|
2000
|
|
|
Norvegiak
|
bere
nazio askapena lortu zuen urtean (1905), atentatu famatu bategin zen Parisen. Loubet Presidentea eta Alfonso XIII.a, espainiar errege gaztea, zihoazen karrosa, erasoa izan zen; baina bi buruzagiak zaurigabe gertatu ziren.
|
|
|
Hots, 1905 urtean, Norvegiak
|
bere
nazio askatasuna lortu zuen garaian, OskarII.a izenekoa zen Suediako Errege, Bernadotte Mariskalaren biloba hain zuzen.
|
|
|
Diodan, beraz, bere hitzez, orain arte neurezari naizena: . Hizkuntza da herri baten sorkaririk funtsezkoena,
|
bere
nazio jakintzarenoiñarria. Hitz batez:
|
|
|
izenarekin ezagutzen den eskolak ikuspegi interesgarriaren aurrean jarriko gaitu. Eskola honetako ordezkaririk garrantzitsuena den Rokkan ek gure gaia Estatuen eraketa prozesuan ulertzeko bidea erraztuko digu, nahiz
|
berak
nazio kontzeptuari espazio txikia eskaini, eta nazionalismoaz ez gehiegi arduratu.
|
|
2002
|
|
|
Aralar, Batzarre, Zutik eta ABk osaturiko formazioa Patxi Zabaleta jaunak onartu duenez Batasunari botoak kentzeko eratu da, hori da bere sortzearen arrazoi bakarra. Oso jarrera eskasa da, Aralarren ideien aurkakoak gara erabat,
|
bere
nazio, herri eta ideien aurka gaude. Gure nazioak sei herrialde ditu, ezein herrialde ezin da bereizi naziotik.
|
|
|
Gauza
|
bera
nazioa lotua edukitzea. Lotua dagoen bitartean izango dira istiluak eta zalapartak.
|
|
2003
|
|
|
J.M. Barrill en iritzia jarraituz," gutxiengo linguistikoa" eta" hizkuntza gutxitua" desberdinduko dugu. Lehena, estatu baten barruan gutxiengoan dagoen hizkuntzari deritzo (adibidez, katalanera Espainian edo frantsesa Kanadan), eta bigarrena
|
bere
nazioan bertan gutxiengoan dagoen hizkuntzari deritzo (bretoiera, euskara edo galesa, adibidez).
|
|
|
Hego Ameriketan, adibidez, Bolivar, San Martin eta haien lagunek Espainiako inperioa puskatu zuten. Europan, berriz, Austriako, Turkiako, Errusiako inperioen aurka Italiak, Serbiak, Hungariak edo Poloniak aldarrikatu zuten lehenbizikotz Nazionalitateen Printzipio famatua; hots, Nazio bakoitzak bere estatu propioaren izaiteko duen eskubidea alde batetik, eta Estatu bakoitzak
|
bere
nazio bakarraren osatzeko duen eskubidea bestetik, bermatzen duen teoria. Eta geroztik, XVIII. mendeko Estatu Nazioaren filosofia garatzen zuen printzipio horrek bere bidea egin zuen Populuen udaberria ospatuz, XIX. mendearen erdialderaino bederen.
|
|
|
kurritzeko astia hartu nuen eta ohartu nintzen Vatikanoko Estatuaren zerbitzuko higatua zen gizon hark ez zuela sekula ahanzten nolakoak izan behar zuten estatuburuen arteko harremanek: jaun horiei behar zielarik oroitarazi, adibidez, zer ziren haien estatu handien eginbideak nazio xumeei buruz, Pio XII.a mintzo zitzaien den mendreneko minik egin gabe, orduan
|
berean
nazio xume batzuek ez balute bezala Hitler, Stalin, Mussolini, Franco eta beste tirano basa zenbaiten eskutik sekulako erasorik jasan.
|
|
|
XX. mendearen bigarren erdian Amerika konkistatu zuen, eta, orain, indartsu sartu da Europako merkatuan. Estatu Batuetako urteko produkzioa (38,7 milioi tona) berdintzen ez bada ere, Europako garai zaharreko soja ekoizpena %20 hazi da, Belgika du
|
bere
nazio enbaxadore nagusiagatik eta oztopo bakarrari egin behar dio aurre: erkidegoko araudia genetikoki eraldatutako produktuekiko.
|
|
|
Herri kultura, nazio kultura, atzerriko kultura... desberdinak dira, baina inoiz baino geureagoak dira. Izan ere, gaur egun, nor ez da herriko sentitzen eta era
|
berean
nazio baten partaide, eta nork ez du bere nazioa atzerri hurbil eta urruneko itsas korrontean nora ezean ikusten. Herri kulturak eraikuntza dira, kultura nazionalak eraikuntza dira, kultura atzerritarrak eraikuntza dira.
|
|
|
Herri kultura, nazio kultura, atzerriko kultura... desberdinak dira, baina inoiz baino geureagoak dira. Izan ere, gaur egun, nor ez da herriko sentitzen eta era berean nazio baten partaide, eta nork ez du
|
bere
nazioa atzerri hurbil eta urruneko itsas korrontean nora ezean ikusten. Herri kulturak eraikuntza dira, kultura nazionalak eraikuntza dira, kultura atzerritarrak eraikuntza dira.
|
|
2004
|
|
|
Jatorriz
|
bertako
nazio nortasuna guztiz desagertzeko arrisku bizian dagoela esan berri digu Iñaki Larrañagak aurreko zatian bi nazionalitate elkarrekin nahasiz bata bestearen mendeko bihurtzen denean. Bata bere eskuko, bestea bataren mirabe.
