|
2017
|
|
|
Beraz, ahozko tradizioa kultura egiteko baliatu izan dugu gure existentzia denboraren 10etik 9an baino gehiagoan, homo sapiens garaitik. Oso teknologia indartsua da, beraz, baina ez dugu
|
behar
bezala ulertzen, liburu, ordenagailu eta antzekoei denbora asko eskaintzen diegulako. Ondorioz, nire iritziz, ahozko tradizioaren misterioa ez da benetan misterio bat, gizakia sortu zenetik aritu baikara honetan.
|
|
|
Zertzelada biografiko laburron ondoren, ongi etorriko da egilea eta, bidenabar, liburua bera
|
behar
bezala kokatzea irakurle euskaldunarentzat, historia, kultura, literatura, estilo... aldetik.
|
|
|
Eta gero, leihatila piramidearen gailurrean, besoak gora Pasang Temba bailitzan, hautetsia dago. Herritarrengandik hurbil egotea hitzetik hortzera darabilena, arrangura nagusia hori duena, baina... zure desadostasun eta urruntasuna agertzen diozunean, bere jardunarekiko, esaten duena, Donostia 2016ri buruz bezala, herritarrak ez dutela ulertu, kontua dela agintariek ez dutela
|
behar
bezala komunikatu.
|
|
|
Ikaskideei litxarreriaz beteriko poltsatxo bana oparituko die.
|
Behar
bezala ospatzeko, larunbatera arte itxaron du. Eta pandemiak zer diren jakiteko ere itxaron du.
|
|
|
Alabak laguntza du. Nik ez nion irakatsi
|
behar
bezala ibiltzen. Eta ni ondoan ez banauka, nork irakatsiko dio?
|
|
|
Aurrena eskerrak ematea zuri, Ximeno, nigan jarritako konfiantzagatik. Espero dut ardura horiek
|
behar
bezala betetzea eta ahal dudan guztia ikastea ofizio honetan. Eta aprobetxatuz une hau auzi bat azaltzea nahi nuke:
|
|
|
Epaiketa egiteko egun batzuren faltan, auzian amore ematea erabaki du Espainiako Gobernuak, isunaren forma arazoak argudiatuz. Hau da, kasua epaiketara iristear denean, duela urtebete isuna jartzean ez zutela
|
behar
bezala argudiatu dio Gobernuak. Urtebetez guztiz kontrakoa defendatu ostean, Espainiako Gobernuak nahiago izan du isun zehatz honen aurrean amore ematea, Mozal Legea epaitegietan ezbaian ikustea baino.
|
|
|
Bartzelonako futbolariei poliester birziklatuzko elastikoak ekarri dizkiete aurten, eta partida erdirako pisu handia hartzen dute. Ez dute izerdia
|
behar
bezala zurrupatzen, antza. Denboraldi-aurrean igarri zuten jokalariek blai eginda erretiratzen zirela zelaitik eta kamiseta gorputzera pegatzen zitzaiela.
|
|
|
batetik; aita Campsa ko txoferra zen eta beti erretagoardiatik frentera ibili ohi zen pausa gabe; baina bestela ere eta hau liteke arrazoi indartsuena Irungoa bertan behera joan eta biharamunean lehergailu batek su bihurtu zuen pasaiatar etxe ondoko ukuilua, familiaren sostengu ziren zerramak istantean kiskaliz. Aitaren Campsa ko soldata
|
behar
bezala baliatzeko Bilbora joan behar.
|
|
|
Eta honen arrazoia da: zeren hala dabilenak ez baitu abereak baino gehiago etorkizunera behatzen, eta ez plazer hark zein ondorio hotza eta atsekabetsua bere ondotik uzten duen
|
behar
bezala kontsideratzen.
|
|
|
Ez da gutxitzerik eta ez berretzerik, ez da soberaniarik eta ez eskasiarik, ez da ignorantziarik eta ez" ez nuen uste" rik. Guztiak dakuski, guztiak dakizki eta guztiak berak bere eskuz, bere ordenamenduaren arabera,
|
behar
bezala gidatzen ditu.
|
|
|
Ez huts egiteko,
|
behar
bezala esperantza eta konfiantza izateko, zer egin behar da?
|
|
|
Cum accepero tempus, ego iustitias iudicabo. Denbora neuregana dezadanean, heriotzako orenean, hain estuki eskatuko dut kontu, non obra onak ere ea ongi, justuki eta
|
behar
bezala eginak direnetz etsaminatuko eta juzgatuko baititut.
|
|
|
Zeren zuk, nola baitzaude asmoa hartuta eta bai batzuetan pasionatua eta itsutua ere, ez duzu den guztia ikusten. Baina zure adiskideak ez du pasiorik, argi ditu begiak; hark den bezala eta
|
behar
bezala ikusten du.
