|
2017
|
|
|
2015ean argitaratu zen Munduko Nazioen Elkarteko txostenaren arabera, 541 substantzia psikoaktibo
|
berri
daude salgai 95 lurraldetan banaturik 2009 urtetik (1). Substantzia berrien zenbatekoaren hazkuntza handituz doa abiadura bizian (1 irudia).
|
|
|
Substantzia berrien zenbatekoaren hazkuntza handituz doa abiadura bizian (1 irudia). 2015 urtean zehar 98 substantzia
|
berri
jarri ziren merkatuan Europar Batasuneko droga menpekotasunen behatokiren (EMCCDA) arabera (2).? –
|
|
|
Estatu Batuak eta Europar Batasuneko hainbat estatu, behinik behin. Espainia, 2012 urtean hasi zen substantzia
|
berri
hauen jarraipena egiten. Kontsumoaren prebalentziari dagokionez, Droga eta Toxikomanien Jarraipenerako Espainiako Behatokiak (OEDT) 2015ean argitaratu zuen EDADES 2013 estatistiken txostenean kontuan hartuak izan ziren substantzia psikoaktibo berriak (3).
|
|
|
Azterlan honen arabera, espainiarren artean substantzia horien kontsumoa esperimentala da eta gizonezkoen artean erabiliagoak izaten dira. Bestalde, Energy Controlerakundeak egindako kaleko detekzio lanetan 290 lagin aztertu zituzten Espainiako Estatuan zehar 2015 urtean eta horien artean 81 substantzia psikoaktibo
|
berri
ezberdin detektatu zituzten. 2014 urtean, berriz, 240 laginetan 55 substantzia ezberdin detektatu zituzten (4).
|
|
|
Euskal Autonomia Erkidegoan kalamuak, kokainak eta anfetaminek jarraitzen dute izaten droga ilegal kontsumituenak. Hala ere, ez ditugu ezagutzen azken urteetako kontsumo tasak ez substantzia berriek izan duten agerpena, ez baita txosten
|
berririk
argitaratu 2012tik hona. Daukagun informazioa poliziak harrapatutako substantzien ingurukoa da.
|
|
|
Daukagun informazioa poliziak harrapatutako substantzien ingurukoa da. Horien arabera, Gobernuaren Osasun Saileko Euskadiko laborategietan 34 substantzia psikoaktibo
|
berri
aztertu ziren 2016 urtean, eta horietariko 6 lehenengo aldiz deskribatu ziren Espainiako Estatuan: 2CB fly, 3,4 CTMP, BB, BK 2CB, MDAI eta NM 2AI. Detektatutako substantzia berrien zenbatekoa nabarmen igo da 2015 urtetik, non 3 substantzia berri besterik ez ziren detektatu.
|
|
|
Horien arabera, Gobernuaren Osasun Saileko Euskadiko laborategietan 34 substantzia psikoaktibo berri aztertu ziren 2016 urtean, eta horietariko 6 lehenengo aldiz deskribatu ziren Espainiako Estatuan: 2CB fly, 3,4 CTMP, BB, BK 2CB, MDAI eta NM 2AI. Detektatutako substantzia berrien zenbatekoa nabarmen igo da 2015 urtetik, non 3 substantzia
|
berri
besterik ez ziren detektatu. Arrisku murrizketen aldeko Ai Laket erakundeak, berriz, 5 substantzia psikoaktibo berri detektatu zituen 2014 urtean, kaleetan egiten dituzten azterketetan (5).
|
|
|
2CB fly, 3,4 CTMP, BB, BK 2CB, MDAI eta NM 2AI. Detektatutako substantzia berrien zenbatekoa nabarmen igo da 2015 urtetik, non 3 substantzia berri besterik ez ziren detektatu. Arrisku murrizketen aldeko Ai Laket erakundeak, berriz, 5 substantzia psikoaktibo
|
berri
detektatu zituen 2014 urtean, kaleetan egiten dituzten azterketetan (5).
|
|
|
Erakunde horren funtzioa substantzia psikoaktibo berriak detektatu eta haien inguruko informazio fidagarria banatzea litzake. Haren arabera, 2013 urtean 18 substantzia
|
berri
detektatu ziren, 2014an 17 eta 2015 urtean 35? –
|
|
|
Egun gure inguruan substantzia psikoaktibo berrien agerpena oso garrantzitsua ez bada ere, balizko arriskua oso handia da. Izan ere, substantzia
|
berri
gehienak ez daude legez kanpo. Ezezagunak diren heinean, legeak ezin ditu kanpoan utzi.
|
|
|
Aurretik aipatu bezala, egun merkatuan dauden substantzia psikoaktibo berriak ohiko drogen eraginak imitatzeko asmoz sortu ziren. Substantzia
|
berri
hauek sortzeko, jatorrizko substantziaren egitura kimikoan aldaketa txikiak eragiten zituzten, anfetamina berriekin adibidez. Horrela, legez kanpo ez dauden substantzia berriak sortu ziren.
|
|
|
Horrela, legez kanpo ez dauden substantzia berriak sortu ziren. Gainera, substantzia
|
berri
hauek eragin ezberdinak ere izan ditzakete; izan ere, kasu batzuetan potentzia handiagoa duten substantzia berriak lortu dira eta beste batzuetan eragin gehigarriak dauzkaten substantziak, anfetamina haluzinatzaileak adibidez. Izan ere, egitura kimikoan egindako aldaketak txikiak izan daitezkeen arren, eragin farmakologikoan aldaketa handia eragin dezakete..