|
|
|
Besteak beste, hizkuntzaren ardatzean eraiki zuen nazionalismo totalitario horrek
|
bere
nazio identitatea. Orain, aldiz, hizkuntzaren ardatz izaera hori galdu egin omen da Joseba Arregik aditzera eman nahi digunez.
|
|
|
Estatu eredu horren espazioa eta historia bateratuak izan diren neurrian,
|
bere baitako
nazio bereizgarriak oro izaera nazional batera murriztu dituen heinean, genozidioaren eta etnozidioaren sorburu eta erantzule bakarra dela esan digu Poulantzasek. Naziotasun ororen monopolioa eskutik daukanaren eredu baita halakoa.
|
|
|
Ez al da bada ikaragarria, herri batek jasan duen etnozidioaren ondorengo statu quo a txintik atera gabe onartu eta horren aldeko diskurtsoa eta estrategia aldeztea? Edota, ez al da bada benetan gogorra, ukapenaren paradigma izan den gure herriak, azkenean, noizbait,
|
bere
nazio duintasunaren aldeko hizkuntzazko eta kulturazko berreskurapen apal honetan ere bere burua gutxietsi eta arbuiatu behar hori?
|
|
|
zergatik da, izan ere, esentzialismoa Nazio bakarreko Estatu baten Konstituzioan bertako identitate ezaugarriak babesteko eta garatzeko berariazko formulazioa finkaturik edukitzea? Ez ote dute bada eskubiderik munduko sei mila herri nortasunek beren Konstituzioan
|
bertako
nazio izaeraren zeinuak gordetzeko neurri juridikoak hartzeko. Bai, badakit, Urzainkiren buruan nazio anitzeko estatu eredua zegoela goian egin digun adierazpenean, baina, nolanahi ere, ez digu kalterik egingo gogoratu duguna gogoratzeak.
|
|
|
Nazio estatua
|
bere
nazio identitatearen sorkuntzarako eta ezarpenerako ezertaz baliatu baldin bada, ezer hori eskola izan da. Estatu aparaturik eraginkorrenetakoa izan da dudarik gabe eskolaren jarduna.
|
|
|
Arroztasun ideologikoari: alegia,
|
bere
nazio izaerari uko eginaz bere hizkuntzaren biziraupena arriskuan jartzen duen euskaldunari. Honelakoetan, euskal jendearen kontraizana erabatekoa baita:
|
|
|
Alegia, Euskal Unibertsitatearen eta Euskal Herriko Unibertsitatearen artean dagoen tartea. Izan ere,
|
bere
nazio nortasunaren hizkuntza eta kultura beste herri baten lurraldean ezarria duena jatorriz bertakoa bezain bertako sentitzen baita. Jatorrizko hizkuntza eta kulturaren herritarrak bezain hemengoak dira, orduan, barne kolonizazioaren bidetik bertaratuak izan direnak.
|
|
|
Eta aldakuntza hau, arrotz bihurtze hau, ez dala edozein aldetara gertatzen.
|
Bere
nazio hizkuntza trukatu berria duen herri arroztua, hizkuntza berri hori erantsi dion herriaren menpeko jartzen baita, hain zuzen, kulturaz eta politikaz; eta ez besterenik.
|
|
|
Matematikeraz jarraituz, bil ditzagun liferentzia xume horiek guziak, integra ditzagun diferentzial horiek giza-esperientzia guziko eremuan barrena, alkar ditzagun desberdintasun izpiak oro, eta nabarmen agertuko zaigu herri baten pleguaren berezitasuna, herri baten ezin azalduzko nortasuna pentsaeraren aldetik,
|
bere
nazio kulturaren giharra: Humboldt’ek" herri baten arima" hizkuntzak sortua.
|
|
|
Hizkuntza da herri baten sorkaririk funtsezkoena,
|
bere
nazio jakintzaren oiñarria. Hitz batez:
|
|
|
Ageri denez, beraz, eta hogeigarren mendeko Zientziak erakasten digunez, hotz hotzean esan diteke, eta esan egin behar da, euskera hilko balitz, Euskal Herriak bere izakera berezia, bere jitea, bere jatortasuna, bere nortasuna, bere euskaltasuna,
|
BERE
NAZIO ARIMA OSOA hitz batez, galduko lukeala.
|
|
2005
|
|
|
Beraz, esan nahi dudana, ez zait batere inporta berak esan dituen gauzak baizik gauza bat egin du: Euskal Herria zegoen zizko eta
|
berak
nazio kontzeptu bat sortu du eta nazio kontzeptu horren inguruan mugimendu bat sortu du, hori da. Bueno, baina klaro, Euskal Herrian, jende askok pentsamendu horren inguruan eta erreferentzia sistema horrekin gero Gerra Zibil bat egin du, eta galdu egin du.
|
|
|
1 Lehenengoan, nik espainiar eta frantziar Euskal Herrian egindako egonaldian zehar idatzitako oharrak eman nahi ditut ezagutzera eta, horien bitartez, herritxo honi eta bere biztanleei buruzko irudi argi bat eskaini nahi nioke irakurleari. Irudi edo kontzeptu hau, batetik, erabat beharrezkoa da hizkuntzaren baitan gauza asko zuzen ulertzeko,
|
bertan
nazioaren ohiturak eta herriaren kokagunea naturalki lotuta, elkarri lotuta, aurkitzen baititugu. Berau, bestetik, berez da ere interesgarria nazio saiatu, adoretsu eta azkar honen erdian sartzeko, alegia, hegoaldeko herri baten iparraldean eta kostaldeko mendietan bizi den —eta honengatik aldi berean mendi herri eta itsas herri den— nazio batean barneratzeko eta, gainera, bere karakterean bestela isolatuki aurkituko genituzkeen hainbat gauza batuta antzemateko.
