|
2000
|
|
|
—Zein ederra den libertatearen hazia! Eta hazi bakar hori jenderazinoz jenderazino bizirik mantentzea duk gure eginbeharra, egun
|
batean
lur ongarriztaturat erori, eta bateko ehun eman dezan, eta orotarat heda dadin.
|
|
|
Eta bazihoazen Elbira eta bere ama jauregitik... eta aitak, orduan, Mattini bere betea eman zion, muturreko
|
batez
lurrerat egozten zuela.
|
|
|
Gehiago ere bai: bola miresgarri
|
bat
lurreraino jantzitako mahai biribilaren gainean, sinbolo hermetikoak paretetan josirik edo sabaitik zintzilik, eta are hontz bat ere, zoko batetik so, lepoa harrigarriro bihurrikatuko zuena. Beharbada telesail merke sobera ikusia naiz.
|
|
|
Kanpoko marmaria ez zegokion orain eleketa arrunt bati, bi gorputzen arteko ekinaldiari baizik. Zer pisu
|
batek
lurra jotzean jarri zuen isiltasuna. Segundoak mende egin ziren maletategiko atea ireki bitartean.
|
|
|
—Bart, etxeko salan apal batzuk paratzen ari ginela —bota nuen burura etorri ahalean— Anaiak aulkiari kontu behar zion, eta nik, gainean, pareta makinaz zulatu. Ez zinan hagitz tinko atxikiko, bat
|
batean
lurrean aurkitu bainaiz, makina eta guzti. Bisaia ere zulatu ez dudanean...
|
|
2003
|
|
|
Autobusak aurreko autoaren kontra egin zuen talka ia ia. Bidaiari pare
|
bat
lurrera erori ziren. Neskatilari panpinak irrist egin zion eskuetatik.
|
|
2004
|
|
|
–Nik badakit zure bihotza handia dela eta zabala, Joana. Hazi ziztrin
|
bat
lur azpian jarrita arrosa eder bilakatzen bada, zer espero dezaket zugandik. Gutxiago?
|
|
|
horrenbestekoa da euskaldunon morrontza politikoa! Baina, nolanahi ere, balio eta eredu auzi honen erreferentziak zehazki finkatu ditugu euskaldunok, inoiz, nonbait, nolabaiteko porturen
|
batean
lur hartu nahi badugu. Erreferentzia hauek direla eta, duela zenbait urte, gomendio batzuk egin zizkigun euskaldunoi filosofo handi batek.
|
|
|
denboratxo bat behar zuen horretarako, igartzeko zelan ari zen lurretik despegatzen. Oraindik hanka
|
bat
lurrean bazuen ere, bestea dantzan hasten zitzaion, airetik hariren batek tira egingo balio bezala. Errealitatearen eta ametsaren arteko maila horretan, alboko mutilaren hitzak entzuten zituen lainotan.
|
|
|
Denboratxoa pasatu zuten bidearen erdian. Denbora, denbora, denbora pasatu zen; hainbeste, sagar bat ere jausi zen zuhaitz
|
batetik
lurrera, tok. Eta Libek besotik heldu zion Martini eta, tira eginez, baserrira sartu ziren.
|
|
|
Josebak lotsa apur batez ireki zuen bere etxeko atea. Jertse bat sukaldeko mahai gainean, hainbat zapatila gela erdian, garbitzeko toalla
|
bat
lurrean botata...
|
|
2005
|
|
|
Express aren konponketaren fakturak zerikusia izan zezakeen honekin. Tokia ziurrenik haurtzarotik ezagutzen zuten, ez baita izen propiorik aipatzen; gainera, aparte samar egon behar zuen gorpu
|
bati
lurra emateko. Hau dena Olgari kontatu nion, eta toki baten izena eman zidan:
|
|
|
Plastikozko aulki zuri batek ere hankaz gora bukatu zuen. Besotik heltzen saiatu nintzen, gelditzeko oihuak egiten nizkion bitartean, baina jadanik ez zuen ezer kontrolatzen; Ramon paparretik askatu gabe, gorputzaren mugimendu
|
batez
lurrera bota ninduen eta Ramonen burua baldosen aurka jotzen jarraitu zuen, ez dakit hogeita hamar segundoz edo minutu batez; zertxobait baretu zenean, Ramon paparretik askatu gabe, arnasestuka oraindik, albo batera begiratu zuen: Itziar atean zegoen esku batekin ahoa tapatzen, oihu egiteko gauza ez zela.
|
|
|
gazte
|
bat
lurrean aurkitu dugu
|
|
|
Karlos Felixek, barnealdea berriz busti bezain laster, betiko txorakeriei ekin zien. Eguraldiaren gizona imitatu zuen arrakasta ikusgarriz, batez ere atzeraka erori eta lanpara
|
bat
lurrera bota zuenean: denak barrezka hasi eta aitona amonak itzartu ziren lipar batez.
|
|
|
Saiatuak ginen frankotan amodioa egiten, baina zer edo zer gertatzen zen beti: behin
|
batean
lur bustiak bizkarrak lokaztu zizkigun, beste batean erle batek kosk egin zion izterrean, gero mendigoizaleak ere toki guztietan azaldu behar; institutuko komunetan berak ez zuen nahi, jasangaitza baitzitzaion kiratsa, eta auzo galduenetan ere norbait ibiltzen zen beti, zakurra paseatzen edo. Egia esateko, hura zen aukera, denbora eta espazioa geureak ziren; hildakoenak ere noski, baina haiek, pentsatu nuen nik, ez zuten txintik ere esango.
|
|
2006
|
|
|
kate horretan denok
|
batera
lurrari loturik gaude.
|
|
|
Lur mokorren artean, burezur horixka
|
batek
lurrez betetako begiez so egiten zion.
|
|
|
Kostata baina, Anek bide egin zuen gelaren hondorantz liburu meten artean, idazmahai astun bat helburu. Bide erdia egina zuelarik, Ane behaztopatu eta liburu pila haietako
|
batek
lurra jo zuen, hauts zirimola gris bat altxatuz. Bi sagu ñimiñok lasterka egin zuten hondamenditik.