|
|
|
Egundaino ezagunak diren drogak, heroina kasu, legez kanpo daude eta haien eraginak ezagunak dira. 2005 urtetik hona, ehunka droga
|
berri
jarri dira merkatuan eta gehienen egitura kimikoa ezaguna bada ere, kasu askotan hori da haiei buruz dugun informazio guztia. Droga horiek sintetizatzen dituzten laborategi klandestinoen helburua ohiko drogen eragina imitatzea da, baina eragin ezezaguneko substantziak ekoizten dituzte.
|
|
|
Hala ere, eragin eta toxikologia ezezaguneko substantziak izanik, substantzia horietariko gehienen salmenta ez dago legez kanpo, ezta kontrolpean ere. Egun bizi dugun iraultza teknologikoak, Internet dela medio, substantzia
|
berri
horien merkaturatzea errazten du gainera.
|
|
|
2013an, 10 autonomia erkidegok 120 listeriosi kasu
|
berriri buruzko
datuak eskaini zituzten. Euskal Autonomia Erkidegoa (EAE) da, ordea, kasuen gorakada esanguratsua atzeman duen bakarra.
|
|
|
Badakigu pankreatitis akutu baten garapena baldintzatzen duten bi faktore nagusiak organo gutxiegitasunaren garapena eta pankrearen nekrosiaren infekzioa direla (33, 34). Horretan oinarriturik, bi sailkapen
|
berri
garatu dira azken urteotan, ezberdintasun txiki batzuk dituztenak elkarren artean: Atlantako Sailkapen Berrikusia, eta Determinanteetan Oinarrituriko Sailkapena (35, 36).
|
|
|
organo gutxiegitasun mantendua duten pazienteak, baina nekrosi infektaturik garatzen ez dutenak batetik; eta organo gutxiegitasun mantendurik ez dutenak, baina nekrosiaren infekzioa garatzen dutenak bestetik. Hori dela eta, sailkapen sistema
|
berri
bat proposatu dugu, eta ikuskizun dago nola garatuko den (37).
|
|
|
– Pankreatitisa behazuneko kalkuluek eragindakoa denean, pazienteari kolezistektomia bat egin zaio, behin hantura pasa eta gero, pankreatitisaren agerraldi
|
berririk
gerta ez dadin (28).
|
|
|
burualdeko traumatismoak, NSZko infekzioak, entzefalopatia hipoxiko iskemikoa, jaiotzean pisu baxua, erditze goiztiarrak, zilbor hestearen prolapsoa, preeklampsia, haurdunaldian zeharreko gernubideetako infekzioak, alkohol kontsumoa, amaren estresa, baldintza sozioekonomikoak, etab. (1). Ikerketa
|
berri
baten arabera, herentziaz gain, ingurumeneko beste kutsatzaile batzuek eragina eduki lezakete; garrantzitsuena eta ikertuena nikotina izango litzateke (3).
|
|
2018
|
|
|
Hortaz, biomarkatzaile periferikoak, kasu honetan, TNF?, CRP edo IL bezalako zitokina proinflamatorioak, depresioaren tratamendua pertsonalizatzeko baliagarriak izan daitezke, betiere hantura ageri duten pazienteetan. Horren harira, beharrezkoa da depresioaren definizio
|
berri
bat egitea, non profil sintomatikoak eta neurobiologia hobeto erlazionatuko liratekeen. Izan ere, estrategia terapeutiko ezberdinak beharrezkoak izan daitezke sintoma depresiboak eragiten dituzten mekanismo fisiopatologikoen arabera.
|
|
|
Bestalde, funtzio immunearen eta neuralaren arteko erlazioaren inguruan azken urteetan egin diren aurkikuntzek depresioaren etiopatogenia ikasteko bide
|
berri
bat zabaldu dute, neuroinflamazioaren teoria planteatzearekin batera (8). Hipotesi horrek gaitzaren ikuspegi sistemikoago bat lantzen du, baina garunean gertatzen diren eta depresioa garatzeko beharrezkoak izango liratekeen mekanismo neuroimmuneei garrantzi nagusia emanez.
|
|
|
SUen garapenerako oztopoei aurre egiteko, eta gaixotasun arraro bat pairatzen duten pazienteek kalitate bereko tratamendua jasotzeko duten eskubidean oinarrituz, 2000 urtean EBk araudi
|
berria
ezarri zuen (Zk 141/ 2000 (EK) araudia) (3).
|
|
|
2002 urtean, aldiz, 5.747 istripu gertatu ziren Gipuzkoako errepideetan, 65 hildakorekin; aldiz, 2016 urtean 3.529 istripu izan ziren, eta 14 hildako bakarrik (7). Bestetik, milurteko
|
berriaren
hasieran gaixo traumatiko larrien% 70 inguru trafiko istripuen ondoriozkoak izaten ziren eta, gaur egun,% 50ean kokatzen da haien kopurua(% 40 artean finkatu da portzentaje hori azken bosturtekoan). Horrez gain, gaixo hauen hilkortasuna Jatorrizko artikuluak nabarmenki jaistea lortu dugu azken urteotan, milurtekoa hasi aurretik, traumatismo larrien ondorioz ospitalean hiltzen zirenen% 60 gainditzen baitzuten trafiko istripuek, eta gaur egun% 25era bakarrik ailegatzen dira.