|
|
2006
|
|
|
Aspaldi ikusi ez zuen ahaide urrutiko batek hala eskatu ziolako, horregatik nengoen ni Angeloren etxean; hori zen, behintzat, nik ezagutzen nuen azalpen bakarra, baina bat batean guztiz barregarria iritzi nion argibide horri. Bere senean dagoen inork ez du urlia ezezagun baten ardura hartzen, are gutxiago urlia hori judua bada, pasaporte faltsua badu,
|
bere
nazioko legeen ihes baldin badabil. Zergatik hartu ninduen Angelok etxean, zergatik zaindu ninduen gaixo nengoen bitartean, zergatik zegoen prest nire kargu egiteko, ez nekien.
|
|
|
Prozedurek bere horretan dituzten mugak kontuan hartuz, eta aipatu ditugun autoreon kritikei jarraituz,
|
bere baitan
nazio bat baino gehiago biltzen dituzten estatuek izaera multinazional hori onartu lukete, lehenik eta behin. Egokitzapen hori luzaroan dirauten gatazkak konpontzeko onuragarria litzateke.
|
|
2007
|
|
|
Aditu honek kontatzen duen abiapuntua prentsan herritarrok irakurri ditugun kroniketan ere aurkitu dugu sarritan: etengabe iragartzen da hondamendia ari dela gertatzen Darfurren eta aldi
|
berean
Nazio Batuen Erakundea eta Afrikar Batasuna ez doazela Khartumgo gobernuari zigor sinboliko txiki batzuk ezartzetik harago.
|
|
|
" Durante estos catorce meses, hemos hecho menos que el PP de Aznar". Alegia, eta euskarara itzulita" ez dugu urratsik bat ere egin Euskal Herriari
|
bere
nazio eskubideak aitor dakizkion". Zeren zerbitzutan hartu du Rodriguez Zapaterok jokabide hori?
|
|
|
8\. Irlandaren nazio askapena porrota izan da,
|
bere
nazio hizkuntza galdu baitu. Aldaketa demografiko larriak jasan ondoren, berriz, herri baltikoek borroka ausarta daramate aurrera beren naziotasuna berreskuratzeko.
|
|
|
Horregatik askatasun politiko ingelesak gehienbat pribilegioen forma du, tradizioena, eta ez gogoeta orokorretatik jalgiriko eskubideena. Ingelesa
|
bere
nazioaz harro dago; dena den, harrotasun horren oinarrian kontzientzia hauxe dago, bakoitzak bere berekitasuna osoki gorde eta heda dezakeela Ingalaterran. Zer horrek orokorrera joera izatea, baina orokorrarekiko harremanetan norbere berekitasunari eutsiz, hori da ingelesaren merkataritzarako zaletasunaren arrazoia548.
|
|
|
Ondorengo galderahonek tesi horren funtsa auzitan ezarri nahi luke: litekeena ote den alegia gizartebakar eta
|
berean
nazio identitateak zatikatzea eta, aldi berean, denen artekobatasuna partekatzea Suitzako eredua edo aplikatu ezean. Suitzakoan horrelakozerbait gertatzen da, baina han nazio politiko bakarrean nazio identitate kulturalaketa linguistikoak banaka daude eratuak, banaka eta zehatz mehatz mugarrituak.
|
|
|
Eta diskurtso eta praxi hori ez da behar hainbat ohartugertatzen ari zaionaz: hau da,
|
bere
nazio identitatearen etxea edo aterpeaezin duela eraiki erdara hizkuntza nagusitzat hartuta, lurralde alienatubatean jasotako etxea eraiki nahi ez badu behintzat. Irlandakoa gertatzeanahi ez badu behinik behin.
|
|
|
Arroztu egin gaituzte. Bi nazio identitateenaraberako egin gaituzte, nor
|
bere
nazio hizkuntza, nazio kultura eta lurraldeaoinarritzat hartuta. Garai bateko euskal identitate etnikoak gutxienez herri bakarbaten kide sentiarazten zuen alde bateko eta besteko euskaldun frantsestu edoespainoldu gabea, baina euskalduna bitasun linguistiko eta kulturalean murgilduahala, euskalduntasunaren errealitate soziolinguistikoa erauzi egin dute etaelkarrekiko haurridetasuna eta kidetasuna lurperatu.
|
|
|
Nor
|
bere
nazio identitatearen arabera bizitzea identitate horren sistema osatzenduten ezaugarri eta osagarriak sozializatuz bizitzea da. Identitatearen egiturakeduki dezakeen konplexutasunak ez du esandakoa funtsean deus aldatzen.
|
|
|
Nik jokabide horri, egia esan, ezin diot inondik ere erresistentziaren zentzurikidoro, ez baitu hain justu dagoeneko
|
bere
nazioaz jabetu den kultura nazionalespainolaren edo frantsesaren aurrean borroka dohainik erakutsi. Orain, kulturaidentitatearen aldetik ere espainoldu edo frantsestu gaituztenean, gu globalizazioaren aurkako bandera hartuta eta kalera bidean.
|
|
|
Eta Nazio Estatu hori totalitarioa dela: hots, berea ezden lurraldean
|
bere
nazio identitatea ezartzeko bere hizkuntza, kultura, historia, ideologia, morala eta era guztietako balioak inposatzen dizkigula une oro eta guneoro. Eta bere baso horretan gu ez garela ardi galdu batzuk baizik.