|
|
|
–Martxa honetan ez zaigu gauza handirik geratuko gorpua identifikatzeko –erran zuen agente
|
batek
lurrera tu eginez.
|
|
|
Poztu baino gehiago. Baina zure aurpegi arrai hura berehala itzali zenuen, zure hazpegiak menderatu beharrez, eta, hortik aurrera, ez zenuen begirada hurreratu ere egin ni nengoen aldera; begiei nigandik urruti eutsi zenien; ahotsa ere egoki atera zitzazun, dardararik gabe, urteetako jardunak hezia; baina gorputzaren kontrola ez zen erabatekoa, eta horren erakusgarri zen, esate baterako, oin
|
batek
lurraren kontra joz egiten zuen etengabeko tapa tapa hotsa, edo eskuetan zeneukan lumari tapoia kendu eta jarri, kendu eta jarri zenerabilen mugimendu urduri atergabea, beste batengan ohikoa izan zitekeena baina ez zuregan, ez lehendik ezagutzen nuen irakasle harengan.
|
|
|
Izen berria ez ezik, gauza gehiago aldatuko zion Santiago gazteluko ateetako zalapartak. Nik baietz hik ezetz hartan, bigorrar haietariko
|
bat
lurrean zerraldo gelditu zen, aitatxiren mailuak sudurra hautsirik.
|
|
|
Hala ere, ezin uka arrotz aire bat atzeman niola. Zuberoan ez zitzaidan halakorik gertatu, bertze errege
|
baten
lurra izan arren.
|
|
|
Haatik, garbi gogoratzen nituen nire bi ametsak, nori egin nion kaixo lehenbizikoan, eta nori agur bigarrenean: Estepan ia ezezagun bati, bizarra egin gabe eta narras baitzegoen pareta baten aurrean abailduta, gurutze
|
bat
lurrean, odola bularrean.
|
|
2007
|
|
|
Une hartan sentitu zuen zoriontasuna, baina, erantzitako soineko
|
bat
lurrera nola, hala irristatu zitzaion gogotik. Isil isilik eta elegantzia izpi batekin.
|
|
2008
|
|
|
Izatez, lurrez estalita zegoen sorbaldatik gerrira. Jaiki eta beraiengana joan zenean, haurrek bere jolasarekin jarraitu zuten; oraingoan zuhaitz
|
bati
lurra botaz. Zuhaitz haien gainaldean zeuden lotan oraindik ere esnatu ez ziren biztanleetako batzuk.
|
|
|
Bidali zuen Honorato eskolara aurretik, berari. Beñardori? azken orduan kakagura etorri zitzaiòn aitzakiarekin; hartu zuen baserriaren aterpe batean han hemenka jarriak zituztèn habia itxurakoetako batetik oilo batek errun berri zuèn arrautza, ehortzi zuen hura eskola inguruan zegoèn artadi
|
baten
lurretan, sartu zen eskolan; galdetu zion maisuak berak jada bazekiena Honoratok esan ziolako, ea bere behar fisiologikoak egin ote zituen?. Jakizue, zuek hain era traketsean esaten dituzuen, kaka egitea, edo, pixa egitea?
|
|
|
ez gogorik ez zuelako, itxuraz, ahoa ez ezik, eskua ere zabaldu baitzuen aldi berean, hitz egitera balihoa bezala, ahoarekin eta eskuarekin egindako mugimenduak istantean desegin zituen arren. Markes jauna, izan ere, laino batean bezala zegoen, baina, kontsulak ez bezala, zango
|
bat
lurrean zuen gutxienez. Eta oin bat lurrean izateak ematen ziòn errealitate zentzutik, kontsularen hitz aspertua, zinez sinesten ote zuen, baina, kontsul jaunak bere erretolika hura, edo ironiaz ari ote zen, sarritan ohi zuen bezala, seriotasunaren itxurapean??
|
|
|
Markes jauna, izan ere, laino batean bezala zegoen, baina, kontsulak ez bezala, zango bat lurrean zuen gutxienez. Eta oin
|
bat
lurrean izateak ematen ziòn errealitate zentzutik, kontsularen hitz aspertua, zinez sinesten ote zuen, baina, kontsul jaunak bere erretolika hura, edo ironiaz ari ote zen, sarritan ohi zuen bezala, seriotasunaren itxurapean?, mementoko asaskalditzat harturik edo, nola aldera zezakeen kontsulak, izan ere, beltzen dantza erritmiko arritmikoa (irrazionala, senak bideratua zèn heinean) arrazoiak eta sentimenduak elkarlanean osatutako bals baten dotoretasun harmonikoarekin, eta nola beltzen musika primitiboa, tam tamaren joan etorri eroak oinarri dituena, orkestra batek jotako musika landu ezin aberatsagoarekin?
|
|
|
eta nola, azkenik (nola, bada!), harri aroan bizi zèn oihaneko beltz bat, danborrarekin joaldi basati bat inprobisatzeko gai izan zitekeena (nola dei zekiokeen konpositore halako gizon bati, bestalde!), Mozart batekin!?, isilik geratzera deliberatu zen. Markes jaunak, baina, bazuen lehenagoko kontu bat, antza, eta nola baitzuen zango
|
bat
lurrean, arrazei buruzko eztabaida saihestu eta kezkaturik zuèn gaiari heldu zion berriro:
|
|
|
kaosa zen eta egonkortasun guztiz ezegonkorrean zegoen, balizko hausturak poza eragiten zion, baina baita pozaren neurriko lotsa ere, ausaz?, norabide batean zein aurkakoan mugitzen zirèn indarren eraginpean; agertoki hartan, beraz, nekez atera ziezaiokeen Natividadek zuku guztia bere pozari? horregatik aldatu zitzaion guztiz aurpegia, beharbada, pozezko sentimendua bere baitan erabat biribildu baino lehenago, burmuinen lurretan pentsamendu
|
batek
lur hartu balu bezala: –Eta zer, Gerardok eta Nataliak hautsiko ez balute eta oztopo guztien gainetik aurrera egingo balute??.