|
|
|
Honako kasu hauetan egin da: bat bateko GIa agertzean (b.e. premiazkoa) eta sintoma neurologikoen agerpen
|
berriaren aurrean
.
|
|
2019
|
|
|
Baina osasungintzaren eguneroko praktikan sortzen den informazio gehiena testu edo irudi formatoan gordetzen da. Informazioa ez egituratua denean, erronka
|
berri
eta latzak sortzen dira.
|
|
|
1970 urtean New England Journal of medicine (NEJM) aldizkarian agertutako artikulu batean, 2000rako ordenagailuak bere kabuz diagnostikoak ezartzeko gai izango liratekeela baieztatzen zen, ordenagailua medikuaren adimenaren luzapena izango balitz bezala. Dena den, hamazazpi urte geroago, NEJMan argitaratutako beste artikulu
|
berri
batean egile berberek onartu behar izan zuten zaila izango litzatekeela iragarpen hori betetzea. 1990an, berriz, Miller ek eta Masarie k azaldu zuten aurreko planteamenduan oinarrizko arazo bat zegoela, dena zegoelako bideratuta. Delfosen Orakulo?
|
|
|
bezala erabiltzea medikuari laguntzeko; hots, Adimen Artifziala (AI, ingelesez) profesionalei oztopoak gainditzen laguntzeko tresna baliagarria izan zedila, medikua ordezkatu beharrean. Ikuspuntu
|
berri
horren arabera,, makina?, medikuaren ordezkoa izan beharrean, osasun taldeari pazientearen inguruko erabaki onenak hartzen laguntzen dion ezinbesteko baliabidea izan luke.
|
|
|
Erabakiak hartu: RWE prozesu osoa ulertu eta onartu ondoren lortutako ebidentzia
|
berri
hau beste ebidentzia iturriekin elkartu behar da. Klinikoek, pazienteek eta beste interes taldeek jakin behar dute erabakiak hartzeko RWEak izan duen rola.
|
|
|
antzeko bat lortzera, hau da, medikuak informazioa sartu eta ordenagailuak, magia antzekoa eginez, diagnostikoa eta pronostikoa asmatuko lituzkeela. Bi egile horiek, ordea, beste ikuspuntu
|
berri
bat proposatzen zuten: ordenagailuen sistemak, katalizatzaile?
|
|
|
Aipatu
|
berri
ditugun dimentsioak dira gehienbat kontuan hartu behar direnak, eraginkortasuna ikertzerako orduan. Plangintzari dagokionez ere badira aintzat hartu beharreko beste alderdi batzuk, batetik, baliabide gehiagorik gabe ere ekintzak hartzeko gaitasunak eta beharrak bultzatuta, eta bestetik, egin beharrekoak abian jartzeko behar den denboragatik.
|
|
|
3.5 Ezagutza
|
berria
praktika bihurtu
|
|
|
Patologia horien arriskuak aurreikusteko, diagnostiko goiztarreko probak egiteko gonbita egiten zaigu. Gainera, gaitz zaharrak edo berriak gaixotasun bihurtzen dira eta gaitz
|
berri
horientzat droga eta tratamendu berriak sortzen dira.
|
|
|
Osasun eredu
|
berri
bat zehaztu beharra dago, gaixoarekin hizketa gehiago egiteko eta informatzeko aukera ematen duena eta ziurgabetasuna eta arriskuak kudeatzen laguntzen duena, bai gaixotasunaren arriskuak berak, bai osasunaren esku hartzearenak. Elkarrekin, lankidetzan, jarrera paternalista batetik aldendu beharra dago, profesionalen eta pazienteen artean hartutako erabakien araberako eredura.
|
|
|
Geroz eta ikerketa gehiagok uzten du agerian partikula organiko kutsagarriek zein tabakoaren keak tiroidearen funtzioan eragiten dutela, dela jaioberrietan dela helduetan (2), (3), (4), (5). 2017an argitaratutako lan batean (6), hain justu, suspentsioan dauden 2,5 mikra baino gutxiagoko partikulen eta zilbor hesteko hormona tiroideoen arteko asozioazioa aztertu zuten; eta 2018an argitaratu
|
berri
den beste batean (7), berriz, bigarren hiruhilekoan PM2.5 en eraginpean egon ziren haurdunen eta haien jaioberrien T4 kontzentrazioen artean erlazio positiboa ikusi dute.? –
|
|
|
|
berri
bat gehituz (7). Horren adibide garbiak MEG3 (tumore supresorea) eta ANRIL (onkogenea) lncRNAk dira.
|
|
|
Dementzia gaixotasun aurrerakorra, kronikoa eta suntsitzailea da (9). Gaur egun 46,8 milioi pertsona inguru bizi dira dementziaren mende; eta urtero, mundu osoan zehar, 9,9 milioi kasu
|
berri
diagnostikatzen dira (10). Hori gutxi balitz, Nazioarteko Alzheimer Erakundeak, 20 urterik behin, zenbaki horien bikoizketa esponentziala iragarri du.