|
|
|
EtaEstatuko beste lurraldeei esaten diegu gure erabakitzeko eskubidea guk geuk mugatuegiten dugula, bizikidetasunerako esparru politikoa osatzeko Bizi dugun inguruabarraren arabera hausnartutako aukera bat da. Baina ezin gara, Ibarretxeren Plana hordagoelarik, aldi
|
berean
nazio estaturako autodeterminazioa eta subiranotasunaeskatzen ibili. Zenbat diskurtso jasan ditzake Ibarretxeren Planak aldi berean?.
|
|
|
Zenbait ikertzailek honako hau proposatu dute: jende askok identitatesoziala erabiltzen duela autoestimua handitzeko (ikus, adibidez, Tajfel eta Turner, 1986; Hogg eta Abrams, 1988) Hala, jendeak
|
bere
nazio taldearen ezaugarri positiboak azpimarratu, eta negatiboak baztertu edo ahaztu ohi ditu. Hala, azpimarratuegiten dira nazio harrotasuna eta antzeko emozio positiboak sorrarazten dituztengertakariak; nazio lotsa sorrarazten duten gertakariei, berriz, ez zaie erreparatzen.Pertsonak bere burua talde horretako kidetzat duenez, prozesu horri esker, pertsonak autoestimu handia lortzen du.
|
|
|
Ez da gure lana ximenkiago argitzea nazioaren kontzeptua Alemanian XVIII. eta XIX. mendeen arteko biragunean, ezta Humboldt-en
|
beraren
nazioaren kontzeptua berbaitan xehekiago ere (adiera etnografiko, linguistiko kultural, politikoan): ikus, horretarako, argitara berriak, Abellán, Menze, Zabaleta714 Humboldt-en nazioa eta hizkuntzaren filosofia, bere garaian Alemanian arruntena baino ez dela, utzi nahi genuen garbi, hasteko; eta nazioaren kontzeptua harengan beti hizkuntzagaz lotua ageri ohi dela, bide batez (ezagunki, autore aleman guztiok hizkuntza guztien eta txikienen beren ere alde alderditzen diren bitartean argi eta garbi. Prusiako Estatuan hizkuntza ez alemanen alde?, Frantzia jakobinoak arras politika kontrarioa abiatu du urte horietantxe hizkuntzen arloan, baina hori beste arazo bat da nazioaren kontzeptu alemanaren eta frantsesaren topikoaren aldean, ez bata eta ez bestea baitaukagu orain arakatzerik).
|
|
|
Hizkuntza da herri baten sorkaririk funtsezkoena,
|
bere
nazio jakintzaren oinarria. Hitz batez:
|
|
|
Ageri denez, beraz, eta hogeigarren mendeko zientziak erakasten digunez, hotzhotzean esan diteke, eta esan egin behar da, euskera hilko balitz, Euskal Herriak bere izakera berezia, bere jitea, bere jatortasuna, bere nortasuna, bere euskaltasuna,
|
BERE
NAZIO ARIMA OSOA hitz batez, galduko lukeela.
|
|
|
Hemen, ordea," euskal herria" eta" Euzkadi/ Zazpiak Bat" lasai asko nahasten ditugu. Hitzez hitzeko" euskal herria", Algortatik Eskiulara eta Urketatik Lizarraga Ergoienera alegia, ez da nazio bat, euskaldun batek ere ez baitu
|
bere
naziotzat hartzen. Zazpiak Bat, ordea, Samatzetik Kortesera eta Lanestosatik Barkoxera bitarteko eremua, nazio bat da, euskaldunen nazioa (edo nazioetariko bat), nahiz eta bertan euskara gutxiengo baten mintzaira izan.
|
|
|
Hizkuntza liskarra nazionalismoarekin batera piztu zen, gaztelania zenean Hego Euskal Herriko indar bizien hizkuntza eta ez prozesu luze horren hastapenetan. Hegelek esanen lukeen bezala, abertzaletasunarekin Euskal Herria"
|
bere baitako
nazioa" izatetik gelditu eta" berarendako nazioa" bihurtu zen. Abertzaletasuna gehienbat erdaldunen asmakizun bat izan zen, eta Euskal Herria erdalduntzearekin batera zabaldu ahal izan zen.
|
|
|
Hizkuntza liskarra nazionalismoarekin batera piztu zen, gaztelania zenean Hego Euskal Herriko indar bizien hizkuntza eta ez prozesu luze horren hastapenetan. Hegelek esanen lukeen bezala, abertzaletasunarekin Euskal Herria" bere baitako nazioa" izatetik gelditu eta"
|
berarendako
nazioa" bihurtu zen. Abertzaletasuna gehienbat erdaldunen asmakizun bat izan zen, eta Euskal Herria erdalduntzearekin batera zabaldu ahal izan zen.
|
|
|
Alferrik ibiliko da ‘patriota bai, nazionalista ez’ esamoldea defendatuz. Edozein nazionalistak erantzungo dio berak ere hiritar gisa nazio horretako gainontzeko hiritar guztiekin batera berdintasunean bizi nahi duela, eskubide eta betebehar berdinak izateko prest dagoela eta demokraziaren arauak indarrean jarri nahi dituela
|
bere
nazioan. Artetari atsegin zaion ‘zentzuzko aberri maitasun’ horixe dela bere jomuga.
