|
2000
|
|
|
Positiboa da, indibidualki ibili beharrean, batak bestearena irakurtzea, jendeak ez jakitea zer den zurea eta zer besteena, zein gordetzen den goitizen baten atzean... Sortzen den humusak etorkizuneko pare
|
bat
idazle bermatzen ditu.
|
|
|
Hemen ez dago literatura egiten edo idazten ikas daitekeneko ikuspegia. Badirudi idazlea idazle jaiotzen dela, negutegitan dituztela eta bat
|
batean
idazle labealdi bat etortzen dela. EEBBetan kontrakoa gertatzen da.
|
|
|
lehenik, bilduriko kritikaren zerrenda jaso dugu urtez urte; bigarrenik, hamarkada honetako eleberri eta ipuin bilduma batzuen iruzkinak eskaini ditugu; hirugarrenik, hamarkadaren ikuspegi orokor bat emateko asmoz, azken ohar orokor batzuk bildu ditugu; eta azkenik, eranskin labur bi atondu ditugu:
|
batean
idazleen gaineko datuak batu ditugu, eta bestean, literatur kritikaren inguruko hainbat terminoren azalpen labur batzuk eskaintzen dira, iruzkinetan erabilitako terminologia ezezaguna zaionari laguntzeko xedearekin.
|
|
|
Hartara, eleberriak eta ipuin bildumak izango ditugu komentagai. Era berean, autore askoren artean atonduriko liburuak ez ditugu kontuan izan, gure helburua batik
|
bat
idazle berrien lanak ezagutzera ematea izan baita, eta ahal den neurrian hauen ibilbidea zedarritzea. Beraz, idazle askoren artean eginiko lanak gure asmoetatik haratago daude.
|
|
|
Zaramaga taldeak Bakea, elkarrizketa eta bare tz earen al de izenaz atera zuen manifestua, eta egun beretsuetan 140 idazlek beste bat atera zuten, Isiltasuna ez da aterpe izenpean. Egia bada ere dozena
|
bat
idazlek batean zein bestean jarri zutela beren izena, ez dago enoratzerik bi manifestuen mezu politikoa guztiz alderantzikoa zela. Zalantzarik ez dut guzti guztien desira sakonena Euskal Herria bakean bizi ahal izatea dela, baina begi bistakoa dabakea hitzaren atzean gauza ezberdinak ulertzen direla idazleen artean.
|
|
2001
|
|
|
" bukaeraraino ulertu dut!" Ongi, primeran, baina ulertzeaz gain, gustatu zaizu ala ez zaizu gustatu? Oraindik badago halako haustura
|
bat
idazle eta irakurleen artean, eta horregatik oso maiz irakurleek ez dute ulertzen. Horrek kezkatu egiten nau.
|
|
|
Lehenengoetarikoa Rikardo Arregi izan zen, gero Toledo, Mikel Lasa... Halako
|
batean
idazle gazteagoak hasi ziren inguratzen: Saizarbitoria eta horiek, eta geroago oraindik Joxemi Zumalabe eta besteak...
|
|
|
Bada beste lotura
|
bat
idazle bien artean. Coleridge k bere poema nagusi horretan literatura harrigarriarentzat bideak zabaltzen ditu.
|
|
|
Alderdi horretatik begiraturik, hizkuntza txiki
|
bateko
idazle batek sorkuntzarako aukera zabalagoa du tradizio handi baina eginegi bateko idazle batek baino.Nekea ere bai, egia da, baina sorkuntzaren pozak nekearen zamak arintzen dituaskotan.
|
|
|
Alderdi horretatik begiraturik, hizkuntza txiki bateko idazle batek sorkuntzarako aukera zabalagoa du tradizio handi baina eginegi
|
bateko
idazle batek baino.Nekea ere bai, egia da, baina sorkuntzaren pozak nekearen zamak arintzen dituaskotan.
|
|
2002
|
|
|
Nik aspaldi galdu nuen juzkatzearen kontu hori. Ez dut uste kritika
|
batek
idazle bati hemendik edo handik joateko esan behar dionik.
|
|
|
EZ da erantzun erraza duen galdera. Hamaika elementu nahasten dira idazle bat argitaletxe jakin batera edota argitaletxe
|
bat
idazle jakin batengana hurbiltzerakoan. Orduak eman ditzakegu elementuak zehaztuz eta arrazoiak eztabaidatuz, baina, oro har, bizitzari eta ohiko harremanei begira egin dezakegu gogoeta.
|
|
|
Ez zen bakarra horrela pentsatzen, Kardaberaz taldearen inguruan zebiltzan ehun eta berrogeita hamar
|
bat
idazlek ere gauza bera uste omen baitzuten. Eta euskara batuaren aldekoekin konpontzeko erarik aurkitu ez zutenez, Arantzazuko Batzarra amaitu aurretxu, beraietako bat aurreratu, eta denen aurrean hauxe esan omen zuen:
|
|
|
Bere ustetan, gehienetan irizpide desberdinak erabili ohi dira idazle emakumezkoa edo gizonezkoa literatur historietan sartzeko garaian. Lan bakarra edo itzulpena argitaratu izana ez da aski izaten emakumezko
|
bat
idazle gisa hartzeko, eta bestela gertatzen da gizonezkoen kasuan. Nevadako Unibertsitateko White irakaslearen aburuz, 1936 ostean argitaratu duten euskal emakumezko idazleen kopurua 79koa edo izango litzateke eta, beraz, kopuru hori urrun dago literatura historietan adierazi ohi denetik.
