|
2004
|
|
|
Inoiz jazarpenaren bidetik, inoiz demokraziaren ildotik.
|
Batera
nahiz bestera, emaitza berbera: genozidioa eta etnozidioa.
|
|
|
Inoiz zakar eta anker, arestian ikusitakoaren arabera; inoiz kristau etika samur eta gizakoiaren gerizpean.
|
Batean
nahiz bestean, jomuga berbera: nazio nortasun gailenduaren eskakizunei zintzo asko men egitea.
|
|
2006
|
|
|
Zuk ere bitartekorik gabeko hizketa haien mina eta beharra sentitzen zenuen, nonbait, behin baino gehiagotan aipatu baitzenidan bazkaltzeko edo bildu egin genuela," aspaldiko garaietan bezala". Nik ez nizun ezetzik esaten, begiratuko nuela, baina asteburuak nahiko beteak izaten nituela, etxera iritsi eta konpromisoak
|
batarekin
nahiz bestearekin. Orduan harrapatu ninduzun zuk ustekabean, nire bizilekura etorriko zinela esanda.
|
|
|
Ez nengoen inori loturik, eta ahal dela ez naiz inoiz egongo; ez dakit hiztegi arazo hutsa den, bizitzaz dugun ikuspegi diferentea ala belaunaldien arteko jauzia: kontuak kontu, mutil batekin atera naiteke edo ez, baina ni ni naiz, kasu
|
batean
nahiz bestean; ez naiz inorena eta ez nago inori loturik.
|
|
|
Apezek eta espainolzaleek hedaturik, aspalditik zebiltzan solas gaiztoak lehenagoko erreginaz –Margarita Angulemakoa, Henrike zenaren emaztea– nahiz Joana tronuratu berriaz. Haiei kasu egitera,
|
batak
nahiz bertzeak ikusmolde makurra zuten elizaz. Frantzia gure auzoan, urteak zituzten Erreformaren aldekoak erretzen eta itotzen, urkatzen eta zintzur egiten.
|
|
|
Bertze batzuek nahiago fededun zintzo bat izatea nire eskuek kalitua. Gisa
|
batera
nahiz bertzera, basco hezikaitz baten lepoan on egiten duen balentria. Neke guti hartu nuen gezurtatzen.
|
|
|
Migel Mailuren salaketak zaldi arinei loturiko zorroetan bidaiatzen ziren Donibanera, eta Donibanetik Pauera.
|
Batetik
nahiz bertzetik, arrapostu etsigarriak zitzaizkion itzultzen.
|
|
|
Berez etorri behar luke,
|
batean
nahiz bertzean, gau osoa beilan atxiki duen irakurketaren berri emateak. Ez du dudarik bezperan ezagutu duen gizonaren eta haren izkribuen jakin mina izanen luketela Iruñean nahiz Baionan.
|
|
2007
|
|
|
Mendira ez zenean gutakoren baten etxean izaten genuen biltokia, baina horretarako bakea emango ziguten lekua behar. Nire etxea ez zen oso egokia, bi anai arreba gazteago ditudalako, Arantxa eta Jon, eta
|
batari
nahiz besteari muturra sartzea gustatzen zitzaielako. –Alde hemendik?
|
|
|
Hamelingo xirularia datorkit gogora Txema Viñasprez oroitzean, hark saguekin bezalako eragin hipnotikoa sortzen baitzigun honek gitarra hartzen zuen bakoitzean. Miretsi egiten nuen, lagun handitzat izan nuen, eta ni bide
|
batera
nahiz bestera eramateko gaitasuna ere izango zuen, baina, zorionez, hipnosi egoerak amaitu egiten dira halako batean, eta Txemak nigan zuen eragina ere bai; nire fedea koloka jartzearekin batera, gu denok Txemarentzat bere proiekturako tresna besterik ez ginela iruditu zitzaidan, baina baliteke alderantziz izatea ere, hots, bere proselitismo lanerako instrumentuak ginela kon turatzean hastea nire... Berdin dio honezkero.
|
|
2008
|
|
|
Hogeita hamaseian lehertutako Espainiako barne gerra hartan, kantu betean aitzurtu ziren hasieran lubaki burgoiak, alde
|
batekoak
nahiz bestekoak; negar zotinez husteko segituan, batzuenak nola, besteenak hala.
|
|
|
Exodo handia probokatu zuen Espainiako gerrak. Bando
|
batekoek
nahiz bestekoek bilatu behar izan zuten aterpea herritik at, une batean edo bestean. Errepublikaren zale batzuk hurbildu ziren guregana, Mexikoraino.
|
|
|
Katuaren eskuei begira geratu da IM, berriz ere. Launa atzamar dauzka,
|
batean
nahiz bestean. –Jaiotzatik daude horrela?, esan dio Katuak, begiradari erreparatuta.
|
|
2009
|
|
|
Adibidez, Mariek baietz esan balit Estatu Batuetara etorriko ginatekeen, edo Baionara joan. Eta nahiz
|
bata
nahiz bestea ez bagina tokian egokitu?
