2000
|
|
Bere heriotzaren 400 urteurrenak historialariaren irudia gogora ekartzeko aukera eman zien, baita, bide batez, bere garaiari errepaso egiteko ere. Izan ere, Jardunaldiei hasiera emateko, Cesar Gonzalezek Arrasateren fundazioaren eta
|
bere
foruaren hedapenaren inguruan jardun zuen. Hurrengo egunean, Jose Antonio Azpiazuk ere Garibai baino, bere garaia hartu zuen gehiago hizpide, Arrasateko ekonomia, gizartea eta kultura, hain zuzen.
|
|
Kontuan eduki gabe, adibidez, herri euskaldunetan badirela euskararik ez dakitenak eta baita Tafallan zein Tudelan euskaldunak ere, euskara gaztelera baino hobeto menderatzen dutenak. Hala denean, gizon bakoitzak zuzenean, berarekin darama edonora
|
bere
foru pertsonala, erkidego edo komunitate baten barnean ezinezkoa baita bestela jokatzea giza eskubideak hautsi gabe. Espainiako Konstituzioaren Título preliminar delakoaren 1, 2 eta 3 artikuluen aurrean ere ez da zuzena.
|
2002
|
|
Arabako politikara itzuliz, ABBko lehendakaria izendatzean
|
bertako
Foru Aldundia eta Gasteizko Udala berreskuratzea helburu duzula esan zenuen. Egungo egoera politikoan instituzio horiek eskuragarriak ikusten dituzu?
|
|
Bi. Lurralde Historikoetako Zerga Sistemea eratzen daben arielen okaintze, zuzemen, garbiketa, azterpen, ikuskuntza ta diru batzea bakotxa
|
bere
Foru Ahaldundiari egokituko jako.
|
2003
|
|
«Funtsezkoena, zehaztu behar duzuna», Baloo hartzak Disneyk oihaneko liburuari buruz egin zuen egokitzapenaren kanta ezagunean aipatua,
|
bere
foruetatik itzultzen da. Europako batez besteko kontsumitzaileak gero eta arreta handiagoa jartzen dio erosten dituen elikagaien berme ekologikoari, eta ez da moda berdea, ezta osasun kezka ere.
|
|
Arrisku horien aurrean, komunitateak bere burua sendoago definitu behar du, bere berezitasunaren lerroak argiago marraztu behar ditu: gero eta gehiago bere elizkoitasuna, hizkuntza, erregeari zor dion leialtasuna eta
|
bere
foruekiko atxikitasuna izango dira bereizgarri horiek. Euskaraz predikatutako sermoiek eskainiko diote euskal biztanleria guztiari ideia kontserba  tzaile eta tradizio zaintzaileak zabaltzeko modurik jarraikorren eta eraginkorrena.
|
2004
|
|
Gai hori, alabaina, nahiko konplexua da Espainiako estatuko lurralde euskaldunen kasuan,
|
bertan
foruak ezabatzeko prozesua urteetan luzatu baitzen.
|
2006
|
|
Lehenago ikusi dugun legez, ez dakigu asko Soportillako foruari (1312) buruz, baina dakiguna horixe bera da: noble eta petxarien arteko ezberdintasun markatua islaturik mantentzen dela
|
bertako
foruan. Kontuan hartu behar dugu, gaur egungo?
|
|
Artikulu honetan Gasteizekiko auzia agertzen zaigu.
|
Bertako
foruak zioenez, denek ordaindu behar zituzten zerga komunak. Hau da, Gasteizek kofradiatik eskuraturiko lurretan bizi ziren kapareen egoera islaturik agertzen zaigu, alegia; noble horien eskubide fiskalen beldur ziren eta.
|
|
Huescako hiribildua, erromatar garaitik existitzen da, 1096an hiriburu bihurtu zuen Antso Ramirezek eta forua eman zion urte horretan edo inguruan. Donejakue Bidean pasaleku garrantzitsua zen eta
|
bere
forua beste hiribildu batzuei emateko eredugarri izan zen.
|
|
Errioxako hiribildua. Aurrerago hitz egingo dugu
|
bere
foruaz Funeskoarekin batera, oso zalantzakoa baita (XIII. mendeaz hitz egiten da) (Martínez Diez, 1979).
