|
2001
|
|
|
Eta han ere, bezperan, ideiarik ere ez zuten. Izan ere, gehiengo
|
batek
gerra posible denaren kontzientzia bagenu, ez litzateke gerrarik izango, denok esango genuke" et, et, et...!" eta orduan bai negoziatuko genukeela edota gutxieneko adostasun batera iritsiko ginatekeela. Baina ez dugu kontzientzia hori.
|
|
2003
|
|
|
I. B.: Irakeko gerraren aurka ere oso iritzi publiko sendoa sortu zen, eta horilaguntza izan zen EBeko estatuen parte
|
bat
gerraren kontra egoteko. Nola azalduko zenuke zuk globalitarismoaren aurkako mugimenduak ateratako, gerra globaliraunkorra?
|
|
|
adibiderik onena danola aldi berean Iraken gerra ematen zen eta Genevan merkatuen liberalizazioanegoziatzen ari zen MMEan. Bi agertoki dauzkagu,
|
bata
gerra militarra, eta hori ezda soilik Iraken, Afrikan, Kolonbian, Palestinan ere ikusten baitugu gerra ekonomikoa beste agertoki bat dela. Bushek Palestinan egin zuen lehenengo eskaintza (Road Map) espazio ekonomiko librea zabaltzea izan zen.
|
|
|
Une
|
batez
gerraren oihartzuna isildua zela zirudien. Jantokian lasai lasai afaltzen ari ziren faxista haiengatik izan ez balitz erabat ahaztuko nintzen.
|
|
2004
|
|
|
Aldi berean, otsaileko Berria
|
batek
gerra aurreko idazle interesgarri baten albiste ekarri zigun. Gurutz Sarasola zuen izena, «Lotsati» goitizena.
|
|
|
Hura zer izan zen ulertzeko balio zuten anekdota asko zituen gure aitak. Adibidez, kontatu zigun nola epaitu zuten lejionario
|
bat
gerra kontseiluan, putetxe batean marokoar bat hil zuelako. Baina hildako marokoarrak labankada asko zituen soinean; izan ere, putetxean liskarra hasi zenean, saltsan nahastuta zegoen lejionarioak" iA mi la Legion!" egin omen zuen oihu, eta lejionarioaren kodean esaten omen da" Al grito de' A mi la Legion' ayudare a mi compañero, con razon o sin ella".
|
|
|
Literatura klasikoarekiko maitasuna da aitak erakutsi zidan beste gauzetako bat, batik
|
bat
gerra ondoren Busturian elkarrekin egin genuen urte pare hartan. Oroimenean daukat eszena:
|
|
|
Eta luma hura. Romani bururatu zitzaion huraxe zela hain zuzen, luma bat bezain gauza ezdeusa, familia
|
bat
gerra garaian.
|
|
|
Handik lau ordura jaiki nintzen. Ordurako egunkari nazia goitik behera irakurria nuen (artikuluetako batzuk bi aldiz) eta Nigel izeneko erretiratu
|
batek
Gerra Handiko bere balentrien berri xehea emana zidan. Atzealdea sorgortzen hasita nengoen.
|
|
|
Ez zuen ezer esan. Ez zuen ezer esan ohi kontu haren inguruan, batik
|
bat
gerra bukatu zenetik. Gelako zenbaitek bazekiten zer esan nahi zuen Einsteinek Werner eredu gisa proposatzean.
|
|
2005
|
|
|
Matxinsaltoek egiten dutena da kantatu. Eta beste matxinsalto
|
baten kontra
gerra egin nahi dutenean, egiten dutena da kantatu. Holan ez dute minik hartzen.
|
|
|
Holan ez dute minik hartzen. Eta ez dago ejertzitorik, eta matxinsalto
|
batek
gerra nahi duenean, berak egin behar du, ezin du beste bat bidali bere partez.
|
|
|
Aitak kontatua zidan Marroren aitonak bazuela pistola
|
bat
gerra aurrean; udaletxeko idazkaria zen, errepublikazale amorratua. Auzoan bazen, bestalde, komunista bat, eta, hain zuzen, harexekin konpontzen zen gaizkien Marroren aitona; auzoko tabernan kalapita sutsuak izaten zituzten politikaren gainean, tabernan egiten baitziren urte nahasi haietako eztabaida politikoak.
|
|
2006
|
|
|
Alderdi humanoari begiratuta, kontatu ezazu soldadu sandinista gazte
|
baten
gerra bizitza, bere gogorrean.
|
|
|
Eta kontatu orain soldadu sandinista gazte
|
baten
gerra bizitza, baina bere ederrean.
|
|
|
Nire anaiak boluntario joan ziren batailoietara. Ez zen asterik pasatzen auzoko mutiko bati hiletarik egin gabe, edo auzoko
|
bat
gerratik anputaturik itzuli gabe. Baina hori guztia onartzen genuen.