|
|
|
deitua zegoen bitartean. Domingok zuèn ametsari, errealitatearekin eta grabitate indarrarekin lotuta zegoen heinean, errealitateak berak emango baitzion, azken batean, behin betiko sendotasuna, han helmugan, zurezko arranoa gobernatzeko gai izatean?, Gabinorena ez, honen ametsak ametsaren lurrak baitzituen abiapuntu eta helmuga, halako eran, non ametsak iraun bitartean iraungo baitzuen, baita ametsaren azken hatsarekin batera lehertuko ere bidaiaren helmugan, ezerezean amiltzeko: ...n besterik eskatzen, ziurki, errealitatearekin talka eginez gero edo lurra hartu beharrean lurra joz gero pikutara joan baitzitezkeen bere asmo guztiak?, eta Gabinori begi itxiak, bere baitan gauzatzen eta mamitzen den ametsak ezerezarekin lotutako hondo ilun mugarik gabekoa baitu sorterri, amets egiteko ahalmena ere, ezerezetik mundu bat sortzekoa, alegia, edo mundu bat dagoen lekutik beste mundu
|
bat
nahiz mila mundu, iturri agortezin bihurtzen duena, halako moldez, non lehertutako burbuilen baitatik beste burbuila batzuk sor daitezkeen:
|
|
|
Kontua da hiriburuko mediku batek izugarrizko fama hartu zuela garaitsu hartan, herrenak, gorrak eta suerte guztietako gaixoak era ezin errazagoan sendatzen zituelakoan: hartzen zuen hartarako bat, sartzen zion gaixoari
|
batetik
nahiz bestetik, ukitzen zion nerbio bat, trigeminoa, berak zekien moduan, eta horratx!, hasten ziren herrenak ibiltzen, gorrak entzuten eta suerte guztietako gaixoak beren suertea goratzen!; hain fama handia hartu zuen, non esperantza galdutako eri asko eta asko hurbildu baitzen hiriburura, ehunka eta ehunka, milaka ere bai?, medikuaren kontsultatik pasatzeko; halakoetan ohi den bezala, ordea, berehala banatu zen bitan jendearen iritzia:
|
|
|
Jokatzeko, berriz, soro zabal bat edo gazteluetako lubakiak baino maiteagoak zituzten tripot izeneko leku estali tikiak, neguan bereziki. Gure Henrike
|
batera
nahiz bertzera moldatzen zen ongi. Louvreko zale anitzek beren bikotekide izateko ohorea galdatzen zioten Nafarroako erregeri.
|
|
|
Bere maiteari, gaua. Eta
|
batean
nahiz bertzearekin hain basatiki aritzen, orobat unaturik eta urraturik egoten baitziren akabantzan hala bera nola ehiza lagunak edo maitalea. Halako gehiegikerien ondotik, heriotzaren ataria ukitzeraino eritzen zen, eta hainbat egunetan ohatzetik ez jalgitzen.
|
|
|
Bertze batzuen idurikoz, haren jakingarriak espainiar enbaxadore Diego de Zuñigaren eskuetara etorri eta handik Madrila bidaiatzen ziren. Hirugarren batzuen aburuz,
|
batarendako
nahiz bertzearendako aritzen zen lanean.
|
|
|
Nork zuen lehenago ontzi tikian sartu behar, berak,. Frantziako berehalako erregek?, ala nik,. Nafarroako erregek?? Oker zegoen
|
batean
nahiz bertzean, baina barkatzen ahal zaio niri dagokidanez. Lehentasunak orobat zitzaizkidan niri.
|
|
|
Kontua da hiriburuko mediku batek izugarrizko fama hartu zuela garaitsu hartan, herrenak, gorrak eta suerte guztietako gaixoak era ezin errazagoan sendatzen zituelakoan: hartzen zuen hartarako bat, sartzen zion gaixoari
|
batetik
nahiz bestetik, ukitzen zion nerbio bat –trigeminoa– berak zekien moduan, eta horratx!, hasten ziren herrenak ibiltzen, gorrak entzuten eta suerte guztietako gaixoak beren suertea goratzen!; hain fama handia hartu zuen, non esperantza galdutako eri asko eta asko hurbildu baitzen hiriburura –ehunka eta ehunka, milaka ere bai–, medikuaren kontsultatik pasatzeko; halakoetan ohi d... batzuk aldekoak, doktore hura mediku onentzat zutenak, eta aurkakoak besteak, iruzurtitzat zutenak:
|
|
|
bataren zein bestearen ametsek, jakina, hazi bat zuten abiapuntu –burbuila bat–, amets guztiek bezala, baina Domingoren ametsa ametsetik at gauzatzera –gorputz hartzera eta itxuraldatzera, alegia– deitua zegoen bitartean –Domingok zuèn ametsari, errealitatearekin eta grabitate indarrarekin lotuta zegoen heinean, errealitateak berak emango baitzion, azken batean, behin betiko sendotasuna, han helmugan, zurezko arranoa gobernatzeko gai izatean–, Gabinorena ez, honen ametsak ametsaren lurrak baitzituen abiapuntu eta helmuga, halako eran, non ametsak iraun bitartean iraungo baitzuen, baita ametsaren azken hatsarekin batera lehertuko ere bidaiaren helmugan, ezerezean amiltzeko: ...eskatzen, ziurki, errealitatearekin talka eginez gero edo lurra hartu beharrean lurra joz gero pikutara joan baitzitezkeen bere asmo guztiak–, eta Gabinori begi itxiak, bere baitan gauzatzen eta mamitzen den ametsak ezerezarekin lotutako hondo ilun mugarik gabekoa baitu sorterri, amets egiteko ahalmena ere –ezerezetik mundu bat sortzekoa, alegia, edo mundu bat dagoen lekutik beste mundu