|
|
|
Hala, bada, infernuan daudenek ere minagatik, iragaten dituzten penengatik dute sentimendu, damu eta urriki. Baina beste gainerakoan, itsutuak, tematuak eta, bere faltarik
|
behar
bezala ezagutzen ez dutela, eta ezin konberti daitezkeen bezala, malezian eta borondate gaiztoan gogortuak, harrituak eta finkatuak daude.
|
|
|
Ez baitira
|
behar
bezala konfesatzen eta ez konfesoreagana hurbiltzen.
|
|
|
Eta ginga moduan, nola ez, Les Nationsen. Erronka
|
behar
bezala prestatzeko, sustraietara itzuli zen Anquetil; Boucherrek gidatutako Derny motorraren atzetik azkar demonio entrenatu zen. Albert Bouvet bigarren sailkatuak baino hiru minutu azkarrago osatu zuen ibilbidea.
|
|
|
Anquetilen lehenengo zuzendaria izan zen, Autocycle Sottevillais taldean. Profesionaletan egonik ere, usadio zaharrari eutsi zion Anquetilek eta zenbait proba
|
behar
bezala prestatzeko, Orduaren Errekorra kasu, Boucherren motorraren atzetik entrenatzen zen.
|
|
|
Eta iritsi zen une magikoa eta tirokatu zuten erraldoia, sabela urratuz, bere lasto barrunbeak sutara boteaz, eta dantzatu zuen herriak
|
behar
bezala suaren eta erraldoi gaiztoaren errautsen inguruan, behin eta berriro, antzinateko usadioak zioen bezala, etengabeko musika monotonoak eta jira-birak sortzen duen katarsiaren bila, baina maskaradun dantzariak ez zeuden oso adi.
|
|
|
Zalantza izugarri batek hartu ninduen, memelo hutsa sentitu nintzen: zergatik ez nuen dena bertan behera uzten eta ez nintzen fidatzen polizia britainiarrak nire kasua
|
behar
bezala aztertuko zuela. Hala eta guztiz ere, egoera berrikusi ondoren, ez nuen aurreko gauean hartutako erabakiaren aurkako argudiorik aurkitu eta, horrenbestez, aldarte garratz batekin, planarekin jarraitzea erabaki nuen.
|
|
|
Hala ere, nik uste beti izan dudala nolabaiteko sena halako aferetan. Ez dakit
|
behar
bezala azaltzen ari naizen, baina ahal den neurrian adimena erabiltzen dut eta, gehiago lortzen ez dudanean, igartzen saiatzen naiz eta, normalean, emaitza onak izaten ditut.
|
|
2018
|
|
|
Beraz, gure gurdia mugiaraziko duen indarra" beharra" da. Euskara komunikaziorako behar badugu, tresna den aldetik, beti izango dugu
|
behar
bezala olioztatuta erabiltzeko prest. Baina komunikaziorako behar ez badugu, ez dugu erabiliko eta, denboraren joanarekin, tresna guztiei gertatzen zaien bezala, herdoilak jango du.
|
|
|
Paradigma aldatuz helburua ongi planifikatzea bada, biribilgunea goitik behera (eta ez ezker eskuin) begiratu da. Gure biribilgunearen grafikoaren nondik norakoak ulertzeko goitik ez bada, zaila izango da osotasuna
|
behar
bezala ikustea eta norabide egokiari dagokion irteerarekin asmatzea. Horraino ados.
|
|
|
Horregatik, bada, nire ustez, euskararen prestigioa maitasunarekin eta ondo bizitzearekin lotu behar dugu. Sentimendu indartsu horiek
|
behar
bezala landuta indar nahikoa emango ligukete egin behar dugun jauzia egiteko. Lan munduan, zein transmisioan, zein euskara biziberritu behar dugun gainontzeko arloetan bi elementu horiek oso presente izan genituzke, dena delako plangintzari heltzerakoan.
|
|
|
Baina gizartean gatazkak eguneroko ogia dira eta gakoa ez da gatazkak saihestea orain arte bezala, baizik eta horiei heltzea, xehe xehe aztertu eta
|
behar
bezala kudeatzea, besterik ez. Gaur egun, tresna gehiago ditugu gatazkak bideratzen asmatzeko eta nola ez demokrazian sakontzea dugu horien artean indartsuena.
|
|
|
Ikastolak eta ikastetxeak ere berdintsu. Esango nuke, diagnostiko bat egitetik haratago, sektore eta zonalde gutxik erantzun ziotela
|
behar
bezala jarritako demari. Plangintza eraginkorrak egiten ez dugu asmatu oro har.
