|
2000
|
|
|
Esperientzia pertsonal batetik abiatu nintzen, eta terapia moduko bat izan zen niretzako. Egun batean nire gurasoak jatetxe batera joan eta afaltzen zeudela, bat
|
batean
aita hil egin zen. Amak deitu eta gertatutakoa kontatu zidan.
|
|
|
Gero, berriz, bi kafeen eraginezedo ohean jira-biraka eta loak hartu ezinik nenbilela, gure aitak kontatu ohi zigunhistoria zahar hura berritzen hasi nintzen:
|
batetik
Aita Morlans eta bestetik Aita Itxaso, aitaren osaba hila...
|
|
|
elizarenbarruan gehiengoa ziren erregimenarekin bat egiten zutenak erabat, eta komentu hartanere ez ziren gutxi frankista amorratuak. Horietako
|
bat
Aita Itxaso, gure aitarenaitaponteko eta osaba propioa.
|
|
|
Honekin ez dizut erran nahi, jaun André, ezen jesuita guztien jokabidea halakoa izan zela, zeren eta ezagutu izan baititut nik euskararen alde mintzatu izan diren jesuita sutsuak ere. Baina aita Bartolomek bai, ohitura hura zuen, eta aitortu beharra dut ezen ez zela hartan bakarra, zeren, urrunagorat joan gabe, aztura eta ohitura bera zabaltzen ari baitzen, bertzenaz ere, jauregian, batik
|
bat
aita Villagrandeko dukearekin harremanetan jarri zenetik eta gure prezeptore jaun Marcelek jauregitik alde egin zuenetik. Osaba Joanikotek, aldiz, maite zuen euskara, eta, jaun Marcelen ondoan, are gehiago maitatzerat heldu zen, batik bat gure prezeptore zenak berboari buruzko argibide haiek —logikaren munduarekin lotuak— eman zizkionetik, eta, hala, erran behar zuenaz konbentzitua zegoelako, baina baita apezari kontra egiteagatik ere, halako batean —euskaraz, jakina—, erran zion:
|
|
|
Eta ediren nituen maisuak, baita bideak ere, ez dizut ezetzik erranen, eta ez naiz horretaz kexu ez arrangura. Eta maisu haien bidez ezagutu nituen maisuen maisu ziren Elizako jakintsu eta doktoreak —jondone Agustin Hiponakoa, edo jondone Tomas Akinokoa, konparazione, aitzinetik ere zertxobait ezagutzen nituenak, batik
|
bat
aita Bartolo me ren irakaspenei esker—, baita haien hainbat liburu ere, zeren liburu haien argitan edirenen bainuen, itxuraz, iturri zaharra, zeinari baitzerion, nonahi den eta noiznahi den, betiko ur berri gardena. Eta, halatan, bada, zinez eta minez entseiatu eta ahalegindu nintzen saindu haiek urratu zituzten bideetan barrena egiterat, baina ezin izan nuen.
|
|
|
Eta egun haietarik batean berriro hartu zuen oinaze handi
|
batek
aitaren bularra, nahiz eta berehala iragan zitzaion.
|
|
|
—Eta, hala, igande
|
batean
aitarekin jauregirat etorri eta, zalditik jaitsi bezain sarri eneganat lasterka eta hatsangaka zetorkidala, Pedrok erran zidaan: " Datorren hilean noak, Joanikot!" Eta, hatsa bereganatzen zuela, esplikazioneak eman zizkidaan:
|
|
|
Ordea, osaba ez zen ohitura hartarat makurtu, halako moldez, non, bereari zetxekiolarik, kanporat joaiten segitu baitzuen, etxeko kakontziez eta aulkiaz ahantzirik, etxeko sehien mailan eta haien graduan ipintzen zela, gure amaren eskandalurako. Harik eta bertze egun
|
batean
aitak aulki eta kakontzi berriak erosi, eta osabaren gabinetean paratu zituen arte. Eta, handik harat, kanporat joaiteko ohitura nagusiarekin segitu bazuen ere, aulkian jartzen ere hasi zen osaba noizik behin, behar larriren batek edo eraginik, egun batean beherakoa zuelako eta bertze batean eten ezin zuen pentsu ezin inportantago batean murgildurik zegoelako.