|
bat
nahiz mila mundu– iturri agortezin bihurtzen duena, halako moldez, non lehertutako burbuilen baitatik beste burbuila batzuk sor daitezkeen: burbuila berdinak nahiz desberdinak, klonikoak zein ezklonikoak, guztia galtzen den arren ezer galtzen ez den errealitaterik gabeko errealitatean; Domingok balentria bat zuen buruan, errealitatearen baitan burutu beharrekoa, eta balentria burutzeko baldintzek lotzen zuten; Gabinok, aldiz, kate bateko katemailak balira bezala, ezerezetik ezerezerako bidaiak zituen bere asmoen zerumugan, eta ezerezaren askatasuna zuen ondorioz, kate orotatik –ezerezak ez zuen formarik ez pisurik, definizioz– edo ia kate orotatik libratzen zuena; ikuspegi hartatik, baliteke, hortaz, Gabinoren askatasuna Domingorena baino askatasunago izatea, nahiz eta Gabino –hamalau urte betetzear zegoen, etxera itzuli zenean– nekez ohar zitekeen hartaz; Gabinok, baina, ongi ikusten zituen anai arreben lehentasunak –" Zu pilotu izatean, heroi handi bat izango dugu Regina enean" esan zion Adak Domingori behin batean–, baina ez al zen bera ere –Gabino– beste pelikula bateko heroi izan, bazilo armada bat belaunikarazi zuena, guduaren erdian birika bat –ustezko heroia are heroiago bihurtzen zuena– galdu behar izan bazuen ere?
|
|
2010
|
|
|
Bestela ere, baina, ni ez nauzu Espainia haustearen alde, horretan ez naiz batere aldatu, ikusten duzu, nazionalismoa anakronikotzat jotzen bainuen gaztetan eta orain ere halatsu?: izan ere, mugak kentzearen alde nago, zeren historiaren denborak norabide hori hartu duen, inperio bati beste bat jarraitzen baitzaio, eta inperioak, kolore
|
batekoak
nahiz beste batekoak, beti nagusi, hain dira indartsuak eta eraginkorrak?
|
|
|
Hor apuntatuta dauzka zenbakiak, eta deitu edo ez egon da hausnartzen, pisatzen: konpainia atsegina ziren, dudarik gabe, eta gorputzak beti eskertzen ditu horrelako asaskaldiak, are gehiago ia urtebeteko baraualdiaren ondotik, baina gero gogoratu du oraindik ez daukala linearik, eta nola amaitu zuen
|
batarekin
nahiz bestearekin, ez oso modu egokian harremana berriz hartzeko; eta ahal izanda ere, ohartzen da intimitate fisikoak bestelako ondorio psikologikoak dakartzala berarekin, eta lehen, bere ardura politikoen aitzakiarekin txiri egiteko moldatu bazen ere, orain ez lukeela hain erraza izango erantzukizunari ixkin egitea. Aitziberrekin batez ere, gertatutakoa gertatu eta gero.
|
|
|
Bestela ere, baina, ni ez nauzu Espainia haustearen alde —horretan ez naiz batere aldatu, ikusten duzu, nazionalismoa anakronikotzat jotzen bainuen gaztetan eta orain ere halatsu—: izan ere, mugak kentzearen alde nago, zeren historiaren denborak norabide hori hartu duen, inperio bati beste bat jarraitzen baitzaio, eta inperioak —kolore
|
batekoak
nahiz beste batekoak— beti nagusi, hain dira indartsuak eta eraginkorrak... eta hain dira abilak, diplomaziaren eta armen ekinbide konbinatuan, botereari eusteko, Theodore Roosevelten esaldia lekuko: " speak softly, and carry a big stick"; eta Historiaren zentzuaren aurka egitea, zuok nazionalistok egiten duzuen bezala, erokeria hutsa da.
|
|
2011
|
|
|
–Mundatar (hizkuntz) familia eta dravidar familia aztertuz gero, adibidez, hauxe ikusten da garbi: familia
|
bateko
nahiz besteko hiriko tribuek aldez aurretik joera handiagoa dute (hizkuntz) aldaketarako; landako tribuek, berriz, nahiago dute beren hizkuntza indigenari eutsi?. Anvita Abbi,. Indiako tribu hizkuntzen esanahia?, Hizkuntzen mundua.
|
|
|
hala nola, familia, genero kategoria, eskualdea, langile taldea, alderdia, erlijioa eta etnia, eta, egoeren eta aldarteen arabera, identitate batetik bestera joan etorrian gabiltza, modu erraz eta aisean. Hartara, aldi eta alde berean izan gintezke emazte edo senar, kristau edo musulman, esku-langile edo profesional, eskualde etniko
|
bateko
nahiz besteko, gure argudioari esker izan gintezke talde horietako bateko edo besteko, hainbat xedetarako. Gisa horretan, gutako bakoitzak astotariko identitateak ditu:
|
|
|
Hala, gizarte ekonomia garatuetan errotuta egoteak asimilazioa erraztu dezake; aitzitik, ekonomia atzeratuetan finkatuta egoteak iraupena luzatu. Era
|
batera
nahiz bestera, bakoitzak daukan beregaintasuna izango da, azken buruan, biziraupenaren neurri eta berme.
