|
2000
|
|
|
Siesta garaian joango gara. Zapelek egunero egiten du bazkal ondoren
|
bere
lo kuluska.
|
|
2001
|
|
|
‘Ez egin siestarik, bazkalondoan ez edan kaferik, ez txokolaterik, ez te beltzik, ez kokakolarik, ez egin ariketa fisikorik oheratzeko orduan, ordu berean iratzarri egunero, eta ordu
|
berean
loak hartu gauero.’
|
|
|
Aukerako gona neurtzaileak baditugu, aukerakoak eta ugariak, beste zereginik gabeak, horretarako apropos jarriak. Jendeari
|
bere
lo nagian iraunarazteko ez dugu kritikaren beharrik: gerok gara horretarako aski eta gehiegi.
|
|
|
Orduan, ezagutzen al duzu norbait Aglaofonteren seme den Polignotok8 zer nolako gauzak margotzen dituen ongi eta zein ez adierazteko gai dena, baina ez beste margolariei dagokiena? Eta norbaitek beste margolarien lanen azalpen bat egiten duenean
|
bera
loak daramala dago, zalantzak ditu eta ez daki zer berri gehitu, baina beste margolari bati buruz, Polignotori edo zuk nahi duzun beste bati buruz, bere iritzia azaldu behar duenean, orduan esnatu eta aditu egiten du, esateko asko duelarik. Ezagutzen al duzu?
|
|
|
Noiz etorriko dira estralurtarrak? Irakurle, idazleak
|
berak
lotarako astia berriz eskuratuko duenean edukiko duzu galdera hauei emaniko ihardespena.
|
|
2002
|
|
|
«Tento eta pelutxezko hartza» deitu ipuinean, horrelako panpin bat oparitzen diote txakurtxoari. Hainbeste gustatuko zaio,
|
berarekin
lo egitera ere eramango duela. Baina halako batean ohartuko da hartzak ez duela berarekin sekula hitzik egiten, ez jolasten, eta guztiz haserretuko da Tento pelutxezko hartzarekin.
|
|
|
Ni, adi adi egon nintzan bigarren saio ura nola irteko ote zan jakin bearrez. Arako emakume aragi goxoa eta
|
bere
lo satelite bi aiek, begi zabal zegozten.
|
|
|
|
Bere
lo sakonetik esnatzekotan ote zegoen Medusa?
|
|
|
–Seguru. Mutil batzuk dauden pisu
|
berean
lo egin dudala jakinez gero, bihotzekoa emango zien. Ez zidaten sekula utziko.
|
|
2003
|
|
|
Bada hori uste duenik behintzat, eta ez da oso oker ibiliko, Edurne Otaegik euskaratu duen Daniel Nesquensen kontakizun honek dioenaren arabera. «Bruneiko kanarioa» goiz jaiki behar ez duenez berandu arte lo egitea erabakitzen duen mutiko batek
|
bere
loa uxatzera datorren txoria ezagutzen duenean hasten da. Hotzez akabatzen dago kanariotxo hori, eta mutikoa bihotz onekoa denez, bere etxeko epelean babestu nahiko du.
|
|
|
Eta ez bakarrik salan. Jakin badaki logelan ere piztu izan duela noiz edo noiz,
|
bera
lo zegoelakoan. Lehen ezberdina zen.
|
|
|
" Zergatik galdetu ote du hori?", pentsatu du emazteak. Horrelako galderak egin izan ditu
|
bera
lo dagoela egiaztatzeko. Garai batean telebista itzaltzeko galdetzen zuen, bera askotan mandoa eskuan lo seko geratzen da-eta, baina seguru dago aspaldi honetan isil gordean telebista ikusi ahal izateko egiten dituela horrelakoak.
|
|
2004
|
|
|
Ezin dute aldi
|
berean
lo egin.
|
|
|
Datu fidagarria badu ere: 6 hilabete eta 4 urte bitarteko haurren %30ek lo egiteko zailtasunak ditu, oraindik ez baitute lortu
|
bere
lo ohitura sendotzea. Dexeusen Loaren Unitateak zenbatu egin ditu Espainiako nerabeen lo orduak, egunero bederatzi ordu gomendagarri atseden hartuko dituen espainiar gazte bat aurkitzea arraroa dela baieztatzeko.
|
|
|
Orain suntsituta dago eta jendea han eta hemen sakabanatuta. Aita eta biok ondoko zuhaitz batzuen babespean jarri gara, baina
|
berak
lo hartu duenean, herrira gerturatu naiz. Bertako paisaia ez da gozoa izan.
|
|
|
Bai, banekien neska esnob bat zela, eta nabarmentzeko zernahi egiteko gai zela, noiznahi aldatzen zuèn
|
bere
look a edo bere janzkera hura lekuko. Berdin zitzaidan.