|
|
|
behekoan, sukaldea zegoen eta, sukaldearen ondoan, gela batzuk, norat biltzen baitziren etxeko neskameak, guztiak ezkongai edo alargun, jauregian bizi ziren bertze sehiak oro bezala; beheko solairuan zegoen, halaber, sala luze zabal bat, non egiten baitziren zelebrazione handiak, eta bertze bat tipiagoa, egongelatzat eta bisitagelatzat ere har zitekeena; haiekin baterat, zoko batean, bertze bi gela zeuden: ...bazen, finean, bertze gela iduriko bat ere, etxeko kotxearen edo karrozaren gordeleku zena eta alboko ateetarik bat sarbidetzat zuena; lehenengo solairuan, berriz, gure logelak zeuden, aitarena mutur ba tean, amarena bertzean, eta, bien artean, aitarenaren ondoan, osaba Joanikotena zegoen, eta, amarenaren ondoan, Mattinena eta biona; eta solairu hartan zeuden, orobat, bertze bi sala ere, haietarik
|
bat
aitak lantokitzat zuena; kanpo aldean, berriz, balkoi luze bat, baranda zurezkoa zuena, eta barra bertikalak —beltzez pintatuak— burdinazkoak, errenkada edo ildo berean burutzerat zihoazen landare sendo bezain apainak iduri; goian, ganbaran, mutur batean, morroien logela zegoen, eta bertze muturrean osaba Joanikoten gabineta eta studio tokia —edo studioa soilki, nola erraiten baike...
|
|
|
Aitak etxeko mutur batean egiten zuen lo, eta amak bertzean, zeren eta hura baitzen ohitura eta usantza, eta ni haien gibeletik ibiltzen nintzen, haiek elkarrekin noiz harrapatuko. Harik eta egun
|
batean
aita ehizatik basurde pare batekin itzuli, eta, jauregiko atarian, amari erran zion arte: " Zer iduritu zaizu gaurko ehiza, Graziana?" Eta amak ihardetsi zion:
|
|
|
Harik eta egun
|
batean
aita Bartolomeri erraiterat deliberatu nintzen arte:
|
|
|
Eta, hala, oroitzen dut nola egun
|
batean
aita jesuitak galdetu zion amari, artean Pagabasoko kontu haien entzutea baizik ez zuela:
|
|
|
Adi egon, bada, zeren kontatuko baitizuet nola sendatu zuen Avilako Teresak gure aita —eta ikusirik ezen guztiek kasu egiten zidatela, nahiz eta zaldunek, artean, mesfidantzaz behatu, aitzina segitu nuen, hiztun onen antzera, hitzaren jabe—: Gure etxean oro zen ditxa eta oro zen zorion, harik eta egun
|
batean
aitari gaitz hura sartu zitzaion arte, ezin eriago jarri zuena eta ezin flakoago, betartea zurbil eta gorputz osoa hil hurran; haren begiak martiri batenak ziren, haren hatsa hauspo hautsi batena zen... eta han eta hemen garau gorri zornetsu batzuk bihitu zitzaizkion, guztioi goragalea eragiten zigutenak; eta ez zegoen, ez, hilik, baina, hilik ez zegoen arren, hila baino hilagoa zirudien, hatsa e... " Mutila, ez didazu sinesten, baina erradazu:
|
|
|
" Zer erran behar ote diot nik orain Iruñako Konpainiako aita na gu siari? Zeren errana bainion ezen jauregia, gertuki eta segurtki, Konpainiarena izanen genuela noizbait, zeure testamentaren arauaz..." Nola inarrosi ninduten hitz haiek errai erraietan, eta nola ohartu nintzen bat
|
batean
aita jesuita enekin jokatzen ari zen joko ezin makurragoaz...! Zeren ni Urbiain izurrite hartarik libratzeko ahaleginetan ari bainintzen, eta hura, berriz, kontutxo harekin baitzetorkidan, bere probetxu pertsonala eta Konpainiarena urbiaindarren salbazionearen gainetik paratzen zuela...
|
|
|
Eta egun
|
batean
aita Bartolomeren hitz haiek etorri zitzaizkidan bururat, erran zuenean, dantzen debekatzeko argumentu eta justifikazino gisa, ezen dantza ez zela berez bekatu mortal, baina, aldi berean, bazela, zeren eta dantzak noiznahi den jar baikintzakeen bekatu mortalen bat egiteko arriskuan, eta arriskuaren hartzea eta perilean jartzea berez zen bekatu mortal.