|
|
|
–Mundu honetan bi negozio zauden, ongi bete beharrekoak:
|
bata
lurrari lotua zagon, eta bestea zeruari?. Reginak, beraz, garbi ikusten zuen esaldi hark zer ondoriotara zeraman:
|
|
|
Korrika abiatu nintzen ronaren bila; baina, nahiko nahastuta nengoenez gertatutako guztiagatik, baso bat hautsi nuen eta upeleko txotxa trabatu zitzaidan, eta hala nenbilela salan gauza astunen
|
bat
lurrera erortzen sentitu nuen. Di da batean itzuli nintzen, eta kapitaina lurrean zerraldo erorita ikusi nuen.
|
|
|
Segundo
|
batean
lurrean ginen biok, eta piririka joan ginen, ia elkarrekin, kainozuloetaraino, txano gorriko hildakoa, artean besoak zabalduta, atzetik zanbuluka genuela zurrun zurrun. Hain geunden, izan ere, elkarren ondoan non kaskarrekoa hartu bainuen kontramaisuaren hankarekin, eta horrek hortzak karraska utzi ninduen.
|
|
|
Bigarren bidaia hark erne jarri zituen lehorreko zaindariak. Lillibullero isildu egin zen berriro, eta lur mutur txikiaren atzean beste bi haiek bistatik galdu baino lehentxeago, bat jauzi
|
batez
lurrera jaitsi eta ezkutatu egin zen. Ia ia asmoz aldatu eta txalupa haiek txikitzera joan nintzen, baina beldurra nuen ez ote ziren Silver eta besteak han inguruan izango, eta dena honda zitekeen gehiegi nahi izateagatik.
|
|
|
* Nekazari arteko noblezia titulua, barruti
|
batean
lur sailik handienak zituenari zegokiona bereziki.
|
|
|
–Bi gizon ikusi nituela esan dut, isilune labur baten ondoren jarraitu zuen?.
|
Bat
lurrean geratu zen, besteak kotxean aldegin zuen.
|
|
|
Argiak amatatu ahala gau zoragarria agertu zaigu, baina, etxolara sartuta, kosta egin zaigu eltxoen aurkako sarearen barruan lo egitea.
|
Batetik
lurra jausten zaigu noiz edo noiz, sabaian lo daudenak mugitzen direnean. Gero, herriko astoen arrantza hotsa etorri da, bata bestearen atzetik.
|
|
|
Hogei kilo gehiago bizkarrean eramateagatik ez ziren, bada, beren seme edo ilobak kexatzen hasiko. Zerraldoak egiten zituzten hiruzpalau arotz eta dozena erdi
|
bat
lur emaile aski izan ginen polizia eroturik edukitzeko. Urte ederrak izan ziren haiek.
|
|
|
Herioan hasi ginen arropak kendu eta larrua jotzen. Indarrean mendean hartu eta zigortuz bezala jo ninduen behin eta berriz bere pubisarekin, amorruarekin egin zidan hozka lepoan, atzamarka bizkarrean eta, orro triste
|
baten buruan
lurrean arnasestuka geratu ginelarik, elkarri begiratu eta barre egin genuen, edo barre egin zuen Nataliek, hobeto esan, ni dagoeneko Nadia une batetik bestera ager zitekeela pentsatzen ari bainintzen.
|
|
|
Markes jaunak ez zion ezer erantzun... ez gogorik ez zuelako, itxuraz, ahoa ez ezik, eskua ere zabaldu baitzuen aldi berean, hitz egitera balihoa bezala, ahoarekin eta eskuarekin egindako mugimenduak istantean desegin zituen arren. Markes jauna, izan ere, laino batean bezala zegoen, baina, kontsulak ez bezala, zango
|
bat
lurrean zuen gutxienez. Eta oin bat lurrean izateak ematen ziòn errealitate zentzutik, kontsularen hitz aspertua –zinez sinesten ote zuen, baina, kontsul jaunak bere erretolika hura, edo ironiaz ari ote zen, sarritan ohi zuen bezala, seriotasunaren itxurapean? – mementoko asaskalditzat harturik edo –nola aldera zezakeen kontsulak, izan ere, beltzen dantza erritmiko arritmikoa (irrazionala, senak bideratua zèn heinean) arrazoiak eta sentimenduak elkarlanean osatutako bals baten dotoretasun harmonikoarekin, eta nola beltzen musika primitiboa, tam tamaren joan etorri eroak oinarri dituena, orkestra batek jotako musika landu ezin aberatsagoarekin... eta nola, azkenik (nola, bada!), harri aroan bizi zèn oihaneko beltz bat, danborrarekin joaldi basati bat inprobisatzeko gai izan zitekeena (nola dei zekiokeen konpositore halako gizon bati, bestalde!), Mozart batekin! –, isilik geratzera deliberatu zen.