|
|
|
Susmo hura ez zen hutsetik sortutako irudipena izango, baizik aurretik irakurritako zerbaiten oihar  tzuna. Bat
|
batean
idazlearen bizitzako xehetasun batzuk gogoratuko genituen, nola abokatua izan zen ogibidez, nola bizitza guztia  bulego batean jardun zuen lanean, eta nola izugarri sufritu zuen idazteari emana bizi ezin zuelako. Ez ote da hori galdetuko genion geure buruari, ibaiaz beste aldeko errotulu txikiari begira Kafka hain estu hartzen zuen ofizinaren izena?
|
|
|
Dena dela, halako baieztapenak poetei baino ez zaizkie entzuten: inor ere ez da asaldatzen idazle batek dioenean ez duela jadanik nobelarik irakurtzen, saiakerak edo poesia baizik (gero eta ohikoagoa dena, bestalde, batez ere adin
|
batetik gorako
idazleengan); halakoetan inori ez zaio bururatzen esa  tea: " nobelak (edo antzerki lanak, edo komikiak...) irakur  tzen ez dituen idazlea ez da behar bezalako idazle".
|
|
2003
|
|
|
horzkari bitua dugu beste grafia irtenbide berezi
|
bat
idazleak hautatu duena, ekialdeko ttiki eta erdi sartaldeko txiki aldaera bustiak bateratzeko. Holako kontsonante bituak, Kurl elaberrian bai, baina gerokoetan ez ditu hain sarri erabiliko.
|
|
|
Gure makiña
|
bat
idazleek bere probintzi sorotxoan jorratu dute, alako literatura baserritar lehenengoan, noizean bein erromantizismu baliotsu bat edo gaintzea iritxiaz. Tarte bezela, zuzenezkoa da esatea, reazioak izan ditula positibu zatiak euskeraren itz, gramatika ta joskera ainbat mordollokeri ajolakabetik garbitzeakin.
|
|
|
Orduan hasi zen ahots mehar eta hunkigarri
|
batekin
idazleari buruz hizketan, eta agerpen miragarri baten lekuko izan denaren debozioarekin egiten zuen. Orduan jakin nuen nik Monika betiko galdua nuela eta atera nintzen komisariatik, bere etxean idatzirik utzi nuen maitasun aitorpena desegiteko asmoarekin.
|
|
2004
|
|
|
Zergatik, ordea? Antzekorik gertatuko ote litzaioke bere buruaren jabe den nazio
|
bateko
idazleari. Erran nahi baita, ea zalantzan jarriko ote lukeen baten batek halakoaren zer nolakoa?
|
|
|
Agian ez da kasualitate, Inma, ideia hau harrikoa egiten ari nintzen bitartean bururatu izana. Agian emakume
|
batek
idazle izatea erabakitzen duenean jakin behar du, aldez aurretik, arlo publikoan aritzeak baduela bere ordaina, eta beti izango dela adin txikikoa, edozein adinekin bada ere, edozein lan egiten badu ere. Izenaz deitua izango da, eta ez deituraz, umeeide itzen zaien modu berean; heldugabea dela esango dioeditoreak, liburuaren tituluaz zalantza duenean; bere lanari buruz idatzitako kritika ez du bilatuko gainontzeko idazleen lanari eskaintzen zaion atalaren barruan, baizik eta, beti ere, aparteko kapitulu batean," bera bezalakoak" di renei buruz hitz egiten den kapituluan alegia, zerenemakume izate hutsak berdindu egiten baititu emakumeidazle guztiak, axola gabe zertaz, nola, non eta zenbat kalitaterekin idazten duten.
|
|
2005
|
|
|
Baina gauzak ondo ateratzen direnean, zerbaitek huts egiten du. Sautrela telebista saioan, kasurako, galdera hau egin zitzaion aurreko
|
batean
idazle arrakastatsuari: hainbeste liburu saltzea ez al da literatura txarraren seinale?
|
|
|
Gogoan dut, prentsan irakurritako bat orain dela hilabete batzuk. Bertan hamarren
|
bat
idazleri galdetu zitzaion gustuko idazle edo liburuen izenak. Horietatik hiruk bakarrik aipatu zituzten beste batzuen euskal liburuak.
|
|
|
Pentsaezina zen arren, hala ere, egun, ez da harrotzekoa, kezkagarria baizik, dozena
|
bat
idazle eta kantari profesionalki ari daitekeen sistema batekin konformatzea.
|
|
|
, esango nuke, ez gaudela ederki, dozena
|
bat
idazle edo kantari bizi ahal badaiteke, zuzenean, sorlanetik. Ekologiaren legeetara begiratu ezkero, desagertzear dagoen espezietzat joko nuke euskal sortzailea.
|
|
|
Gutxiz gehienetan autore baten antologoa, liburupre statzailea, liburu baten hitzaurregilea saiatzen da alde onaknaba rmentzen eginahalean, eta ez hain onak iruditzen zaizkionak, estalian utz ditzake hainbat kalkulu tarteko; bestelako paradigma bakarretakoa gurean Ramon Saizarbitoria dugu Celineren Gauaren muturrerainoko bidaiarenhitzaurrean: idazle frantsesaren alde antipatikoak bistaratzen dizkigu gupidarik gabe, hark erakutsi zuen gupidagabezia beraz —" Celinen idazteko grina, literaturaren parnasoa irabazteko desioa eta konfiantza, miresgarriak dira, eta bere miseria personalaren parekoak seguruenik" —, haren antisemitismoa, batez ere, eta bide
|
batez
idazleez, batez ere eleberrigileez, bere esperientziaren berri emana diW Pako Sudupe euskara irakaslea da eta Euskal Filologian lizentziaduna. gu direla urte batzuk: " Nik dakidanez, diferentzialki narziso, berekoi, histeriko, bekaizti gehiago aurki daiteke gremio horretan biztanlego orokorrean baino".