|
|
|
" gure herriak ez dauka kondairarik, pobrea da, ez dauka pirata koskor bat... langile sufritu batzuk, muga zentzugabe asko...". Oso desberdina izan da, eta da, espainolek
|
bere
nazioari buruz duten pertzepzioa eta euskaldunok gure aberriari buruz daukaguna. Hastapeneko ezberdintasun horrek asko zailtzen du, ziur aski, barne gatazka politikoei soluzioa eskaintzeko Espainiaren aukera.
|
|
|
Bat gutxienez, gehiago ere badirelako. Esaterako, eta larriena,
|
bere
nazioa aurrera ateratzeko, nirea ukatzen saiatzea. Berak nazionalismo etnikoari egozten dion zapalkuntza defendatzen ari da Arteta, berori nazionalismo politikoen ezaugarria izan daitekeela agerian jarriz.
|
|
|
Arrazoi gutxi eman ditugula Artetak bere buruaz egiten duen deskribapena deskalifikatzeko. Azter ditzagun
|
beraz
nazioen ontologiari buruzko ondorengo esaldiak: nazioak agian existitzen dira, baina ezer zentzuzkorik ezin da esan haietaz... galdera horrek gainditu egiten nau... ez dakit nik horretaz... izatekotan ere menturazkoak dira...
|
|
|
Desberdintasun kulturalak adieraztea bera susmagarri egiten baitzaio. Ez dauka itxura akademiko handirik jarrera horiei ‘demokratiko’ deitura ematea eta estatu baten aurka
|
bere
nazioaren eskubideen alde dabilenari ‘terrorista’.
|
|
|
Espainia bat eta bakarra dela dioen jarrera, batetik, eta Espainia, Galizia, Katalunia eta Euskal Herria lau nazioen eskubideak aldarrikatzen dituena, bestetik, bi horien artean lehena ez da zilegi, nazionalismo ukatzailea delako, errealitatean aurkitzen den aniztasun nazionalaren aurkakoa dena.
|
Bere
nazioari dagokionez, Artetak ez dauka zalantzarik hura existitzen denik esateko eta modu sendoan definitutako espezie kultural politiko sozial bat dela ziurtatzeko. Guk ere horrekin ez dugu arazorik.
|
|
|
...nazioarteko araubidean eskaintzen duen babesa, oraindik ere, ez da oso argia; izan ere, eskubide horren elementuei buruzko interpretazio kontrajarriak daude —nork egikari dezakeen, zein baldintzatan, zein diren horren mugak, zein hori bermatzeko tresnak... — Interpretazio mugatuenak ukatu egiten die estatu nazionalen barruan dauden gutxietsitako gizatalde nazionalei eskubide horren bidez
|
bere
nazio eraikuntzari ekitea. Hala eta guztiz ere, nazioartean ere badira hainbat iritzi esanguratsu autodeterminazioaren eskubidea egikaritzearen inguruko interpretazio zabala defendatzen dutenak, eta ikuspegi demokratikoetatik abiatuta, kolonien askapen prozesutik harago, eskubide hori erabiltzeko bidea zabaltzen dutenak.
|
|
|
Hori dela eta, lan honetan gorago deskribatutako errealitatea aipatzeko gutxietsitako gizatalde nazionala erabiltzea pentsatu dut. Nazionala, gizatalde horiek
|
bere
nazio izaera8 aldarrikatzen dutelako, batetik; eta bestetik, gutxietsiak, egoera horretan egotea beren herritarren borondateari egotzi ezin zaizkion arrazoiek eragindakoa delako. Horrez gain, estatuaren baitan duten gutxietsitako egoera hori da, hain zuzen, zuzenbideari konpontzeko eskatzen diogun kontua.
|
|
|
Nik, besteak beste, honako hauek nabarmendu nahi nituzke: herri bakoitzak
|
bere
nazio eraikuntzari ekiteko eskubidearen aitorpena, herritarrek bere herriaren etorkizunaz erabakitzeko eskubidea eta norberaren herritartasunaren legezko aitorpena, herri hori estatua izan zein ez.
|
|
2008
|
|
|
Eta historiaz ari bagara, bi komunitateen arteko balantza mugimenduak idatzi ditu azken kapituluak. Behinola komunitate txiro eta marjinatua zen Flandes, eskualde aberatsena bilakatu da gaur, eta
|
bere
nazio eskubideak agenda eta helburu politiko propioen bidez aldarrikatzen ditu. Waloniak, aldiz, iraganeko botere eta oparotasun oro galdu du azken hamarkadetan.
|
|
|
baldin bada gogoeta gaia, estatus bertsuko nazioez mintzatu genuke, eta ez, demagun, alde batetik nazio beregainak eta bestetik autonomia estatusa besterik ez duten herriei buruz. Baldintza horietan dauden herri identitateak ez baitira kategoria
|
bereko
nazio estatusak.
|
|
|
Hori dio lehendabizikoak. Bigarrenaren ustez, berriz, bizitzeko modu egokien artean hautua egiteko ahalmena eta nork
|
bere
nazio kulturaz baliatzeko eskumena zuzen zuzen loturik daude. Antzeko iritzia dute orobat David Miller, Yael Tamir, Jeff Spinner eta beste batzuek ere:
|
|
|
Jaiotzen den lekura jaiotzean, besteak beste, hizkuntza eta kultura batera ere jaiotzen da. Nazioka egituraturik dagoen mundu honetara jaio da, eta,
|
bere
nazioa bi nazio estatutan zatikatua eta birrindua baldin badago, Irungo eta Hendaiako herritarrei gertatzen zaiena gertatuko zaio.