|
|
Badirudi 1196an (behintzat 1194 eta 1234 artean) Antso VII.a Azkarra Nafarroakoak eman ziola forua, baina garbi dagoena hauxe da: 1200ean gaztelarrek Araba konkistatu ostean, Fernando III.ak berretsi zuen
|
bere
forua 1242an, baina antza Alfontso VIII.a Gaztelakoak konkistan egina zuen aurretik Fernando III.ak berak dioenez, eta eskaini zien Antso VI.a Jakituna Nafarroakoak Trebiñukoei emandako foru bera. Egile batzuek, beraz, Fernando III.arena jotzen dute benetako fundaziotzat170 Hurrengo erregeek konfirmatu zioten forua.
|
|
Faltzes:
|
Bere
forua noizkoa den ez dakigu, Funeskoarekin batera emango zen agian. 1236an Tibalt I.aren urtekarietan aipatzen da erregeari eman ziotela elizen patronatua arazoak zituztelako apaizak izendatzean.
|
|
Milagro: Dirudienez XI. mendearen bukaeran Gillen Mendozakoaren jaurgoa zen, baina ez dakigu noizkoa den
|
bere
forua. Tibalt II.ak 1254an larre pribilegio batzuk eman zizkion.
|
|
Erran nahi baita, Araban, Antso VI.a Nafarroakoak ezarri zuen Logroñoko forua, baina gero, Alfontso X. Gaztelakoak eta bere ondorengoek ere foru beraren hedatuko dute Arabatik (eta Gipuzkoako herri askotatik), beraz ez da erresuma aldaketan nabari foruen erabilera eta tradizio aldaketarik (Guardia edo Biasteriko kasua argia da, XV. mendera arte nafarra da, baina
|
bere
foruak Logroñokoan du jatorria eta Araba galdu eta gero ere, errege nafarrek horixe zabalduko dute inguruko hiribilduetan, adibidez, Genevillan 1273an).
|
2007
|
|
Erromak hizkuntza, erlijio, lege diferenteenetako jendeak konkistatu ditu; zuzenean inposatu, ez bere hizkuntza, ez erlijio eta ez legerik dio inori guztiz egin. Horren ordez, hemendik aurrera, herri bakoitzak libre du
|
bere
foru pribatuan bere jainko eta jainkosak ukaitea; baina, gainera, Erroma eta Inperatorea gurtu dizu: herri eta jendeak oro batzen dituena, kontzientziaren barneraino batu, aparte legioak eta moneta gainaldean, Erromaren eta Inperatorearen kultua izango da, Inperio osoaren lokarri izpirituala,, katholikoa?.
|
|
Esan denez, Lurralde bakoitzak
|
bere
Foru Ogasuna dauka, baina, beraien artean eta praktikak erakutsita edo behartuta, koordinatu eta harmonizatu egin dira; horretarako onetsi zen 1989ko maiatzaren 30eko 3/ 1989 Legea. Bestalde, Foru Ogasunek Espainiako estatuak onartzen dituen nazioarteko zerga hitzarmenak bete behar dituzte, batik bat Europako Batasunetik datozenak.
|
2008
|
|
Seigarren Ekonomi Ituna 1952ko otsailaren 29ko Dekretuak onetsi zuen, baina Arabako lurraldearentzat soilik. Itun horretan, maiz sarri erabiltzen zen «administrazio kudeaketarako itun» esamoldea; beste hitz batzuez adierazteko, zergak lurralde erkideko arauketaren arabera biltzen zituen Arabak,
|
bertako
Foru Aldundiaren kudeaketaren menpean.
|
2009
|
|
Rajoyk esan du PPk Nafarroa defendatuko duela Europako Legebiltzarrean,
|
bere
foru izaera, bere espainoltasuna, Europan duen presentzia, bere industria, nekazaritza, eta nafar ororen interesak.
|
|
Gure arimetako bat denok daukagu apur bat Rabelaistarra, nik uste. Hori itotzen alferrik samar permatu izan dira moralismo erlijiosoa eta puritanismo burges klasikoa; agidanez arima horrek aise berrirabazten ditu
|
bere
foruak, eta ondo egiten du.
|
|
Armentia inspektoreak eskularru lodiz jantzitako esku bat zuzendu zuen basoko murru beltzera.