|
|
|
Terapia honen eragin positiboa haurrek eta nerabeek maiz izaten duten arreta defizitaren eta hiperaktibitatearen nahasmenduan frogatu da. Hainbat patologia psikiatrikotan eta erditu
|
berri
diren emakumeek pairatzen dituzten gogo aldarte aldaketetan ere frogatu da, erditu ondorengo depresio indizeen murrizketa adierazgarria izan delarik (33, 34, 35, 36).
|
|
|
Gasteiz hiriaren kasuan, adibidez, 2014 urtean ohiko ikastetxe batean hasi ziren Snoezelen gelak aurrenekoz erabiltzen. Bertako langileak, hortaz, aitzindari bilakatu ziren teknika
|
berri
honen ezarketan. Helburuak:
|
|
|
Hedabideetan atera
|
berri
den azkenengo kasua dugu Biarritzen zabalduko duten eguneko zentro berritzailea. Alzheimer gaitzaren lehenengo etapan diren pertsonei zuzendutakoa izan da, hain zuzen ere.
|
|
|
Minbizia eritasun talde bat da eta 200 gaixotasun baino gehiago barneratzen ditu, non gorputzeko zelula batzuen zatiketa kontrolik gabe geratzen den. Sortutako zelula
|
berri
horiek neoplasia edo tumore bat sortzen dute. Tumoreak onbera edo gaiztoak izan daitezke Onberak motelago hazten dira, eta ez dira inguruko ehunetara zabaltzen.
|
|
|
Aurten, Osagaizaldizkarian atal
|
berri
bat gehitu dugu,. Erreferentziak euskaraz idazteko irizpideak, deitutakoa.
|
|
|
Horren sintomak izaten dira min abdominala, goragalea, gorakoa edo betetasun sentsazioa. Iskemia horrek eragindako mina ez da aipatu
|
berri
dugun" jarduera fisikoarekin lotutako min abdominal iragankorra, bezalakoa.
|
|
|
Emakumezkoei eragiten dieten minbizien herena bularrekoa da, sexu honetan gehien diagnostikatzen den minbizi motaren postua hartuz. 2012 urtetik aurrera% 30 hazi da kasu berrien kopurua, eta 2018an Espainian 32.825 kasu
|
berri
erregistratu ziren (2). Osasun egoeran ez ezik, maila profesionalean, gorputz irudian eta harreman sozialetan eta familiartekoetan ere eragin handia du bularreko minbiziak (3).
|
|
|
Hori dela eta, Elkar Laguntza izeneko proiektua jarri dugu abian Onkologikoa Fundazioan. Bertan, minbizia diagnostikatu
|
berri
zaien pazienteei antzeko ezaugarriak dituen kide boluntario bat esleitzen zaie, minbizia gainditu zuena eta erabat osatuta dagoena, jarraipen hitzorduen bidez babes soziala eskaintzeko, harik eta diagnostikatu diren paziente berriek prozesu osoa amaitzen duten arte. Urteetako jarraipena eginda aztertu ahal izango dugu proiektu honek pazienteen osasun emaitzetan eta aldagai biologiko eta psikologikoetan onurarik dakarren, baita minbizia gainditu osteko bizi kalitatea hobetzen lagun dezakeen ere.?
|
|
|
Tuberkulosia mundu mailan heriotza gehien eragiten duten lehengo 10 zergatien artean kokatu zen 2017 urtean. Osasunaren Mundu Erakundearen (OMEren) arabera urte horretan 10 milioi kasu
|
berri
eta 1,6 milioi heriotza eragin zituen. Gaitz honek ez die berdin eragiten lurralde guztiei, ezta egoera sozioekonomiko desberdina duten pertsonei ere.
|
|
2020
|
|
|
Immunoterapia immunitate sistema indartu eta minbizi zelulei eraso egiten dien farmakoen erabilera da. Azken urteotan, estrategia
|
berria
sortu da, immunitate sistemaren aktibazioan zuzenean oinarritu baino gehiago, tumorearen aurrean immunitate erantzuna inhibitzen duten hartzaileak indargabetzen zentratzen dena. Tratamendu horietan erabilitako antigorputzak ez dira tumore zelulekin lotzen, linfozitoekin baizik, erantzuna aktibatzeko.
|
|
|
a) Internet ez erabiltzea (elkarrizketatuen% 37,5), eta b) Osasun Karpetara sartzeko pasahitzak ez izapidetzea (elkarrizketatuen% 41,7). Ikerketan parte hartu zuten pazienteen atxikidura ertaina, handia eta oso handia izan zen, eta denek erabili zuten komunikazio kanal
|
berria
kontsultak egiteko. Oro har, guztiak gustura agertu ziren jasotako zerbitzuarekin.
|
|
|
Azken urteetan, diana terapeutiko eta tratamendu bideratu
|
berrien
aurkikuntzari esker, minbiziari aurre egiteko estrategiak aldatzen ari dira. Minbiziaren Aurkako Aho bidezko Agenteek (MAAA) garrantzia irabazi dute agertoki berri honetan, pazienteen autonomiaren eta erosotasunaren mesedetan.