|
|
|
Mutil euskaldun gazte
|
bat
aitarengana joan omen zen, ezkondu egin behar zuela eta. Aitak pozarren hartu zuen albistea, familiak aurrera egitea ongi zegoela, familiaren deiturak irautea hobeki zegoela, eta hau eta beste esan zion haren bozkarioa agertzearekin batera.
|
|
2001
|
|
|
Jendea oso haserre zegoen eta polizia estutu egiten zuen, hiltzaileak harrapatzeko. Lehen zantzua hiltzaileetariko
|
baten
aitak izan zuen. Semearen jokabide harrigarriaz arranguratzen hasi zen.
|
|
|
¿ Qué es tu padre? Gelan aurrera eta atzera paseatzen zen astiro, eta berak seinalatutakoak erantzun behar zuen,
|
baten
aita arrantzalea zela, bestearena dendaria, nirea biajantea, bestearena arotza.
|
|
|
Eta Goio isilik geratu zen, ezezagun
|
bat
aitatzat hartuko zuela pentsatzen zuen emakume alu hari begira.
|
|
|
Tren estazioan jende piloa dago, maletak, kutxak, bidefardelak nahinon. Ume
|
bat
aitaren zangoa besarkatzen eta ea nora doan galdezka.
|
|
2002
|
|
|
Testamenturik gabeko herentziaren hartzaileak Orduan, zein izango dira etxebizitzaren eta gainerako ondasunen hartzaileak testamenturik gabe hilez gero? Printzipioz, diru guztia seme alabei emango zaie, neurri berean, eta horietako
|
bat
aita baino lehen hil bada, bilobek izango dute eskubidea. Ezkontideari, kasu honetan, senipartea baizik ez dagokio, hau da, herentziaren herenaren usufruktua.
|
|
|
Zeinen poz handia hartu nuen, egun haietako
|
batean
aita irritsu itzuli zitzaigunean, ez dakit bederatzigarren edo hamargarren egunean! Esan zidan:
|
|
|
Bere izenaren deiadarra entzun zuen aurrez eskuma aldeko bazter ilun batetik, eta hasiera
|
batean
aitaren antza zeukan gizonezkoa gerturatzen ari zitzaiola ikusi zuen. Zentimetro gutxitara, eskukada jo zion bizkarrean, eta ezaguna balu legezko berbak esan zizkion, Joseluri hain toki ilunean tonukera lar altukoa iruditu zitzaion ahotsaz.
|
|
2003
|
|
|
Etsenplu ederra guretzat, euskal lurraldeen artean ere hurbilketa baten bideratzeko. Ber denboran, Piarres Lafitte zenak idatzen zuen bezala, ezkerreko abertzaletasun
|
baten
aita dugu Xaho.
|
|
|
Iristen dira biak Sararen etxera, eta Txomin oraindik pozik da, Sarak txakurtxo bat duelako. Baina halako
|
batean
aitak agur esan eta etxe horretatik badoala ikustean, Txominek ere berarekin joan nahi du, eta negarrari ematen dio. Baina Sara lagun ona du, eta malkoak lehortzeko gereziak eskaintzen dizkio.
|
|
|
Euskara batuaren auzia dute ardatz Kurl liburuaren karietarat Villasante eta Mitxelena jaunei erantzunez Egan aldizkarian idatzi zituen biak: " Ihardespen
|
bat
aita Villasanteri" (1962) lehenengo, eta" Ihardespen bat Mitxelena jaunari" (1963) gerotxoago35, haiek Kurl en testuari ipinitako erreparuei erantzun eta bere jokabidearen arrazoiak sendotzeko. Zein baino zein argigarriagoak dira saiotxo biok Oskillasoren" euskara osotu" eredua barrutik ulertzeko.
|
|
|
" Ihardespen
|
bat
Aita Villasanteri", Egan, XXI, 315322.
|
|
|
Izan ere, kartzelatik arin ateratzen zituztenak fusilatzeko eroaten ei zituzten; horren zurrumurrua bazuten atxilo zeudenek ere.9 Jon seme gazteenak" División Azul" en izena eman zuen.
|
Batetik
aita kartzelatik libratzeko. Bestetik, soldata doblea ematen ziotelako.