|
|
|
Ohera sartu eta Estiren ondoan etzan zen; ez zuen han aurkitzea espero azken aldi hartan Estik haurraren logelan egiten baitzuen lo, haurrarekin egoteagatik bainoago
|
berarekin
lo ez egiteagatik susmatzen zuen Harakinek, eta eskertzen zion, izan ere, nahiago baitzuen bakarrik lo egin eta elkarrekikoak, gauez bazen ere, lasai uztea.
|
|
2005
|
|
|
Jaio aurretik sabeletik iritsitako uhinek bihotzeko oroimenean grabatutako doinu gozoa kantamarmarituz kulunkatzen ninduan amak, eta behin loak hartu ezkero sehaskan pausatzen ninduenean erritmo berberean eragiten eutsoen sehaskari haren eskuek. Hilabete batzuk lehenago
|
berarentzat
lo kantu izan zan kantu berbera zan orain nire amesetarako lo kantu, ama alaben arteko hartu emona, lotan be, indartu eta erraztuko eban kantu berbera.
|
|
|
Eguzkiaren distira itzalia dager beirakiotan. Honeexen ttinttin hotsa izango da
|
bere
lo kantua.
|
|
|
Zain egoan bitartean, lagun minak deitu egianean esango eutsana buruan errepasatuz batera, hasiera batean idatzi bako kontakizunen izenburupean hutsik agertzen jakozan lerroak hizkiz, berbaz, esaldiz betetzeari ekin eutsan. Egunsentiak holakoetan harrapatzen eban, deitu ez eutsanaren minez batetik, deituko eutsanaren itxaropenaz bestetik; gero eta hondoratuago eta logabeziaren nekepean batetik, hasieran hizki hutsak besterik emoten ez ebenek euren barruko esanahia azaleratuz,
|
bere
lo egin ezinari be esanahi bat emoten eutsielako pozik bestetik.
|
|
|
Markaida Azkorriko (Getxo) Diliz estratan bizi da eta erasoaren ondorioz, bizilekuaren hormak kalteak jasan zituen, baina ez zen inor zauritu. Zinegotzi sozialistak berak Europa Pressi azaldu zionez, erasoa bere emaztea eta
|
bera
lotara joan eta minutu batzuetara izan zen. Ezezagunek molotov koktel dozena erdi bota zuten sukaldeko leihoaren kontra baina" zorionez" ez zuten lortu etxean bat bera ere sartu eta guztiak kanpoaldean eztanda egin zuten.
|
|
|
Naroa hotzikara samur batek astindu du: azkenean gela
|
berean
lo egingo dute, behintzat! Dena dela, Ametsen isiltasunak gogoa iluntzen dio.
|
|
|
Berriro lan gogorra egiteak
|
berarekin
lo hobeto egitea ekarri zuen arren, gihar guztiak leher eginda bukatzen nuen. Asteburu euritsu eta epela izan ondoren, bageneramatzan hiru egun zeru garbian laino izpirik ikusten ez zela, eta horrek ez zuen laguntzen sukalde barnean suak inguraturik lan egiten.
|
|
|
Goizaldera, greba ez egitea erabaki zuten langileek bidea zulatu zuten sarrerako giza-zutoinen eta fabrikan
|
berean
loak hartzeko hedatu ziren zaku eta matalaza arinen artetik. Seietako, argitasun zurbailean, Sebasek begiak doi doia ireki zituen eta harritu zen, bezperan grebaren alde hain sutsuki altxatu zen Katixa begimendu zuenean:
|
|
|
Afaria bukatuta, bere logela handia zela hasi zen Sebastian.
|
Berarekin
lo egiteko proposatu zidan.
|
|
2006
|
|
|
|
Bere
lorekin, hegaztinekin, jin deneko primadera,
|
|
|
Gauean ere Luisa irribarrez egon dela esan dio, gauza politak amesten ibili izan balitz bezala. Eta gaineratu du
|
berak
lo gutxi egin duela bi emakumeen loa zaintzen, eta Pilar deitzen direla ama eta bera, baina berari Pili deitzen diotela, eta beste hainbat gauza esan ditu, Nereak entzun ez dituenak. Ohituta dago noizbehinka belarriak ixten.
|
|
|
–Bueno, kontua da kuxkuxeatzeko denbora franko izan genuela aitona Patxi eta amona Mariren etxean: ziurta diezazuket ez zutela gela
|
berean
lo egiten. Garai hartan behintzat.
|
|
2007
|
|
|
Horrela, bada, jende asko ezagutzeko parada izan nuen. Nik dakidala, buruak okerrik egiten ez badit, nirekin batera logela
|
berean
lo egindakoak ehun eta hamar lagun izan ziren, lehenengo urtean bakarrik. Ez dut esango jende zintzoa ala gaiztoa ote zen, erdiei ez bainien tutik ere ulertzen esandakoa, eta beste erdiek ez zuten hitzik egiten.
|
|
|
Izarrik gabeko gaua dugu, beti bezala. Hasieran ez da ia nabaritzen, baina
|
bere
loa sakonago egiten den heinean hara hor nola hazten doazen S.ren zurrungak.