|
|
|
Azken urteetan, diana terapeutiko eta tratamendu bideratu berrien aurkikuntzari esker, minbiziari aurre egiteko estrategiak aldatzen ari dira. Minbiziaren Aurkako Aho bidezko Agenteek (MAAA) garrantzia irabazi dute agertoki
|
berri
honetan, pazienteen autonomiaren eta erosotasunaren mesedetan. Erronka berriak azaltzen dira ordea:
|
|
|
Osasun Karpetaren garapenarekin, IKTen integrazioaren aldeko apustu sendoa egin du Osakidetzak. Web aplikazio
|
berri
horrek historia mediko guztia pazienteen eskura jartzen du mugikorretik, tabletetik edo ordenagailutik kontsultatu ahal izateko. Honako aukerak eskaintzen ditu, besteak beste:
|
|
|
Osasun Karpetaren garapenak, beraz, ateak zabaldu ditu arreta zerbitzu berriak online eskaini ahal izateko. Baliabide
|
berri
horren abantailak abiarazteko, giltzurrun minbizi aurreratua duten pazienteekin hastea adostu da. Izan ere, paziente horiek hartzen dituzten MAAAek (sunitinib, pazopanib, axitinib, sorafenib, etab.) ondorio kaltegarrien profil bereizgarria dute.
|
|
|
Albo ondorioen eta elkarrekintzen inguruan farmazialariari online galdetzeko aukera erraztu zen, komunikabide telematiko
|
berri
bat ezarriz.
|
|
|
Komunikabide
|
berriaren
ezaugarriak honako hauek ziren: 1) edukia Osasun Karpetaren bitartez ikus zitekeen soilik, konfidentzialtasuna bermatuz; 2) pazienteak mail bat jasotzen zuen bere posta elektroniko pertsonalean, Osasun Karpetan farmazialariaren mezu bat jaso zuela ohartaraziz; 3) farmazialariaren erantzunak historia kliniko elektronikoan automatikoki erregistratzen ziren.
|
|
|
Neurtutako aldagaiei dagokienez, online gauzatutako FA eredu honen bideragarritasuna eta erabilgarritasuna aztertzeko, programarekiko pazienteek erakutsitako atxikidura maila, ezarritako komunikazio bide
|
berriaren
erabilpen tasa eta pazienteen asebetetze maila neurtu ziren:
|
|
|
Ezarritako komunikazio bide
|
berriaren
erabilpen tasa neurtzeko, pazienteek egindako kontsultak zenbatu eta gaiaren arabera honako multzo hauetan sailkatu ziren: elkarrekintzak, ondorio kaltegarrien maneiua, administrazio arazoak, kontraindikazioak, erabilera egokirako neurri bereziak eta beste batzuk.
|
|
|
Paziente guztiek erabili zuten ezarritako komunikazio bide
|
berria
kontsultak egiteko. Denera 11 kontsulta egin zituzten (ikusi 4 taula).
|
|
|
Osakidetzaren baliabide berriek eta, bereziki, Osasun Karpetaren garapenak sarearen bitartez zerbitzu eredu berriak eskaintzeko ateak zabaldu zituen. Erreminta
|
berri
horretaz baliatuz, online eskainitako FA zerbitzuak gauzatzea bideragarria eta erabilgarria izango zelakoan abiatu genuen ikerketa hau. Lortutako emaitzak ondorio sendoak atera ahal izateko urriegiak izan ziren arren, itxuraz gure hipotesia indartzen zuten.
|
|
|
Bideragarria zen, ikerketan parte hartu zuten paziente guztiek erantzun zituztelako ondorio kaltegarrien galdetegiak, eta gehiago edo gutxiago, denek erabili zutelako ezarritako komunikabide
|
berria
kontsultak egiteko. Haiek hautemandakoaren arabera, Osasun Karpeta baliabide aproposa zen konfidentziala eta segurua baitzen, eta erabiltzeko ez baitzen zaila.
|
|
|
Azken urteetan argitaratu diren entsegu klinikoek (PRAMI, CvLPRIT, DANAMI PRIMULTI, COMPAREACUTE) eta berezik argitaratu
|
berri
den COMPLETE ikerketak buxadura nabarmenak dituzten arteria ez errudunak irekitzea onuragarria izan daitekeela iradokitzen dute. Errebisio honen helburua, STIMIA eta HAG duten pazienteen maneiuaren inguruan dagoen ebidentzia zientifikoaren bilaketa egitea da, estrategia egokiena zein den argitu nahian.
|
|
|
Hala ere, azken urteetan argitaratu diren entsegu klinikoek (PRAMI, CvLPRIT, DANAMI PRIMULTI, COMPARE ACUTE) eta bereziki argitaratu
|
berri
den COMPLETE entsegu klinikoak birbaskularizazioa osatzea onuragarria eta segurua dela iradokitzen dute, pixkanaka giden gomendioak aldatuz eta gure praktika klinikoan eraginez.
|
|
|
0,20; p= 0,07) (25, 26). Ikerketa horren epe luzeagoko emaitzak argitaratu
|
berri
dira (27). Bertan, batez beste 5.6 urteko jarraipenaren ondoren GKKN gutxiago eman dira birbaskularizazio osoko taldean(% 24,0 vs% 37,7, HR:
|
|
|
Azkenik, 2019 urtearen amaieran COMPLETE entsegu klinikoa argitaratu
|
berri
da, egun argitaratuta dauden entsegu klinikoen artean potentzia estatistiko handiena duena. Entsegu kliniko horretan IRAPCI (n= 2025) eta S PCI (n= 2016) estrategiak alderatu dira.