|
|
|
Nire ustez, Paula, lan munduari merezi duen garrantzia eman behar diogu, izan ere, maiz, dugun" elefantea" den arren nekeza egiten baitzaigu
|
behar
bezala neurtzea gure gizarte bizitzan duen benetako eragina.
|
|
|
... eta mintzatzaileek mintzaira baten bizitasuna eta indarra. Askotan esan denez, eta berriro errepikatu behar bada ere, oraindik euskararena ez da aise eta
|
behar
bezala bizi eta zirkulatu gure artean.
|
|
|
Batez ere, badelako jende anitz (Patxi bera, ikusten dudanez, eta gobernuko ardura dutenak, administrazioetan erantzukizuna dutenak, eta abar) kontu honi itzuli bat baino gehiago eman diotenak. Hortaz, nire iritzi hau" cum mica salis" hartu behar da,
|
behar
bezala funtsatu gabeko iritzi gisa, erran nahi dut.
|
|
|
(Berriro saiatuz.) 24 ORDUKO ZERBITZU TEKNIKOA (Zain geratuko da baina ez da ezer entzungo.) Alferrik. Ez zakiat zertarako ordaintzen diogun dirutza estatu globalari, gero energiak ez badu
|
behar
bezala funtzionatzen. Imajinatzen diat urbanizazioko zaindariak berehala mezu bat bidaliko duela barneko saretik, minutu batzuk barru dena konponduko dela esanez.
|
|
|
AMA. (Kasu handirik egiten ari ez zaiola agerian utziko du; izan ere, ispilu txiki batean bere burua begiratzen duen bitartean hitz egiten hasiko da, azken finean, makillajea eta orrazkera
|
behar
bezala dituela begiratzeaz arduratuagoa baitago, bere semearekin hitz egiteaz baino.) Bai, bai. Hobe duzu ulertzen ez dituzun fisikako ariketa horiek irakasleari galdetzea, bai.
|
|
|
Siniukhaiev tenientea uniformea eranzten hasi zen, lege aholkulariak lagundu egin zion, Siniukhaiev ohia
|
behar
bezala egiteko gauza ez zelako.
|
|
|
Bizkorregi erreinatzen zuen. Jauregia ez zegoen
|
behar
bezala defendatuta, zabalegia zen. Gela txikiago bat aukeratu behar zen.
|
|
|
Azken agintaldia salbuespena izan da. Batek daki noiz arte ez den izango Ajuria Enean lehendakari unionistarik, batez ere mugimendu politiko zibilak hasitako bideari
|
behar
bezala eusten badio, alde baten indarkeria politikoa desagertu eta gero. Ez dago atzera egiterik.
|
|
|
Agerikoa, edo ezkutukoa, sinbolikoa. Indarkeria, gatazka hori
|
behar
bezala kudeatzen jakitea da gakoa; gizarteko kontraesanetaz jabetzea eta denontzako elkarguneak bilatzea dugu konponbide inperfektua. Horretan etsi gabe jardutea erraza izango ez dela jakin arren.
|
|
|
Benetako frantses bat egiten edo dastatzen ikasteko ez dugu Parisera joan behar, Burgos liberalera baizik, mesetako tradizio libertinoan. Eta birmaniar bat
|
behar
bezala jasotzeko leku onena Toledo dugu, Moscardo jenerala hotelean.
|
|
|
Ogi puska bat lurrera erortzen bazaigu, hiru aukera ditugu: bertan utzi eta ez jaso; jaso,
|
behar
bezala garbitu eta jan; jaso eta garbitu gabe jatea desesperatuta gaudelako edo, saiatuta ere eta guztiz garbitu ez dugun arren, jan beste erremediorik ez dugulako. Gu hiru maila horietako bigarrenera iritsi gara, gehienez.
|
|
2019
|
|
|
Zenbat denbora ote zeramaten koba hartan? Ez zekiten
|
behar
bezala kalkulatzen. Egun bat?
|
|
|
Tomek, nolabait baina altxa zuen. Baina ezin zuen
|
behar
bezala eraman.
|
|
|
Lehenengo, erdizka, azalez begiztatu zuen liburua. Gero, ordea,
|
behar
bezala jarri zen eta taxuz ireki zuen. Tomek Beckyri begiratu zion.
|
|
|
Harekin hizketan ari zela, beharbada lasaitu zuen barrua. Beste aldetik, Huckek gorde ote zuen
|
behar
bezala sekretu hura. Badaezpada ere, jakin nahi zuen.
|
|
|
Huck, orain arte esan ez baduzu, aurrerantzean gauza al zara sekretu hori
|
behar
bezala mantentzeko?