|
|
|
Ayudante
|
baten
aita ardo egile ta saltzaile handia zan. Bere mahasti zabaletako biltzaro bakar batean hartutakoa Espainako ayudante guztiek irabazitako diru guztia baino gehiago balio zan, eta bere semea, ur edalea eta ayudantea izan arren, jakituna zan ardo kontuzko hartu emanetan.
|
|
|
1969 urtean nire izen berbera daraman seme
|
baten
aita izan nintzen. Arras esperientzia ederra izan zen, eta gustua hartu genion nonbait, bigarren haurra ekarri baikenuen mundura.
|
|
|
Manuk, baina, ezkutuan gorde behar izaten ditu etxean. Lehengo
|
batean
aitak eskolako karpetan itsatsita zeraman ikurrina handi hura ikusi zion, eta sekulako errieta eginez kenarazi. Horregatik  jadanik ez du ikurrinik etxeratzen.
|
|
|
Kartzelara egindako bisita
|
batean
aitari esan zenionean Juanan Iriarte irakasle zenuela, ez zuen Kromagnon izenik aipatu, ez erdeinuzko keinurik egin ere. Ordurako jada urteak zeramatzan, zure amak esaten zuen bezala, nebulosa hartan sartua.
|
|
|
Orain dela ordu pare
|
bat
aita zuregatik gaizki esaka etorri zitzaigun, bera komunera jun eta belarra deskargatzen hasteko esan zizula. Bueltan ez zinela inundik agertzen eta berak deskargatu zula dana, haserre.
|
|
|
Aitak, beraz, egoera horietako bakoitzeko bertute eta arriskuez hitz egiten die. Epilogoan, semeetako
|
batek
aitaren zahartzaroa, eritasuna eta heriotza kristau eredugarria kontatzen ditu.
|
|
|
Ez dut galdetzen ama ala aita batena den (barregarria bailitzateke galdera, Maitasuna ama ala aitarena ote den),' aitari' buruz horixe bera galdetuz' Aita zerbaiten aita da ala ez?' galdetuko banu bezala baizik. Ederki erantzun nahiko bazenu, aita seme ala alaba
|
baten
aita dela esango zenuke noski. Ala ez?
|
|
|
Agur, bai. Musu bat zuri eta beste
|
bat
aitari. Klik.
|
|
2004
|
|
|
Orain gutxiago erabiltzen dela uste dut, baina Azpeitian esaterako, dezente entzun daiteke. Errenteriako lagun
|
baten
aitak mutilekin hika egiten du, baina neskekin ez. Neskentzako formak galdetzen badizkiot ez dakizkiela erantzuten dit.
|
|
|
Horretan, nire lankide
|
baten
aitak bere alabari esan ziona kontatuko dizut. Haiek Ondarretan jaioak dira, baserrian, baina eraitsi zuten hura ere.
|
|
|
Iritsi bezain azkar alde egin du lagunekin jolastera, eta ohartu denerako gurasoak non dituen ez dakiela aurkitu da. Untxi Txiki Zuria estu eta larri dago eta negar
|
batean
aita eta ama non ote dituen galdezka hasi zaie guztiei, andre batek lasaitu eta bilaketan laguntzen dion arte.
|
|
|
" Notaritza honetan ez da onartzen horrelako hizkera baldarrik". Orduan polizia
|
batek
aitari heltzeko keinua egin, tartean anaia Jose Manuel sartu, beste polizia batek honi pistolarekin buruan eman, odoletan hasi, aita berriz" asesinos!" oihuka...
|
|
|
Baliteke seme alaben hezkuntzan eragina duen konturen
|
batean
aita eta ama bat ez etortzea, baina hori ez da eragozpena; areago, desadostasun horiek agerian uztea komenigarri izaten da.
|
|
|
Esan ohi da Sabino Aranak eta Azkuek, bakoitza bere aldetik, lexiko tradizio
|
baten
aita pontekoak direla. Horien aldamenean, Larramendi zena, azken horren ildoa berehala desagertu bazen ere (9).
|
|
|
Batbatean, pauso eta hitz hotsak entzun ditut eta gerturatzean, beltzez jantzitako gizonkote batzuk zirela egiaztatu dut. Korrika
|
batean
aitarengana joan naiz eta ikusitakoaz jakinarazi diodanean, aurpegia zuri zuri jarri zaio, eskutik heldu, ta basoan barrena isilik joan gara.