|
|
|
Orain ohartzen naiz, eta eman beharra daukat, kriterio ona eduki duela beti arrebak. Alabaina, bazeukan halako lilura
|
bat
idazleenganako, berak bortxatu ninduen A.ren hitzaldi batera, intelektuala nentorrela uste zuen ikastetxean urteko lehen saria irabazi nuenez geroztik Emmanuel Mounier en filosofiari buruzko lan luze batekin. Huraxe izan zen zuzenean entzun nuen lehen idazlea, eta sinesgarria izanen ahal da gameluei buruzko hitzaldi hartan Prévert en dromedario txipia bezain erne egon nintzela, inportantea neritzona aitak emandako Gascue y Cruz etxe kontsignatzailearen agendatxo batean apuntatzen –orriertz urreztatuak eta xingola urdin bat eguna markatzeko, mezako liburua itsasoko seinaleen banderengatik ez balitz– edo halakoarena egiten nuela.
|
|
2006
|
|
|
Beharbada bidaia rektikineoanjada, baina, tira, botako dut: ez gara herri, nazio
|
bateko
idazleak, hizkuntzabatekoak baizik. Euskal idazleak baino areago, euskarazko idazleak.
|
|
|
Bien bitartean, bertsolari (Basarri), poeta (Lizardi) eta garai
|
bateko
idazleen (Axular) bazka gozoetan ageri ez ziren gogoeta laiko, pentsamendu filosofiko eta zientziek izaki berri miragarriak aurkezten zizkieten. Euskaraz, artean, hitzaren izendapena falta zitzaien izaki berriak, hain zuzen.
|
|
2007
|
|
|
Badago, nire ustez, gogoeta oso polit bat zahartzaroari buruz; badago ere gogoeta oso sakon
|
bat
idazlearen eta kontatzailearen ofizioari buruz; beste bat krudelkeriari buruz da... eta hainbat eta hainbat irakurketa gehiago onartzen ditu liburu honek
|
|
|
–Eskua bere ile kizkur matazaren gainetik pasa eta pasa ari zen?. Baina kosta egiten zait ulertzea zergatik irakurri ote dituen faxista perbertitu
|
batek
idazle gorri horiek guztiak!
|
|
2008
|
|
|
3. " Benetako irakurle batek bere hierarkiak egin ditzake, bere gustuen arabera, baina hierarkia jakin bat pertzepzio sozial gisa fosilizatzen bada (eta hori gertatzen da gure artean), horrek ez dauka zerikusirik irakurlearen iritziarekin, ezpada gizarte ez irakurle
|
batek
idazleak funtzio sinboliko baterako erabiltzearekin".
|
|
|
Harkaitz Canoren obra literarioa pixka bat ezagutzen duenak badaki idazle honen kezka nagusietako
|
bat
idazle izateari lotuta dagoela. Canorentzat, apika, literaturaren funtsa ez dagoelako obretan, baizik eta idazlearen nortasunean.
|
|
|
Jokin Muñoz (Castejon, 1963) eta Iban Zaldua, (Donostia, 1966) lagun sentitzen dira, idazle lagun. Nahiz eta
|
batek
idazle klubak behar dituen, «akaso normaltasunaren fikzioa sortzeko», eta bestea, berriz, «balea zuri bat bezala» sentitzen den idazleen artean, bakar.
|
|
|
Lehenengo liburua argitaratzen denetik da, beraz,
|
bat
idazle?
|
|
|
liburuaren mundua liburu mardula kaleratu zuenean, EIEri buruzko gogoeta ere azaldu zuen: harritu eta guzti egiten da
|
bat
idazleek zein positiboki baloratzen duten EIE ikusita; %53 dira diotenak ona edo oso ona dela EIEren lana.
|
|
2009
|
|
|
Gure lanbidearen zerga bat da neurosi linguistikoa bizitzea ere. Baina hizkuntza hegemoniko
|
bateko
idazleak bizi duen neurosi linguistikoa oso arina da gurearekin konparatuta. Nirea bezalako hizkuntzetan idazten dugunok nekez ken ditzakegu gainetik gure hizkuntzaren egoera berezkoa eta hizkuntzaren testuingurua.
|
|
|
Bestalde, baserritartasunazedoeuskalduntasunazsoilikidazteakfrustra ziohandiasortzen duAtxaga ren baitan, erdigunearen periferiabatizatera kondenatzenbaitubetiko.Horren ondorioz, egileak iahamarurtekonortasun krisialdi larria zeharkatzendu, Bernardo Atxagaizateari utzi etaizenberri
|
baten pean
idazle karrera berri bati ekinen diola abisatuz. Bereustez, izen berrietagarbihorrekbestemanerabatez idazteko eta«BernardoAtxaga eus kalidazlea»etiketaksuposatzenduenguziabertanbeherauztekoaukeraema nenlioke.Krisialdihorren kariere, euskaraaldebaterauzteaaipatzendu.