|
|
|
Markes jauna, izan ere, laino batean bezala zegoen, baina, kontsulak ez bezala, zango bat lurrean zuen gutxienez. Eta oin
|
bat
lurrean izateak ematen ziòn errealitate zentzutik, kontsularen hitz aspertua –zinez sinesten ote zuen, baina, kontsul jaunak bere erretolika hura, edo ironiaz ari ote zen, sarritan ohi zuen bezala, seriotasunaren itxurapean? – mementoko asaskalditzat harturik edo –nola aldera zezakeen kontsulak, izan ere, beltzen dantza erritmiko arritmikoa (irrazionala, senak bideratua zèn heine... Markes jaunak, baina, bazuen lehenagoko kontu bat, antza, eta nola baitzuen zango bat lurrean, arrazei buruzko eztabaida saihestu eta kezkaturik zuèn gaiari heldu zion berriro:
|
|
|
Eta oin bat lurrean izateak ematen ziòn errealitate zentzutik, kontsularen hitz aspertua –zinez sinesten ote zuen, baina, kontsul jaunak bere erretolika hura, edo ironiaz ari ote zen, sarritan ohi zuen bezala, seriotasunaren itxurapean? – mementoko asaskalditzat harturik edo –nola aldera zezakeen kontsulak, izan ere, beltzen dantza erritmiko arritmikoa (irrazionala, senak bideratua zèn heinean) arrazoiak eta sentimenduak elkarlanean osatutako bals baten dotoretasun harmonikoarekin, eta nola beltzen musika primitiboa, tam tamaren joan etorri eroak oinarri dituena, orkestra batek jotako musika landu ezin aberatsagoarekin... eta nola, azkenik (nola, bada!), harri aroan bizi zèn oihaneko beltz bat, danborrarekin joaldi basati bat inprobisatzeko gai izan zitekeena (nola dei zekiokeen konpositore halako gizon bati, bestalde!), Mozart batekin! –, isilik geratzera deliberatu zen. Markes jaunak, baina, bazuen lehenagoko kontu bat, antza, eta nola baitzuen zango
|
bat
lurrean, arrazei buruzko eztabaida saihestu eta kezkaturik zuèn gaiari heldu zion berriro:
|
|
|
Baina Natividaden kontzientzia ez zen, une hartan, sendotasunaren eremua; aitzitik: ...2013balizko hausturak poza eragiten zion, baina baita pozaren neurriko lotsa ere, ausaz–, norabide batean zein aurkakoan mugitzen zirèn indarren eraginpean; agertoki hartan, beraz, nekez atera ziezaiokeen Natividadek zuku guztia bere pozari... horregatik aldatu zitzaion guztiz aurpegia, beharbada, pozezko sentimendua bere baitan erabat biribildu baino lehenago, burmuinen lurretan pentsamendu
|
batek
lur hartu balu bezala: " Eta zer, Gerardok eta Nataliak hautsiko ez balute eta oztopo guztien gainetik aurrera egingo balute?".
|
|
|
Are gehiago, handik aurrera, Huevogallo deitzen hasi baitzitzaion Auxtin, eta haien etxean arrautzak oilarrek erruten zituztela esaten, harik eta Beñardok egun batean pazientzia galdu zuen arte. Bidali zuen Honorato eskolara aurretik, berari –Beñardori– azken orduan kakagura etorri zitzaiòn aitzakiarekin; hartu zuen baserriaren aterpe batean han hemenka jarriak zituztèn habia itxurakoetako batetik oilo batek errun berri zuèn arrautza, ehortzi zuen hura eskola inguruan zegoèn artadi
|
baten
lurretan, sartu zen eskolan; galdetu zion maisuak berak jada bazekiena Honoratok esan ziolako, ea bere behar fisiologikoak egin ote zituen –" Jakizue, zuek hain era traketsean esaten dituzuen ‘kaka egitea’ edo ‘pixa egitea’ bezalako esamoldeei ‘behar fisiologikoak egitea’ esaten zaiela gaztelera jasoan, edo, era arrunt espezifikoagoan, hacer del cuerpo eta ... " Antzarak, antzarak!"; jiratu ziren Auxtin eta bere lagunak Beñardoren hatzak seinalatzen zuèn tokira, Beñardori bizkar emanez; jaurti zion honek orduan arrautza, Auxtinen buruaren atzealdean kalparrean doi asmatuz; hasi zen Beñardo lasterka kontrako norabidean; hasi zen handik bospasei segundora Auxtin lasterka Beñardoren atzetik –akabatuko haut eta akabatuko haut!
|
|
|
" Mundu honetan bi negozio zauden, ongi bete beharrekoak:
|
bata
lurrari lotua zagon, eta bestea zeruari". Reginak, beraz, garbi ikusten zuen esaldi hark zer ondoriotara zeraman:
|
|
2009
|
|
|
Dena berria, berriz jaioa. Eta modu berri
|
batean
lur honetakoxea sentitu da bera berriro, jende honetakoa, troka eta baso hauetakoa. –«Ni hilten nazenean, esan dio Amurizari?, ez dot gura marmolean edo zementuan lurperatu nagien.
|
|
|
–Oi, bi arima bizi da nire golkoan, batak besteagandik banatu egin gura du?, auhendatzen da Fausto:
|
bata
lurrari atxiki atxikia, gorantz ameskaria bestea. Beste poesia batean,, gizakiaren arima/ uraren pare da:/ zerutik jaisten da,/ zerura da igotzen,/ eta atzera behera/ behar du lurrera,/ betiere mudaketan?, dio Goethek(. Uraren gaineko espirituen kanta?).
|
|
|
Antzinako jakinduria izen emaile esoterikoa gordetzen du izenak, gure egunotan ahaztuz doana. . Zekilaga, neuk aurkitu nuen, astazakilen
|
batek
lurrera botata. Menhir faliko itzela, bost metrotik gora da luze.
|
|
|
Oskarrek burua estutu zuen eskuen artean. Une luze
|
batez
lurrera begira egon zen, arnasa sakon hartuz. Azkenean hitz egin zuenean tonu entzungaitzean egin zuen:
|
|
|
–Ana kasu bat eramaten ari zen Ezpeletan. Goikoetxeak erran zidan ez zela oso kasu garrantzitsua, urbanizazio bat eraikitzen ari zirela, eta bertako emakume
|
bati
lurrak desjabetu nahi zizkiotela. Hor dago konexioa!
|
|
|
Oskar bat
|
batean
lurrean aurkitu zen. Bertatik irudi txundigarri bat ikusi zuen.
|
|
|
gailu eta irabiagailuei alegiazko hauts izpiak haizatuz. Hain urduri zegoen, non lisagailu
|
bat
lurrera botatzeko zorian egon baitzen. Oskar haren atzetik joan zen.