|
|
|
Gauza gehiago ere bai... baina ez naiz
|
behar
bezala gogoratzen. Dena lainopean bezala oroitzen naiz.
|
|
|
Honela ezin dezaket nire iloba hezi. Ez dut nire eginkizuna
|
behar
bezala konplitzen. Gaur ematen ez dudan egurra, bihar bere kaltetarako izango du.
|
|
|
|
Behar
bezala korrika egitea baino areago kostatzen zaio taxuz pentsatzea. Ihesaldi itsua da eta tximistak bezala jotzen dute pentsamenduek buruan, bere bizitzako argazkiak aparteko muntaketan, ezkontzetako muntaketa horietako batean bezala.
|
|
|
Beha, beha Errege espainola, zure menpekoekin ez zaitez krudela eta eskergaitza izan, zeren Gaztelako erreinuetan zu eta zure aita inongo atsekaberik gabe zeundetenean, zure basailuek, beren odolaren eta azienden bizkar, lortu dizkizute lurralde honetan dituzun erreinuak. Beha, Errege jauna, ezin da errege zintzo tituluarekin lurralde hauetatik etekinik atera, ez duzulako deus arriskatu eta ez dituzulako lurralde hauetan izerditan lan egin dutenak
|
behar
bezala ordaindu.
|
|
|
Inspektoreari kasurik egin gabe kanporako bidea hartu zuten. Hainbeste oinaze eta atsekabek ez zieten gauzak
|
behar
bezala egiten utziko.
|
|
|
Lopetegi Saenzekin batera sartu zen zuzendaritzan, baina lau urteren buruan utzi egin zuen, entrenatzaile lanetara igarotzeko. " Nire ustetan ez zen
|
behar
bezala eskertzen zuzendaritzako lana, eta nahiago nuen kantxan egon, bertatik bertara. Hor askoz ere hobeto sentitzen nintzen, gehiago betetzen zidan".
|
|
|
Hasiera zen hedabide publikoarena, eta 300dik gora lagun aurkeztu ginen. Etxean estu hartzen ninduten ea nora nindoan ezer ikasi gabe, eta nik esaten nien ikustera nindoala oposaketak nolakoak ziren eta hurrengokoak prestatuko nituela
|
behar
bezala. Baina, plaza atera nuen, eta ordutik gaur arte, irratian nabil.
|
|
|
Estatu Batuetako hainbat polizia agentziek eta fiskaltzak prentsaurreko ezberdinetan ezagutzera emandako datuak erabili ditugu informazio iturri bezala, eta, hortaz,
|
behar
bezala frogaturiko gertaerak dira deskribatuko ditugunak, ustezko eta balizkoekin desbideratu gabe. Era berean, gai honen inguruan hainbat hedabideetan argitaratutako artikulu anitzetako batzuk ere izan ditugu iturri, hain zuzen ere, kazetariaren ikerketaren baliozko ekarpen pertsonalen bat zeukatenak, eta bereziki gertaerekin harremana izan zuten pertsonekin aurrez aurre elkarrizketatu zirenen erreportajeak.
|
|
|
Liburuxka ongi prestaturik zegoen arren, hor ikusleok hutsune handia izan genuen, arratsak gauari tokia egin zionean, iluntasuna egin baitzen nagusi eta ez ginen gauza liburuan irakurri ahal izateko. Asko eta asko hor ibili ziren sakelako telefonoaz argituz eta irakurriz, baina alferrik, horrela ezin baikenuen ikuskizuna
|
behar
bezala jarraitu.
|
|
|
Horrez gain, Goi Paleolitoko ikertzailea ere bada Rios; izan ere, oso garrantzitsua iruditzen zaio neandertalak desagertu ondoren zer gertatu zen jakitea, neandertalei buruzko informazioa
|
behar
bezala interpretatzeko. Dioenez," hasieratik, neandertalak beti gurekin alderatu ditugu; alderaketa horretatik ateratako ondorioak dira neandertalez dugun ikuspegiaren oinarria.
|
|
2020
|
|
|
Baina Iban Zalduak, adibidez, ez zuen jokoa
|
behar
bezala ulertu eta liburuari buruz kritika batzuk plazaratu zituen Volgako batelarien literatura blogean. Hona hemen kritika hura bere osotasunean:
|
|
|
Idazle horri, nonbait, zail egiten zitzaion irudiak eta hitzak nahasten dituen artefaktu literario esperimental hori
|
behar
bezala ulertzea eta bai gozatzea ere, eta ohiko narratiba klasikoaren alde lerratu zen.
|
|
|
Izan ere, gaur egun, orduan bezala, ikus entzunezkoen, Interneten eta iragarkien harrapakin hutsak gara harraparien aurrean, eta ez dugu inolako heziketarik eduki hori dena
|
behar
bezala irensteko ordurako; aitzitik, haiek gaituzte gu irensten.