|
|
|
Hatsaren Poesia 2009 hamekagarren olerki bilduma honek ez du aintzinekoeri deusik zor, oraikoan ere 100
|
bat
idazleek parte hartu dute bat banazka, bai eta 200 bat haur eta umetxoek taldeka.
|
|
|
Denak ez direla ezagutzera eman? Zaila da, gaur egun profesionalek batik
|
bat
idazle ezagunen lanak aukeratzen dituzte, eta haiek euskaratzen dituzte. Bertako idazleentzat zer?
|
|
|
Bere aitak aitonarengandik jaso zuen; eta berak ez zuen katea eten nahi. Gainera, aitonak kontatuta zekien, garai
|
batean
idazle handiak etortzen zirela dendara, eta tertulia ospatzen zutela orain biltegia zegoen lekuan. Handik paseak ziren Macedonio Fernández, Leopoldo Marechal, Eustaquio Rivera, edota Miguel Ángel Asturias bezalakoak.
|
|
|
Sasoi
|
batean
idazleok literaturaz mintzatzen ginen, literatura genuen obsesio eta monotema, konturik arruntena ere literaturaren galbahean iragazten genuen. Diruzale baten gorabeherak baldin bagenituen hizpide, Dickens-en Gabon ipuineko Scroogerekin konparatuko genuen delako diruzalea; egolatra bat larrutzen ari ginelarik, De Quinceyren esaldia ekarriko genuen mahaira (ni esaten duen orotan, kapela kentzen dik).
|
|
|
kaskezurrean eta begiradan dago. Orain berrogeita hamar urte bezala pentsatzen duen idazle
|
bat
idazle zaharkitua izango da, nahiz Joyce, Faulkner eta Robert Grillet en baliabide guztiak batera erabili. Eta aitzitik:
|
|
|
Euskaraz idazten hasi nintzenean bezain garbi daukat, berrogei urte pasatu eta gero ere, zein zirkunstantziatan naizen idazle: literatur sorkuntza batere axola ez dion herri
|
bateko
idazlea naiz, eta, gainera, bertan egiten diren hizkuntzetatik prestigio literario eta sozial gutxien duen hizkuntzan ari naiz.
|
|
2010
|
|
|
Egia da, bai, orain arteko disko guztietan izan dela letraren
|
bat
idazleren batena. Oso eginkizun naturala izaten da; irakurtzen duzu han edo hemen testu bat, eta oso deigarri gertatzen zaizu kanta bat osatzeko.
|
|
|
Zaldi horietako bat sobera balakatzeagatik bestea jelosten bazaizu gurdiak ez du egingo aurrera: testuak ostikoka erabiliko ditu
|
batean
idazlea eta bestean irakurlea, edo biak batera, eta azkenean bide zuzenetik aldaratuko da. Horregatik hain zuzen, itzulpengintzan sorkuntzarako irriztu bat ezinbestekoa da, fideltasuna kosta ahala kosta atxiki beharrez xede hizkuntzan zorrotzegiak gerta daitezkeen ertz batzuk leuntzeko baino ez bada ere.
|
|
|
Literatura sarien inguruan eztabaida piztu da euskal literaturan. Utikan manifestua sinatu dute berrogei
|
bat
idazlek: ez dituztela Eusko Jaurlaritzaren Kultura Sailak banatzen dituen Euskadi Sarien oinarriak onartzen, eta ez dutela literatura sariketa horretan parte hartuko.
|
|
|
Eta inork ezin du beti asmatu mundua, bere zabalean, hartzen denean jokalekutzat. Beste garai
|
bateko
idazle paradigmaren azken adibidea izan da, idazle modernoarena, hala esan nahi bada. Paradigma horren arabera, idazlea boterearekin kritikoa da, baina sistemaren mugak gainditu gabe.
|
|
|
Bigarren Mundu Gerran galdu dutenez, Estatu Batuak alemaniarren eta japoniarren esku daude neurri handi batean. Eleberriko pertsonaia
|
bat
idazlea da, eta ukronia bat ari da idazten, aztertzeko nolakoa izango zatekeen mundua Hitlerrek ez balu gerra irabazi. Ukronia bat beste baten barruan.
|
|
|
nola egin sinesgarri narratzailea adineko pertsona duen kontakizuna? Eta nabari da hor badagoela lanketa
|
bat
idazlearen partetik, ideia errepikapenak, hizkera laua, etxekoa, zuzena. Baina kontraesanen bat edo beste ere igartzen da karakterizazio nahi horretan.
|
|
|
70
|
bat
idazlek apirilaren 5eko biltzarrean egonen direla baieztatu dute
|
|
|
Usaia den bezala, haien idazleekin ere hitz egiteko aukera izanen du bisitariak. 70
|
bat
idazlek konfirmatu dute jadanik Saran izanen direla apirilaren 5ean.
|
|
|
Istorioak badu mamia. Peruko gazte
|
batek
idazle bihurtzeko ametsa du eta praktikak egiten hasi da egunkari sentsazionalista batean. Erredakzioan ederki integratuko da eta egunero bere talentua erakutsiko du.
|
|
|
" Nire lagunak jaten dituen aho handi bat da jendea". Hainbeste inpresionatu ninduen ezen izena gorde bainuen buruan, ziur nengoelako egunen
|
batean
idazle ezaguna izango zela. Urte asko pasatu ziren baina halako batean zinemagilea zela jakin nuen, eta ez nolanahikoa, bere film laburrekin sari asko lortutakoa baizik.