|
|
|
omen zaio abertzaletasunari: zirt edo zart, esan dezala behingoz zer arraio egin nahi duen
|
bere
nazio hizkuntza omen duenarekin. Aurrera ala atzera, baina garbi dezala auzia behin betiko:
|
|
|
Dudarik gabe, nik neuk noraezeko deritzot euskara idatziaren normalizazioari inolako euskal naziorik eraikiko badugu, baina ez deritzot aski nazio eraikuntzaren neurria euskararen corpus aferara mugatzeari. Beraz, ezbairik gabe,, bai euskal nazio kulturalari?, aldi
|
berean
nazio politikoaren oinarriak jartzeko balio baldin badu;, ez euskal nazio kulturalari, nazio politikoaren eraikuntza asmorik ez baldin badago tarteko.
|
|
|
Bada besterik ere Ibarretxe kritikatzeko jardunean: euskaldun (guztion) Lehendakari omen denak ez du gutxieneko gaitasun ideologikorik eta etikorik frogatu
|
bere
nazio hizkuntza modu duinean definitzeko. Jakina, nazio kultura alienatuaren beste alde bat besterik ez da, berez, kritika honen zioa.
|
|
|
Benetako nazioa esan dut, bai, eta jakinaren gainean esan dut: alegia,
|
bere
nazio ezaugarrien arabera bizi nahi duen nazioa nuelako buruan, bere nazio duintasunari eutsi nahi diona, ez oinarri oinarrizko identitate balioak, euskalduntasuna dela, nazio kultura euskalduna dela, lurraldea eta historia direla?, alde batera utzita arrazoi ekonomikoengatik bakarrik beste nazio baten altzoan asimilatua eta ezereztua izan nahi duen nazio bat.
|
|
|
Benetako nazioa esan dut, bai, eta jakinaren gainean esan dut: alegia, bere nazio ezaugarrien arabera bizi nahi duen nazioa nuelako buruan,
|
bere
nazio duintasunari eutsi nahi diona, ez oinarri oinarrizko identitate balioak, euskalduntasuna dela, nazio kultura euskalduna dela, lurraldea eta historia direla?, alde batera utzita arrazoi ekonomikoengatik bakarrik beste nazio baten altzoan asimilatua eta ezereztua izan nahi duen nazio bat.
|
|
|
Eta horrek esan nahi duena aski garbi dago gure ustez: hau da, kultura molde horren jabe ez den herrialdeak ez dauka ahalmenik
|
bere
nazio identitate propioaren arabera eratua izateko. Bazter batera zokoratutako kultura izango da, halabeharrez, kulturaren kategoria hori eskuratzen ez duen nazio egitasmoa.
|
|
|
Berez datozkit, isuri jasa etengabean, halakoxe barne iturri matxinatuan: zertarako behar du euskal herritarrak
|
bere
nazioaren askatasuna, askatasun horrek euskaldun izateko askatasunik bermatzen ez badio. Zertan datza izan ere askatasunaren zer hori, herri honetan aske izatea euskaldun izatea ez baldin bada?
|
|
|
hau da, ez zaigu deusetarako interesatzen Irlandako nazionalismoaren eredua. Eredu hori nahi duenak, egin beza bere bidea, zeren eta
|
bere
nazio eredu horretan guk, euskaldun bizi nahi dugunok, ez baitaukagu inolako tokirik. Etxekalte izateaz nazkaturik gaude, eta are gehiago abertzale erdaldunekin; jatorrizko herritarrok arroztegian bizitzera kondenatzen gaituen eredua da Irlandakoa, eta ez gaude prest amu hori irensteko.
|
|
|
Lopez de Luzuriagak, aurkarien lege, tzat izendatzen duenak ez baitauka deus jolasetik. Gogoan izan dezagun, horrelako baldintzetan, herri bakoitzak ez daukala espazio eta historia propiorik
|
bere
nazio eraikuntza burutzeko. Bakoitzaren asmoak eta ekimenak bestearen asmo eta ekimenetan eragiten dute zuzen zuzen:
|
|
|
Haatik, zenbat abertzale besterendu ikusten ditugu bere buruaren aurkako borroka gaitz horretan? Zenbat abertzalek erakutsi du borondate irmoa bere buruaren alienazioari aurre egiteko?,
|
bere
nazio identitate kulturalaren aurka ekiteko?, herri euskaldunaren aldeko borrokan koherente izateko?
|
|
|
Aniztasuna eta pluraltasuna, beraz, euskalduna izatean datza munduko hizkuntzen eta kulturen mosaikoan. Pluraltasuna, nazio demokraziaren araberako aniztasuna, ez datza herritarrak nazio identitate askoren mendeko egoera batean kokatzean, nork
|
bere
nazio hizkuntzan eta kulturan bizitzeko egitura politiko eta kulturalak sortzean baizik. Horretaz gainera, delako herritarrak elebiduna edo eleanitza edo kosmopolita izan nahi badu, aukera hori egin duelako, ondo baino hobeto.
|
|
|
Abertzale askok ulertu nahi ez badigute ere, espainolez bizi den herritarra espainola da, eta beste horrenbeste frantsesez bizi dena. Auzi horretan dagoen mekanismorik erabakigarriena ez da abertzalearen sentiera edo asmoa edo gogoa; tasun eta dohain guztiok abertzalerik sutsuenarenak balitu ere, erraz gaindituko zaio hizkuntzaren mekanismoa
|
bere
nazio identitatearen luze zabalean. Frogatu uste dugun bezala, ez baita ideologia politikoa izaten norberaren nortasun mota determinatzen duen mekanismo nagusia, hizkuntzari eta kultura nazionalari dariona baizik.