|
|
|
Egungo 11 PG diagnostikoetatik, 8 2009 urtean diagnostikatuta zeuden jada. Beraz, 3 kasu
|
berri
aurkitu dira egungo ikerketan, hamar urteren ostean. (2 irudia).
|
|
|
Editoriala antolatzen, bere besoetako biltzarra izan zela jakiteko izenburua aipatzearekin nahikoa da" Osasungintza
|
berria
–Bere jardunetik ikasten duen osasun sistema".
|
|
|
Zerbitzu eskaintzaren dinamika
|
berri
honek, jakina, etengabeko jarraipena exijitzen du, gerta daitezkeen intzidentziak antzemateko eta konpontzeko, eta hedatzen jarraitzeko.
|
|
|
5 Aztertuko den medikamentu
|
berria
http://www.osakidetza.euskadi.eus/informazioa/ lehen mailako atentzioko medikamendu berrienebaluazioa/ r85 pkcevi02/ eu/
|
|
|
Lesinurad farmako hipourizemiatzaile
|
berri
bat da (azido urikoaren birxurgapenaren inhibitzaile selektiboa, URAT1 garraiatzailea blokeatzen duena) xantina oxidasaren inhibitzaile batekin batera finantzatua paziente helduetan hiperuzemia tratatzeko, sintoma afekzioa nabarmena denean eta alopurinol edo febuxostat onartutako dosi handienetan emanda hiperuzemia jaisterik lortu ez denean; febuxostatekin batera konbinatuta erabili ahal izatea m...
|
|
|
Gaur gaurkoz, next generation sequencing tekniken garapenak tarteko fenotipo horien detekzio arina eta erraza ahalbidetu du. Horrek gaixotasunaren genetikan sakontzeko aukera eman du eta diagnosi klinikoarekin batera HF kasu
|
berri
ugari agerian utzi ditu.
|
|
|
Gulloren sindromea edo pankreako hiperenzimemia onbera honako ezaugarri hauek dituen nahasmendu
|
berri
eta ezohikoa da: denboran zehar mantentzen den entzima pankreatikoen balioen igoera nabarmena, fluktuazio handia eta normalizazio iragankorra eta pankreako gaixotasunen inolako froga kliniko edo morfologiko eza.
|
|
|
Azkeneko entsegu klinikoek birbaskularizazioa osatzearen aldeko abantailak erakutsi dituzte, baina abantaila horiek, argitaratu
|
berri
den COMPLETE entsegu klinikoan salbu, birbaskularizazioa errepikatzearen beharra gutxitzeagatik gertatu dira, hilkortasuna edo MIA errepikaria bezalako aldagai gogorretan murrizketarik ikusi gabe. Hala ere, kontuan izan behar da entsegu kliniko hauek GKKN aldagai konposatuan desberdintasunak aurkitzeko diseinatu direla eta, beraz, hilkortasuna eta MIA errepikaria bezalako aldagaiak aztertzeko duten potentzia txikiegia dela.
|
|
|
Entsegu kliniko horretan birbaskularizazio beharra eta angina errefraktarioa gutxitzeaz gain, MIA errepikaria ere gutxitu da birbaskularizazio osoko taldean. PRAMI ikerketaz gain, argitaratu
|
berri
den COMPLETE entsegu klinikoak, hilkortasun kardiobaskularra eta MIA aldagai konposatuan birbaskularizazioa osatzearen aldeko datuak erakutsi ditu, bereziki MIA gutxitzearen bitartez. Hala, aurreko entsegu klinikoetan emaitza esanguratsuak ez lortzea potentzia estatistiko txikiegia izatearen ondorioa izan daiteke.
|
|
|
Politi entsegu klinikoan birbaskularizazioa errepikatzea behar izan duten pazienteen% 86k (6/ 7) programaturiko AKTParen aurretik behar izanak (56, 8±12, 9 egunera) eta CvLPRIT entsegu klinikoan ikusi den GKKN kurben banaketa goiztiarrak alta ondorengo etapakako birbaskularizazioa ospitale barnekoa bezain eraginkorra izango ez dela iradoki dezakete. 2019 urteko abenduan argitaratu
|
berri
den COMPLETE entsegu klinikoaren azpiikerketa batek, aldiz, ez du desberdintasunik aurkitu lehenengo 45 egunetan edo 45 egun igaro ondoren eginiko birbaskularizazio osoaren artean (35).
|
|
|
5 Aztertuko den medikamentu
|
berria
http://www.osakidetza.euskadi.eus/informazioa/ lehen mailako atentzioko medikamendu berrienebaluazioa/ r85 pkcevi02/ eu/
|
|
|
Lesinurad farmako hipourizemiatzaile
|
berri
bat da (azido urikoaren birxurgapenaren inhibitzaile selektiboa, URAT1 garraiatzailea blokeatzen duena) xantina oxidasaren inhibitzaile batekin batera finantzatua paziente helduetan hiperuzemia tratatzeko, sintoma afekzioa nabarmena denean eta alopurinol edo febuxostat onartutako dosi handienetan emanda hiperuzemia jaisterik lortu ez denean; febuxostatekin batera konbinatuta erabili ahal izatea m...