|
|
|
Ez nuen halako zurruntasunik eman nahi Kasandra leihoan liburuan norabide bakarrerako irakurketarik eskainiz. Ohartuta bainago bigarren irakurraldi baterako ere idatzi beharra dagoela hiz lauaren polizentzuaz
|
behar
bezala mamitu ahal izateko.
|
|
|
Liburuak hiru zati bereizten ditu, eta hirurak osotasunaren barruan hartzea komeni da lanaren zentzua
|
behar
bezala ulertzeko. Euskal literaturan oso ohikoa ez den zerbaiten aurrean gaude; beraz, lehen zatiaren (ABC edo Instructionea) orientabideak ez dira besterik gabe pasatzen uzteko orriak.
|
|
|
Prousten pertsonaiek maite dute literatura eta
|
behar
bezala irakurri eta idatzi nahi izaten dute.
|
|
|
Gizarteak ez du erraz onartzen idazlearen nahigabea, esana eta idatzia desberdinak baitira. Idazkera pentsatu eta esan aitzin badoa, eta erraz idazten badut ere, beti ez dut
|
behar
bezala idazten. Pentsatu aitzin, sentitzen dut, eta horregatik niretzat bakarrik idatzi izan dut, eta besteentzat idatzi dudalarik mindu ditut lagun minak.
|
|
|
Pertenentziazko komunitate linguistiko afektibo edo kulturala (Gemeinschaft) eta bizitzazko egitura legal eta sozialaren (Gesellschaft) artean dagoen kontraesana jada aztertu zuen
|
behar
bezala Ferdinand Töniesek (Communaute et societé, 1944) nazismoa ren ondorioak ezagutu baino lehenago ere ohartarazteko eskumen ekonomiko legalak lituzkeen estatuaren inposizioak lekarkeen inboluzio arriskugarriaz, sektore sozial bakarraren onurak soilik bilatuz oinarriko komunitate kulturalaren desagertzea zekarkeelako.
|
|
|
Denok, Euskal Herri osoa, zorretan gaude Txillardegirekin. Ez gara konturatu ere egiten zer zen, adibidez, hizkuntza literarioa
|
behar
bezala bateratua ez izatea. Txillardegi erbestera zihoala, Baionako idazkaritzan bildu zituen aditz mota guztietako hiztunak, eta beraiek proposatu zuten 1964an lehenengo eredua aditzaren batasunerako.
|
|
|
Orduan, baina, bere ekarpen espezializatua ez zen aintzakotzat hartu izan, harik eta Arantzazun lau urte beranduago Mitxelenak bere egin arte. Egun, aldiz, ahozko euskararen batasuna ere, Txillardegik proposatu zuena inork ere ez dio horretan oraingoz kasurik egin, Euskaltzaindiak ere ez du hori
|
behar
bezala jorratu... Aitzindaria izan da, sekulako intelektuala, idazle eredugarria eta, finean, senezko entsegugilea.
|
|
|
Orain, bera zendu eta urteak pasatu ondoren, berriro diot: Txillardegik zekarren estilo literario berria ez zen aintzakotzat hartua izan Elsa Scheelen en garaian, baina gure sasoi hauetan, aldiz,
|
behar
bezala dastatzerik eduki badugu.
|
|
|
Nire ustez beharrezkoa da gertakizun historiko guztiak
|
behar
bezala lerrokatzea. Eta gogoratzea, honetan ere, honek baduela oinarri historiko bat, baina fikzioa dela.
|
|
|
Euskara literarioa finkatu eta honen erabilera zabaldu ondoren, hausnarketa egiteko unea iritsi zitzaigun: euskarriak goitik behera aldatzen ari dira, liburu tiradak gero eta txikiagoak dira, euskaraz idazten dutenak gero eta aniztunagoak dira, eta soziolinguistikoki gero eta garrantzi handiagoa daukate era guztietako testugileek, sareetakoak, kazetariak eta testuliburuen egileak barne; baina hori guztia ez da
|
behar
bezala egituratu oraindik.
|
|
|
Bat batean, ondoezik sentitu da eta, komunean zegoela, konortea galdu du. Iraken kontrako erasoa salatzeko manifestazioak direla-eta, museoa ohi baino lehen itxi dute, korrika eta presaka, zokoak
|
behar
bezala begiratu gabe.
|
|
|
" Ezin da inor edozein gogamenez
|
behar
bezala jabetu haren forma aldatu gabe. Ezinbesteko eraldaketa hau, beraz, bakoitzaren jabego propioa izango da betiko".