|
|
|
Psikoterapia saio partikularrak egin zizkidan, baita ez hain partikularrak ere: egun
|
batean
aitarekin bildu baikinen; beste batean amarekin; eta amonarekin ere egin genuen beste saio bat.
|
|
|
–Ez al huen esaten, zurrutari ematen hion garaian, hire eta hire emaztearen errealzaletasunaren fruitua zela Eneko? –esan zion haietako
|
batek
aitari, aitak berak gero kontatu zidanez.
|
|
|
Beti besterena bere egiten. Mespretxuak hartu zuen gero, nola zitekeen haur atzeratu
|
baten
aitak emaztea bakarrik utzi eta kerida hartzea. Estirengan pentsatu zuen, etxean irudikatu zuen haurrarekin, bakarrik, ezagutzen zuen sukalde zuri hartan eserita, senarra non zegoen galdezka.
|
|
2005
|
|
|
Denek aitarekin konparatuko dute, batzuk bihotz onez eta beste batzuk punta sartzeagatik, baina berak mentalizatuta egon behar du, bere emaitzak eman behar ditu eta bere bidea egin. Gainera esan izan diot lehen ere, egunen
|
batean
aitarekin konparatzen hasten baldin badira, ez dela seinale txarra izango.
|
|
|
Eskuma aldean dagoan argazkiari begira, zera dinotso Sarari: Begira, bai, gogoratzen dot hau argazki hau, uda
|
batez
aitak guri bioi Ogoñora bidean atera euskuna da. Orduan bai pottola ni, zu ostera, Sara, zein eder eta liraina zinan.
|
|
|
Gero, ezkontza horren fruitua baita haurra, haur horrek ere eskatzen duela ezkontza ezin hautsia izatea, eta ez bakarrik beren zorionak. Haur
|
batek
aita eta ama biak beharrezkoak dituela eta berriki irakurtzen nuen bezala, dibortziatuen haurra sinistratua dela. Sail guzietan, beste haurren artean baino nahigabe gehiago bada haur horiekin.
|
|
|
Baina hantxe zeuden gurasoak, Tomas eta Teresa, alabatxoaren apeta asetzeko prest, gabon haietan alabari bi panpina erosten zizkiotela,
|
bata
aitaren partez, eta bestea amaren partez: bi panpina berdin, biak ere ilehoriak, ahizpa bikiak iduri.
|
|
|
–Neurri batean bai, ez bainaiz amona Kontxirekin alferrik bizi izan, hamalau urteotan; baina kristaua ere banaiz, larritasun
|
baten aurrean
aitaren egiteko ohitura dudanez; eta budista ere bai, yoga egiten dudalako, lasaitzeko ona da-eta, bere neurrian?
|
|
|
Bilbotarra izan arren, harreman estuak izan zituen Oleaga juristak Zeanuri herriarekin. Bera ere, abokatu euskaldunen familia ugari
|
baten
aita izan zen; horren ondorioz, Oleaga abizena guztiz ezaguna da Bilboko foro juridikoan. Pentsabide karlistakoa zen, Esteban Bilbaoren bulegokide, Errepublika garaian euskal estatutuaren idazleetako bat (batez ere, epaitegien antolakuntzari buruzko arloan), Bizkaiko foru zuzenbidearen babesle sutsua, eta Bizkaiko Abokatu Bazkunean kargudun eta arduradun.
|
|
|
–oihukatu zuen hevyak– Ez da harritzekoa: kioskerogai bat, negarti zikin bat, eta irristada
|
bategatik
aita izatekotan dabilen hirugarrena, hau hirukotea: karakola, barea eta aita santua!
|
|
|
segituan bereganatu gintuen. Nik ez nuen iraileko azterketa egiteko batere asmorik ordura arte; izan ere, Juliok baztertuta, entzuten nuena eta irakurtzen nuena hamalau urte egin arte ahalik eta ondoen baliatu baino beste aukerarik ez neukan, eta gero mekanikari ikasten hasi tailerren batean, hori zen-eta orduan gehien erakartzen ninduen lanbidea; hainbeste erakartzen ere, non gure osaba
|
batek
aitaren garajean bazterturik utzitako motor zahar bat askatzen eta berriro osatzen aritua bainintzen uda osoan. Batzuetan, aita, nire zaletasunagatik poz pozik, erakusten aritzen zitzaidan.