|
|
|
Karlomagno eta bere ostearen porrota zaldun ohorea galtzea litzateke. Gerlari
|
batentzat
gerra zen bizitzaren funtsa (eta ardatza), gerraren bidez bere bizitza definitzen zuten balioak lortzen baitzituen: boterea, prestigioa, ohorea, azken finean.
|
|
|
Jauregi handien sasoiaren aurretik agertzen da aberastasuna92 Mizenasen, aberastasuna eta beronen erabilera arranditsua, alegia, legitimatzailea93: tholos moduko hilobi ikusgarriak94, arma ederrak95, luxuzko tresnak96, artisautza teknika fina97..; eta agertzen da, halaber, aberastasun hartaz jabetu zen buruzagi klase
|
bat
gerrarekin lotuta98.
|
|
2007
|
|
|
14.4 irudia. 9 urteko haur
|
batek
gerrari buruz egindako marrazkia (iturria: www.rtve.es).
|
|
|
H. d., hemen arazoa ez da ‘eliza’ edo ‘bekatu’ esatea zilegi al den, ezpada alderantziz, zilegi al den ‘zer dana’ edo ‘zer izana’ esatea esentzia adierazteko, ‘yainkolari’ esatea teologorentzat edo ‘yakinkizun’ zientziarentzat, Orixe maisuak egiten zuen gisan; eta, areenean, zein zentzubako zentzu duen Jakin en haren ikasle miresleak ‘arazgo’ edo ‘gaitia’ (kausa) asmatzen tematzeak, edo ‘arimiztia’ (psikologia), ‘izaten aburua’ (existentzialismoa) eta antzekoak, adibideak biderkatzen ez luzatzeko. Intxaustik artez terminologia tekniko guztiaren arazoa planteatzen zuen, eta lumazo
|
batekin
gerra aurreko testugintza apurrarena bezala Euzko Gogoa eta jesuiten eskolaren eredua absurdo eta suizidatzat kondenatu egiten zuen. Gomutatu beharrik ez dago, burutapen hauek Krutwig eta Villasantek ere aurretik erabili dituztela teorian.
|
|
|
Lehenago ere esanda nago zori txarrerako jaiotakoa naizela ni, maletatxo baten barnean ia ito nindutela bizitzen hasi aurretik, izarrak denak neuzkala neure kontra jaiotze beretik, pare
|
bat
gerratako tiroak ere pasatu zaizkidala azalari igurtzi eginez, eta kale bazterreko kalapita eta labanak ere ezagutu ditudala ugari. Baina orain jartzen naiz pentsatzen, eta makina batek nahiko zukeen nik eduki dudan bizimodua berarentzat.
|
|
|
Amor eman du eta ohean etzan da, erratza leihoaren kontra utzita, dantza bikote abandonatua bezala. Gosea eta hotza baino gehiago du miseria sentsazio
|
bat
gerra bateko negar guztiak bailituen tripan, edo putreek jan nahi ez duten haragi puska usainduna bailitzan basamortuan. Eta oraindik goizeko hamaikak zazpi gutxi dira.
|
|
2008
|
|
|
Herrialderen
|
batean
gerra badago, edo hondamendi naturalen bat, inork du hasi adopzio prozesurik, eta herrialdeak berme egokirik ematen ez badu, orduan ere ez.
|
|
|
Hasiera
|
batean
gerraren erdigunea Europa izan bazen ere, berehala desplazatu zen Hirugarren Mundura. Europan ez zen gatazka militarrik sortzen; bai, ordea, Hirugarren Munduan blokeek zeharka lagunduta, ez baitzuten elkarren aurka zuzenean aritu nahi, Hirugarren Mundu Gerra bat hasiko zen beldurrez.
|
|
|
Hondo zuriaren gaineko Gurutze Gorriaren edo Gorriaren ikurrak adierazten du hura daramaten pertsonak edo objektuak errespetatu egin behar direla. Erabakitakoaren arabera, arau horiek bete egin behar dira gerra deklaratua izanez gero, baina baita “alderdietako
|
batek
gerra egoera onartu ez duenean”, dio Hegoa Nazioarteko Garapen eta Lankidetzari buruzko Ikerketen Institutuak. “Egoera guztietan DIH errespetatzeko eta errespetarazteko funtsezko konpromisoa ezartzen da”, jarraitzen du.
|
|
|
Baina gatazka 1960 urtetik aurrera areagotu egin zen, gehien
|
bat
gerra hotzaren eraginez. Garai hartan, Sobietar Batasunaren armadak Txinaren askapenerako Fronte Popularra erasotu zuen.
|
|
2009
|
|
|
Zer asmakizun, zer burutazio, zer erretorika metafisiko, mekaniko eta pirotekniko ibili ote dira filosofo talde bikain horren hitzetik hortzera! Eta bitartean neu, malerusa neu, gurdi batean preso, ezin kabiturik eta ihes egin nahirik eta egonezinik eta atsekabeturik, sifiliaren edo sukar txarren
|
baten aurkako
gerra egiteko!