|
Bertatik
Foru Poliziaren ibilgailuen burrunba iristen zen, intsektu lanpetuen harat honaten antzekoa. Hiru noranahiko eta lau motor bidali zituzten Iruñetik.
|
|
Baina horra sorpresa: Nafarroako Gobernua,
|
bere
foruez gero eta arduratuagoa, diru behar horretaz baliatu da bere hitzarmena inposatzeko Unibertsitateari. Hots, NUPena ez, baizik eta NUPek eta Gobernuak konpartitua izanen den Parke Teknologiko bat eraikitzeko.
|
2010
|
|
1936ko gerra bukatuta, Nafarroako Diputazioak hainbat eskumeni eutsi zion hezkuntza alorrean,
|
bere
foru erregimenari esker. Nolanahi ere, malgutasun hori ez zen azaldu gerra bukatu eta berehala, zenbait urte geroago baizik.
|
|
aztertzera behartzen zuela azpimarratzen du, eta bestetik, BJLOren 9.6 artikuluak jurisdikzioa luzaezina dela xedatzen duela nabarmentzen du. Horren harira eta Carocca Pérez, A. rekin,. Competencia territorial improrrogable?, op.cit., luzaezintasun honen funtsa «alderdien arteko desberdintasuna ekiditea da, hau da, alderdi indartsuenak
|
bere
forua ahultsuenari ezartzen ez diola ekiditea». Gai honetan, zalantza gabe, ezinbestekoa da PZL berriak ekarri duen aldaketa nabarmentzea:
|
|
Ados jarri dute frekuentziaren kontzesioan eta kostuen finantzazioan. Hain justu Nafarroan ETB ikusi ahal izatea unean uneko gobernuen menpe egon ez dadin, herri ekimen legegilea jarri dute abian hainbat eragilek.Espainiako Gobernuak Nafarroan duen ordezkaritzak eman du berria, komunikatu baten bidez. Laster jakinaraziko dio erabakia ministerioak
|
berak
Foru Gobernuari. Hortik aurrera, Sanzen gobernuak epe bat izanen du proiektua aztertu, eta egoki iruditzen bazaio, alegazioren bat aurkezteko.
|
|
Frantses armadak, Donostiara iritsi zelarik, ez zuen borroka luze egin behar izan hirira sartzeko, bertako agintariek ateak ireki zizkiotelako. Izpiritu berean, probintzia subiranoa zela iritzirik, aske nornahirekin itunak egiteko alegia, Getaria (irudian) herrian bildu ziren Gipuzkoako Juntek Frantziako estatuarekin elkartzea erabaki zuten, baldin eta frantses gobernuak
|
bertako
foruak eta erakundeak errespetatzen eta babesten bazituen. Frantses armadak ez zuen menpeko lurraldea besterik onartu.
|
2012
|
|
Ikuspegi laikotik, autonomiaren kontzeptua sakondu eta, Foruen ikuspegia hainbat arlotan albo batera utzi zutelako, erabat interesgarria dugu. Baina dena dela, Gipuzkoako Aldundiak integrista katolikoen ildokoa bultzatu zuen eta
|
beraz
Foru egituraketaren ildokoa izan zen.
|
|
Botere zentraleko burokraten eta buruzagiengan Foru sistemaren baitako premiazko aldaketen programa finkatu zen.
|
Beraz
Foru Konstituzioaren bidezko aginteen aurkako ikuspegia ez zen liberalismoaren edo espainiar konstituzionalismoaren ondorioz bakarrik gertatu. Absolutismoak ere Espainiar erresuman aginteen berdintasun zentralizatzailea indarrean jartzeko egitarau zehatza izan zuen.
|
|
Beraz, A. Artiñanoren iritziz, 1869ko abagunean, Espainian, Carlos vii karlisten erregegaia baino ez zen Foru Konstituzioari berme osoa emateko gai.
|
Beraz
Foru legediaren iraunkortasuna Carlos vii Espainiako errege bihurtzearekin lortuko litzateke. Bere diskurtso eta kontakizunaren zati handi bat bereganatu zuen S. Arana Goirik.