|
|
|
Globalizazio garaian gaude, non informatikak, merkatuak eta teknologiak agintzen duten, baina, Fichtek zioen moduan," Ezin da inor edozein gogamenez
|
behar
bezala jabetu haren forma aldatu gabe". Horixe baita ezagutzaren ardatza.
|
|
|
Politikan, afektibitatean zein estetikan. Haiek guztiak
|
behar
bezala arakatzeko bildu gara idazle katalanak, galegoak eta euskaldunak Iruña berrian non, zaharrean ez bezala, jatorrizko hizkuntzaren erabilera egun ia tabu bihurtu duten. Literatura dela medio, ezkutatutako tabuak agerrarazteko eta barreiatutakoak barregarri uzteko.
|
|
|
Orain, beraz, euskal idazleak ez du bere laguntzarako agentzia kolektibo onartua eta zabaldua. Igor Estankona poeta eta legelaria saiatu zen erronka horri heltzen baina, nik dakidanaren arabera behinik behin, egitasmoa ez da oraindik
|
behar
bezala garatu eta gauzatu.
|
|
|
Horrexegatik, har dezagun tarte txiki bat pentsaeraren heterogeneitateaz eta hizkuntz aniztasunen artean dauden harremanez
|
behar
bezala aritu ahal izateko.
|
|
|
Desfilosofatzeko 120 bit informatibo: Lehen esaten zen dena ulertu beharra zegoela
|
behar
bezala erabili ahal izateko. Eta orain esan genezake jendeak benetan publizitatearen bitartez ikasten dugula, hots, bit direlakoen bitartez.
|
|
|
Eta irakurle gisa, jakina, ez dut fikzioa bakarrik aintzakotzat hartzen, ezta euskaraz argitaratzen dena soilik ere. Aitzitik, mota desberdinetako idazkiei kasu egin behar diedan neurri berean, hizkuntza bat baino gehiago hartu behar izaten dut kontuan nire irakurraldiak
|
behar
bezala antolatzeko, eta jarrera hori bera ez zitzaion arrotz izan ez Michel Montaigneri ez eta literaturgintzan ibili den edonori. Aharon Appelfeldek, adibidez, horri buruz hau zioen (1988):
|
|
|
Ez bera bakarrik, UPV/EHUk hirurehundik gorako irakasle kaleratu zituelako eta, guk, aldiz, Unibertsitatea Lan Magistraturaren aurrean salatu ostean, irabazi genuen auzia gure lanpostua berreskuratuz. Hura gertatu ondoren, Euskadiko lege batek ahalbidetu zuen eskatutako lan kontratuaren bidezko irakasle egonkorraren irudia
|
behar
bezala gauzatzea. Borroka luzea eta latza izan zen, zeren gurekin batera aritutako lagunak, berez, gure arerio bihurtu ziren eta funtzionariotzaren bidea babesteari ekin zioten, gu bezalakoak eta unibertsitatea demokratizatzeko funtsezkoa izan zen aldarrikapen hori kaleratu nahi izan zituzten bitartean.
|
|
|
Prousten pertsonaiek literatura maite dute, eta
|
behar
bezala irakurri eta idatzi nahi izaten dute. Hala eta guztiz ere, desioa handia izan arren, ez bide dute hura erdiesterik.
|
|
|
Azken mundu berria liburuan, zendutako idazle frantziarraren irakurketatik idazle berriak atera daitezkeela zioskun. Kojèveren aburuz,
|
behar
bezala idatzi ahal izateko irakurtzen jakin beharra dago, hau da," lerroen arteko esanahiaz jabetu". Gure kulturan idaztea, idazle filosofoarentzat betiere, itxura egitea besterik ez da, errealitateak mozorrotzea, sinesgarritasuna ematea fikzio besterik ez denari, eta dakienak esangura harrapatuko du elakoan izkribua hor uztea; Mendebaldeko jakintza seriosean tristura da nagusi, nagusi den kulturak seriotasunaren azalezko maskara baitauka.
|
|
|
Horri zor diogu, besteak beste, egoera iraultzaile batek dakarrenaz
|
behar
bezala ohartzeko istorio haien ezaguera. Horren gainean egin zen Hollywooden moduko filma, aldiz, zeharo desberdina da; beste gauza bat da.
|
|
|
Euskal Herrian, zoritxarrez, horren ohikoa izaten den torturaren esperientziaz aritu ahal izateko bada, idazki honek munduari itzulia eman behar izan dio euskarara itzulia izateko. Gertukoei, gure seme alabei kasu, torturatua izatearen eskarmentua
|
behar
bezala inoiz azaldu ezin izan diedana, Herioa eta dontzeila antzezlana ikusita edo irakurrita gerturatuko diedalakoan nago.
