntzaz, gehiengoa lortu zuen. Indar horretan oinarrituz, Bizkaiko Aldundiak, autogobernu politikoa berriz eskuratzeko,
|
beste
euskal herrialdeekin batera politika komuna bultzatu zuen. Baina oraingoan ahalegin berezia egiteko egitasmoa zegoen.
|
|
|
Bizkaiko foru sistema konstituzio politiko egituratutzat definitu zuen.
|
Beste
euskal herrialdeetako ordezkarien diskurtsoaren ildoa erakutsi zuen. Bizkaiko legedia apartekoa izan zenez gero, etorkizunean ere berezia izatea bidezkoa iruditzen zitzaion eta beraz argi eta garbi baieztatzen zuen Espainiako gobernu orokorretik at zegoela Bizkaia eta horrela jarraitu behar zuela.
|
|
|
|
Beste
euskal herrialdeetako ordezkariak, aldiz, oinarri politikoan eta printzipio foralen defentsatik abiatu ziren. Legitimitate juridiko eta politikoa, legedi berezia eta foruen bidezko eskubideen gozamenean zetzan lortu beharreko helburua.
|
|
2022
|
|
|
Eta zertarako borroka hori, bada?
|
Beste
euskal herrialdetako euskaldun guztientzat arauzko direnak guretzat ere erregela izan zitezen, besterik ez. Ezen, ikastoletan, gau eskoletan, he dabideetan, itzulpengintzan edo plazaratu beharreko edozein idazlanetan jarduten dugun Zuberoako euskaldun alfabetizatuentzat zinez mingarria zen ikustea Euskaltzaindiak zubererarekiko eta, batez ere Zuberoako herrien idazke raren kontuarekiko zeraman jokabidea.
|