|
|
|
Honezkero Amaia eta haurrek egingo zuten hondartzatik apartamenturako bidea. Aurtengo abuztuan ere apartamentu bera hartu duzue, baina ez duzu oraindik
|
bertan
lo egiteko aukerarik izan gau bakar batean ere. Lanak galarazi dizu.
|
|
|
Horrexegatik ere, euskal herriaren berreraikuntza esnatze batizango zen:
|
bere baitan
lo zetzan sen euzkotarra, esnatu eta bere buruaz ohartun etajakitun egin. Esnatzea gaurko terminoetan kontzientzia politikoaren sorrera bainoez da.
|
|
|
Posizio plagiozefalia da; termino hori grekotik dator (plagioa zeiharra eta zefalia esan nahi du, burua), eta haurtxoak lotara jarritakoan izaten duten garezurraren deformazioari dagokio. Ahoz gora (ahoz gora etzanda) edo beti alde
|
berean
lo egiten duten haurrek garezurraren atzealdea zapal dezakete, edo garezurra belarriaren aldearekin zapal dezakete, hurrenez hurren, eta, gainera, aurrez aurreko sabela ere izan dezakete, Vanessa Millán Plagiozefalia duten Haurren Gurasoen Elkarteko lehendakariak azaldu duenez. Baina haurrak loaldian duen posizioa ez da deformazio kraniofazialak eragin dezakeen faktore bakarra.
|
|
|
Lisarekin kontatzen zuen gau handi horretarako. Furgoneta bat utzi behar zioten, hozkailu eta guzti, kontzertua bukatzen zenean
|
bertan
lo egiteko, eta sarrerak aspaldi hartuak zituen. Lisak, ordea, lehenbailehen bete nahi zuen agurearen azken desioa, eta ez zegoen inongo kontzertutara joateko egokieran.
|
|
2008
|
|
|
–Imajinatzen al duzu zer izango litzatekeen zu egun batean ispiluaren aurrean jarri eta beste aldean errege baten koroarekin azalduko bazina??), bostak hormetatik zintzilik, eta are gehiago, zeren, hamar armairu eta ehun ispilu izan balitu, guztiak sartuko baitzituen gelan, batzuk besteen gainean ere bai, behar izanez gero, horror vacui batek hartua balego bezala?, eta Ernestinak, aldiz, soberan zituen, horma zuri garbi biluziak baitzituen atsegin, gurutze apal batek presidituak: horregatik egiten zuten bi ahizpek lo gela bitan, hain ziren ezberdinak, umetan gela
|
berean
lo egin zuten arren. Reginak bere gorputzaren mugimenduekin eta bere hitz jarioarekin betetzen zuen espazioa, bere ahotsarekin, bere kantekin eta bere dantzekin, eta Ernestina, aldiz, diskrezioaren irudia zen, beti oin puntten gainean balebil bezala, edo belusezko oinetakoekin, ahotsa ere belusezkoa zuen?, zarata eta zalaparta orotatik urrun.
|
|
|
RAKEL. Neska, neska! Ez dun
|
berarekin
lo egin behar!
|
|
|
(Haluzinatuta) Baina?
|
berarekin
lo egin behar dun?
|
|
|
JOANA. Gutxienez, ez diat
|
berarekin
lo egin behar.
|
|
|
Zoriontsu da orain, koloretako fruten dendatxoan, Edurnerekin etxean bizitzen, ohe
|
berean
lotan, eskuak batuta paseatzen... Bere bizitza limaren azalaren antzekoa dela esaten du.
|
|
|
Denda eta guzti etortzen dira. Hori da kanpotik datozenentzako aukerarik merkeena, ez duzu-eta
|
bertan
lo egiteagatik sarrera baino ordaindu behar.
|
|
|
" Imajinatzen al duzu zer izango litzatekeen zu egun batean ispiluaren aurrean jarri eta beste aldean errege baten koroarekin azalduko bazina?"), bostak hormetatik zintzilik, eta are gehiago, zeren, hamar armairu eta ehun ispilu izan balitu, guztiak sartuko baitzituen gelan, batzuk besteen gainean ere bai, behar izanez gero, horror vacui batek hartua balego bezala–, eta Ernestinak, aldiz, soberan zituen, horma zuri garbi biluziak baitzituen atsegin, gurutze apal batek presidituak: horregatik egiten zuten bi ahizpek lo gela bitan, hain ziren ezberdinak, umetan gela
|
berean
lo egin zuten arren. Reginak bere gorputzaren mugimenduekin eta bere hitz jarioarekin betetzen zuen espazioa, bere ahotsarekin, bere kantekin eta bere dantzekin, eta Ernestina, aldiz, diskrezioaren irudia zen, beti oin puntten gainean balebil bezala, edo belusezko oinetakoekin –ahotsa ere belusezkoa zuen–, zarata eta zalaparta orotatik urrun.