|
|
|
Trantsizioa 1960an hasi zen, ETAren sorrerarekin, Arestik 1961n idatzitako Zuzenbide Debekatua ren garaian edota Zamorako kartzelan sartu zituzten apaizen erreboltarekin. Hala ere, frankismoa eraitsi zuten belaunaldi haien borrokaren kontakizuna ez da
|
behar
bezala idatzi. Amnistiaren bidez irabazi zuten askatasuna, baina justizia egin gabe.
|
|
|
Hau da, Bartzelonako Gobernuarekin batera El Algereko alkatetza, Balear uharteetako agintariak, katalanera hitz egiten duten Aragoiko lautadetako ordezkariak eta baita Pirinioez gaineko partaidetza antzematen zen, bertan nolabaiteko katalan udalbiltza gauzatuz. Areago, lurralde zabal hartan, hau da Catalunya ofizialetik at, eraikitzen diren Casal Jaume I biltoki haietan, Catalunya ofizialeko ordezkaritza politikoak hartzen ditu, diruz eta guzti, bere kulturak eta herri loturak
|
behar
bezala sustatzeko.
|
|
|
Ezker abertzaleari dagokionez, asko sufritu du sufriarazi ere, espetxe urte ugari bizkarreratu ditu, eta oraindik ere badu zertaz kexa preso eta iheslariak tarteko, baina onartu luke autokritikaren bidetik, ideia ezkertiarren uberan, ez dituela euskal nazioa eta hizkuntza
|
behar
bezala aurrerarazi, eta transatlantiko biraketa beranduegi etorri dela. Ardatz soziala garrantzitsua izanagatik, Madrilen marra gorriak markatzen dituena ardatz nazionala bada, non hizkuntza axola handienekoa den, ikas dezagun arerio politikoarengandik.
|
|
|
(...) Gau hartan andrea ta biok buruz buru afaltzen ekarri zizkiguten, bero beroak, gure lusagarrok.
|
Behar
bezala errerik, urrezkoak iduri zuten. Urrezkoak iduri zitzaizkigun, guri behintzat.
|
|
|
Hogeita bost urte zaharrago zen Monzon ordurako dimisioa emana zen erbesteko Eusko Jaurlaritzako kultur sailburutzatik, funtsean, bi arrazoirengatik: konbentzitua zegoelako Eusko Jaurlaritzak ez zituela euskara eta euskal kultura
|
behar
bezala bultzatzen, eta, erbesteko Eusko Jaurlaritza legitimitate errepublikano espainolari lotuegi zekusalako.
|
|
|
Betirako. Tratua laster erabaki zen,
|
behar
bezala kudeatutako enpresak eman zitzakeen etekinak etxearenak baino askoz handiagoak aurreikusten baitziren, proportziorik gabe. Gainera, enpresaren zuzendaritzak lehengusu lehengusina guztientzat eta hauen oinordekoentzat lanpostu goxoak bermatzen zituen.
|
|
|
Fundazioaren kudeaketa gaixoen beraien eskuetan geratuko zen, harik eta lan horiek egiteko egoeran zeuden bitartean. Markok bazekien horrela, zoritxarrez, kudeatzaileak etengabe berritzen joan zirela, eta hauek, kasu askotan, ez zirela kontuak aztertzeko edo erabakiak hartzeko
|
behar
bezala prestatuta edo egoera fisiko nahiz psikiko hoberenean egongo, baina fundazioaren funtsak behar bezala erabiltzen zirela ziurtatzeko modu hoberena zela sinetsi zuen. Arriskutsu ikusten zuen fundazioaren dirua kudeatzaile profesional baten eskuetan jartzea, honek bere osasuna edota biziraupena baldintzatuta ez bazeuzkan.
|
|
|
Fundazioaren kudeaketa gaixoen beraien eskuetan geratuko zen, harik eta lan horiek egiteko egoeran zeuden bitartean. Markok bazekien horrela, zoritxarrez, kudeatzaileak etengabe berritzen joan zirela, eta hauek, kasu askotan, ez zirela kontuak aztertzeko edo erabakiak hartzeko behar bezala prestatuta edo egoera fisiko nahiz psikiko hoberenean egongo, baina fundazioaren funtsak
|
behar
bezala erabiltzen zirela ziurtatzeko modu hoberena zela sinetsi zuen. Arriskutsu ikusten zuen fundazioaren dirua kudeatzaile profesional baten eskuetan jartzea, honek bere osasuna edota biziraupena baldintzatuta ez bazeuzkan.
|
|
|
Ez hori bakarrik: bere burmuinak noizbait
|
behar
bezala edo ohi bezala ibiltzeari uzten bazion, profesional aditu eta prestatuak izango zituen inguruan, mediku, erizainak eta guzti. Hau guztia edozein legezko egoitzak eskaintzen zuen, baina The Hillsek gainera Fidelen gustuetara egokitzen zen inguru bat eskaintzen zion.