|
|
|
Zer esanik ez, berriz, zulo beltzen logikapean eraikitako estatu irensleen espazioaren ingurumarian kokatuak baldin badaude. Kontzientzia politikoaren garapen maila hil edo biziko auzia izango da,
|
batera
nahiz bestera.
|
|
2012
|
|
|
Argia egiteko, gehienetan behintzat, tenperatura altuak behar dira, edota maila alturaino kitzikatutako elektroiak. Nahiz era
|
batera
nahiz bestera, argia lortzea zaila da, eta lortzen denean energia asko alferrik galtzen da, bero gisa ingurura joanda.
|
|
|
Txango horretan ez nituen inoiz bi milia inguru baino gehiago egin egunean, baina horrenbeste joan etorri egin nituen aurkikuntza berriak ikusteko, ezen leher eginda iristen bainintzen gaua igaro behar nuen lekura. Orduan, zuhaitz batera igotzen nintzen atseden hartzera, edo zuhaitz
|
bateko
nahiz besteko zutoinak moztu eta, lurrean tente jarrita, neure burua inguratzen nuen, inolako piztiarik, ni esnatu gabe behintzat, ez zedin niregana hurbil.
|
|
|
Era
|
batera
nahiz bestera, esnatu nintzenean indarberritua nengoen guztiz, eta bihotza pozik eta alai nuen. Jaiki nintzenean, bezperan baino indartsuago nengoen, eta sabela ere hobeto neukan, goseak bainengoen.
|
|
|
...ik nengoen ohartzeaz, hain berriki sarturiko luxuaren eraginez, noraino eta zein bizkor iritsi zen ustelkeria Inperio hartan; ondorioz, gutxiago harritu nintzen antzerako kasu askorekin beste herrialde batzuetan, non mota guztietako bizioak nagusi izan diren denbora luzeagoan, eta non gorespen eta harrapakin guztiak buruzagi nagusiak bereganatu izan dituen, nahiz eta agian eskubiderik gutxien izan
|
baterako
nahiz besterako.
|
|
|
Neurritasuna, lan zaletasuna, ariketa eta garbitasuna dira sexu
|
bateko
nahiz besteko gazteei berdin irakasten zaiena; eta nire ugazabaren ustez, astakeria handia da guk emeei eta arrei heziketa ezberdina ematea, etxeko zenbait eginkizuni dagokionean izan ezik; eta hala bada, hark zuzen ohartarazi bezala, gure biztanleriaren erdiak umeak mundura ekartzeko baino ez du balio, eta hain ezgai diren animalien esku gure umeen zainketa uztea zabarkeriaren are froga handiago...
|
|
|
Batean honela, bestean hala bizi naiz, filosofo gisa, datorrena datorrela. Horregatik ez naiz ni zuek bezala batere mixkina eta zeharo berdin zait kristau
|
bat
nahiz eskura datorren lehen lumakia zatikatu. Jakina, esango duzu zuk, ohitura..., ohitura!...
|
|
2013
|
|
|
–Horra ba, funtsean, Josuk pairatzen duena. Diagnostikoa, behintzat, oso garbi dago, eta hipnosiaren bitartez identitate
|
batarekin
nahiz bestearekin hitz egitea lortu dugu. Josuren, bigarren?
|
|
|
Baina ez zen erraza. Abdel Haqqek, izan ere, bide
|
bati
nahiz bertze bati ekin, Koranaren hitzekin egiten zuen beti topo eta estropezu. Baita Koranaren hitz aldekoenetan ere, non gerra defentsiboak hobesten diren, gerra erasokorren aitzinean:
|
|
|
Luzea litzateke Erresuma eta fedea trilogiako hiru liburukiak idazteko ibilbide are luzeagoan laguntza eman didan ororen zerrenda agertzea. Han eta hemen, modu
|
batean
nahiz bertzean,, hirugarrena noizko?, galdera motz baina adierazgarria egin didaten guztiei bihurtu nahi nizkieke eskerrak.
|
|
|
–Bai, baina zuk biak egin dituzu. Eta ziur nago,
|
batean
nahiz bestean ez zinela nirekin gogoratzen, eta hori ez da seinale ona. Ez dakit maite nauzun.
|
|
|
elkarrengandik apartatzearekin. Baina esperantza daukat ezen etorkizunean, nire ekintzen eta euron zioen ondorengo kontu hau irakur dadinean, kasu
|
batean
nahiz bestean bart hain nasaiki egotzi zitzaidan erru latzetik salbu geratuko naizela.