|
|
|
Ez dakit
|
bere
loan
|
|
2009
|
|
|
Etxebizitza askatasuna da, norberaren lurraldea.
|
Bere
loa arina da edo Guy Fawkes en traizioa ipuinetan agertzen zaizkigun protagonistak bakarrik bizi dira euren pisu txikietan poz pozik espazio horretan beste norbait sartzen den arte.
|
|
|
Elisabete Garcia farmazia laborategi batean lan egiten duen biologoa da eta hein handi batean horregatik lortu du jakitea
|
bere
lo egiteko arazoari plazeboari esker aurre egin ziola. Gainera, azpimarratu behar da plazebo hori gutxiestea pena handia litzatekeela, izan ere, Elisabetek gaur egun gogobetez eta segidan egiten du lo.
|
|
|
Elisabete Garcia farmazia laborategi batean lan egiten duen biologoa da eta hein handi batean horregatik lortu du jakitea
|
bere
lo egiteko arazoari plazeboari esker aurre egin ziola. Gainera, azpimarratu behar da plazebo hori gutxiestea pena handia litzatekeela, izan ere, Elisabetek gaur egun gogobetez eta segidan egiten du lo.
|
|
|
Bideak nekaturik eta, jakina da heroiak berehalaxe lo hartuko duena (XI, 4). Nola du, baina, hilezkortasuna, egun bat
|
bera
lo hartu gabe pasatzeko gauza ez denak!?
|
|
|
Ez da esnatu, eta arraroa da.
|
Bere
loa arina delako. Edozerk esnatzen du Agate.
|
|
|
Amets egiten nuen berarekin, eta izerditan esnatzen nintzen gau askotan. Okerrena da logela
|
berean
lo egiten genuela, aitaren logela, hutsik egon arren, sakratua zelako, eta esnatutakoan beldurrez jarraitzen nuela ahizpari begira. Mesanotxeko arrosarioa hartu eta burkoaren azpian gordetzen nuen halakoetan.
|
|
|
Izugarriak izaten ziren Domingok Teofilo Mariarekin izaten zituèn istiluak; Nazario Orbek bere ohitura hura jarri zuèn garaian, igandeetako eta jaiegunetako goizeko zortzietan diana jotzekoa, hartarako gramofonoa ezin ozenago piztuta, erabaki hartan zeresan handia izan zuen lehen Mundu Gerrak, zeinak Nazariok
|
bere baitan
lotan zuèn militarra iratzarri baitzuen?, Teofilo Mariari militarismoaren harra sartu zitzaion, halako eran, non, Rikardo Lehoibihotz erregearen paperean jarri, anaiak ilaran ipini eta desfilatzeari ekiten baitzion noiznahi; hala ibiltzen ziren, bada, jauregiko lorategietan desfilatzen, Teofilo Maria buruzagi, eta beste anaiak soldadu, makila soingainean fusil gisa, bat eta bi, aurrera eta atzer... Domingo gogaitu zen arte:
|
|
|
–Errez, jauna: Martiñen baserrian
|
bera
lo zegoen bitartean.
|
|
|
egon ere, egon baitzitekeen Ada, azken batean, bere berezko desioaren eta beldur ezkutuen artean zatikatua. Izan ere, egia zen ipuineko etxe hura umeak jaten zituèn sorgin gaizto baten tranpa zela, umeak erakartzeko eta haiek harrapatzeko asmotan eraikia. Ada izuak hartuta egon zitekeen, beraz?, baina egia zen, halaber, Adak gehiago sinesten zuela
|
bere
loa zaintzen zuèn aingeru guardakoarengan sorginetan baino, bera ez baitzen Domingo bezain ignorantea, antza, nahiz eta berari ere izugarri gustatzen zitzaizkion ipuinak, eta askotan hortxe ibiltzen zen, bi uren arteko muga estuan bezala, izaki fantastiko haietan sinetsi ez sinetsi.
|
|
|
/// Beste batzuen iritziz, bide saltzaile honen ustez adibidez, loaren gaixotasuna oihanean aurki daitekeen eta beti lotan dagoen animalia handi batek eragiten du. Izan ere,
|
berak
loaren gaixotasuna sendatzen omen duen ukendu bat saltzen du.
|
|
|
Baldeonek esan zuenez, informazio hori nagusiei jakinarazi zien. Eta eskutitza
|
bera
Lorena Lopez de Lacalle Kultura diputatuari eman ziola hark Veleiari buruzko informazio guztia eskatu zionean. Balizko kargugabetzeari buruz, hauxe esan zuen:
|
|
|
Aldiz, Jaun eta jabe narrazio luzeenean Goio eta Garazik hiria utzi eta herritxo bateko etxearen jabetzari egin diote aurre, eta bereziki, bertako bizilagunei.
|
Bere
loa arina da ipuineko Agate protagonistaren etxean lapurretan egin dute bera lo zegoen bitartean eta orain ezin du gaua bakarrik pasa, amonaren etxean babesa bilatuz. Hosting narrazioan, Josuk bi lagunekin konpartitzen duen etxean bakarrik gelditu behar du Gabonetan, lana dela medio.