|
|
|
Lehen aldiz, Sara Busturi nor zen ulertuko du, zuhaitzetara igotzen zen umea ikusiko du, mila mundu imajinatzen zituen neskatoa, zirkuko magoarekin ezkondu zen andrea eta alabari bere odola eman zion emakumea, besterik ez zeukanean. Elias Eskilarapeko ikusiko du, Martinen aitatzakoa, zirkuko aurkezlea, mila eta
|
bat
gerretako berriemailea. Nora Busturi naiz pentsatuko du.
|
|
|
Dena den, hilabeteak pasatu ahala, estatu kolpe epe
|
batetik
gerra epe baterapasatu zen 1936ko bukaeran eta 1937ko hasieran. Egoera horretan prisioneroenkopurua handitu egin zen eta militar kolpistek hauei emandako tratua aldatzen hasizen, multzo handi horri probetxua ateratzeko asmoz.
|
|
|
Egoera horretan prisioneroenkopurua handitu egin zen eta militar kolpistek hauei emandako tratua aldatzen hasizen, multzo handi horri probetxua ateratzeko asmoz. Hainbat historialarik aipatudute hilabete horietan estatu kolpeko errepresio mota
|
batetik
gerra errepresiorakojauzia eman zela, eta aldaketa horretan kokatu behar da bortxazko lanen antolaketalegalaren jaiotza. Egoera berrian, antolatu eta burokratizatu zen jarduera errepresiboa, eta horren ondorio dira funtsezko bi neurri legal.
|
|
|
AEBek gaixotasuna ezin dutela kontrolatu eta barreiatu egingo dela esatean izutu gara; gerra propiorik gabe, edo baldin badugu apur batez ahazteko, egoki; birus
|
baten kontrako
gerran ez da inor deshumanizatzeko lanik hartu behar terrorista bezalako hitzez. Estatuan ez dagoela arriskurik diote, Osakidetzatik ere antzera, gero kutsaturen bat badabilela, AEBetatik larrialdi egoera iragartzen (a, larrialdi egoera!).
|
|
|
Izan ere, lan prekarietatearen alboan, ondoko taulan, enpresen etekin izugarriak ditugu. Apaiz heterosexual batek emakume harem batean senti dezakeena ote den hori; edo antimilitarista
|
batek
gerra modernoaren lehen lerroan; edo alkoholiko ohiak herriko festetako txosnetan. Angustia, alegia.
|
|
2010
|
|
|
Herriak basamortu aldera alde egin zuen. Urte
|
batera
gerra hasi zen. Mauritaniak atzera egin zuen gerrari ezin eutsiz, herrialde pobrea baitzen".
|
|
|
Ipar Koreako KCNA agentzia ofizialak komunikatu batean jakinarazi duenez, Hego Koreako dozena
|
bat
gerra ontzi sartu ziren maiatzaren 14tik 24ra Ipar Koreako itsasoan.
|
|
|
Eta gehitzen zuen, argibide gisa: . Ba al dakizu zer esaten duen aitonak, zer behar duen gizon
|
batek
gerra egiteko. Lehenengo gauza, potroak.
|
|
|
Jormako hiria (Zen 21, 2), Basango lurrak (Zen 21, 33), hitiarrak, girgaxtarrak, amortarrak, kanaandarrak, periztarrak, hibiarrak eta jebustarrak (Dt 7, 1), haiekin hitzarmenik egin gabe eta erruki izpirik erakutsi gabe (Dt 7, 2). Bibliak, gainera, esklabotasuna onartzen du (Lb 25, 44; Ef 6, 5; Kol 3, 22); gurasoek alabak sal ditzakete, esklabo gisa (Ir 21, 7); beste herri
|
baten aurkako
gerretan menderatutako emakumeak bortxatu edo emaztetzat har daitezke (Dt 21, 10); gerran atxilotuak amildegietan behera jaurti daitezke: –Judakoek beste hamar mila gizon bizirik harrapatu eta, harkaitz tontorrera igoarazirik, amildu egin zituzten handik?
|
|
|
ez zen Guernica koadroa aipatzen, behin ere ez berbaldi hartan. Picassori nazioarteko ospea eman zion margolana ez aipatzea nabarmena da, batik
|
bat
gerraren bidegurutze hartan. Ez da hain arraro bertze lerroak irakurriz, margolariak sortutako buruak, munstrokeriak?
|
|
|
Endara etxetik, Euzkadi Buru Batzarrak Baionan zuen egoitzatik, Ugaldegazteari eman zioten erantzuna ez zen poztekoa izan. Arrazoi bi jarri zizkioten bermea ukatzeko,
|
batetik
gerra denboran graduaziorik ez izatea eta, bestetik, eskariaegin zuen momentuan Pedro Ugalde Venezuelan lanean aritzea. EAJk esan nahizuena ez zen besterik Martinek baino meritu gehiagokorik eta premia larriagoanzegoenik bazela eta gauzak horrela ez zegoela bermerik.