|
|
|
Baina ez zen erraza. Abdel Haqqek, izan ere, bide
|
bati
nahiz bertze bati ekin, Koranaren hitzekin egiten zuen beti topo eta estropezu. Baita Koranaren hitz aldekoenetan ere, non gerra defentsiboak hobesten diren, gerra erasokorren aitzinean:
|
|
2014
|
|
|
Edonola ere, razionalismoak eta Iraultzak egitura sozial eta erakunde tradizionalak eraisten zituen bitartean, kreazio berrien eztabaidarekin, interesa piztu da zahar haiek noiz eta nola sortuak ziren aztertzeko, zer ziren eta zer balio zuten ulertzeko bide gisa: polemika horietan historia argumentu arsenal agortezina bilakatu da alde
|
bateko
nahiz bestekoentzat, arrazoia edo Zuzenbide Naturalaren lekuan. Erromantizismoak ere Estatu moderno europarrak Erdi Arora begira ipini ditu, beren etorburuen begira, krisi espiritual orokor bategatik adina berritasun literarioen modagatik.
|
|
|
Hondoratze baterako toki hilgarriagorik ez zenukete imajinatuko. Bertan ito edo ez, gauza segurua zen,
|
batera
nahiz bestera, azkar asko hilko ginela. «Nire baimena duzu ahalik eta gehiena arriskatzeko» esan zuen isilune labur baten ondoan.
|
|
2015
|
|
|
Heldutasun gradu hori ere iritsi genuen, urtebeteko atzerapenarekin bada ere. Klasea ematen zuela, batetik bestera mugitzeko ohitura zuen Kokok,
|
batari
nahiz besteari galdezka; galdetutakoak erantzuten ez bazuen edo erantzunean asmatzen ez bazuen, aurrekoa baino azkarragoa omen zen bati zuzentzen zion galdera bera, eta honek ere huts eginez gero ranking ean goraxeago zegoen bati, horrela, mailaz maila, gelako bizkorrenetara iristeko, galdera bereziki zaila zenean; ni azken aurrekoa edo hirugarrena nintzela uste dut; ondotik, ikasleen ohorea salb...
|
|
|
Halabeharra hitza, berdin berdin erabil liteke euskaraz txiripa adierazteko, kasualitate hutsa alegia, ala patua, izarren zeinuetan gertatu behar zuela idatzitakoa. Berdintze horretan ez dago kontraesanik zeren, modu
|
batera
nahiz bestera izan, aldez aurretik ez baitago igartzerik zer etorriko den, eta gertatu ondoren ere horixe besterik ez baitakigu: gertatu egin dela.
|
|
|
|
Batera
nahiz bestera, ez zidan asko iraun poesiarako isuriak. Poema sorta txiki bat idatzi nuen bolada batean, eta hortxe bukatu zitzaidan sormena.
|
|
|
gauza ederra da gero gustuko ogibidea izatea). Hala ere, irakurgai mota
|
batekin
nahiz bestearekin, barruan izaten dut beti idaztearen harra, gogoan jiraka hainbat proiektu eta ideia, eta orduan neure buruari esaten diot: –Hurrengo uda iristen denean (edo gabonak, edo lau eguneko zubi bat), utzi alde batera besteen liburuak eta neronek idatzi behar dut zer edo zer?.
|
|
|
Aspalditik datorkien usadio zaharra dute ijitoek batetik bestera gelditzeke ibiltzeko hau. Herratuz joaten dira bazterretik bazterrera, ez dute nahi izaten oinak leku tinko batean finkatzea, horregatik berdin zaie herri bat zein bestea, arraza klase
|
bat
nahiz bestea. Beraien artean bildurik mugitzen dira, elkarren laguntzaz, eta hizkuntza bitxi batez dira mintzatzen.
|
|
|
–Alde batetik(...) Lapurdiko itsasertz honetaraino bederen heltzen zaizkigu, Jaizkibel gainetik, bai Euskadi Irratia bai Euskal Telebista eta agian biak indartuz joanen bait dira,
|
bata
nahiz bestea, ondoko urteetan Iparralde guztia estaltzen dute.
|
|
|
Beti idazten duela, dio artikulugileak, eta idazteak garrantzi handia duela beretzat; mundu guztiari esango liokeela idazteko, eskutitz bat, egunkari
|
bat
nahiz ohar solteak?, saiatzeko arima idatziz jartzen, ezen, pentsamendua antolatzen eta inguratzen gaituena argiago ikusten lagundu ez ezik, benetako mirariak egiten baititu idazte hutsak: minak sendatzen, ametsak bermatzen, galdutako esperantza berreskurarazten.
|
|
|
Adibidez, demagun zinema aretoan dagoela alarguna, bi ahizparen bizitza kontatzen duela filmak, txikitan etxean duten giroa, koskortu ahala
|
batak
nahiz besteak hartzen duen bidea, helduaroko gertaerak??, eta halako batean eskua kopetara eraman eta buruari tinko eusten diola ahizpetako batek, berari amaigabea irudituko zaion une labur batez.
|
|
|
Estualdian harrapatua sentitu du bere burua doktoreak. Medikuntza ez dela matematika esan die, bi aukerak izan litezkeela egoki, bai tratamenduarekin jarraitzea, bai bertan behera uztea,
|
batak
nahiz besteak izan lezakeela alde onik eta txarrik; nahi izanez gero, hilabete batzuk utz ditzaketela gaixotasunaren bilakaera ikusteko.
|
|
2016
|
|
|
|
Batera
nahiz bestera epaituta ere, beltza ala zuria, gizona ala emakumea?, pertsona ezohikoa izan zen Harriet Tubman. Bestelako talaia batetik erreparatzen badiogu, ordea, haren ekintzak ez ziren izan indar eta tinkotasunaren adierazpide baino; alegia, bere arrazako beste emakume askok lortutako indar eta tinkotasunaren adierazpide.