|
|
|
Eskailerak jaitsi zituen gero, eta saloian lau pertsona kontatu zituen, botila eta edalontzi mordoxka baten erdian. Bikote
|
bat
lurrean zegoen, gaizki puztutako koltxoi baten gainean,. Beste parea sofa ohean, maindirerik gabe, berokiak manta gisa erabilita, edozein modutan.
|
|
|
–Teresak ez dizu gezurrik esaten, Eutimio, neu ere bertan nengoen. Ordutik dago pintura gorria plazan, gizon batzuk txalupa pintatzera zihoazen, eta frankista hark airera bi tiro egitean pintura poto
|
bat
lurrera erori zitzaien.
|
|
|
Itzal artean ezkutatuta ere, lurrean egindako zuloa ikus nezakeen. Baldosa pare bat altxatuta zeuden, ardo botilak jasotzeko egituratxo
|
bat
lurrean kokatzeko. Perezen bodeguilla. Han behar zuen ezusteko aurkikuntzak, Cassanoren altxorrak edo dena delakoak.
|
|
|
Besoen mugimendua hasi zen elkarren artean eta barraren gainetik. Edalontzi
|
bat
lurrera amildu zen eta txiki txiki eginda geratu zen berehala. Kristal zatiek zapaltzean ateratzen zuten hotsaz oroitzen naiz, Ugarte eta Xanti banatzeko ahaleginean zutitu nintzenean.
|
|
|
–Fabrika
|
bat
lurra bezalakoa da, seme, geruzaz geruza egituratua dagoena: zer gertatzen da, baina, geruzak geruzekin nahasten hasten direnean, behekoak goikoekin eta goikoak behekoekin?
|
|
|
Esparru txikia inor gabe zegoen ia. Zuhaitz batzuen azpian, txakur baten ehorzketan zeuden senar emazte batzuk; ehorzleak hobia sakontzeari ekiten zion; hilkutxa txiki
|
bat
lur mugitu berriaren magalean zetzan. Senarrak lurrari egiten zion so, masailak hezurrari itsatsiak zituela, zurbil; emazteak negar egiten zuen deskontsolatuki, hasperenek itota, betibizi sorta itxuroso bat eskuan.
|
|
|
izan ere, zergatik jokatu behar zuen anaiarekin hain joko miserablea eta berekoia, baldin eta harekiko harremanak normaldu bazituen?; ez al zuen berak, bada, Rikardo Lehoibihotz guztiz noblea eredu eta jarraibidetzat hartu?; ez al zuen berak jasoko, bere garaian, orbetarren sortako atalik onena, jauregia eta fabrika: orbetarren lurra, alegia??; eta ez al zen, halatan, zuzena Domingok ere berea jaso nahi izatea, lurrekoari lurra eta airekoari airea?; eta, halere, sentimendu on hura biribiltzen saiatu zen arren, Teofilo Mariak ez zuen biribiltzerik lortu, zer besterik adieraz zezakeen haren begietako betikarak??, airetik baitzetorkion, antza, itzal bat, Domingok pilotatutako balizko abioi
|
batek
lurrera proiektatzen zuena eta lurraren gainean zebilena, hemendik hara eta handik hona, mehatxu bat bezala, lurraren begian?
|
|
|
Ada tranbia geltokirako bidean zihoan, hamar bat metrora zegoen une hartan?, zumardi bateko kaleargi piztu berrien artean, atzetik ahots bat entzun zuenean: . Ada!?; edo ezpata hotz baten puntada sentitu ote zuen lepoan, nerbio sistema osoa istantean paralizatu ziona?, zeren Ada halaxe gelditu baitzen, oinak bat
|
batean
lurrean iltzatu balitzaizkio bezala, begiak zerumugan galduta. Eta Adak, halere, bazuen ezpatari ihes egiteko aukerarik, tranbia orduantxe iritsi eta lasterraldi batean hartzeko moduan baitzegoen?
|
|
|
Eta entzuleetako batzuek burua ezker eskuin mugitzen zutela eta besteak nora ezean gelditu, karta sorta atera zuen Chaplinek patrikatik, ohi bezala; nahastu zituen; erortzen utzi zuen karta
|
bat
lurrera: bateko urrea zen; galdetu zien lagunei:
|
|
|
Itzuli ziren emakumeek banan banan bisitatu zituzten konboiko guztien senideak. Kasu gehienetan, haiek eman zieten heriotzaren berri, Auschwitz, 1942ko udan suntsitze eremu bihurtu zutenetik, itzulerarik gabeko bidaia baitzen ia denentzat, deuseztatzerik masibo eta antolatuena, herri oso
|
bat
lurretik ezabatzeko ahalegin perfektuena. Juduentzat propio prestatuta zegoen, eta sartzen ziren gehienak inolako arrastorik utzi gabe pasa ziren, zuzenean, trenetako bagoietatik gasezko ganberetara.
|
|
|
Esparru txikia inor gabe zegoen ia. Zuhaitz batzuen azpian, txakur baten ehorzketan zeuden senar emazte batzuk; ehorzleak hobia sakontzeari ekiten zion; hilkutxa txiki
|
bat
lur mugitu berriaren magalean zetzan. Senarrak lurrari egiten zion so, masailak hezurrari itsatsiak zituela, zurbil; emazteak negar egiten zuen deskontsolatuki, hasperenek itota, betibizi sorta itxuroso bat eskuan.
|
|
|
Ada tranbia geltokirako bidean zihoan –hamar bat metrora zegoen une hartan–, zumardi bateko kaleargi piztu berrien artean, atzetik ahots bat entzun zuenean: " Ada!"; edo ezpata hotz baten puntada sentitu ote zuen lepoan, nerbio sistema osoa istantean paralizatu ziona?, zeren Ada halaxe gelditu baitzen, oinak bat
|
batean
lurrean iltzatu balitzaizkio bezala, begiak zerumugan galduta. Eta Adak, halere, bazuen ezpatari ihes egiteko aukerarik, tranbia orduantxe iritsi eta lasterraldi batean hartzeko moduan baitzegoen...