|
|
|
Gaur gaurkoz, next generation sequencing tekniken garapenak tarteko fenotipo horien detekzio arina eta erraza ahalbidetu du. Horrek gaixotasunaren genetikan sakontzeko aukera eman du eta diagnosi klinikoarekin batera HF kasu
|
berri
ugari agerian utzi ditu.
|
|
|
Zerbitzu eskaintzaren dinamika
|
berri
honek, jakina, etengabeko jarraipena exijitzen du, gerta daitezkeen intzidentziak antzemateko eta konpontzeko, eta hedatzen jarraitzeko.
|
|
|
Egungo 11 PG diagnostikoetatik, 8 2009 urtean diagnostikatuta zeuden jada. Beraz, 3 kasu
|
berri
aurkitu dira egungo ikerketan, hamar urteren ostean. (2 irudia).
|
|
|
GKKN (edozein arrazoiren ondoriozko hilkortasuna, ospitale barneko hilkortasuna, MIA errepikaria, SKAgatik ospitaleratzea birbaskularizazioa errepikatu beharra) STIMIA eta HAG Klinika ordu Bypass hodietan edo trataturiko segmentuetan lesioa Tronbolisi egin
|
berria
(aste) Lesio >1 tratatzeko asmoa Hodi kaltzifikatu edo bihurriak, alboko adarra
|
|
|
Immunoterapia immunitate sistema indartu eta minbizi zelulei eraso egiten dien farmakoen erabilera da. Azken urteotan, estrategia
|
berria
sortu da, immunitate sistemaren aktibazioan zuzenean oinarritu baino gehiago, tumorearen aurrean immunitate erantzuna inhibitzen duten hartzaileak indargabetzen zentratzen dena. Tratamendu horietan erabilitako antigorputzak ez dira tumore zelulekin lotzen, linfozitoekin baizik, erantzuna aktibatzeko.
|
|
|
terminologia espezializatua zehaztasunez beteta dago, eta zenbaitetan bi termino sinonimotzat har badaitezke ere, beste zenbaitetan ñabardurak egoten dira bien artean; ondorioz, itzulpenaren zehaztasuna (edota zuzentasuna) galdu egiten da. Ezin dugu ahaztu terminologia
|
berria
etengabean sortzen ari dela, bereziki arlo klinikoan, eta termino berri horiek izendatzeko pertsona egokienak adituak eurak direla. Adituak, itzulpenak egitearekin batera, euskaraz idazteko ohitura hartzen hasiko dira, eta horri lotutako zailtasun eta beharrei aurre egiteko aukera sortuko da.
|
|
|
terminologia espezializatua zehaztasunez beteta dago, eta zenbaitetan bi termino sinonimotzat har badaitezke ere, beste zenbaitetan ñabardurak egoten dira bien artean; ondorioz, itzulpenaren zehaztasuna (edota zuzentasuna) galdu egiten da. Ezin dugu ahaztu terminologia berria etengabean sortzen ari dela, bereziki arlo klinikoan, eta termino
|
berri
horiek izendatzeko pertsona egokienak adituak eurak direla. Adituak, itzulpenak egitearekin batera, euskaraz idazteko ohitura hartzen hasiko dira, eta horri lotutako zailtasun eta beharrei aurre egiteko aukera sortuko da.
|
|
|
Gulloren Sindromea pankreako hiperentzinemia onbera da, Lucio Gullo doktoreak deskribatutako entitate
|
berri
eta arraroa. Orain arte 150 kasu soilik argitaratu dira mundu mailan.
|
|
|
Dinamikan: astirik eza, eta metodologia
|
berriaren gaineko
formakuntza eta trebezia falta.
|
|
|
Ikastoletan, Lehen Hezkuntzan (LH) eta Derrigorrezko Bigarren Hezkuntzan (DBH) erabiltzen da. Bertako langile guztiek KIVa programaren
|
berri
dute, baita familiek ere. Jazarpenari aurre egitea denon ardura da; elkarlanean aritzea, beraz, ezinbestekoa.
|
|
|
Astean bi saio ematen ziren (150 min astean): 90 minutuko eskolaldia (eskolan egiten zen, eduki
|
berriak
ikasteko), eta 60 minutuko praktikaldia (eskolatik kanpo egiten zen, eskolaldiko edukiak birpasatzeko).
|
|
2021
|
|
|
Onkologia mailan egoera hau maiz gertatzen da. Modu honetan gaixoei sendagai
|
berri
hori lortzeko aukera aurreratzen zaie.
|
|
|
Duela gutxi, mota zelular horretako PACE4 eta PCSK9 konbertasen espresioaren aldaketa deskribatu da, koloneko tumore zelula metastasikoetatik eratorritako bitartekoekin kontaktuan jartzen denean. Behaketa horrek aukera ematen du konbertasek gibeleko prozesu metastasikoan duten inplikazioa aztertzeko eta proteina horiek diana terapeutiko
|
berri
bat izan daitezkeela pentsatzeko.