|
|
|
Lurrik gabeko Jaurlaritza heroiko haren ardurapeko babes etxe eta eskola hartan, non besteak beste Joxemiel Barandiaran bezalako irakasle ospetsuak ere izan baitzituen, nahiz eta gure Begoñak ospe haien berririk izan ez, ez orduan ez gero. ...adak eta pozezko malkoak, edo gutxienez halaxe imajinatzen ditu gure emakumeak hegazkin barruan, gure irudimena neurri handi batean zinemak eskaintzen dizkigun irudi topikoez hornitzen baita, eta jakina baita horrelako egoeretan ezinbestekoak direla besarkada sutsuak eta malko jario urtsuak, nahiz eta garai bateko euskaldunak aski lehorrak izan halakoetan, sino mino eta zeremonietara gutxi emanak;
|
batera
nahiz bestera, elkartze pozgarria eta une hunkigarria izan behar zuen, alaba bakarra eta gurasoak banaturik egon zirelako bezainbat edo areago, bata bestearen berri jakin gabe egon zirelako, zer atarramentu izango zuten kezketan beti, bizi ziren ere jakin ezinik, leherketak, bonbardaketak eta tiroketak eguneroko kontua ziren garai latz haietan.
|
|
|
Koldok eta Begoñak berehala ezkontzea erabaki dute, eta halaxe jakinarazi diete neskaren gurasoei, zeintzuek, zenbait duda muda, erreparo eta marmar erabili ostean, azkenean beren baiezko pozez betea eman baitiete, Begoñak alabari kontatu izan zion bezala. Hiru ustekizun horien artean,
|
bata
nahiz bestea hautatu alde handirik ez egon arren, Alsinak hirugarrena zuen maiteena bere baitan eta isilean, jaio zenez geroztik bere bizitzak izan ez zuen nolabaiteko abentura kutsua ematen ziolako bere sorrera uneari; delituaren aukera hutsari beti halako izu ikaraz begiratu izan zion emakumea, izan ere, ezin zitzaion itzuri debekuaren ahogozo garratz eta kilikagarriak eragiten zion lilurari.... Gurasoen ezkontzaren data zehatza jakinez gero erraza zatekeen usteen ustela edo fidela ukatu nahiz baieztatzea, aski izango zuen horretarako bere jaioteguna hartu, honi gutxi asko bederatzi hilabete kendu, eta konparazio xume bat egitea:
|
|
|
Txikia zenean bai, hitzez hitz sinesten zuen amaren kontaera; gero, berriz, adin batetik aurrera neska mutilek txoko ezkutu batean elkartuz gero zer gauza egiten zituzten ikasi zuenetik, zalantzak pizten hasi zitzaizkion, ez luzerako ordea, berehala konbentzitu baitzen elkarri maitasuna hitzez ez baizik egitez adieraziko ziotela; izan ere, euskalduna oso jende prestua izango zen, bai, kristau zintzo eta seme alaba are zintzoagoak, baina haragiaren grina, pentsatzekoa denez, beste edozein jentil herrik bezalaxe sentitzen duena, eta larru gogo hori beste guztiek bezalatsu gauzatuko zuena; gauzatzeko modu honetaz ez zuen Alsinak iritzi zehatzik, ez baitzuen informaziorik ere nolatsukoa ote zen Begoña eta Koldo biltzen ziren txoko sekretu hura: ...a, hezea, usain mindukoa eta mugitzeko tokirik ere uzten ez duena, baina gauza jakina da hartarako borondatea eta gustuko konpainia dagoenean ez dela leku txarrik; izan zitekeen baporearen tximiniaren magala edo makinen gela; sukaldeko lapikoen artean edo merkantzientzako sotoan; batean edo bestean izan, desberdinak izango ziren giroa, erosotasuna edo maitaleen aritzeko modua, baina, azken buruan,
|
batean
nahiz bestean, berdintsua izango zen emaitza, bi gorputz izerditsuen maitasun egintza.
|
|
|
Edo piiiii... piiiii... Ez dakigu zein soinu egiten duen, 1980ko abenduan edo, Madrilgo hotel bateko gelako telefonoak txirrina jotzean, eta axola ere ez zaigu askorik axola, era
|
batera
nahiz bestera jo, ziztu hori matraka jasangaitza izango baita aldameneko ohean lo gutxi samar eginda dagoen emakumearentzat. Galduta dabil Alsina lehenengo unean, bere ametsaren barruan integratu dira txirrin hotsak, eta kanpoko zarata dela konturatu denean ere ez du identifikatzen, ez da hori bere iratzargailuaren soinua, ez etxeko telefonoaren hotsa ere.
