|
2003
|
|
|
Arrisku horien aurrean, komunitateak bere burua sendoago definitu behar du, bere berezitasunaren lerroak argiago marraztu behar ditu: gero eta gehiago bere elizkoitasuna, hizkuntza, erregeari zor dion leialtasuna eta
|
bere
foruekiko atxikitasuna izango dira bereizgarri horiek. Euskaraz predikatutako sermoiek eskainiko diote euskal biztanleria guztiari ideia kontserba  tzaile eta tradizio zaintzaileak zabaltzeko modurik jarraikorren eta eraginkorrena.
|
|
2012
|
|
|
Ikuspegi laikotik, autonomiaren kontzeptua sakondu eta, Foruen ikuspegia hainbat arlotan albo batera utzi zutelako, erabat interesgarria dugu. Baina dena dela, Gipuzkoako Aldundiak integrista katolikoen ildokoa bultzatu zuen eta
|
beraz
Foru egituraketaren ildokoa izan zen.
|
|
|
Botere zentraleko burokraten eta buruzagiengan Foru sistemaren baitako premiazko aldaketen programa finkatu zen.
|
Beraz
Foru Konstituzioaren bidezko aginteen aurkako ikuspegia ez zen liberalismoaren edo espainiar konstituzionalismoaren ondorioz bakarrik gertatu. Absolutismoak ere Espainiar erresuman aginteen berdintasun zentralizatzailea indarrean jartzeko egitarau zehatza izan zuen.
|
|
|
Beraz, A. Artiñanoren iritziz, 1869ko abagunean, Espainian, Carlos vii karlisten erregegaia baino ez zen Foru Konstituzioari berme osoa emateko gai.
|
Beraz
Foru legediaren iraunkortasuna Carlos vii Espainiako errege bihurtzearekin lortuko litzateke. Bere diskurtso eta kontakizunaren zati handi bat bereganatu zuen S. Arana Goirik.
|
|
|
Diputazio foralaren ordez, Bizkaian Espainiako Gobernuak izendatu zuen Diputazio probintzial berriak Nafarroako Diputazio probintzialak adina eskumen hartuko zuelakoan zegoen.125 Izendaturiko Ahaldun probintzial berrien helburua hauxe zen: 1876ko uztailaren 21eko legearen indarra onartu ondoren eta
|
beraz
Foru Konstituzio politikoaren oinarri juridikoak galdutzat izanik, erakunde berriez baliatuz, gutxienez ondasunen kudeaketa zuzena bideratzea Diputazio probintzialaren bidez, Estatu espainiarreko aginteak eta administrazioak ahalik eta esku gutxien sar zezan euskal lurraldeetako kontu publikoetan eta zerga sisteman. Estatuko Armadak soldadu joateko mutilak indarrez batzen zituenez gero, euskal buruzagi politikoak beldur ziren Estatua ondasunen kudeaketan ere indarrez sartzeaz.
|
|
|
Beraz, euskal ordezkariak adostasuna saihesten saiatu ziren. Adostasuna ezinezkoa zenez gero, baina aldi
|
berean
Foru Konstituzioa berriz ere euskal herrialdeetan errotzen zihoanez, geroko geroan negoziazio prozesua luzatzen saiatu ziren. Baina Gobernu zentrala Foru Konstituzioaren eskumenak eta aginteak bere kabuz aldatzen hasi zen.
|
|
|
|
Beraz
Foruen bidezko Konstituzio politiko eta juridikoaren etorkizunari buruzko filosofia desberdin bi dauzkagu. Iraultza Liberalekiko ere ikuspegi desberdinak zeuden jokoan.
|
|
|
Beraz, aldaketarik egin gabe, egokitzapenaren filosofian ari ziren. Liberal joerakoak izan arren, pentsaera kontserbadorea zuten, liberal epelak edo beraien ustean, liberal zentzudunak ziren eta
|
beraz
foruen aldeko defentsa irmoa egitea zen liberalismo zentzudun edo moderatuaren berezko joera eta ekintzabidea. Batzar Nagusien agindua zen foru sistema bere osotasunean ahalik eta gehien iraunaraztea.
|
|
|
Bere ustez, lo conveniente es que los pueblos vascos conserven sus exenciones y franquicias, pero sometidas a las formas generales de la nación.
|
Beraz
foruen bidezko abantailak gorde arren, formak aldatu behar ziren. Nolabait, liberal sutsuen ildotik:
|
|
|
Gipuzkoako handikien interesen buru izan zen. Gerra karlistaren garaian, Baionara joan eta
|
bertan
foruak eta bakearen aldeko politika bultzatu zuen. 1840an, foruak osotasunean defendatu zituen eta beraz, Francisco de Paula Alcalá jefe politiko edo korregidore izendatu zutenean eta aldi berean Gipuzkoako komandante militarra, pase forala aplikatu zuen Foru agintea indarrean zegoelako.110 Baina hori guztia esan ondoren, atxilotu egin zuten eta Al Público (1840) izeneko bere deialdiak ospe handia izan zuen.
|