|
|
|
Jormako hiria (Zen 21, 2), Basango lurrak (Zen 21, 33), hitiarrak, girgaxtarrak, amortarrak, kanaandarrak, periztarrak, hibiarrak eta jebustarrak (Dt 7, 1), haiekin hitzarmenik egin gabe eta erruki izpirik erakutsi gabe (Dt 7, 2). Bibliak, gainera, esklabotasuna onartzen du (Lb 25, 44; Ef 6, 5; Kol 3, 22); gurasoek alabak sal ditzakete, esklabo gisa (Ir 21, 7); beste herri
|
baten aurkako
gerretan menderatutako emakumeak bortxatu edo emaztetzat har daitezke (Dt 21, 10); gerran atxilotuak amildegietan behera jaurti daitezke: " Judakoek beste hamar mila gizon bizirik harrapatu eta, harkaitz tontorrera igoarazirik, amildu egin zituzten handik" (2Kr 25, 12).
|
|
|
Eta gehitzen zuen, argibide gisa: ‘Ba al dakizu zer esaten duen aitonak, zer behar duen gizon
|
batek
gerra egiteko. Lehenengo gauza, potroak.
|
|
|
Aldi berean, otsaileko Berria
|
batek
gerra aurreko idazle interesgarri baten albiste ekarri zigun. Gurutz Sarasola zuen izena," Lotsati" goitizena.
|
|
|
Orain desbideratuta zaude erabat. Ipuin
|
bat
gerra kontuekin! Nori bururatzen zaio!" Niregana jiratu eta kopetan jo ninduen eskuaren ahurraz.
|
|
2011
|
|
|
Orbaizetan, berriz, pabiloiak elkarrekin zeuden». Horrenbestez, lehenengo aldiz industria antolaketa moderno bat antzeman daiteke Orbaizetako olan.Garai
|
bateko
gerren erakargarriOrbaizetako ola kasik mende bat egon zen martxan, eta garai hartako gerrek oso eragin zuzena izan zuten lantegiaren eguneroko jardueran. Gerretan ola erre egin zuten armadek, eta beste hainbestetan berregin zuen koroak.
|
|
|
Mursien tribua 7.000 pertsona inguruk osatzen dute, eta adinaren arabera banatutako taldeetan antolatuta daude. Zaharrenek hartzen dituzte erabaki garrantzitsuenak, hala nola herrixka lurraldez aldatzea edo inguruko triburen
|
bati
gerra deklaratzea. Nekazaritzari eta abeltzaintzari esker bizirauten dute, baina azken urteetan ganadu asko hiltzen ari zaie tse tse euliaren ziztadak jota eta horrek egoera are gogorragoa izatea dakar.
|
|
|
Bai, alde
|
batetik
gerragatik, euskal kulturaren katea hor eten egin zelako. Bestetik, gutxi gorabehera 1910etik aurrera historia gero eta profesionalago bihurtu zen.
|
|
|
Hona hemen gure lekukoen behar eta gomutea jagoteko ahaleginari esker batu doguzan izenak. Ondoko zerrendan agiri dira, egun
|
baten
gerrara urten eta sekula gehiago bihurtu ez ziranak, matxinatuek hilda edo azaldu dogun epaiketaz aparteko baldintzetan fusilatuak, eta burruken osteko gerra materialagaz olgetan hildako umeen izenak, busturiarren gomutan gorde daitezan.
|
|
|
osaba baserrian geratu zen eta gure aitak herritik alde egin zuen. Handik puska
|
batera
gerra madarikatu hura lehertu zen, bazterron nahasle, eta erabat ezinezko bihurtu zuen bien arteko hurbiltzea. Ez da denbora asko amak kontatu zidala, aita hil eta urtebetetsura herrira itzuli zenean izan zen, gerratea hasi eta gutxira atxilotu eta kartzelatu zutela hura, eta heriotza zigorra ezarri ziotela; eta berak ez dakiela nola izango ziren gauzak, baina bazekiela, anaia, beste armadan kapitain zena, gau batean bisitan joan zitzaiola espetxera, eta bertan mintzatu zirela biak azkenekoz.
|
|
|
Ez jokabide oso morala, eta apenas sentsibilitate moral handiaren seinale, espiritu inkisitorial gaurkotuarena baino. Erlijioa da, esanahirik txarrenean orain?, baina etika esaten zaio, etika batekin beste etika
|
bati
gerra egiteko, lehenago erlijio batekin beste erlijio baten aurka gurutzadan ibili izan garen legez. Jaspersengana itzuliz:
|
|
|
Edgar Morinek adierazi bezala, etnozentrismoaren iturrian indarkeriak gailurra jotzen dueneko lekuan gerrateren bat egon ohi da usuenik: . Hezkuntzaren, laizitatearen, hedabideen, komunikabideen eta trenbideen garapenari zor dio nazioaren kontzeptu modernoak, besteak beste, etnia diferenteak bere baitan integratu izana; orobat, integrazio horren eragile nagusi
|
bat
gerra izan da. Gerren integrazio indarra honako honetan datza:
|
|
|
Hara eraman zituen J. Caro Baroja, J. Miguel deAzaola, L. Mitxelena, kartzelan bi aldiz egona, eta J. Migel de Barandiaran, besteak beste. Hau Saran bizi zen, ihes eginda poliziak jarri zion fitxa
|
batengatik
gerra hasi baino lehenago. Itzultzeko eskatu zion eta harek berriz ea fitxa hori ezabatzea lortzen zuen.