|
|
|
Testuak gure bidaia zuen inspirazio iturri, eta apenas hartu nuen jatorri hori mozorrotzeko eskrupulurik. Idazle talde baten gorabeherak nituen aipagai, tournée literario
|
batean
idazleen artean gertatzen edo gertatzen ez ziren talka eta igurtziak, herrak eta irritsak. Tartean idazle beterano bat zegoen, Rafa, eta idazle gazte bat, Matxalen.
|
|
2011
|
|
|
Joxemiel Bidador.Argitaletxea: Pamiela.Joxemiel Bidador zena euskal kulturako gehiengoarentzat ezezaguna zen arren bere heriotzaren aurretik, bere biografiaren begiratu soil
|
batek
idazle nekaezina zela erakusten du. Dantzaren ikertzaile, euskal poesiaren historiako poeta ezkutuen (Alexander Tapia Perurena, Joxe Agerre Santesteban) aztertzaile eta sustatzaile, eta baita poeta ere.
|
|
|
Peruko ehun
|
bat
idazlek manifestu bat plazaratu dute fujimorismoaren kontra eta demokraziaren alde. Mario Vargas Llosa dago dokumentua sinatu dutenen artean; Alberto Fujimorirekin lehiatu zen idazlea presidentetzarako bozetan, 2000 urteko ekainaren 8an; Fujimorik botoen %60 eskuratu zituen.
|
|
|
Atharratze izaten ahal da toki on bat idatzitakoak berrirakurri eta ipuin bilduma hori prestatzen hasteko; izen itxurazkoa du, eta bada bertan, Lisboako Hotel Bragança ez izan arren, garai
|
bateko
idazleei gustatu ohi zitzaien moduko hotela, antzinakoa; deskuidatuz gero, aurki egongo zen zutik hemeretzigarren mendearen buruan dagoeneko, eta piztia xelebre askori abegi egina, gainera: ehiztariak, uso pasea delarik; arrantzaleak, amuarrainetan Uhaitzan, ez dakit nola baina franko omen dira oraino, euskara galtzen bada ere, amuarrainik geratuko ahal da sikiera, biharko askaziei nor garen, edo izan ginen, azaltzeko?; eta eskopetarik ezean lumaz tiro egin eta amua botatzen duten idazle bakartiak, besteak beste.
|
|
|
Legeak eta sententziak idaztean, hizkuntzaren anbiguetatearekin eta zehaztasunarekin jokatzen da, eta horrek balio du literaturarako.7 Irakurtzen dituzu zure liburuen gaineko kritikak. Bai; eszeptizismo puntu batekin, baina bai. Zaila da distantziatzea, baina zaila da baita ere kritika on zein txar
|
batek
idazleari esatea berak ez dakien zerbait. Onak txarrak baino lehenago ahazten dira; txarrak urtetan gera daitezke hor, kritikariei hala ez iruditu arren.8 Zer eskatzen diozu liburu bati. Zirrara bat sortzea, iraungo duena eta nire munduarekiko jarrera zalantzan jarri edo pixkatxo bat aldatuko duena.9 Telebistako gidoietan bada literaturarik. Gutxi, edo oso ezberdina.
|
|
|
Ioan dan igandez Arantzazu’n bildu ginan eunen
|
bat
idazle ta idazle gai, euskal idazle alkartasuna sorrerazten asteko.
|
|
|
Mia Balaguer eta Juan Puig ekarri nituen ondotik gogora. Haietakoren
|
bat
idazle arrakastatsua izan zitekeen gaur egun.
|
|
2012
|
|
|
–Eüskal Herrian antzerki hori Xiberoalat sartü zen 15 mentearen ürrentzean nonbait han, Misterioen agerraldiek Frantzia güzian arrakasta handiena bazüelarik.? (112) Orano haboro, Misterio hoietarik sortü zen, zeren eta, literatür errotik herritar bat ez beitoa hürrüneala bere ereduen bila, eta herri antzerki
|
baten
idazleek jarraikitzen düenari antzerki hüilanenetan egiten ikusi düena beita.? (93) Bena Hérelle k ez ote zakian Euskal Herria ordü hetan ez zela Frantziaren menpean?
|
|
|
Bruce Schneier, segurtasun informatikoko eta blog
|
bateko
idazle emankor handiena, segurtasunezko sentipena duen mundu batean bizi garela dio, eta ez dela beti benetakoa. Hondamendi naturalen aurrean babestuta sentitzen gara, baina ez ditugu kontuan hartzen eguneroko arriskuak, hala nola mugikorren bidezko komunikazioena:
|
|
|
Idazle eta argitaratzailearen akabera nahiko goiztiarra izan zen, 1967ko urtarrilaren 20an, Goyena herrian, eta bertan dago egun lurperatuta. 2004tik herri horretako jolas parke
|
batek
idazlearen izena du, Goyanarte familiak herriari emandako lurretan. 1967an bertan Arrasateko semearen azken liburua agertu zen, hil ondokoa beraz:
|
|
|
Orain, berrogei urte joan ondoren, emakume irlandarrak memoria liburua idatzi du" Zezenekin korrika" izenburuaz. Neskato irlandar hura gaur egun idazle bihurtu da eta Valerie Hemingway izenaz sinatzen ditu bere testuak (handik denbora
|
batera
idazlearen semearekin ezkondu zen eta horregatik abizen hori). Latza da ikustea idazle handi baten gainbeherakada, fobia, paranoia eta eromen mota guztiak nola handitzen joan ziren beregan, nola behin eta berriz abisatu zion neska irlandarrari halako batean suizidio egingo zuela, neskatoak nola ezin izan zuen hori ekidin eta azkenean, nola bere buruaz beste, esan bezala, egin zuen.