|
|
|
Eta entzuleetako batzuek burua ezker eskuin mugitzen zutela eta besteak nora ezean gelditu, karta sorta atera zuen Chaplinek patrikatik, ohi bezala; nahastu zituen; erortzen utzi zuen karta
|
bat
lurrera: bateko urrea zen; galdetu zien lagunei:
|
|
|
–Fabrika
|
bat
lurra bezalakoa da, seme, geruzaz geruza egituratua dagoena: zer gertatzen da, baina, geruzak geruzekin nahasten hasten direnean, behekoak goikoekin eta goikoak behekoekin?
|
|
|
izan ere, zergatik jokatu behar zuen anaiarekin hain joko miserablea eta berekoia, baldin eta harekiko harremanak normaldu bazituen?; ez al zuen berak, bada, Rikardo Lehoibihotz guztiz noblea eredu eta jarraibidetzat hartu?; ez al zuen berak jasoko, bere garaian, orbetarren sortako atalik onena –jauregia eta fabrika: orbetarren lurra, alegia–?; eta ez al zen, halatan, zuzena Domingok ere berea jaso nahi izatea, lurrekoari lurra eta airekoari airea?; eta, halere, sentimendu on hura biribiltzen saiatu zen arren, Teofilo Mariak ez zuen biribiltzerik lortu –zer besterik adieraz zezakeen haren begietako betikarak? –, airetik baitzetorkion, antza, itzal bat, Domingok pilotatutako balizko abioi
|
batek
lurrera proiektatzen zuena eta lurraren gainean zebilena, hemendik hara eta handik hona, mehatxu bat bezala, lurraren begian...
|
|
2010
|
|
|
edo Napoleonen antzeko jeneral bat izan, edo munduko errepublikarik bidezkoena eraiki, gu geu presidente, jakina, baina hara: zergatik lur guztiekin amestu, baratze txiki
|
batek
lur guztiak dituenean. Zergatik itsaso guztiekin amestu, ur tanta batean itsaso guztiak daudenean?
|
|
|
Zoladurak, hau da, erabileraren mailak, ez du materialik ordea?. Arkeologoek ondorioztatu zuten ez zitekeela lur jotzerik egon,, egitura
|
batek
lurra jotzen duenean azpian ez direlako inoiz horren material ugari edo askotarikoak aurkitzen?. Arkeologoek galdetzen zuten baita ere nola eta zergatik erabili zen ehunka urte lehenagoko zaborretako materiala idazteko, material berria erabili baldin bazezaketen.
|
|
|
deitutakoek) bonbardatu zuten frontea. Olaso sarjentu kidearen hitzak ekarriz, Nagorek seinalatzen du nola egiten zuten aireko gerra, katearen estrategia dela bide, eta noizbehinka pilotu germaniarren
|
bat
lurrera bota zutela:
|
|
|
Hortaz, lógosa Mauthausenen hil zela ondorioztatu zuen George Steiner-ek, 2001ean Gironako Unibertsitatean emandako hitzaldi batean: logosa desagertu zen, Mauthausenen egarriak itotako preso batek ura eskatu eta zaindari nazi
|
batek
lurrera bota zuenean. Presoak ekintza horren zioa galdetutakoan, naziak erantzun zion mundu honetan ez dagoela zergatirik.
|
|
|
–Zozketa batean tokatu zaizkit, desenkusatu zen, eta sukaldeko mahai gainean hustu zituen poltsak, almeja mordoxka
|
bat
lurrera botaz.
|
|
|
lur eta itsaso guztiak nahiko genituzke geure mende... edo Napoleonen antzeko jeneral bat izan, edo munduko errepublikarik bidezkoena eraiki, gu geu presidente, jakina, baina hara: zergatik lur guztiekin amestu, baratze txiki
|
batek
lur guztiak dituenean. Zergatik itsaso guztiekin amestu, ur tanta batean itsaso guztiak daudenean?
|
|
2011
|
|
|
Hiletara joan ziren guztiak emakumeak ziren. Arrosa gorri bana eskuetan zutela erreskadan jarri eta haren hilobiaren aurretik igaro ziren, eta lorearekin
|
batean
lurrera beren bihotzaren zati bat botatzen zutela ematen zuen, halakoxeak baitziren haien negar zotinak eta malkoak. Hildakoaren izena gogoratzen badugu, François Truffaut ek Emakumeak maite zituen gizona filma haren eleberrian oinarritu zuelako da.
|
|
|
|
bat
lurrean eta
|
|
|
|
bat
lurrean eta
|
|
|
|
bat
lurrean eta
|
|
|
Eta zapata grisaz bat
|
batean
lurra jo, eta eskuzapi bat atera zuen artilezko zamar zuritik.
|
|
2012
|
|
|
Hasieran ez dut jakin zerk esnatu nauen, eta eskukada
|
batez
lurrera bota dut iratzargailu errugabea. Zazpiak dira, arratsekoak.
|
|
|
Aitak semea askatzea lortu eta biek ihes egin zuten mendira, baina laster aurkitu zituzten monjeen soldaduek. Aitak, semearen etorkizun tristea ekidin nahian, eskukada
|
bat
lur hartu, semearen ahoan sartu eta ito egin zuen.
|
|
|
–Nahiago dut jantzita, erran zuen Dasilvak aulkietako batean eseriz. Hogei xentimoko txanpon
|
bat
lurretik hartu eta hatzen artean erabili zuen?. Erantzi arropa, Milena.
|
|
|
Baina lehenbizi lursail handiagoa prestatu behar nuen, akre
|
bat
lur ereiteko adina hazi bainuen orduan. Hori egin aurretik, gutxienez astebeteko lana nuen pala bat egiteko, baina egin nuenean ordea penagarria iruditu zitzaidan eta oso astuna, eta harekin lan egiteak lan bera bi aldiz egitea esan nahi zuen.