|
|
|
Gaztelumendin geldialditxo bat egin ahal dogu, nahi izanez gero, indarrak hartzeko eta bide
|
batez
gerra denborako hiru bunker eta 36ko gudan hildakoen aldeko monumentu frankista ikusteko.
|
|
|
Eta, jakina, egun
|
batean
gerra piztu zen eta bi bikote bolborategira bidali gintuzten. Jatekoa jatetxe batetik eramaten ziguten eta ezin genuen handik ezertara atera, ezta lo egitera ere.
|
|
|
Hortaz berreskura dezagun antinuklear alemanen garai
|
bateko
gerra oihua: Atomkraft?
|
|
|
Hogeita hamar urte beranduago, zinematik atera nintzen batean, deabruaren eskaintza hartaz oroitu nintzen. San Migel ezpatadunaz ere oroitu nintzen, oinpean bihurritzen zen deabruaz, eta Matilda izebaz ere oroitu nintzen, zeinak, filmearen protagonistak bezala, bazuen senargai
|
bat
gerra denboran. Filmearen protagonista malkotan blai gelditu zen bere ondotik maitalea desagertu zitzaionean.
|
|
2012
|
|
|
Agian, idatzi, gorputzean idazten dena idazten da benetan bakarrik. Gorputza mezuaren euskarri edo garraiatzaile, zer da, bada, bortxaketa
|
bat
gerraren erdian. Zer da etsaiaren ama alabak bortxatu behar hori gerra guztietan.
|
|
|
«Amerikar maiteok, hamarkada luze
|
batez
gerraren laino ilunaren azpian ibili gara. Baina hemen, Afganistango egunsentia baino lehenagoko iluntasunean, egun berri baten argia ikus dezakegu zerumugan».
|
|
|
Ez jokabide oso morala, eta apenas sentsibilitate moral handiaren seinale, espiritu inkisitorial gaurkotuarena baino. Erlijioa da, esanahirik txarrenean orain?, baina etika esaten zaio, etika batekin beste etika
|
bati
gerra egiteko, lehenago erlijio batekin beste erlijio baten aurka gurutzadan ibili izan garen legez. Jaspersengana itzuliz:
|
|
|
Herrialde bat beste
|
batekin
gerran hasteko zergatia edo motiboa zein izaten zen galdetu zidan. Ezin konta ahala zirela erantzun nion, baina nagusienetako batzuk bakarrik aipatuko nizkiola.
|
|
|
Bake garaian indarrean jarri behar diren xedapenez gain, Hitzarmen hau aplikatuko da gerra adierazpen kasuan edo bi alderdi kontratugile gorenen artean edo zenbaiten artean sor daitekeen bestelako gatazka armaturen kasuan, alderdietako
|
batek
gerra egoera onartu ez badu ere.
|
|
|
Epai
|
batek
gerrako preso baten aurka baliozkotasuna izango du soilik, atxiloketa egin duen potentziaren indar armatuetako kideekiko erabiliko litzatekeen prozedura berdina jarraitzen denean eta auzitegi berdin horiek emandako epaia denean eta, gainera, kapitulu honetako xedapenak bete badira.
|
|
|
Horrelako epai
|
bat
gerrako preso emakume baten aurka ematen denean, lokal ezberdin batean beteko du eta emakumeen zaintzapean.
|
|
|
Bake garaian indarrean jarri behar diren xedapenez gain, Hitzarmen hau aplikatuko da gerra adierazpen kasuan edo bi alderdi kontratugile gorenen artean edo zenbaiten artean sor daitekeen bestelako gatazka armaturen kasuan, alderdietako
|
batek
gerra egoera onartu ez badu ere.
|
|
|
lanbroa Internet bidezko delitu mota guztiak; datu pertsonalak lapurtzea, kontuetan nortasuna usurpatzea bankuetan edo sare sozialetan, etab. Honela ere erabiltzen dira: Zati
|
bat
Gerra informatikoak ekipoak kontrolatzeko industrialari zehatzak, hala nola= »http ://es.wikipedia.org/wiki/ Stuxnet» target=»_ blank» target=»_ blank»–Stuxnet, 2010ean Irango zentral nuklear batzuk infektatu zituen. Oso litekeena da mundu osoko erabiltzaile asko birus honekin edo haren aldaeretako batekin kutsatuta egotea.
|
|
|
Oriaren ile adatsak —behinola dirdaitsu eta zaindua— elorri triskaren itsaso zuri bat zirudien orain. Eta andreak galdetzen zienean ikusia ote zuten mutil eder
|
bat
gerratik etorri berria, beti lelo berarekin erantzutera ohitu ziren: " Gaur, ez.