|
|
|
Hizkuntza ezagutza falta da osasun arretako mugarik garrantzitsuena osasun profesional eta iritsi
|
berri
diren horien arabera (3). Bertako osasun sistemaren irisgarritasuna eta unibertsalitatea zalantzan jar ditzake horrelako afera batek, non osasun arreta publikoaren estaldura falta egon daitekeen (4).
|
|
|
Beste era bateko liburu gomendagarri bati buruzko informazioa ere ekarri dugu Dosi txikitan atalera, hain zuzen, Jose Antonio Agote saria irabazi zuen Medikuaren oinarrizko gaitasun profesionalak izenburua daraman liburu argitaratu
|
berria
da.
|
|
|
5 Aztertuko den medikamentu
|
berria
http://www.osakidetza.euskadi.eus/informazioa/ lehen mailako atentzioko medikamendu berrienebaluazioa/ r85 pkcevi02/ eu/
|
|
|
" Aztertuko den medikamentu
|
berria
" izeneko fitxaren helburua merkaturatzen diren medikamentu berriei buruzko informazio objektiboa, ebaluatua, independentea eta zehatza eskaintzea da. i botika: Osasun Sailak eta Osakidetzak hiritarrei zuzenduta botikei buruzko informazio objektiboa, fidagarria, independentea eta konparatiboa ematen dute beren web orrialdean.
|
|
|
Kimioterapia zitotoxiko estandarrarekin konparatuz gero, terapia gidatuak toxikotasun profil jasangarriagoa du; ondorioz, dosiaren intentsitatea optimiza daiteke eta gaixoaren bizi kalitatea hobetu. Botika
|
berri
hauek nabarmen hobetzen dute gaixotasunaren progresiorik gabeko biziraupena minbizi mota desberdinetan, baina jatorri eta larritasun desberdinetako albo ondorioak ere eragiten dituzte (4).
|
|
|
Terapia molekular gidatua eta immunitatearen kontrol puntuen inhibitzaileak garatu dira eta terapia zitotoxiko estandarrarekin batera minbizi mota desberdinen ohiko tratamendu bihurtu dira. Terapia
|
berri
hauen toxikotasun profila terapia zitotoxikoarenaren aldean desberdina da. Terapia molekular gidatuak toxikotasun profil jasangarriagoa du, nahiz eta jatorri eta larritasun desberdineko alboondorioak eragin.
|
|
|
Tratamendu hauek zeluletako molekula zehatzekiko espezifikotasun handia erakusten dute, baita eraginkortasun handia ere. Hori dela eta, toxikotasunari dagokionez, antineoplasiko klasikoekin konparatuz gero, botika
|
berri
hauen segurtasun profila aldatu da. Hala ere, horrek ez du adierazi nahi ez dutela albo ondoriorik sortzen.
|
|
|
Sortzen dituzte eta gainera ugari. Botika hauek hartzen dituzten gaixoen jarraipen egoki bat egiteko beharrezkoa da segurtasun profil
|
berri
hauek ikastea eta beraien maneiuan trebatzea.
|
|
|
2019ko abenduan Wuhanen (Txinan) jatorri ezezaguneko arnas sindrome akutuko kasu larriak jakinarazi ziren, eta 2020ko urtarrilean haien eragilea arnas sindrome akutua eragiten duen koronabirus
|
berri
bat zela jakin zen. Hortaz, hasieran 2019 n CoV izena jaso zuen (newcoronavirusetik), baina otsailean SARS CoV izendatu zen, eta hori da gaur egun erabiltzen den izendapena.
|
|
|
Amaitzeko, ondoriozta daiteke RNAm an oinarritutako teknologia
|
berria
erabiltzeak ez duela arrisku handiagorik eragin, txerto klasikoekin alderatuta, ez segurtasunaren ikuspegitik, ezta eraginkortasunaren ikuspegitik ere. Hala ere, ondo egituratutako entsegu kliniko independente, kohorte eta kasu kontrol ikerketa gehiagoren beharra dago, txertoen eraginkortasuna eta segurtasuna bermatzeko, sortzen ari diren aldaera berrien kontra immunitatea sortzeko bereziki.
|
|
|
Aipatu bezala, erorketa
|
berri
baten esperientzia kausa ezaguna da erorikoen beldurra garatzeko. Hala ere, erorikoei beldurra izatea ohikoa da, baita erori ez diren pertsonen artean ere; izan ere, zahartzeprozesuarekin lotutako faktoreek, hala nola ahultasun fisikoak, erortzeko beldurra garatzea dakarte.
|
|
|
Emakumeen kontrazepzio metodoei dagokienez aurrerapauso handiak eman diren arren, gizonezkoen kasuan ez da ordezko
|
berririk
garatu orain dela 400 urte kondoien asmakuntza egin zenetik. Merkaturaturik dauden metodo bakarrak kondoia eta basektomia dira eta biek muga ugari dituzte (5,6).
|
|
|
Bigarren motakoak gehiago erabiltzen dira. Gainera, gero eta dosi baxuagoak eta eragin androgeniko txikiagoak aurkezten dituzten konposatu
|
berriak
agertzen doaz. Egun, lau belaunaldi deskribatzen dira AHenagerpen garaiaren arabera, azken belaunaldian drospirenona eta nomegestrolazetatoa aurkitzen direlarik.
|