|
|
|
Aldiz, Jaun eta jabe narrazio luzeenean Goio eta Garazik hiria utzi eta herritxo bateko etxearen jabetzari egin diote aurre, eta bereziki, bertako bizilagunei. Bere loa arina da ipuineko Agate protagonistaren etxean lapurretan egin dute
|
bera
lo zegoen bitartean eta orain ezin du gaua bakarrik pasa, amonaren etxean babesa bilatuz. Hosting narrazioan, Josuk bi lagunekin konpartitzen duen etxean bakarrik gelditu behar du Gabonetan, lana dela medio.
|
|
|
Adak zazpi urte zituen, eta marrazkia oso elementala zen, baina lerro nagusietan argi eta garbi adierazten zuen bere intentzioa, nahiz eta, marrazkiari ongi erreparatuz gero, bazegoen lerro bat edo beste, zalantzaren batek edo eraginda... egon ere, egon baitzitekeen Ada, azken batean, bere berezko desioaren eta beldur ezkutuen artean zatikatua. Izan ere, egia zen ipuineko etxe hura umeak jaten zituèn sorgin gaizto baten tranpa zela, umeak erakartzeko eta haiek harrapatzeko asmotan eraikia –Ada izuak hartuta egon zitekeen, beraz–, baina egia zen, halaber, Adak gehiago sinesten zuela
|
bere
loa zaintzen zuèn aingeru guardakoarengan sorginetan baino... bera ez baitzen Domingo bezain ignorantea, antza, nahiz eta berari ere izugarri gustatzen zitzaizkion ipuinak, eta askotan hortxe ibiltzen zen, bi uren arteko muga estuan bezala, izaki fantastiko haietan sinetsi ez sinetsi.
|
|
|
–Errez, jauna: Martiñen baserrian
|
bera
lo zegoen bitartean.
|
|
|
Izugarriak izaten ziren Domingok Teofilo Mariarekin izaten zituèn istiluak; Nazario Orbek bere ohitura hura jarri zuèn garaian, igandeetako eta jaiegunetako goizeko zortzietan diana jotzekoa, hartarako gramofonoa ezin ozenago piztuta –erabaki hartan zeresan handia izan zuen lehen Mundu Gerrak, zeinak Nazariok
|
bere baitan
lotan zuèn militarra iratzarri baitzuen–, Teofilo Mariari militarismoaren harra sartu zitzaion, halako eran, non, Rikardo Lehoibihotz erregearen paperean jarri, anaiak ilaran ipini eta desfilatzeari ekiten baitzion noiznahi; hala ibiltzen ziren, bada, jauregiko lorategietan desfilatzen, Teofilo Maria buruzagi, eta beste anaiak soldadu, makila soingainean fusil gisa –bat eta bi, aurrera... harena, baina, erraietako erreakzio bat zen, beharbada, gogaitze eta aspertze hutsa baino gehiago... lehen ere nabaritu izan baitzuen halako ezinegon bat, gehiegizko ordenaren aurkakoa, ikastetxean esate baterako, non diziplina erabatekoa baitzen, eta formazioak eguneroko ogia, sotanadunek noiznahi antolatzen baitzituzten ikasleak gelaz gela eta lerroz lerro patioan, bai goizeko lehen orduan, adibidez, geletara sartzeko, eta bai hainbat ekitaldi berezitan ere... ordenaren fundatzailearen omenez urtean behin ospatzen zena, seinalatuena.
|
|
|
Lagunak eta biok aukera dugun bakoitzean bidaiatzen dugu hiri honetara. Geure euskal unibertso partikularretik atera eta bidaiatzen dugu bestelako ingurunera,
|
bertan
lo egiteko lekua izateak animatuta.
|
|
2010
|
|
|
Hara, argi dago ez dela modu
|
berean
lo egiten, baina umeak izatea horixe da, denbora eskaintzea, haiekin egotea, kontsolatzea negar egiten dutenean, haien galdera amaiezinei erantzutea...
|
|
|
Eta oporrak bukatu, komentura itzuli. Erriberrira, non filosofi ikasketak egin bainituen hiru urtez?, eta izebak bere kartak idazteko ohiturarekin jarraitu zuen, Maria Bibianak bereak maizago bidaltzen zizkidan bitartean, eta hala, izebaren informazioaren bidez jakin nuen ama objektuak pilatzen hasi zela, aspaldi erabiltzen ez zuèn armairu bateko tiraderetan: galletak, katiluak, koilarak, fruitak eta estanpak, kiratsak eta ustel usainak salatu zuen arte?. Nik ez dakit noiz pilatu dituen, gaixotu zenetik biok gela
|
berean
lo egiten baitugu, badakizu, baina hara: umetan ere halatsu aritzen zen, gauzak pilatzen eta pilatzen tiradera batean:
|
|
|
Kezkatuta zegoen, uste zuen zerbait egin behar zela, baina nik banuen beste iritzi bat, Henrike Knörrena, eta kontrakoa esaten zuen berak?. Baldeónek gaineratu zuen informazio hori nagusiei jakinarazi ziela, eta eskutitza
|
bera
Lorena López de Lacalleri eman ziola hark Veleiari buruzko informazio guztia eskatu zionean. López de Lacallek ukatu egin du horrelakorik.