|
|
2013
|
|
|
" Nik erbestearekin eta klandestinoekin izan dudan harreman bakarra Parisen izan nuen, 1969tik aurrera, bertan ikasten nengoela. Garai hartan Parisen bazegoen belaunaldi
|
bat
gerra garaikoa, eta beste bat gerra ondorengoa. Horietako asko ETAren ingurukoak ziren, eta ohitura zuten beren ekintzak eta balentriak igande arratsaldetan kontatzeko.
|
|
|
" Nik erbestearekin eta klandestinoekin izan dudan harreman bakarra Parisen izan nuen, 1969tik aurrera, bertan ikasten nengoela. Garai hartan Parisen bazegoen belaunaldi bat gerra garaikoa, eta beste
|
bat
gerra ondorengoa. Horietako asko ETAren ingurukoak ziren, eta ohitura zuten beren ekintzak eta balentriak igande arratsaldetan kontatzeko.
|
|
|
Horri dagokionez, zenbait gertaera ekarri nahi ditugu gogora: martxoan, bi euskal preso politiko hil ziren espetxe politikaren ondorioz; orain dela egun batzuk, GALen ekintzengatik kondenatua eta gero indultatua izan zen pertsona
|
batek
gerra zikina justifikatu, defendatu eta harrotasunez goraipatu zuen telebistako elkarrizketa batean eta, aldi berean, Madriletik berriro ekin diote GALek eraildako pertsonen memoriaren, duintasunaren eta oroitzapenaren aurkako oldarraldiari; berriro itxi da Brouard auzia; ulergaitza bada ere, Iñigo Cabacasen erailketak orain arte izan duen ondorio bakarra beraren heriotza bera da?... Bai, argi gorriak piztuta daude eta halabeharrak ezin du lekurik izan giza eskubideen urraketen arloan.
|
|
|
Magnizidio horren eraginez garbi zegoen laster
|
batean
gerra piztuko zela Europa osoan eta, nahita edo nahigabe, Errusia ere tartean egongo zela.
|
|
|
Hartara, bi bitako kontuak dira aipatzekoak lan honetan, alde
|
batetik
gerraren gertakariak eta bizipenak eta, bestetik, gerra horren aurrean Euskal Herrian izan ziren gogoetak eta iritziak. Ezin baztertu, bestalde, orrialde hauetan agertzen diren euskal letretako egile aipatuak, Oxobi, Zerbitzari, Etxepare eta abar, horiek betetzen baitute kazeta baten giroa.
|
|
|
Amets Ibarra, Olatz Zarraga, Sarai Sordo, Maite Elordui, Klaudia Ondartza eta Idurre Duarte inongo attrezzorik gabe –aulki bat besterik ez– eta beltzez jantzita agertu ziren eszenatokian. Euren antzezlanean amona
|
batek
gerra garaiko istorio bat kontatu zien ilobei eta protagonista euskara izan zen.
|
|
2014
|
|
|
Azken mendean 25.000 lanetik gora argitaratu dira gatazkaren inguruan, eta mendeurrenaren tiraldi komertziala aprobetxatuz, interpretazio berriez eta ez hain berriez bete dira. Baina egileak ez datoz
|
bat
gerra zerk eragin zuen azaltzerakoan.
|
|
|
Irakeko gerrak aurrera jarraitu zuen eta hurrengo lehendakari Barak Obama izan zen 2013aren amaieran AEBetako indar militarrak Iraketik erretiratu zituena. Hamarkada
|
bateko
gerraren ondoren, lehen begiradako ondoriorik larrienak honakoak dira: ez dago garbi zenbat hildako eragin dituen gerrak, baina ehunka mila izan daitezke (horietatik ia 5.000 soldadu estatubatuar) eta Irak goitik behera txikitua geratu da.
|
|
|
Hala, 1965eko martxoaren hasieran, batetik, Rolling Thunder bonbardaketa kanpaina abian jarri zen eta, bestetik, Da Nang eko hegazkin basean 3.500 marine lehorreratu ziren (urte amaieran 100.000tik gora izango ziren). Ofizialki AEB ez zen beste herrialde
|
baten kontra
gerran hasi Nazioarteko Zuzenbidearen ikuspegitik; ez zen deklaraziorik izan eta Hego Vietnam ez zuten inbaditu (haien onespenarekin sartu baitziren).
|
|
|
Clausewitzen eragina handia oraino. Sun tzu eta Jominirekin
|
batera
gerra hobekien definitu dutenak dira. Klasikoenak, nonbait.