|
|
|
bere etxetxoa du, eta iturri bat ondoan, arbolarik ez baina sastraka batzuk bai bazterrean, ez da Elizanburuk. Ikusten duzu goizean? hartan kantaturikoa bezalako etxea baina teilatua du sabaitzat eta lurra zorutzat, ez da ur gainean kulunka dabilen intxaur azala, nork daki zer gerta daitekeen itsasoaren erdian, itsasikara bat, edo ekaitza, edo hondoratzea, hori gerrako arriskuak aipatzen ez badira, Quanza honek baimen guztiak eduki arren inoiz ez baita jakiten, deskuidu batean, beste bat zelakoan alde
|
batekoek
nahiz bestekoek petardo bat tirako ez ote dieten, alferrik joango zara gero kexuka eta protestaka. Horrelakoak zituen Begoñak arrangurak, beragatik baino gehiago sabel barruan zeraman kume, ume, haurgai horrengatik, aspaldi hartan, tripako bere kimua hazi, handitu, loditu, gizendu ahala, amari zer jana eta zer edana ez ezik, pentsamenduetako gaia ere ostu egiten baitio, apenas hartzen duen astirik Ekialdeko fronteko berri beti txarrak entzuteko edo beraiek Ameriketara joateko burubide beti motelak aditzeko.
|
|
|
Horrexegatik jaitsiko ziren agian Veracruzen: gerraren mehatxutik ihes eginez gero berdintsu izango zen toki
|
batean
nahiz bestean geratu, eta haraxe erosiak zituzten beren txartelak, destinurik hurbilena zelako eta besteak baino merkeagoa ere bai, eta azken xehetasun hori ez da txorakeria azpiko gonaren azpiko ontzako urreak ahitu zaizkion sendi zoritxarrekoarentzat.
|
|
|
Elkarrizketatxo bera izan zuen Josebarekin, antzeko erantzuna jasoko zuela bazekien arren. Bazkarian ere
|
batak
nahiz besteak alkoholik ez zutela edan gogoratu eta, parece ser que tendremos que pasar estos días con un par de abstemios, esan zion Helenari, bekainak asko goratuz txantxetakoa izan nahi zuen modu batean.
|
|
2017
|
|
|
«Oraintxe esango nizkizuke Liga
|
bateko
nahiz besteko dozena bat gizon Ruth hori baino gehiago direnak», diot nik.
|
|
|
89. Egoera bat kolonialtzat jotzen da metropoliaren eta lurralde okupatuaren artean ur gazia dagoenean. Inoiz gutxitan kritikatzen da Sobiet Batasuna edo Txina kolonialismoari jarraipena emateagatik, nahiz eta
|
batak
nahiz besteak lurralde aski zabalak bereganatu iragan kolonialaren ondoren; ez dezagun ahantzi lurralde horiek jatorrizko gutxiengoen lurraldeak direla?. Walker Connor, Etnonacionalismo, 1998, 136.
|
|
|
Espaloi izkina batetik mugitu gabe egiteko jolasak ziren neskenak: goma eta soka-saltoa batez ere, bata bestea bezain ergelak iruditzen zitzaizkigunak,
|
bata
nahiz bestea kantu txepel batzuk abestuz jolastu ohi zirenak. Egia da, inoiz edo behin, gure ohiko jolasekin nekatu eta aspertu samarturik geundenean, neskekin jolastu ohi genuela beren jolas txepel haietan, eta egia da, halaber, nahiko baldar eta trakets moldatzen ginela, batez ere neskek erakusten zuten airostasun eta abileziaren aldean.
|
|
|
Lazarraga eta Albeniz arabarren izkribuetan nahiz orokorra agertzen da. Nire úmiek, báta nai béstie, posik juten die eskola, nire umeak,
|
bata
nahiz bestea, pozik joaten dira eskolara? | Naitte jakin tabakuek kalte eitten dabela, esiñ erretziai itxi, nahiz eta jakin tabakoak kalte egiten duela, ezin erretzeari utzi?
|
|
2018
|
|
|
Galizian gerraostean Guardia Zibilaren zanpaketa, 60ko hamarkadan Euskal Herrian grebak apurtzeko eskirol gisa kontrataturiko migratzaileak, Meatzaldeko industralizazioaren lan baldintza gogorrak, Txina urrunean kokaturiko kontakizun miresgarriak?
|
Batean
nahiz bestean, esku trebea erakusten du egileak, estilo fin eta argia idazkeran, eta argumentuak ederki josteko abilezia
|
|
2019
|
|
|
Handik goitik kostaldearen lerro luzea ikusteko esperantza neukan, alde
|
batera
nahiz bestera, baina ez nintzen ohartu Donostia itsas golko baten barruan sartuta dagoela berez, eta mendiz inguratuta gainera, beraz ezin itsasertz handirik ikusi, baina bai ordea Donostiatik hegoaldera zabaltzen zen barrualdeko paisaia: argitxoak eta argitxoak, etxeenak, kaleko argienak, kotxeenak?, zenbat eta urrunago orduan eta ñimiñoago, gauean ñirñirka.
|
|
|
Zazpi bat urte nituela, iruditzen zitzaidan nik gogoko nuen guztia txarra zela neska batentzat. Ez nintzen batere zoriontsua, eta negar egin eta sutan jartzen nintzen askotan, hainbeste amorrarazten baininduten mutilei eta neskei buruzko solasek[...] Igandero igandero, anaien eskolako mutilekin ateratzen nintzen[...] Hamaika urterekin[...] nintzen bezalakoa izateagatik zigortzeko, barnetegi batera eraman ninduten[...] Hamabost bat urterekin,
|
batean
nahiz bestean pentsatu, nire ikuspegia mutil batena zen beti[...] Emakumeenganako errukiz beterik sentitzen nintzen[...] Haren babesle eta laguntzaile bihurtu nintzen.