|
|
|
Horretarako, eta luze pentsatu ondoren, haiek ezkutatzeko bi bide besterik ez nituen aurkitu. Bata zen leku egoki
|
batean
lurrean zulo handi bat egitea eta gauero ahuntzak han sartzea; eta bestea, bizpahiru lur eremu txiki hesiz inguratzea, urruti bata bestetik eta ahal bezain ezkututak, eta bakoitzean dozena erdi bat antxume jartzea. Horrela, hondamenik gertatuko balitzaio taldeari oro har, berriz haziko nituzkeen nekerik gabe eta epe motzean.
|
|
|
Handik denbora luzera, uhartearen ekialdean mendi tontor batean ginela, egun argia zen
|
batean
lur nagusia edo Ameriketako kontinentea ikusi nuen lekuan, Ostiral arretaz zegoen kontinentera begira, orduan ere eguraldia bare bare baitzegoen. Halako batean, jauzika eta dantzan hasi zen, eta dei egin zidan, urruti samar bainengoen.
|
|
|
Azkenean golko txiki bat ikusi nuen errekaren eskuinetara, eta, zailtasun handiak igarota, ala harantz eraman nuen, eta, horrenbeste hurbiltzearen ondorioz, arraunarekin lurra ukitzea eta han sartzea lortu nuen; baina han berriz zama guztia uretan galtzeko zorian egon nintzen, itsasertza ez baitzen batere laua, aldapatsua baizik, eta ez zegoen ala lehorreratzeko adina lekurik, alaren mutur bat hondartu ezik; eta hori eginez gero, mutur hori oso goian geratuko zen, eta bestea berriz lehenago bezala, uretan sartua, eta zama orduan ere erortzeko arriskuan. Egin nezakeen gauza bakarra zen itsasgoraren zain geratzea, arraunarekin, aingura balitz bezala, alari eutsiz; horrela, alaren alde
|
bat
lur gainean finkatua nuen, zabalune lau baten ondoan, handik pixka batera urak estaliko zuelakoan, eta horixe gertatu zen. Mugitzeko ur nahikoa izan bezain laster, alak oin bateko urpea baitzuen, gune laura eraman nuen, eta han lotu edo finkatu nuen, bi arraun hautsiak lurrean sartuta; bata, alaren saihets batean muturraren ondoan, eta bestea beste saihetsean, beste muturraren ondoan; hala geratu nintzen itsasbehera hasi arte, eta ala eta zama kalterik gabe utzi nituen lehorrean.
|
|
|
Lana amaitu nuenean, dendako ateari ohol batzuk jarri nizkion barrualdean eta kutxa huts bat kanpoaldean; lastairetako
|
bat
lurrean jarrita, bi pistolak buru ondoan, eta, eskopeta lurrean nire alboan luzetara utzi ondoren, ohera joan nintzen lehenengo aldiz. Oso lasai egin nuen lo gau osoan, nekatua eta ahitua bainengoen, bezperan lo gutxi eta egunean zehar lana gogor egin nuelako, bai gauzak ontzitik ekartzen eta baita haiek lehorreratzen ere.
|
|
|
Horrek gogorarazi zidan gauza asko behar nituela, beste gauza asko bildu nituen arren, eta horietako bat tinta zen, baina, hala ere, ezpata, pikotxa, palaren
|
bat
lurra zulatu edo iraultzeko, jostorratzak, orratzak eta haria falta nituen. Arropa zuriari zegokionez berriz, laster ikasi nuen, zailtasun handirik gabe, haren premiarik ez izaten.
|
|
|
lanean ari nintzela dendaren atzean, leize zuloaren sarreran hain zuzen ere, ezuste beldurgarri batek izutu ninduen. Halako batean, leize zuloko sabaitik eta buru gainean nuen mendiaren alde
|
batetik
lurra erori zen, eta leize zulo barruan jarri nituen zurkaitzetako bik era beldurgarrian karrak egin zuten. Beldurrak airean nengoen, baina ez nekien zer gertatzen zen, eta pentsatu nuen leize zuloko sabaia erortzera zihoala, lehenago ere zatiren bat erori baitzen, eta korrika joan nintzen eskaileraraino, lurperatua geratzeko beldurrez; han ere neure burua oso babestua ikusten ez nuenez, horma igo eta beste aldera igaro nintzen, menditik abailduko ziren lurretenek azpian harrapatuko ninduten beldurrez.
|
|
|
Lurrean eserita nengoela iruditu zitzaidan, hormaren kanpoaldean, lurrikararen ondoren ekaitzak jo zuenean eseri nintzen lekuan, hodei beltz handi batetik gizon
|
bat
lur gainera jaisten ikusi nuela, sugar eta argi distiratsuz inguratua. Sugarra bezain distiratsua zenez, ezin nintzen hari begira egon.
|
|
|
Hurrengo egunean, 16an, bide bera hartu nuen, eta, bezperan baino urrutixeago joan ondoren, ikusi nuen erreka eta zabaluneak han amaitzen zirela, eta lurraldea lehen baino oihantsuago bihurtzen zela. Inguru horretan zenbait fruitu aurkitu nituen, eta bereziki meloi pila handi
|
bat
lurrean, eta mahatsa zuhaitzetan. Mahastiak zuhaitz adarren gainetan sakabanatuak zeuden, eta mahats mordoak oso onak zeuden, sasoian eta goxo goxoak.
|
|
|
Baina Printze haren bihozberatasun handiari justizia egiteko, baita menpekoen bizitzekin duen ardurari ere (eta desiragarria litzateke honetan Europako monarkek imitatuko balute), aipatu beharra dago haren ohoretan, agindu zorrotzak daudela zoruan kutsaturik dauden aldeak ongi garbi ditzaten horrelako exekuzio bakoitzaren ostean, eta honetan axolagabe jokatzen badute zerbitzariek, erregearen haserrea pizteko arriskuan jartzen dira. Nik neuk entzun nuen gorte mutiletariko bat zigortzeko aginduak ematen, beronen eginkizuna baitzen exekuzio
|
baten ostean
lurra garbi zezaten abisua ematea, baina maltzurkeriaz ez zuen hori bete eta, ondorioz, itxaropen handiak zituen jaun gazte bat audientziara etorri eta pozoitua gertatu zen zoritxarrez, nahiz eta orduan behintzat Erregeak ez zuen asmorik haren biziaren kontra. Baina Printze on hura hain bihozbera zenez, mutilari barkatu egin zion zigorra, honek agindu berezirik gabe berriz ez zuela egingo hitz eman ondoren.