|
|
|
Baina horixe zen argi zeukan gauza bakarra. Eman istorio on
|
bat
idazle txar bati, eta akabo istorio ona. Nonbaiten noizbait entzundako esaera horrek izutu egiten zuen.
|
|
2013
|
|
|
Berbaro elkarteak Ikasleen egunerako idazle eta kazetari paperean jarriko ditu ikasleak Saguganbaran. Yolanda Arrieta nobelagileak fikziozko literatura sortzeko Egun
|
batez
idazle tailerra jarriko du martxan, eta Anboto astekariak Egun batez kazetari tailerra zuzenduko du. Goizean parte hartzen duten gazteek Fernando Morillo idazlea elkarrizketatuko dute, eta arratsaldeko txandakoek, berriz, Esne Beltza musika taldeko kideak elkarrizketatuko dituzte.
|
|
|
–Augusto Monterrosori pasadizo interesgarri bat irakurri nion behin. Vargas Llosak Latino Amerikako dozena
|
bat
idazle aukeratu zituen eta bere herrialdeko diktadoreari buruzko ipuin bana idazteko eskatu zien, denak liburu batean biltzeko asmoarekin. Monterrosori Somoza aita egokitu zitzaion, eta ez idaztea erabaki bazuen, horrexegatik izan omen zen, baldin eta diktadore horren miseriak aztertzen hasi izan balitz, haren insomnioen arrazoiak arakatzen edo umetako gabeziak zenbatzen, ulertzera iritsiko zelako; hitz batean esanda, pertsonaiaren barruan sartzeko beldur zelako.
|
|
|
Edozelan ere, autore horien sona izugarria izan zen, eta garaiko hainbat nobelatan agertu ziren islaturik haien aldeko nahiz kontrako jarrerak. Austenen idazki publiko eta pribatuetan Macaulay edo Wollstonecraften izenen aipamen zuzenik ez agertzeak ez du ezer esan nahi, soberako arrazoiak baitzeuden emakume
|
batek
idazle horien jarraitzailea zela ezkuta zezan. Izan ere, nahiz eta emakume ugari bildu autore horien ekimenaren inguruan, bien bizitza pribatuei buruzko desprestigio kanpaina zeken batek atzera bota zuen mugimendu guztia:
|
|
|
Idaztea gustatzen zait, poesia egitea, eta gauza gehiago. Familiatik datorren zerbait dela pentsatzen dut, izan ere, iloba
|
bat
idazlea da. El Espejo deitutako laburmetrai bat egin nuen, Iortia Kultur Gunean aurkeztu nuen eta, bertan, esperientzia handiko jendea zegoen.
|
|
|
Holaxe hasten da Bernardo Atxagaren nobela berria. Eten
|
bat
idazlearen ibileran, testu harrigarria alde askotatik.
|
|
|
Baina bada egia bat: garai
|
bateko
idazle guztiek miresmenez aipatzen dute Ugarte.
|
|
2014
|
|
|
Saguganbaran, txikien eta handien plazan, Oskar Estanga eta Yolanda Arrieta sortzaileek gidatuko tailer bana gidatuko dute. Oskar Estangarekin kantu baten grabaketa egingo dute eta Yolanda Arrietarekin egun
|
batez
idazle bihurtuko dira.
|
|
|
« Umble escoulan dóu grand Oumèro». Aparteko lan horri esker jaso zuen nazioartean sona, eta 1904an Nobel saria, Jose Echegaray idazle espainiarrarekin batera. Mistralen kasuan, gainera, hizkuntza minorizatu
|
bateko
idazle batek halako sari bat lortzen zuen lehenengo aldia zen, eta bakarra, 1978a arte. Diotenez, saria ez jasotzeko zorian izan zen, Mistralen lanaren suedierazko itzulpen kaskarra tarteko.
|
|
|
Banandu egin nahi duela esango dio Agathari. Garaitsu hartan Clara, ama, hilko zaio, eta handik pixka
|
batera
idazlearen pasarterik ilunena jazoko da. Bere autoa batean azalduko da, istripu bat antza, baina giza aztarnarik inon ez!
|
|
|
Hirurak apaizak, hiruak euskaltzainak, hirurak XX. mendean entzute handia lortu zuten euskal intelektualak.
|
Bat
idazle hutsa, beste bat ikertzailea, hirugarrena idazle eta dibulgatzailea. Ez dira guztiz berdinak, ez dira estriktoki garaikideak, baina hiruren artean euskaldunontzat garrantzi berezia izan duten ideia batzuk jarri zituzten zirkulazioan, gero beste idazle eta artista askok garatu eta aberastu dituztenak.
|
|
|
Gaumin argitaletxeko kideek irakurketa errazeko lau liburu aurkeztu zituzten, joan den ostegunean, Bilbon. Fernando Morillo han izan zen, argitaletxearen ordezkaria eta liburu horietako
|
baten
idazlea. Proiektuaren helburua da liburuez gozatzen laguntzea euskaraz irakurtzeko zailtasunak dituzten pertsonei.
|
|
2015
|
|
|
Kolaborazio horiek nolabait Prakatik zetozen.
|
Batetik
idazle nafarrak, Sánchez Ostiz eta Antoñana, eta bestetik Bilboko erdal idazle bi, Aguirre eta Merino. Horiei gehitzen zitzaien Iñaki Uriarte, Bilbo inguruan kokatutako idazlea.