|
|
Diputazio foralaren ordez, Bizkaian Espainiako Gobernuak izendatu zuen Diputazio probintzial berriak Nafarroako Diputazio probintzialak adina eskumen hartuko zuelakoan zegoen.125 Izendaturiko Ahaldun probintzial berrien helburua hauxe zen: 1876ko uztailaren 21eko legearen indarra onartu ondoren eta
|
beraz
Foru Konstituzio politikoaren oinarri juridikoak galdutzat izanik, erakunde berriez baliatuz, gutxienez ondasunen kudeaketa zuzena bideratzea Diputazio probintzialaren bidez, Estatu espainiarreko aginteak eta administrazioak ahalik eta esku gutxien sar zezan euskal lurraldeetako kontu publikoetan eta zerga sisteman. Estatuko Armadak soldadu joateko mutilak indarrez batzen zituenez gero, euskal buruzagi politikoak beldur ziren Estatua ondasunen kudeaketan ere indarrez sartzeaz.
|
|
Beraz, euskal ordezkariak adostasuna saihesten saiatu ziren. Adostasuna ezinezkoa zenez gero, baina aldi
|
berean
Foru Konstituzioa berriz ere euskal herrialdeetan errotzen zihoanez, geroko geroan negoziazio prozesua luzatzen saiatu ziren. Baina Gobernu zentrala Foru Konstituzioaren eskumenak eta aginteak bere kabuz aldatzen hasi zen.
|
|
|
Beraz
Foruen bidezko Konstituzio politiko eta juridikoaren etorkizunari buruzko filosofia desberdin bi dauzkagu. Iraultza Liberalekiko ere ikuspegi desberdinak zeuden jokoan.
|
|
Beraz, aldaketarik egin gabe, egokitzapenaren filosofian ari ziren. Liberal joerakoak izan arren, pentsaera kontserbadorea zuten, liberal epelak edo beraien ustean, liberal zentzudunak ziren eta
|
beraz
foruen aldeko defentsa irmoa egitea zen liberalismo zentzudun edo moderatuaren berezko joera eta ekintzabidea. Batzar Nagusien agindua zen foru sistema bere osotasunean ahalik eta gehien iraunaraztea.
|
|
Bere ustez, lo conveniente es que los pueblos vascos conserven sus exenciones y franquicias, pero sometidas a las formas generales de la nación.
|
Beraz
foruen bidezko abantailak gorde arren, formak aldatu behar ziren. Nolabait, liberal sutsuen ildotik:
|
|
Gipuzkoako handikien interesen buru izan zen. Gerra karlistaren garaian, Baionara joan eta
|
bertan
foruak eta bakearen aldeko politika bultzatu zuen. 1840an, foruak osotasunean defendatu zituen eta beraz, Francisco de Paula Alcalá jefe politiko edo korregidore izendatu zutenean eta aldi berean Gipuzkoako komandante militarra, pase forala aplikatu zuen Foru agintea indarrean zegoelako.110 Baina hori guztia esan ondoren, atxilotu egin zuten eta Al Público (1840) izeneko bere deialdiak ospe handia izan zuen.
|
2014
|
|
Lurralde bakoitzak
|
bere
foru propioak bazituen ere, nahiko antzekoak ziren guztiak. Honako hauek ziren ezaugarri nagusiak:
|
|
Foruak lurraldeek gobernatzeko zituzten arau multzoak ziren. Lurralde bakoitzak
|
bere
foru propioak zituen. Foruetan jasotako arau batzuk aspaldikoak ziren, baina beste asko berriki onartuak, nahiz eta, gehienetan, antzinako usadio gisa aurkeztu.
|
2015
|
|
Horretarako borondatea baino ez da behar. Euskal herriak, bereziki Nafarroak, bere autonomiaren poderioz zerga politika eta politika ekonomikoa guztia bere eskuetan du,
|
bere
foru agintaritzari esker gure herria sozialki berrantolatzeko baliabideak soberan ditu eta gure Gorteetako hainbat disposizioetan badaude bere onera itzultzeko aurrekari loriatsuak". 2 Adierazpen hura Hego Euskal Herriko Kutxen Federazioaren lehen hazia izan zen. Federazioa 1924ean sortuko zen.
|
2018
|
|
Bestalde, eta
|
bere
foruak kontrakoa agintzen bazuen ere, San Zernin burguko inguruetako nekazariak ere bertan auzotu ziren. Garaiko zenbait agirik franko en eta emakume nekazarien arteko ezkontzak aipatzen dituzte.