|
|
|
Eta heltzen ziren. Hiru hilabeteko ume pottolo
|
baten
aitak, eguzaitak, osabak, anaia handi arduradunak zirela sinesten zuten. Negua etorri zen arte.
|
|
|
Eta egiaz, itsusia bilakatu naiz. Molde
|
batez
aitak txikitatik errautsi ninduen, nitaz ahalke zelako. Ene ingurukoak zu barne, aitaren pare, nitaz ahalke direla sinesten dut.
|
|
|
Emakumea da, eta Joaquinek dioen bezala, denak dira bera eta berdinak. Haur
|
batek
aita behar duela alboan usteko du, eta neu naizela aukeretan egokiena, ez izanagatik horretarako egindakoa. Zorionan nahiko du hazi, hantxe denok elkarrekin bizi, baina asmatuko al du hori guztia Lupek nire alboan?
|
|
|
Orduan komandanteak nor zen galdetu zion, eta Hucken aitak izen abizenak eman zizkion, desagertutako mutiko haietarik
|
baten
aita.
|
|
2006
|
|
|
Bai aitak bai amak lan egiten dutenean, amak erabaki dezake erditu osteko etenaldiaren zati zehatz
|
bat
aitak jarraian goza dezala. Aukera hau amak amatasunatsedenaldia hasten denean egin behar du.
|
|
|
Alaba duzu oraingoan. Bere lagun
|
baten
aita konstruktorea dela eta zurekin negozio batez hitz egin nahi duela. Hotsegiteko lehenbailen mobilera.
|
|
|
Eta horrekin, zer? Garrüzeko edo Donapaleuko karrikan, hiru haurretarik
|
bat
aita gabea zen, eta ez hargatik nahitaez bertzeak baino malerusago. Domingoren eta Estefaniaren semetako hartua nintzen, abaurretar bat gehiago, funtsean, Garrüzen abaurretar guztiek zituzten eskubide eta egiteko guztietan partaide, gainerakoen hein berean.
|
|
|
Ez, ezin nuen itsuarena egin etxean ikusten nuenaren aurrean: ez zegoen egunkariko albisteren
|
batek
aita haserretuko ez zuen egunik, eta ernegatzen zuten albiste guztiak Alemaniari buruzkoak ziren. Aitaren iritziz, Â Hitlerrek Alemania hondamendira zeraman; bide hartatik jarraituz gero, gorriak ikusiko genituen.
|
|
|
Eguneroko martxa ezerk ez bortxatzea eta Rhineko ardo zuririk ez faltatzea, horiek iruditzen zitzaizkidan aitak bizitzari eskatzen zizkion etekin bakarrak. Jarreraz eta itxuraz, aitona zahar bat ematen zuen, nerabe
|
baten
aita baino. Adinak ere ez zion askorik lagunduko, berrogeitaka urte zituen-eta ni jaio nintzenean.
|
|
|
Baina garbi dakit ez nindutela hunkitzen. Ez zuten, behintzat, naturak eragina omen den seme
|
baten
aitarenganako begirunea suspertzen; sentimendu horren haziak ez zuen nigan ezer erein ez ernaldu.
|
|
|
Gogoan gorde ditut lehendabiziko egun hartako xehetasun asko: nork agurtu ninduen lehenengo, zer esan zidan aldizkarian lanean ari zen batek eta besteak, tinta beltz lodiaren usaina, paper bala handiak, bileretarako zurezko mahai luzea, hormetako batean zegoen egutegi handia Chevrolet fabrikan izandako huelga baten argazki handi batekin, Hitlerren karikatura
|
bat
aita santuaren jantzian...
|
|
|
Hiru hilabete pasa nituen txistu eskolara joan gabe. Halako
|
batean
aitak esan zidan arte: " Hi, Beteluk (txistu irakasten ziguna zen hura) esan zidak zer pasatzen den, zergatik ez haizen eskolara joaten!".
|
|
|
Boxeo garaietako kolpeak gogoratu ditu, eta haien ostean etorritako urteak, bestelako kolpeak ekarriko zituztenak. Baina aste honetan jasotakoak bizitzako latzenak iruditu zaizkio, alde
|
batetik
aitaren heriotza, bestetik Bibi Coruñan laga izana. Ez haiz uste huen bezain gogorra, esan dio bere buruari, lazunei begira.