|
|
|
Abertzale eta euskal nazionalista hitzak sinonimo gisa erabili ditut liburuan, adiera aldeko inolako diferentziarik gabe (errepikapenen monotonia hausteko tartekatuz). Eta euskal nazionalista deitzen diet euskaldunek (edo euskal herritarrek, edo euskotarrek)
|
beren baitan
nazio bat osatzen dutela uste edota defendatzen dutenei, alderdi jakinetan militatu zein ez. Jeltzale hitza nazionalista mota bati aplikatu diot, hau da EAJ edota EJB alderdietako jarraitzaileei (ez ordea EAE alderdiko jarraitzaileei, ezta alderdi militantziei uko egiten zieten bestelako euskal nazionalistei ere).
|
|
|
Resurreccion Maria Azkue nazioestatuen Europan sortu zen, populuak protagonismoa hartu zuen garai batean. Hortik herria nazionalizatzeko gogoa eta aldi
|
berean
nazioa herritartzekoa. Ezaugarri herrizale eta nazionalista horri, Antzinako Erregimenetik zetozen hierarkizazio sozialak eta kapitalismoak ekarri zituen klasismo eta harreman politikoekonomiko berriak erantsi zitzaizkion.
|
|
|
Bigarren zatian Hogwood ingelesak
|
bere
nazioko Elgarren musika aurkeztu zuen, bihotzez sentitu eta menperatu beharreko musika notak alegia. Serenatan biola eta bigarren bibolinen arkuak dotore azaldu ziren, nahiz eta tentsiorik gabeko interpretazioa eskaini, kontzertinoaren aginte falta tartean.
|
|
2009
|
|
|
Baina Maldetan sagarrak baino lehenago, eta are, Iriondok eta Zalduak baino lehenago, 1998 urtean, beste kritikari batek, Joseba Gabilondok, gaiari buruzko artikulu bat idatzia zuen. Kontua da AEBetako aldizkari espezializatu batean, Arizona Journal of Hispanic Cultural Studies 2 an, publikatu zuela ingelesez, eta gurera ez zela ailegatu artikulua euskaraz
|
bere
Nazioaren hondarrak liburuan bildu zuen arte, 2006 urtean. Hots, artikulua 1998an idatzi eta argitaratu bazen ere, Euskal Herrian ez zen 2006a arte jaso, Iriondo eta Zalduaren arteko eztabaida eta Maldetan sagarrak liburuaren ondoren, beraz.
|
|
|
apirilaren 3a arteko epea du, baina ez litzaioke hain zaila gertatu behar eskuin muturreko uretatik diputatuak lortzea. Bere historiako Gobernurik anti palestino erradikalena izateko zorian dago Israel, eta bien bitartean, aldi
|
berean
Nazio Batuen txostenak ezagutzen ari dira.
|
|
|
Martin Luther Kingen eta Gandhiren bake zaletasuna goratu zuen, baina bera, estatuburu izanda,
|
bere
nazioa defendatu eta babestu egin behar duela adierazi zuen. Ezin naiz geldirik geratu herri amerikarraren aurkako mehatxuen aurrean, gaineratu zuen.
|
|
|
–Giza duintasuna ukiezina da?, deklaratu dugu. Eta deklarazioaren genealogia
|
bera
Nazio Batuen San Frantziskoko Kartan (1945) kuriosoa da. Gizaki norbanako edo pertsonaren duintasunaren ukiezintasun horren inspirazioa erlijiotik hartu da, agerian dago.
|
|
|
Ez da aski hurbilekoa izatea. Entzulea harrapatu eta hunkitu egin behar du.Kasu hauetan, ez da aztertzen kirolariaren gaitasuna eta trebezia; esataria beretaldearekin (nabarmenago selekzioen arteko jokoa denean) edo
|
bere
nazio estatukokirolariekin lerrokatuko da, gainerako lehiakideak areriotzat hartuz. Nazionalistakez omen diren estatuetako kazetari esatariek argi uzten dute beraien nazioetakoohorea jokoan dela ordezkariren batek jokatzen duenean.
|
|
|
ABk Europara bere ahotsa eraman nahi du, besteak beste, Euskal Herriari
|
bere
nazio izaera aitortua izateko, eta geroari buruz erabakitzeko eskubidea ukan dezan. Horrekin batera, Joseba Garaik euskarak zazpi lurraldeetan ofizialtasuna izatea aldarrikatu du.
|
|
|
Teheranek, haatik, berretsi du uranioa aberastearen kontua ez duela nahi negoziazio gaien artean egotea. . Iranek ez du hitz egingo
|
bere
nazio eskubideez?, zehaztu du Hassan Gashgavik, Atzerri Ministerioko eledunak.
|
|
|
zein
|
bere
nazioari
|
|
|
zein
|
bere
nazioari
|
|
|
–Baina gaur, kapitalaren globalizazioa dela eta, kapitala
|
bera
nazio estatuaren muga estuak gainditzen saiatzen ari da.
|
|
|
Hori da, hain zuzen nazionalismoaren paradoxa: bere kultura nazio bihurtzen du (eta horrekin haren biziraupena ziurtatzen du), baina aldi
|
berean
nazio jaio berri hori, bere zerbitzura eta bere helburuen mendean jarriz, kateatzen eta, azkenean, irensten du. Gure larruan ezagutzen dugu prozesu hori.
|
|
|
–Mirari bat genuke espainolek
|
bere
nazio estatu zapaltzaileari bizkarra eman diezaioten, esan nuen eszeptizismo osoz?. Zure proposamen paradoxikoa, halere, aztertu nahi nuke.