|
|
Argi dago XVIII. mendeko Espainian, Nafarroak lortu zuela
|
bere
foruenganako errespetua mantentzea eta gai izan zela Aragoiko foru sistema desegin zuten Oin berriko dekretuak argitaratu ondoren sortu zen ziurgabetasuna gainditzeko. Mendearen bigarren erdian ikusi zen Nafarroaren berezitasun politikoa uhartetxo bat bezala geratu zela, zentralismoaren olatuek harrotutako itsasoan.
|
|
Nafarroa Garaiak
|
bere
foruak eta erakundeak arriskuan ikusi zituen XIX. mende hasieratik landa. Espainiako erresuma anitz ahuldu zen Frantziako Iraultzaren ondotik gertatu ziren gerra eta inbasioen ondorioz.
|
|
Espainiako ezkerraren begietan, ordea, Nafarroak
|
bere
foruak berreskuratzea mehatxu bat zen" Espainiaren batasunarentzat". Lehentasunez bermatu nahi zuten" beti Espainiaren barnean" egotea.
|
|
Ondorioz, Nafarroako erresuma Frantziak irentsi zuen, ezin izanen zen Frantziatik bereizi eta Nafarroako Estatuek ez zuten gehiago eskumenik beren erregea hautatzeko, 162 ediktuari uko egin bazioten ere. Hala ere, Nafarroa Behereak
|
bere
foruei eta pribilegioei eutsi zien. Nahi zutena erran zezaketen.
|
|
—Ez zen pobrea ere, zeren armairuan hiru ontza urre baitzeuzkan, baina kristinoek bortxazko zerga ezarri diote, oro eman behar ukan du eta nik datorren urtea arte iguriki dut behar bezala beztiturik izateko. Aitak erran dit
|
bere
foruak (bere eskubideak) bortxaturik izan zaizkiola, zeren nafarrek errege erreginei ez baitiete deus ere zor eta Iruñeko gorteek bakarrik dute eskubidea zergak ezartzeko. Iguriozu!
|
2019
|
|
Historikoki, Arabak, Bizkaiak eta Gipuzkoak, bakoitzak
|
bere
foruak izan ditu, eta horiek arautu izan dituzte testamentuak. " Tartean baserri bat dagoen kasuetan, hari ematen zaion balioa izaten da gakoa.
|
|
Garbi esaten du... Ez dauka amorruarekin zerikusirik beharbada,
|
bere
foruak dira, andrearen foruak... Berdin dio...
|
2021
|
|
1979an Euskal Autonomia Erkidegorako (EAE) Autonomia Estatutua izan zen indarrean sartu zena, eta Arabak, Bizkaiak eta Gipuzkoak gerran galdutako autonomia politikoa berreskuratu zuten. Azkenik, 1982an, Nafarroa izan zen
|
bere
foruen garapenetik (Amejoramendua) autonomia politiko eguneratua estreinatu zuena.
|
2022
|
|
Halere, Fernandok Nafarroako legeen eta instituzioen errespetatzea zin egin zuen. Ofizialki, Nafarroa erresuma bat egoiten zen,
|
bere
foruekin, baina errealki gaztelarrek zuten botere guzia errekuperatu (errege ordainaren bitartez, Gaztelako erregeak izendatzen zuena). Fernando eta Albret-eko Jean 1516an zendu ziren.
|
|
Nafarroako errege erregina izango dira Leonorren ondoko bezala, eta Bearnoko jaun edo andere subirano Gaston IV.aren ondoko bezala. Erresuma eta jaurerria ez ziren elkarrekin urtu, bakoitzak bere izate berezia atxiki zuen
|
bere
foru, biltzar eta legeekin: lokarri bakarra subiranoaren pertsona dute.
|
|
Nafarroako errege erregina izango dira Leonorren ondoko bezala, eta Bearnoko jaun edo andere subirano Gaston IV.aren ondoko bezala. Erresuma eta jaurerria ez dira elkarrekin urtuko, bakoitzak bere izate berezia atxikiko du
|
bere
foru, biltzar eta legeekin: lokarri bakarra subiranoaren pertsona dute.
|
|
Bitartean, 1523 urtean, Henri II erregeak Nafarroako Estatuak Donapaleuko elizan bildurik, Nafarroako erreinua Baxenabarren errotzen du
|
bere
foru, lege, biltzarrekin, gainera Monetaren Etxea Donapaleun eraikiz. Bera Paueko jauregian egoten da, Bearnoko jauna izanez ber denboran.