|
|
|
Ez dio horrek idazleari bizitzeko beste ematen, baina, Elortzak dioenez, beren lana zabaltzea da egile gehienen nahia. «Gure munduan egongo dira dozena erdi
|
bat
idazle beren literatur lanetik bizi direnak, eta horiek izan dezakete oso planteamendu ezberdina. Horietariko bi hiru badaude gurekin zerbait publikatu dutenak, eta haiek ere ez diote inongo trabarik jarri sistema horri, edo ez dute pentsatu salmentari kalte egingo dionik behintzat».Olatz Osa Elkar argitaletxeko arduradunak plazaratu zuen zalantza.
|
|
|
Borgesek uste dut esan zuela, idazle eskuindar intelijente hark: idazle ideologikoak atsegin ez dituela dioenak, sakonean, ideologia jakin
|
bateko
idazleak gaitzetsi nahi ditu soil soilik.
|
|
|
astean bat ezagutuz gero, hogei urtean betea legoke kopuru hori; idazle horien guztien jaiotze datei begiratuz gero, batez beste, urteko egun bakoitzeko hiru autore aterako lirateke. Beraz, gure jaioteguna eta ondoko biak (aurrekoa eta atzekoa) hartuz gero erreferentziatzat, seguru badirela hamar
|
bat
idazle izarren marka berbera daramatenak. Hori, noizbait irakurri ditugun idazleetara mugatuz gero; aditzez ezagutzen ditugunak hartuz gero, hogei, berrogei edo gehiago izan litezke nolabaiteko kidetasun zodiakala dutenak.
|
|
|
Hori kontuan hartuta idatzi nuen nik liburu hau. Horregatik dago bertan irakurleak berehalaxe harrapatuko duen keinu bitxi bat, Historiari egindako burla bat, ostikada txiki bat, ohiko nobela historikoei mihi ateratze bat, joko moduko
|
bat
idazleak esaten diolarik irakurleari: ni hau eta hau eta hau kontatzen ari natzaizu eta sinets ezazu nahi baduzu, baina badakizu begiaz keinu egiten dizudala hau kontatzen dudanean, eta zeuk ere irribarre maleziatsua egin behar didazula nire kliskadaz ohartu orduko.
|
|
|
Esan liteke Izagirre saiatzen dela hizkuntzaren berezko kolonialismoa saihesten, erdi ume erdi afasiko bilakatuz. Ez ote dago koherentzia arraro
|
bat
idazlearen sintaxiaren eta ideologiaren artean?
|
|
|
Gainera, orain mundu guztia da artista, mundu guztiak ekoizten du zerbait. Esan izan da hemen egunen
|
batean
idazle gehiago egongo dela irakurleak baino. Aitortu behar da, halere, oso idazle onak ditugula.Euskal poeten lanak erabili izan dituzu kanta batzuk osatzeko... Bai:
|
|
|
Bestalde, Juliari kontatuta, Juliari nolabait adierazi nahi dio bere izaera petrala, Julia kosta lain kosta hobendun sentiarazteko grinan mamitua, amarengandik datorkiola. Ez Martinek berak, baizik eta Martinen amak duela azken
|
batean
idazleak Julia errudun bihurtu nahiaren errua. Juliari aitortu izana ere ez da ondoriorik gabe geldituko.
|
|
|
Baliteke egunen
|
batean
idazle bihurtzea, zu bezala.
|
|
|
Menturaz ez da irakurlea idatzia den guziarekin ados suertatuko, Philippe Mayte donazahartar erakasleak aitzin-solasean dion bezala: " Batzutan obra hunen irakurketak desadostasun puntu bat edo bertze susta ditzake, halako iritziaz edo halako pertsonaiaz" eta" ez balinbagaude ere
|
bat
idazlearen ideia guziekin, halere hor dago eztabaida demokratikoaren aberastasuna" eta, oro har, obra horrek jakin min handia piztu diola du aitortzen Donazahartarrak. Zinez hala da, jateko mamitsua du eskaintzen Uharte Garaziko idazleak.
|
|
|
HATSAREN OLERKI BUSTIAK 2015 Hamazazpi urte hauetan Senpereko Hatsa elkarteak urtero publikatzen duen olerki bildumaren bihotzean oinarriturik den" HATSAREN OLERKI BUSTIAK 2015" bideoa Azkaingo Biltoki kultur gunean erakutsia izanen da, maiatzaren 21ean (20:30). Erran behar da bideo hau, bere Euskal Herri guziko 110
|
bat
idazleren testu laburrekin bai eta Agurtzane Anduetza, Joanes Andueza eta Auxtin Zamoraren argazki artistikoekin, gain gainetik poetikoa dela. Beraz, ez damutu... oren bat hartu eta etorri hain arraroki bizitzen den poesiazko memento baten elgarrekin iragaitera.
|
|
2016
|
|
|
Desagertzeko arriskuan dagoen espezieren
|
bateko
idazlea da Koldo Izagirre Urreaga (Pasaia, 1953), alderantzira idazten dutenen kide. " Euskararen sintaxia ere halakoxea da, eta hura zuzendu nahian nabil", dio.