|
|
|
Tamalez edo, epea amaitzear zelarik, ekainaren 13an hain zuzen, hiru Ni Mi Pui gaztek kanpamendutik alde egin zuen. Sutan ziren gazteok, lehentxeago gizon zuri batek eurotako
|
baten
aita hil baitzuen. Eta ekainaren 4an gazteok lau kolono hil zituzten.
|
|
2007
|
|
|
Hark ez zekien alboka jotzen, zarata egiten zuen, baina hari ikusi nion nik. Eta egun
|
batean
aitari esan nion" nik ere ikasiko nuke alboka jotzen!"," esaiok ba orduan Leon Artaberi" erantzun zidan. Leon Bilbao ere ikusten nuen, eta hark ere jotzen zuenez, ea alboka zeinek egin zion galdetu nion.
|
|
|
Aurpegien ezagutza adibide ona da; ume jaioberriek hilabeteak ematen dituzte gurasoen aurpegiak ezagutzen ikasten, horretarako abstrakzio maila minimo bat behar baita. Izan ere, sei hilabeteko ume
|
baten
aitak edo amak itxuraz aldatzen badu (ilea moztu, adibidez), litekeena da umeak zailtasun handiak izatea haren aurpegia ezagutzeko.
|
|
|
Seguruenik halako beste santu asko ibiliko da kristandadean. Eta joaten zara Vatikanoko San Pedro Basilikara, eta marmolezko erliebe
|
batean
Aita Santu Leon I.a topatzen duzu, Atila eta hunoen erasotik Erroma salbatzen. Leon I.ak hatzarekin gurutzea seinalatzen du (gurutzearen izenean irabazi zuen Konstantino-k Milvio zubiko bataila!); baina buruzagi barbaroak (hor erliebean Karlos I.aren zaldun bat iruditzenago duenak), izuturik, ez dio begiratzen gurutzeari, baizik bi apostolu santuri, San Pedro eta San Paulo suposatzen dut, Aita Santuaren atzean sekulako ezpatekin zemai beldurgarria egiten diotenak, bietako batek gaur ezpata apurtua badauka ere.
|
|
|
Marjina 25 urtera arte luzatzen da, seme alabak lanpostu bat lortzeko ikasketak egiten ari badira. Seme alabak familia ugariaren barruan sartzeko beste baldintza
|
bat
aitarekiko edo amarekiko menpekotasun ekonomikoa da. Mendekotasun hori dagoela jotzen da haien diru sarrerek lanbide arteko gutxieneko soldata gainditzen ez dutenean.
|
|
|
Etxera deitu gabe zegoen, gainera, baina horrek jada ez zuen kezkatzen. Aurreko ika mika
|
batean
aitari" mozkor alua!" esan zionetik elkarrekikoak erabat hautsi zituzten. Alabak aitarik ez balu bezala jokatzen zuen, eta alaba etxetik behin betiko egozteko aitzakia bila zebilen aspalditik aita.
|
|
|
Bat batean, kaiaren pean batteliku baten motorra norbaitek martxan ezarri zuen aldi berean, kai gainean gure artean ziren gizon gazteetarik
|
batek
aita amak luzaz besarkatu zituen.
|
|
|
Baietz erantzuten badio, semeak aita  ren sendatzeko egin ahalak egiten ditu. Ordea, ezezkoa baldin bada erantzuna, badoa amaren laguntzarekin mihise
|
batekin
aitaren itotzera. Gero familia biltzen da, lagunak eta soinulariak besta handi baten egiteko gomitatzen dituzte eta gorputza denen artean jaten  dute.
|
|
|
Egun osoa korrika... eta ahaztua neukan. Gabriela hil da, Edurneren etxepekoa, eta baten
|
batek
aita berarekin nahastuko zuen, izenek antza dutelako. Horrela sortzen dira zurrumurruak.
|
|
2008
|
|
|
Halako
|
baten
aitak teila hotsak entzun ebazan eta kanporantz jo eban, edonori sekulako bronka botateko prest. Alboko atera urten eta han non ikusten dauan mediku jauna beste harri handi bat eskuan hartuta.