|
|
|
Gertatutakoa pertsonen bidez jakitea behar dugu. Hau ez da tesi doktorala edo kontakizun soil
|
bat
gerra zibilari buruz. Lan hau pertsonala da:
|
|
|
Euskaldunak soldadu eredugarriak zirela erakutsi nahi zuten," gizonak" zirela, eta gogor egin zezaketela, iraun zezaketela. Euskal idazle horiei gustatzen zitzaien euskaldunen ospea aitzindarien artean zabaltzen zenean; soldadu
|
batek
gerrako gurutzea eskuratzen zuenean, Eskualduna ko berri-emaileek ohoratzen zuten. Eta harrotzen ziren Jean
|
|
|
Bikoiztasun hori gordin gordin ezagutu eta bizi izan nuen neronek abade egin berritako 60ko hamarkadan Zeanurin izan nintzenean. Asturiar milizianoen talde kontrolgabe
|
batek
gerra garaian tiroz eraildako parrokoaren ondoren parroko izendatutakoak kargu horretan jarraitzen zuen, eta, artez egia esateko, herritarren eta eliztarren gehiengoak ezin zuen ahantzi ez disimulatu parroko hark gerraoste hurbilean kartzelan zeuden eta batzuk heriotza zigorrazherritarren kontrako informe politikoak gerra irabazleen eskariz idatzi eta bidali izanak sortutako egoera mingarria.... Ezta ere geroagoko urteetan, eliz zein herri gaietan, izan zituen jarrera eta jokabideak.
|
|
|
Olga ez zen itzultzaile profesionala, lagunentzat itzuli zuen liburua, aitari omenaldia egiteko, Roald Dahlek gerra pilotua zenekoak eman zituelako liburu horretan. Beste idazle
|
bat
gerran beraz, Afrikan, Grezian, hiltzeko puntuan ere egon zen. Olgak esan zion bazela liburu horren itzulpen bat errusieraz, baina oso txarra, horregatik egin zuela beste bertsio bat, lagunek irakurtzeko, baina aitarekin apur bat gehiago egoteko ere bai, Irenek Operación Ogro irakurri zuen bezala.
|
|
|
Hala ere, gorputza mailatuta eduki arren, gerra zibilera joan nahi izan zuen... Beste idazle
|
bat
gerran beraz, konbentzituta gainera. Ordurako gutxi zuen umetik Orwellek ordea, 33 urte, 34, bazekien nor zen, zer zen hangoa, gerra, zer zen atzetik, joan egin zen guztiarekin ere.
|
|
|
Irenek pentsatu zuen orduan arrunta izango zela, ez zuela Olgak gauza handirik kontatzeko, arrunkeriak, euskal herrietako kontuen antzekoak. Osabaren
|
bat
gerran beharbada, amaren osaba bat, Stalingradeko frontean beharbada, Bilboko burdin hesian bezala hemen, familiako kontakizunak, ez luzeegiak ere.
|
|
|
Gogoratzen duzu? Noiz hil daitekeen pertsona
|
bat
gerran zigorrik gabe eta noiz ez: emakumeak eta umeak inoiz ez...
|
|
2015
|
|
|
Gorririk ez egote horren ondorioetako
|
bat
gerra zibilean ikusi zen. Beasain eta Ordizia hartu ostean, abuztuko lehen astean sartu ziren erreketeak Itsasondon.
|
|
|
Komunean sartu eta, txixa eginean ari naizela, urteetan Jexuxi aditu dizkiodan kontuak telesaio kaskar horretakoak bezain ederrak ez ote diren galdetu diot neure buruari. Nekerik gabe etorri zaizkit burura hark esandakoak; hango erronka eta harako apustua;
|
bateko
gerra kontuak eta besteko erromeriak; senideen ibilerak eta gurasoen bizimodua. Ez dira ba kontatzeko modukoak izango!
|
|
|
Gaur egun kulturen mestizajea eta tolerantziaren bandera astintzen dutenek ikusiko balute? Aiako baserritar
|
bat
Gerraren erdian militarrez eta ezagutzen ez dituen emakumez inguratuta. Auskalo nongoak, jakin ezazue noren sendikoak, akaso atzo edo bihar Teruelen hildako haien ahaideak.
|
|
|
Kontzientziaren joanetorrietan faktore inportante
|
bat
gerrak izaten dira beti, hala erliebatzen du Sarrionandiak amazigentzat bezala euskaldunentzat. Hegoaldeko euskaldunak" frantsestadarekin hasi ziren kontzientzia nazional espainolez betetzen" (360), irakurtzen dugu.
|
|
|
Duela hilabete batzuk, Ezkabako ihesaldiari buruz informazioa biltzen hasten ari nintzela, hamasei urteko mutil bat etxera etorri zen, gure alaba helduenak ikasten duen institutuaren aldizkarirako poema baten eske, hain zuzen. Ikasleari eman nion poeman 36ko gerraren gaia jorratzen nuen; hobe esanda, halako gerra
|
batek
gerra bera bizi ez zutenen memorian utz dezakeen zantzuaren gaia. Aldizkariaren irakurleen adina kontuan hartuta, gazte haiek artean memoria egiteko egoeran ez zeudela gogatu nuen; izan bazuten, ordea, memoriaren berriren bat jasotzeko adina; hots, memoriaren ariketa ri buruzkoa zer edo zer jakiten hasteko.