|
|
|
Batek behar du..., baina aski da horrenbeste beharrekin; behar ez da Sterneri erabiltzea atsegin zitzaion hitza. Soilik batek liburua uzten duenean, eta bere simetria gogoratzen duenean, bere jostaketak, bere alaitasun bihotz bihotzekoa bizitzako alderdi ezberdin guztien aurrean, eta alderdi horiek guztiak aditzera ematen dizkigun naturaltasun eta edertasun berebizikoak, orduan
|
batek
idazleari aitortzen dio konbentzimendu sendoz eginiko bizkarrezur bat daukala, oinen gainean iraunarazten diona. Sterne ez zen Thackeray koldar alaen hura, hainbeste emakumerekin hain modu ez moralean jolasean ibili zen gizona, amodiozko gutunak urrezko ertzekiko paperean idazten zituena erientzako ohe batean etzanda edo sermoiak idazten egon behar zuenean.
|
|
|
Poetak fikzioa egiteko pertsonaia errealak erabili zituela esan zuen, gaurko literaturan hainbatek egiten duen bezala, eta dozena pare
|
bat
idazle aipatu zituen erreskadan bata bestearen atzetik, argentinarrak eta frantziarrak gehienak. Bankuko zuzendariaren abokatuek harriturik begiratu zioten.
|
|
|
Jazarpen estua egin diogu idazleari, eta horretarako ez da sobera egongo paparazzo eskarmentudunen erabilera, bat baino gehiagorena eta txandaka, ahal dela?. Aura atzematen duten Kirlian argazki kamerez ondo hornituta, gure euskal kazetari ia beti behartsuak ez badauka halakorik eskura, ziur gaude Iker Jimenez gure aberkideak lagunduko diola bat lortzen?, agerpen numinosoaren zain egongo dira argazkilari kronikalariak, zeinen zereginetako
|
bat
idazleari zein Musa agertu zaion zehaztea izango baita, hots,, literaturarekin zerikusiren bat dutenen artean. Kaliope, Erato, Euterpe, Melpomene, Polimnia ala Thalia, erroldatuta daudenetako bat baldin bada; musa papergaberen bat izan daiteke, halaber, beste panteoiren batetik immigratua, zeinarekin albisteak kutsu sozial handiagoa hartuko bailuke?, eta, orobat, kontsignatzea zein modistok jantzita etorri den oraingoan.
|
|
|
Errebelatu zitzaizkidan aginduen kutsua zaharra zela, zaharrunoegia agian, korritzen duten denboretarako: beste garai
|
bateko
idazle batentzako betebeharrak diruditela, egungoentzako baino; gehiago zegozkiola idazle moderno bati, postmoderno edo garaikide bati baino. Eta nire ametsak gogoa irakurri izan balit bezala, guztiz logikoa litzatekeena, ondo pentsatuz gero?
|
|
|
17 Edonola ere, badago gauza
|
bat
idazlea ere baden gidari edo koordinatzaile batek inoiz egin ez lukeena: bere liburu bat eztabaidagai ipintzea.
|
|
|
Ez dakit zertara datorren kritika eta sorkuntza bereizteko tema hori. Garai
|
batean
idazleek ez zioten muzin egiten beren garaikideak kritikatzeari. Eta batzuk zorrotz aritzen ziren langintza horretan:
|
|
|
Hamabost
|
bat
idazle bagara egun. Etxahun Iruri mende laurden batez bakarra izan zen. Gero, Junesekin [Casenave] lehian izan zen.
|
|
|
Adibidez, euskal diasporako kideek gero eta jakin min handiagoa daukate euskal kontuen gainean, eta etorkizunean errazagoa izango da haientzat ere euskal kulturaren jardueretan parte hartzea. Lehen esan dudanez, Internet eta beste baliabide batzuk erabiliz, euskal komunitate «birtuala» handituz joango da eta espero izatekoa da egunen
|
batean
idazle gehiago plazaratzea (ez dakit antzerkian edo beste generoetan, poesian edo narratiban, adibidez). Bestalde, euskal idazleak gero eta gehiagotan irteten dira atzerrira eta horiek ere garatuko dute lana munduan zehar.444
|
|
|
Lehenik izenburuak azalpena merezi luke, asmakuntza hitzak ezezagun asko garraiatzen baititu eta ondoren izanen ditugun azalpenetan ezezagunak diren elementu horiei buruz, zentzuaren aldetik, ez baitugu beste argibiderik. Baliteke, asmakuntza une garaikideari lotua izatea, erran nahi baita literatura berri
|
batek
idazle mota berria ere ekarri duela, edo alderantziz, baina ez dugu xehetasunik, baliteke Atxaga baino lehenagokoak benetako idazleak ez izatea, eta orduan hor merezi luke idazlearen definizioetan sartzea, eta debatea bultzatzea, baina Larzabalen garaian horrelakorik ez zegoen.
|
|
|
Saiatuko gara obra ulertzen, barne egituren aztertuz, esplikatzen, egoera sozioekonomikoan kokatzen, Lucien Goldmannen teorien arabera. Goldmannek garatzen dituen ikuspuntuen artean dago, bere buruarekin koherente den obra
|
baten
idazle bat, bizi den garaiari lotua edo inplikatua, munduaren ulertzeko maneran, obraren idazteko eta ikusgarriaren eraikitzeko unean; alegia bizi den gizartearen egitura sozioekonomikoaren isla. Idazleak horren arabera idatz dezake idazten duena.
|
|
|
Saiakera txiki hau ere partziala eta interesatua da, noski. Denera irakurri ditudan 25
|
bat
idazlez hitz egiten dut, eta irakurri ditudan haien liburuak, hemen aipatu edo ez, ez dira 100 edo 150 baino askoz gehiago izango. Huskeria bat, ttantta bat baino ez nobela beltzaren itsasoan.
|