|
|
|
Bi mila eta bateko urtarrila hasieran, kasik urte berriarekin batera, agerraldi harrigarri batek ustekabean harrapatu zituen bertako herritarrak: zikoina eder bat agertu zen zeruan hegaz, eta, alde
|
batera
nahiz bestera pasada urduriak eman ondoren, azkenean, udaletxe ostean dagoen elizako kanpandorrean pausatu zen habia egin eta atseden hartzera.
|
|
|
hitzak sortu duen beldurra ikusita, ez al litzateke egokiagoa bestelako kontzeptu orokorrago eta onartuagoei ematea lehentasuna bolada batez? Kasu
|
batean
nahiz bestean, progresibitatea eta errealitate soziolinguistikoen araberako egokitzapenak ezinbestean egin baitira. Izenek eta terminologiak badute garrantzia, baina garrantzitsuagoak dira lorpen errealak.
|
|
|
Arraroa litzateke hiltzailea bera ez izatea. Modu
|
batera
nahiz bestera hiltzen duen, hildakoen erraiak ateratzen dituen nahiz haien gantza edo are bihotza lapurtzen duen, horrek ez du axola. Horrek berresten duen gauza bakarra da neska hori psikopata bat dela, eta ez dela konformatzen bere biktimak hiltzearekin; horretaz gain, hain harro sentitzen da haien patu zorigaiztokoen jabe izateaz, non atsegin hartzen baitu haien gorputzak suntsitzen.
|
|
|
Hainbesteko ilusioz esposatu zuen mutilak koitadu baten pare sentiarazi zuela? Pasaiako neska guztiak bizitzaren une
|
batean
nahiz bestean maiteminduta eduki zituen gizona txortan eta txortan ibilia zela ezin konta ahala emakumerekin. Madarikatzen zuela bera ezagutu zuen eguna?
|
|
2020
|
|
|
Kasuarekin aurrera segitzeko eta lan egiteko ildoak ez dira falta, beraz. Ildo
|
batetik
nahiz bestetik erantzunak iristen joango dira. Alde horretatik, kasua irekita dago, eta egonen.
|
|
2021
|
|
|
Behe lainoak gogora halakoxe kontaerak ekartzen dizkigu, hemen, itsasaldean, mendialdeetan mugalarienak bezalaxe. Izan genuke orain
|
batekoak
nahiz bestekoak norekin aipatu. Hor kanpoan, noski.
|
|
|
Badiolak baietz esan zion. Bada, imajina eszena, berriro diot, zera, galdetu egiten ziola,
|
batari
nahiz besteari:
|
|
2022
|
|
|
Beste gurdi bateko gidariak birao egin zion, eta oinezko batek, mahukatik elurra kentzen zuen bitartean, begirada gaiztoa zuzendu zion, kalea zeharkatzen ari zela sorbaldarekin zaldiaren muturraren aurka egin zuelako talka. Iona ez zegoen eroso gidari eserlekuan, orratzen gainean eserita balego bezala, ukondoak alde
|
batera
nahiz bestera mugituz eta begiak noraezean, zorabioak jota, non dagoen eta zertan ari den ez dakienaren gisan.
|
|
|
Kortesia bera izan dute, solairu bat gorago, Jaheden gorpuarekin. Segidan heldu dira
|
batak
nahiz besteak gerrian loturik zeramatzaten leherkari uhalen irudiak. Foruzaingoari eskerrak eman ondotik, polizia operazioak segida duela adierazi du Nafarroako Gobernuko Barne kontseilariak.
|
|
|
Astearteetan, berriz, ekialdeko itzulia, ibaiari hegiz hegi.
|
Batean
nahiz bestean, hiru ordu inguru. Ostiraletako ibilaldiak baizik ez du hondarrean saria.
|
|
|
|
Batean
nahiz bestean egon
|
|
2023
|
|
|
Kanporaketak bukatu zirenean bi jokalari geratu ziren soilik:
|
batak
nahiz besteak aise irabazi zituzten aurrez jokatutako sailkapen partida guztiak.
|
|
|
ETAk bere gain hartu zuen Agirreren heriotza, nahiz eta ez zen inork begi onez hartutako ekintza izan. Guda dinamikak bere horretan segitu zuen luzaroan, lubakiaren alde
|
batean
nahiz bestean hondamendia sorraraziz. Hilabete gutxiren buruan, komando batek Luis Carrero Blanco almirantea lehertu zuen Madrilen.
|
|
|
gaur astelehena, hilak 16, greba eguna da. Duela astebete, Jose Maria Ryanen hilketa salatzeko grebara deitu zuten alderdi instituzional eta sindikatu guztiek berdin egin dute gaurko, alde
|
bateko
nahiz besteko indarkeriaren kontra daudela erakusteko. Eta ezker abertzaleak bere amorru eta indar guztiarekin egin du huelgarako deia.
|
|
|
Pertsonaiek bizitako esperientziak eta
|
bateko
nahiz besteko artistek piztutako gogoetak tartekatuz, nobela anbiziotsu bat osatu du Karmele Jaiok, arin irakurtzen dena baina arrasto sakona uzten duena, nor bere buruari begira hausnarketara bultzatuz.
|