|
|
|
Oso ongi ezagutzen zuten zigilua; nire eskuzabala bezain handia zen. Han inprimatuta, erregea eskale herren
|
bat
lurretik altxatzen ikusten zen. Hiriko agintariek, nire gutunaren berri entzutean, estatu ministro banintz bezala hartu ninduten; zalgurdi eta zerbitzariak jarri zituzten nire esku, eta Yedorainoko nire gastuak hartu zituzten beren kontu; han audientzian onartua izan ondoren, gutuna entregatu nuen, zeremonia handiz zabaldu zutena; interpretari batek Erregeari itzuli zion, eta gero beraren gogoaren berri eman zidan, alegia, eskari bat egiteko, eta zernahi izanik ere, onartu egingo zuela Luggnaggeko bere errege anaiaren izenean.
|
|
|
Bere herrialdeko zenbait landatan kolore askotako harri distiratsu batzuk daudela esan zuen, berauen irrika bizian egoten direla yahooak, eta harri hauen zati
|
bat
lurrean sartuta dagoenean, batzuetan gertatzen den bezala, egun osoak ematen dituztela atzaparrez azterka kanpora ateratzeko, eta handik eraman eta piloka beren kobazuloetan gordetzen dituztela, baina kontu handiz inguruetara begira betiere, lagunek altxorra aurkituko ote dieten beldurrez. Irrika kontranatural honen zergatia sekula ezin izan zuela ulertu esan zuen ugazabak, ezta harri haiek zertarako erabiltzen ote zituzten ere yahooek; baina nik giza espezieari egotzitako zikoizkeria berberak sortarazia izan zitekeela pentsatzen zuela orain; behin, froga gisa, harri pilo haietako bat kendu zuela ezkutuan, yahoo batek lurperaturik utzitako lekutik; eta gero, abere zikin hark, altxorra falta zitzaiola ohartzean, bere auhen ozenez talde osoa erakarri zuela hara, hantxe triste uluka eginez; bat batean besteei hozka eta atzaparka ekin ziela, eta moteltzen hasi, ez jan, ez lorik eta ez lanik egin gabe, ugazabak morroi bati agindu zion arte harriak eramateko ezkutuan zulo berera eta lehen bezala uzteko gordeta; yahooak aurkitu zituenean, berehala suspertu zitzaizkiola adorea eta aldarte ona, baina gordeleku hobera eramateaz arduratu zela, eta ordudanik oso abere lagunkorra izan dela beti.
|
|
|
Beraz, bazen zorionaren ordez dohatsutasun handiagorik, beste maitasun bat maitasun guztien gainetik, tartekapenik eta bukaerarik gabea, eta sekula eta beti hazten joango zena! Begiztatu zuen, bere itxaropeneko liluramenduen artean, garbitasun egoera
|
bat
lurraz gainetik flotatzen, zeruarekin nahasturik, non egotea aspiratu baitzuen. Santa bilakatu nahi izan zuen.
|
|
|
ozta ozta ez nintzen erori gauza lodi eta bigun eta, inondik ere, bizigabe batean behaztopatzean. Makurtu nintzen, ordurako ilargiak bete betean argitzen zuen bidea?, eta zer ikusiko?, txerri
|
bat
lurrean etzanda, sable ukaldi batek bi zati eginda... Begiratu bat eman besterik ez, eta oin hotsa entzun nuen:
|
|
|
haren lekuan egotera, tristeziak jota hilko nintzen ni. Azkenean, lurrean eseri zen, itzalean, eta zerbait marrazten hasi zen makilatxo
|
batez
lurrean; nik, badakizu?, kontsolatu nahi izan nuen, batez ere gizalegearen arauak betetzearren, eta hitz egiten hasi nintzaion; burua jaso eta barre egin zuen... barre hori entzun nuenean hotzikara batek astindu zizkidan barrenak... Hilkutxa eskatzera joan nintzen.
|
|
2013
|
|
|
Erdian, Rasputin zegoen, hau ere etzanda, zakil handia tente eta vodka botila eskuan. Polizia tiroka hasi zenean, pankarta zeramaten manifestarietako
|
bat
lurrera erori zen, hilda, tiro batek kopeta erdi erdian jota. Tiro egin zuen poliziarenganaino oldartu ziren manifestari batzuk eta hiltzeraino jipoitu zuten.
|
|
|
Emakume batentzat hain da erraza gizonak itzalak bezala atzetik izatea! Kalean gauez takoiekin bazoaz, batzuk esnatu eta leihoetara gerturatzen dira; maleta astun
|
bat
lurrean uzten baduzu, pare bat agertuko dira eramateko prest, hain gizonezkoenak diren itxurak eginez, alkandoraren mahukak jasotzen dituztela; esertzen zara parkeko aulki batean, atseden hartzeko begiak ixten dituzu une batez, eta ondoezik al zauden galdegiteko makurtzen dira. Ez dakizu zein zaila den bakarrik bidaiatzen duen emakume batentzat hoteleko bere gelara lagunik gabe iristea.
|
|
|
Gau batez, sekretu larri bat esan behar zidala iragarri ondoren, bazter batera eraman eta marxista egin zela aitortu zidan. Itzalik gabeko paradisu
|
bat
lurrean ezartzeko lanean hasi behar zuela eta poesia utzi egingo zuela jakinarazi zidan. Traidore bati bezala begiratu eta amets hori gizakia bezain zaharra zela erantzun nion.
|