|
|
|
Aurten ikusten dugun bezala, maiz hotza eta elurra. Etxearen barneko aldetik edo leihotik begiak tirrigatuak, begira zoin aldetarik agertuko ote zen maska horietarik, bisaia haustua edo belztua, gordea pupun gorri batzuekin, behien kopetakoen gisa, buruan gapelu, txapela edo ttutturru luze, soinean galtzak edo emazteki jauntzi zahar edozoin koloretakoak, beso
|
batean
gerrena hein bat luze punta xorroxtua, zuhamua gehienek, urritza edo gorostia, bertze besoan otarre bat, zolan belar goxo pixka batekin. Ateari hurbiltzen zirelarik, orduko ohiduran ziotelarik:
|
|
2016
|
|
|
Bati hanka falta zaio, bestea makilaz lagunduta ibili da oraintsu arte. Batzuk isilik, baten
|
bat
gerrako istorioak kontatzen; honek ez du entzuten, tarteka begirada galtzen du hark. Zuek ere ezagutzen dituzue; beste plaza batean.
|
|
|
eta aldi berean, errezelo bat geratu zitzaion, ezabaezin: anaiari etorri ote zitzaion mendekua».Bere Atarikoa n Atxagak idatzita utzi zuen zergatik hautatu zuen baserritar xume
|
bat
gerraren ankerkeriaren eta gordinkeriaren berri emango zuen nobelako pertsonaia nagusitzat: «Jainkoaren eta Elizaren alde gerra sutu zutenen gezurra nabarmenago gerta dadin».Testu berean, nobela idazteko behar zuen dokumentazio lana zein liburutan oinarritu zuen ere azalduta utzi zuen Atxagak:
|
|
|
– Gehitu legenda
|
bat
gerra aurreko krisialdi eta tentsioak mapan kokatzeko.
|
|
|
Mundu
|
bat
gerran, hori guztia dakarkigu Elizaldek gogora gudalekuetatik bidalitako kroniketan. Ziur asko euskal literaturan eta kazetaritzan izan dugun lehen guda kronikaria dugu.
|
|
|
Aldaketa, ezbehar eta ezegonkortasunaren errudun ziren bezala, laster leporatu zitzaien juduei traizioa, edo patriotismo eza besteak beste. Herrialde
|
bat
gerran gaizki ari zenean, juduak erretagoardian ezkutatzen zirela aldarrikatzen zuten antisemitek; gaixotasun edo kondizioren batez baliatzen zirela frontera ez joateko. Errealitatea, ordea, bestelako zen, juduek beraien nazioek parte hartzen zuten gerra guztietan borrokatu baitzuten; unitate militar berberetan eta gainerako soldaduen betebehar berberak eginez.
|
|
|
Genero eztabaida
|
bat
gerra da, bada esklabotza ere bai.
|
|
|
Esaten zaio bere herrialdean lau bat den emakume bati baina hamar
|
bat
gerra eremu batean eta lau bat berriro etxera itzultzen direnean.
|
|
2017
|
|
|
Bai, berak bazekien zer gertatzen zen, baina oskol modukoa asmatu zuen. Anaia zaharragoa bi aldiz zauritu zuten, gurasoek ez zioten ezer kontatzen, baina gudaria zen auzoko
|
batek
gerrako kontuen berri ematen zion. Auzokoa gerran hil zuten, 20 urte zituela, baina handik gutxira haren gutun bat heldu zitzaion nire aitari, hil aurretik bidalia.
|
|
|
Euskal Herria harrera leku izatea nahi dugu", azpimarratu digu. " Azken
|
batean
gerratik ihesi datoz eta ezin dizkiegu ateak itxi. Ez dugu beldurrik izan behar, ez baitut imajinatu ere egin nahi gu geu atera bagina, eta laguntzeko inor ez dagoela ohartuko bagina, zer egingo genukeen".
|
|
|
Zorba makurtu zen eta nire ondoan pausatu zituen kikara bete arrautza jo, bi laranja handi eta Pazko opiltxo gozo bat. Isil isilik eta pozez gainezka zerbitzatu zidan, ama
|
batek
gerratik itzuli zaion semeari eskainiko liokeen arta berdinarekin. Begirada xamur xamur bat egin zidan, eta partitu zen.
|
|
|
Egun horretan andere Hortenseren zain geunden, berarekin ospatzeko Kristoren berpizkundea. Bildots
|
bat
gerrenean erre genuen, kokoretsi63 batzuk prestatu, hondar gainean mantel zuri bat zabaldu, eta, usantza zaharrari jarraituz, arrautza ale batzuk gorriz tindatu genituen. Erdi txantxetan erdi benetan, gaitzeko ongietorria egin behar geniola ari ginen.
|
|
|
Baina ez beti. Naluten, esaterako, geroxeago jakin zen bi frantziarrek eta amerikar
|
batek
gerra osoa bertan eman zutela, bonbardatu beharreko objektiboen inguruko informazioa emanez. Gerra mendietatik urrundu heinean azaleratu ziren horrelako istorioak.
|
|
|
1 Idatzi paragrafo
|
bat
Gerra Hotza zer izan zen azaltzeko. Erabili honako galdera hauek laguntza gisa.
|