|
|
|
Bi ahizpok gela
|
berean
lo egiten genuen. Zuk, aldiz, zeure gela zenuen.
|
|
|
Berari begira zegoen Nerea, ezer esan gabe.
|
Bere
loa zaintzera etorria?, zerbait nahi ote zuen galdezka?, giza konpainia apur baten beharrean, besterik gabe?
|
|
|
Eta oporrak bukatu, komentura itzuli —Erriberrira, non filosofi ikasketak egin bainituen hiru urtez—, eta izebak bere kartak idazteko ohiturarekin jarraitu zuen, Maria Bibianak bereak maizago bidaltzen zizkidan bitartean, eta hala, izebaren informazioaren bidez jakin nuen ama objektuak pilatzen hasi zela, aspaldi erabiltzen ez zuèn armairu bateko tiraderetan: galletak, katiluak, koilarak, fruitak eta estanpak, kiratsak eta ustel usainak salatu zuen arte —" Nik ez dakit noiz pilatu dituen, gaixotu zenetik biok gela
|
berean
lo egiten baitugu, badakizu, baina hara: umetan ere halatsu aritzen zen, gauzak pilatzen eta pilatzen tiradera batean:
|
|
|
Arin jokatu izan balu, erraza izango zuen Marioren proposamenari baiezkoa eman eta berarekin harremana hastea, jolas bat balitz bezala, kontuan hartu gabe ez ziola etorkizun garbirik ikusten kontuari. Azken finean, gauza asko zeukan alde Mariok, goapoa, atsegina, samurra eta etorri politekoa zen, berarekin sexua izateko ere ez zuen hozkirik sentituko eta pazientzia handikoa zela ere ederki frogatu zion, Madrilen
|
berarekin
lo egiten utzi zionean ikusi zenez.
|
|
|
Eta erleak zaintzen egondua bazen, sinale Elamatik bertara samarrean biziko zela. Eta, maiz Elamara
|
bertara
lotara bilduz, gainera. Hamar urte lehenago, 1738an, hain juxtu Trabukok meatzea ateratzeko Elaman tratua egin zuen urte berean, hantxe ageri baitzaigu Joakin Eskudero ere, aurreko urtetan Elaman bertako olandre sonatu izandako Klara Zulaika errentariarrak Joxepe Intxaurrandieta artzain oiartzuarrari saldutako artaldea tasatzen.
|
|
|
Gaueko ordu biak aldera atera nintzen Virginiaren etxetik
|
bera
lo utzita, eta harrigarria egin zitzaidan Urtzan argiak egotea eta pertsona batzuk oihuka aritzea; baina gure hirugarren gaua zen, zoriontsu sentitzen nintzen —" lehenengo aldiz", esaten nion Virginiari—, eta ez nuen jakin minik izan. Geroxeago, ordea, kirol zelaitik nindoala, Sebastianek aurreratu ninduen korrika.
|
|
|
Halere galdetu zidan ez ote zen onena nork
|
berean
lo egitea, eta baietz erantzun behar, ez zitzaidalako egoera estutzea sobera komeni. Dena ari zen nolabait ondo ateratzen.
|
|
|
|
Bere
loan, Tugrul ek iragan denboretako ibilaldi eta erasoetan segitzen zuen.
|
|
|
Neskak ez du erantzuten. Lotsarengatik eta, agian, oraindik espero duelako amak irentsiko duela
|
bere
loarena.
|
|
2011
|
|
|
Baina ez dute eurek sortu joera hori, musikaren munduko erreferente handienetako batek baizik, Bob Dylanek. Izan duen gehiegikeriaz betetako bizitza zoroa islatuta dago
|
bere
look destroyedean. Harrotutako ilea eta Ray Ban betaurrekoak gaur egun mutilen artean gehien zabalduta dagoen joeretako bat da.
|
|
|
Aitzitik, euskal eleberrigileentzat ametsak badu zentzu bat, edo asko, hainbat eginkizun beteko ditu behintzat narrazioan. Carlosen amets honek
|
bere
loa babestuko du: batetik, kanpoko ahotsak, telebistatik datozenak, bertan integratuko baititu; bestetik, barruko sentsazioetatik ere babestuko du Carlosen loa, itsaso izoztu baten promes goxoaz konpentsatuz uztaileko bero zakarra Bartzelonan.
|
|
|
Baina bazekien halaber, bera ohetik mugitu bezain pronto, ohe
|
berean
lo egiten zuen aita esnatuko zuela, eta hobe zen horrelakorik ez gertatzea.