|
|
2010
|
|
|
Behin jomuga batzuk erdietsita, ezinbestekoa izango da urrunekoago beste batzuetarantz jotzea. Gobernari bat, bere eginkizun jakinekoa zuzen eta zintzo betetakoa izanagatik, ez da beti gai izaten
|
bere
nazioari aurrerapen handiagoetarantz jotzen laguntzeko. Ez da gutxi izan Lulak bere herrialdearengatik egindakoa.
|
|
|
Kapitalismoak nazioartera emandako lehen urratsak ondasunen merkataritzaarlokoak izan ziren arren, denboraren poderioz kapitalen edo finantza baliabideenzirkulazioa ere nazioartera hedatu zen, era nabarmenean XIX. mendean? etageroago produkzio prozesuak
|
berak
nazioz gaindiko urratsa jorratu zuen. XX.mendean?. Horren ondoren ekonomia kate osoko gainbalioa eta metaketa batezere nazioarteko eremuan gauzatzen ari da.
|
|
|
Arrazoi horien artean, zenbaiten iritziz, Joan Paulo II.ak zerikusi handia izan zuen. Ez dago dudarik, Karlo Wojtyla poloniarra Aita Santu aukeratu izana, lurrikara handia izan zela Sobiet Batasunean eta
|
bere inguruko
nazio komunista guzietan. Bere aldetik, Joan Paulo II.ak ahalegin guztiak egin zituen komunismoa kolokan jartzeko, lehenengo Polonian, gero Errusian eta baita Europa ekialdeko nazioetan ere; bide batez, eta Europa osorako, ekialdetik mendebaldera, nazio elkarte zabal bat eraikitzea izan zen bere asmorik handienetakoa.
|
|
|
" Euskaldunek Euskal Herria deitzen dute
|
bere
nazioa, Euskararen herria alegia. Eta beren hizkuntza zaharra da egiazki batzen dituena.
|
|
|
Konstituzionalistak nazio bat proklamatzen du bere konstituzioan. Nazionalistak konstituzio bat nahi du
|
bere
nazioarentzat. Konstituzionalista, konstituzioko nazio parametroen aldagarritasuna ametitzen ez badu behintzat, nazionalista da.
|
|
|
Osasuntsua da beste nazioak berea bezala onartzen dituen nazionalismoa, internazionalista dei daitekeena. Kaltegarria
|
bere
nazioa besteei inposatzen dien nazionalismoa da, hegemonista dei daitekeena.
|
|
|
De iure belli ac pacis, nazioarteko eskubideari buruzko tratatua. Hugo Grotiusen ustez, nazioarteko eskubideak ez du Teologiarekin zerikusirik,
|
beraz
nazioak ez dira erlijioaren arabera bereizi behar. Jainkorik ez balego ere, jendeak eskubideak izango lituzke.
|
|
2011
|
|
|
8 Espainiako antolamendu juridikoaren ondoreetarako, Espainian kostu bidezko kontratuak egiten baditu
|
bere
nazioko legearen arabera ezgaia den atzerritarrak, kontratuok baliozkoak izango dira, ezgaitasun arrazoi hori ez dagoenean Espainiako legerian aitortuta. Erregela hori ez da aplikatuko atzerrian dauden ondasun higiezinei buruzko kontratuetan.
|
|
|
Dena dela, estatu hedakorraren hizkuntz inposizioa ez dator beti kontraesan horretan bilduta. Estatu totalitarioak ez baitu modernitatearen mozorrorik behar
|
bere
nazio identitatea inposatzeko.
|
|
|
eskuinekoetan zein ezkerrekoetan.
|
Bere
nazio ezpaleko herritarren eskubide berdintasuna omen du goiburu estatu modernoaren leloak. Herritartasunaren argudioan zuritutako genozidioak eta etnozidioak sistema onenaren akatsak direla sinetsarazi digute.
|
|
|
Esan nahi dut, eskola sistemak ez zituela, bere horretan, munduan milaka eta milaka hizkuntza galzorian utziko hezkuntza sistemaren kontrola eta kudeaketa estatu etnokratikoaren esku egon ez balitz. Besteak beste, curriculuma eta hezkuntza helburuak hark ezartzen ditu, eta, horrela, eskola sistemaz ederki baliatu da, ederki baliatu denez, direnak eta ez direnak
|
bere
nazio identitatearen ezaugarrietan sozializatzeko.
|
|
|
etxekoak arroztea eta arrotzak etxekotzea. Estrategia horri esker, gainera, errepresioaren bide zatarra saihestu egiten du neurri batean behintzat. Eta emigratuak, nola ez bada, doan herrian ere bere burua
|
bere
nazioaren lurralde barruan dakusanez, asimilazioaren ariketak ezin hobeto funtzionatzen du.
|
|
|
Etorkina nonbaitetik dator, jatorrizko herria utzi eta beste herri batera etorri da bizitzera. Kolonoa ez dator inondik, edo, hobeki esan, jatorrizko herritik jatorrizko herrira dator, bere ustez ez baitu
|
bere
nazio lurraldearen mugarik igaro. Etorkina kanpokoa sentitzen da hartu duen herrian eta kolonoa bertakoa.
|
|
|
Estatu modernoaren ezaugarri behinenetako bat muga kontua izango da seguru asko.
|
Bere
nazio identitatearen eraikuntza eta monopolioa helburu dituela, muga izan baita, hain zuzen, gutxiengoak eta nazio zapalduak nolabaiteko kontzentrazio eremuetan zokoratzeko estrategia. Baita genozidioaren zioa ere, Nicos Poulantzasek argi eta garbi idatzita utzi zigun moduan:
|