|
|
|
Zeren ordainean jasotzen duzu zuk soldata publiko bat hilero?" Edo beste honelako zerbait: " Ekimen pribatuak gizartearen beharrak ekimen publikoak baino hobeto artatzen dituela esateak eta ziurtzat emateak, ez al du esan nahi zure baliogabetasuna aitortzen ari zarela, zure lana
|
behar
bezala egiten ez dakizula. Hortaz, ez zenuke hobe dimititzea?" Eta edozeren gainetik edo aurretik:
|
|
|
Hortaz, ez zenuke hobe dimititzea?" Eta edozeren gainetik edo aurretik: " Gizarte arazoak
|
behar
bezala konpontzeko bidea etekin pribatua baldin bada, zer gertatzen da definizioz etekinik eman ezin ditzaketen arazoekin?"
|
|
|
Dena dela, nire portaera zeharo ezberdina izan balitz, ustezko psikologo merke horrek ziur nire gurasoei eta haien dibortzioari errua botatzeko modua aurkituko zuela ere. Aita urrundu baten atentzioa eskuratzeko nire eskolako eginbeharrak alde batera uzten nituela; edo, nire ama, bere porrota ahazteko, lanean buru belarri sartu zenez eta ez zenez nitaz
|
behar
bezala arduratzen, eta aitita amamak zaintzen nindutenez, nire notak kaskartu zirela.
|
|
|
Eta obligazio hura inorentzat ez zela erraza uste nuen. Izan ere, aita
|
behar
bezala ahalegindu balitz, bere ezkontza ez zatekeen dibortzioan amaituko. Nik hobeto egin nezakeen.
|
|
|
Fidel txunditzen zuen bezala, bere edertasunak kamera ere txunditzen zuelako aukeratu zuten castingean. Horregatik eta, nahiz eta hogei urte baino gehiago izan,
|
behar
bezala karakterizatuta, hamalau urteko nerabe baten itxura eman zezakeelako. Zurrumurrua, hiri kondaira ere bazebilen, saioaren ekoizlearen zaletasun harrapariak eta honek talentu gazte, eder eta lagunkoiak aurkitzeko zeukan senak hautaketan zer esana izan zutela.
|
|
|
Zuetako bakoitza bere gelan gordeta egongo ote zinen beldur ginen. Antzeko interesak dauzkaten pertsonez inguratuta eskaintzen dituen aukerak
|
behar
bezala aprobetxatzen dituzuen baieztatu nahi genuen.
|
|
|
Hala da gaineratu zuen Alainek, horregatik harritzen gaitu hainbeste Noelek esan diguna, inor ez dela bere eskoletara joaten. Ordutegia ez zizutela
|
behar
bezala komunikatu pentsatu genuen, nahiz eta edonork ikusteko bezala gimnasioaren atean eskegita egon.
|
|
|
Ez genuen targeta
|
behar
bezala ikertu. Arrazoi duzu horretan.
|
|
|
Ongi aztertu ondoren gure aurrezki guztiak sartu genituen proiektuan, ongi aterako zela ziur geundelako. Baina, berriz diotsut, dena
|
behar
bezala irteteko kontuz ibili behar dugu, tentuz, urrats faltsurik eman gabe. Hasiera batean uste genuena baino denbora pixka bat luzeagoa itxaron dugula?
|
|
|
Paul eta Fidel, horrenbestez, lehenengo Dylanen gelatik igarotzea erabaki zuten, agurtzeko eta konplitzeko eta
|
behar
bezala itauntzeko ere, jakina. Iraganean sare publikokoa izandako ospitale bat zenez hura, gelak bikoitzak ziren.
|
|
|
Hori dela eta, betirako zorpean egongo naiz Jairorekin. Inoiz diot
|
behar
bezala eskertu nigatik egin zuena.
|
|
|
Badakik zertan etorri zaidan gaur? Fideli galdetu zion hau Jairok. Ba ea The Hills honetan
|
behar
bezala tratatzen nauten ikustera. Ez duk fio.
|
|
|
Hillstar bakoitzak bere gelan pantaila bat eduki arren, ados jartzen ziren egoitzako zinema gelan denak batera maratoiak egiteko. Alain eta Elenek noizbait etxeko liburutegia izandako gela zinema areto txiki baten moduan antolatu zuten, lerrokatutako eserleku bigunekin eta pixel kopuru erraldoi bat zeukan proiektagailu batekin, hillstarren ikusmen kaltetuek
|
behar
bezala preziatu ezin zutena.
|