|
|
|
gustatu bazaizu, geratu
|
bertan
lo egitera.
|
|
|
Dutxatu ondoren, azken orduetako nekadurak asaldatu zituen etorri berriak, eta sofan
|
bertan
lo kuluxka bat egitea erabaki zuten.
|
|
|
Éliane ohe ertzean eserita geratu da, eskuak aurpegian dituela, lur jota dago, pentsakor; horretan, alboko apartamentuan martxan jarri duten gramofonoaren zarata gorgarria hasi da; igartzen da etxe guztia estudio txiki eta gela altzariztatu horietakotan banatua dagoela. Anne ikaraz esnatu da, gero berehalaxe lokartu da berriro,
|
bere
lo sakon eta irribarretsuaz. Haren alboan Éliane ere etzanda dago, begiak zabal zabalik eta aurpegia desitxuratua, malkoz bustia duela.
|
|
|
Zenbat izango ginen galdetu zidan eta esan nion bi izango zirela, ni bertan geratuko nintzela.
|
Berak
lotara joan ziren eta ni arrantzalearen etxean geratu nintzen, inork jakin gabe, askotan bezala. Hurrengo egunean ere eguraldi txarra zegoen eta Etxeberriak esan zien nahi baldin bazuten Hondarribiraino eramango zituela, handik aurrera ez zela joango itsaso zakarragoa izaten baitzen, baina hara beste aldeko norbait bila joatea lortzen bazuten iritsiko zirela.
|
|
|
Arratsaldean Orunbe mendira joan ginen ardiak ikustera eta gero etxera itzuli ginenean, koinatarenera sartu eta nire logela erakutsi zidan, ordurako ohea prest baitzeukan. Joxek, iloba zaharrenak, ordea, hankatik heltzen zidan nik
|
berarekin
lo egitea nahi zuen eta. Aita etxera joan zen eta anaiarekin bakarrik geratu nintzenean hasi zitzaidan azaltzen zergatik joan zen Arizkunera.
|
|
2012
|
|
|
Kartzelan" dena" egina duzu: ordu
|
berean
lo, ordu berean jan... Kanpoan kaosa da:
|
|
|
Erramu egunean erramuen bedeinkazioa egiten da. Horretarako, eskualde bakoitzak
|
bertako
lora eta landareak batu izan ditu. Behin bedeinkatuta, erramuok etxera eroaten dira eta gela guztietan jartzen da orritxoren bat, edo etxeko toki seinalatu batean bestela, etxea babesteko.
|
|
|
Gogo horrek bi ordu edo gehiagotan nire pentsamenduak astindu zituenean, odola irakiten jartzerainoko indarrez, eta bihotz taupadak, nire gogoaren irrika bereziaren eraginez, sukarraldian bezain bizkor pil pil eginarazteraino, izadiak
|
berak
lo zerraldo utzi ninduen, pentsatze hutsez nekatua eta leher egina bainengoen. Edonork pentsatuko luke horri buruzko ametsak izango nituela, baina ez nituen izan; ezta antzekorik ere.
|
|
|
Haren joan etorriez kezkatzen zen; haren aurpegia zelatatzen zuen; istorio bat osoa asmatu zuen haren gela bisitatzeko aitzakia bat aurkitzearren. Botikariaren emaztea zorionekoa iruditzen zitzaion teilatupe
|
berean
lo egiteagatik; eta bere pentsamenduak etengabe etxe hartara zihoazen habailan, beren hanka arroxak eta beren hego txuriak hantxe, zorrotenetan, bustitzera zetozen Lion d. Or eko usoak bezala. Baina Emma bere maitasunaz zenbat eta gehiago ohartu, are gehiago erreprimitzen zuen, nabari ez zedin, eta txikiagotzearren.
|
|
|
Zenbait ikerketak iradoki dute ondo atseden hartzeak lagundu egin dezakeela gaitz hori tratatzen, baita prebenitzen ere. Arazoa da gaixotasunak
|
berak
loa hartzeko arazoak dakartza: apnea edo gaueko hipogluzemiak dira arrazoi nagusiak.
|
|
|
Baina, bestela, beti gordeta. Diotenez, ez du bi gautan segidan mugini
|
berean
lo egiten.
|
|
|
– Uste nuen joana zinela. Ohe
|
berean
lo egin dugu?
|
|
2013
|
|
|
Atzerantz begiratu zuen azkenengoz. Santiago
|
bere lekuan
lo. Haize apur bat.
|
|
|
Esku batean aguardiente botila, beste eskuan munduko indar guztia, betiereko sua, egiaren argia. Eta tipo luzanga eta beste nonbaiteko bat, han, bailara kaltxakietako herrixka bateko kaleetan zehar pasieran,
|
bere
lotarako pentsioaren bila.