|
|
Legezko errege erreginek Nafarroako erreinua Baxenabarren berpiztuko dute
|
bere
Foru, Biltzar, dibisa eta kargudunekin. Nafarroa osoko subiranoak direla zinez aldarrikatu dute:
|
2023
|
|
Laguntzak eta inbertsio kenkariak aztertzeko egin da gaurko bilera —horregatik zegoen
|
bertan
Foru Ogasuneko zuzendaria—.
|
|
Erregelamenduen berezko edukia da legearen betearazpen eta garapena; hortaz, hierarkiak ezarritako mugak ezin dituenez gainditu, erregelamenduak forma, kudeaketa eta prozedurei buruzko gaiak jorratuko ditu. Zerga nagusiei begiratuz gero, zerga bakoitzak izango du bere Legea edo
|
bere
Foru Araua, baina aldi berean, halako araua erregelamendu baten bidez osatuko da: Pertsona Fisikoen Errentaren gaineko Zergaren erregelamendua, Sozietateen gaineko Zergaren erregelamendua, Balio Erantsiaren gaineko Zergaren erregelamendua, etab
|
|
AFAOren 109 artikuluaren arabera," Foru Diruzaintzaren eginkizunak ondokoak dira: a) eskubideak kobratu eta betebeharrak ordaintzea; b) Foru Ogasunaren funtsak eta baloreak, aurrekontuak diren zein aurrekontukoak ez diren eragiketek eragindakoak, zentralizatzea, eta, xedapenen batek hala ezartzen duenean, beste finantza fluxu batzuetan bitartekari aritzea; c) Foru Ogasunaren titulartasuneko finantza aktibo eta pasiboak kudeatzea, Foru Aldundiaren edo
|
beraren
foru organismo autonomoen ondarean sartuta daudenean izan ezik; d) Foru Aldundiaren, beraren organismo autonomo edo, hala denean, beste administrazio batzuen edo pertsona juridiko edo fisikoen alde ematen diren bermeak zaindu, ordainarazi eta, oro har, kudeatzea, erregelamendu bidez ezartzen denaren arabera; e) finantza baliabideak aldien arabera banatzea, Foru Ogasunaren betebeharrak efizientzia... Hortaz, Diruzaintza Ogasun publikoaren kutxazaina da eta kreditu erakundeetan irekitako kontuen bidez jardungo du.
|
|
Nafarroako Erresuma ontzat hartu zuen bide hori eta, 1841eko Lege Itunduaren bitartez, Koroaren esparruan sartu zen bere tributu araubideari eta ogasunari eutsiz. Euskadik, ostera, ez zuen amore eman nahi
|
bere
foru erregimenaren gainean eta Carlos Maria de Borbon erregaiarekin bat egin zuen, tronura Carlos VII. izenarekin heldu nahi zuen erregegaiarekin bat. Horrela, azken Gerra Karlista() egin zen.
|
|
Adierazpenak labur horrela dio: "
|
Bere
foru araubidearen indarrez, lege honetan xedatutakoa Euskal Autonomia Erkidegoari aplikatzeak ez dio kalterik egingo Ekonomia Itunaren Legean xedatutakoari". Horrek, finantza zaintzaren esparruan zuzeneko eragina dauka Ekomomia Itunean gaiaren inguruan 48.5 artikuluak dioena kontuan harturik.
|
|
Hori guztia kontuan izanik oso baliogarria izan da Toki administrazioekin Harremanetarako eta Erregistro Publikoetarako Zuzendaritzak 2014ko marxoaren 11an emandako Zirkularra577 Zirkular horren bigarren puntuan finantza zaintzari dagozkion funtzioak beren
|
beregi
Foru Aldundiei aitortu zitzaizkielako: Finantza zaintza gauzatzen duten" erakunde eskudunei", TAOALeko 7.4 eta 26.2 artikuluetan jasotzen diren eginkizunak. Foru Aldundiei, zerbitzu publikoen egiazko kostua kalkulatzeko irizpideen garapena (TAOALeko 116 ter artikulua). Foru Aldundiei, Lurralde Historikoko udalerrien ekonomiaeta finantza planak egiteko beharrezkoak diren arauak onesteko ...
|