|
|
|
noizean behin tantaren bat entzuten zuten, pauso txiki batzuk (arratoiak?), haize bolada bat. Ezinezkoa egingo zitzaien
|
bertan
lo hartzea. Hainbat hobe.
|
|
|
Konbentzio sozialak ezin dira nolanahi hautsi. Lagunak ez zeuden
|
beraz
lo, arrunt kezkatuakbaizik Arreseren etorkizun eternalaz. Kezkaren aitorle Artetxe dugu, Jose, frankismokoeuskaldun ofizial bakanetakoa euskara erdaraz idazteko baliatzen zuen arren, edo, zuzenago esanda, euskara erdaraz idazteko baliatzen zuelako eta gerra Francoren alde egin zuelako, berenahieko, bezpera arte defendatu zuen alderdi abertzale eta fededuna bainojainkotiarragoa izanik jeneral putxista.
|
|
|
Horren ondorioz, haurrak ez ditu bereizten barnekoa eta kanpokoa, hitzak eta objektuak, ez eta fisikoa eta psikikoa ere. Errealismoaren adibidea izango litzateke haurrak pentsatzea ametsak burukoaren azpitik ateratzen direla
|
bera
lo dagoenean.
|
|
|
Las gau mahaietako lanparak bi problema irudika ditzakete: argi ahulegia irakurketa eta eragozpenak gela
|
berean
lo egiten duten beste pertsona batzuentzat. Logelan lanpara osagarriak jartzea da irtenbide bat.
|
|
|
Hala ere, batzuetan bi arazo. Batetik, haren argia lausoegia eta ahulegia da, eta ez da egokia oheko bidaiariak irakurtzeko. Bestetik, gela
|
berean
lo egiteko iluntasuna behar duten beste pertsona batzuk gogaitu ditzake. Gaueko lanparen argiztapen bero eta leunak gelan giro erosoa sortzen laguntzen du.
|
|
|
Lanpara laguntzailea, zuzeneko argiarekin eta kalitate handiagoarekin Ohean irakurtzeko lanpara osagarriek, intentsitate handiagoko argia emateaz gain, beste arazo batzuk ere konpon ditzakete, hala nola: jarrera egokia ohean, irakurtzen den bitartean. Eta, batez ere, argi izpia norabide bakarrean doanez, gela
|
berean
lo egiten duten beste pertsonei (ohe berean nahiz aldameneko oheetan lo egiten dutenei) eragozpenak nabarmen murrizten zaizkie. Lanpara horiek instalatzeko modurik egokienak hauek dira:
|
|
|
Amaren esnea, loaren funtsezko osagaia Amaren esneak triptofano kontzentrazio altua du, eta haurrari hobeto lo egiten laguntzen dio Haurtxoaren ametsa errazten duen elementua triptofanoa da, giza elikadurarako funtsezko aminoazidoa. «Amaren esneak triptofano asko hartzen du barne, eta horrek
|
bere
loa eta esna zikloak orekatzea lortzen du», dio Extremadurako Unibertsitateko Javier Cubero Juánezek egindako azterlan batek. Triptofanoak ez du jaioberrietan bakarrik jarduten, pertsona guztietan baizik.
|
|
|
Baina abantailak ez dira hemen amaitzen: egunero ordu
|
berean
lo egiteak adingabekoen garapen kognitiboari laguntzen dio, Londresko Unibertsitateak 11.000 adingabe baino gehiago dituen lagin bati buruz egindako azterketa baten ondorioa da. «Haurren garapen goiztiarraren garrantzia dela eta, lo errutina txar batek bizitzan zehar ondorioak izan ditzake», diote aditu horiek.
|
|
|
" Katamotza!", hots egin zuen. Bezperako pentsamenduek tinko jarraitzen zuten bere gogoan, desegin gabe
|
bera
lo egon bitartean, eta haserre ilun bat eragiten zioten. Pentsamendu haien azpian, berriro ere, egia azaldu zitzaion.
|
|
|
Eskertzekoa zen, benetan. Izaskunen semeetako batek urte asko geroago idatzi zuen bezala, aspaldiko Albiztur hura bezalako lekuetan pertsona gehienak beren burua ezagutu gabe hiltzen ziren, igarri ere gabe zer zegoen
|
beren baitan
lo, latente; zer azaleratuko zatekeen eskola, estudioak, izan balituzte: zer profesional, zer artista, zer intelektual.
|
|
|
Leku pobreetan bizi izandako pertsonak ezezagun hiltzen ziren, ezezagun besteentzat eta beren buruarentzat. Ezin zuten jakin zer zeramaten barruan, odolean, kode genetikoan; zer zegoen
|
beren baitan
lo, latente; zer azaleratu zitekeen egoera onuragarri batean. Bizi, bizi zen, noski, jende hura, baina oinarrizko bizitza bati atxikita, zapal.
|
|
|
Bakoitza
|
bere
lo tokira biltzeko ordua zen, eta halaxe bukatu ziren egun hartakoak. Baina liskarrak jarraipena izan zuen hurrengo egunean.
|