|
|
|
Behin baino gehiagotan kontau izan deustak, Tomas, astelehen buruhandi
|
baten
aitagaz izandako kontua. Bezperan etxerako prisarik ez, kontizu, eta astelehenean ba, horixe, burua astun eta logurea galanta.
|
|
|
–Aita Saindu
|
bat
aita. Ez da posible.
|
|
|
Pentsatu zuen aitaren arropak entregatzea izan zitekeela bere alabarekin adiskidetzeko bidea. Ausardia kolpe
|
batean
aitaren arropak portalera jaistea erabaki zuen.
|
|
|
Beñardo Orbe mutil bizi bat zen, bizia bezain alferra, lanari ihes egiteko aitzakiarik merkeenaz baliatzen zena; orain, baina, aitzakia bat gehiago zuen, buruan eman handiko iturri hura baitzuen, ireki orduko jarioaren ibilian arrastatzen zuena izerdiaren zigorrarekin zerikusirik ez zuèn beste lur baterantz, lurra zeru zuèn jolasaren lurrerantz? Eta aita eta hiru anaiak ohartu egin ziren, jakina, Beñardo txinbo bat balitz bezala zebilela, piku batetik bestera, harik eta egun
|
batean
aitari pazientzia bukatu zitzaion arte.
|
|
|
esan zion izebak, eta ilobak: . Arrazoi duzu, izeba, baina nik igitaia ikusi dut, eta ez nuen san Juan Bataiatzaileak bezala bukatu nahi??; eman zion izebak urdaiazpiko otarteko pantagrueliko bat mutilari, askariak afaria ahaztaraz ziezaiokeelakoan; landu zuten izeba ilobek estrategia
|
bat
aita irits zedinerako; iritsi ziren gero aita eta bi seme zaharrenak mandoarekin eta garoz betetako gurdiarekin. Karga deskargatzen hasi baino lehen, haatik, ate nagusian barrena egin zuen aitak oihuka:
|
|
|
Aita ere han zegoen, baina ez zuen hitzik egiten, Ernestinak ere ez, eta Reginak behin eta berriz begiratu zien biei,
|
batean
aitari eta bestean ahizpari, harik eta begirada Ernestinaren begietan pausatu eta honela mintzatu zitzaion arte, etsipenaren ertzetik:
|
|
|
Ordu luzeetan egoten da esna. Horrelaxe gertatu zitzaion gau hartan lagun
|
baten
aitari ere. Bermeoko ontzi handi batean zebilen, Afrika aldean.
|
|
|
Behin, batel txikietan sartu ginen eta aita guri arraunean erakusten saiatu zen. Halako batean, han ondoan zegoen gizon
|
bat
aitarengana hurbildu eta galdetu zion: –Zu ez zara ba Jose Uribe izango??.
|
|
|
Eginiko bisitetako
|
batean
aitak zioen bere bizitzari errepaso egin ziola eta gauza batekin zegoela pozik eta gauza batekin damu. Pozik zegoen itsasoan egin zituen urte luzeetan ez zuelako gizonik galdu.
|
|
|
Katamotza hurrengoa izan liteke. Ezagutzen diren 44.838 espezieetatik %38 desagertu da, ia 17.000 Egun gutxi barru izan dezakeen beste ugaztun
|
bat
Aita Daviden oreina da. Aita Txinakoa da, eta desagertutzat jo da basa egoeran, nahiz eta, katamotzaren kasuan bezala, gatibu dauden aleak askatzea izan daitekeen azken salbazio aukera.
|
|
|
Oraingoz, emaitzak onak direla dirudi. Bi gene akastunek(
|
bata
aitarengandik eta bestea amarengandik jasoa) eragindako HAak eta gene akastun bakar batek eragindakoak tratatzen dira. Azken kasu horretan askoz zailagoa da terapia eraginkor bat egitea, baina lehenengo saiakuntzen emaitzak itxaropentsuak dira.
|
|
|
Olako erabiltzaile
|
baten
aita
|
|
|
Beste batzuek bezala ondo gogoratzen dut gaur barregarriak liratekeen gauzak aurrerapen miragarriak zirela. Lehenengo I, akiak gure hondartzetara heltzear zirela hasi ziren agertzen Casio digitalak, baten senideek Kanarietan erosiak edo beste
|
baten
aitak barkutik ekarriak. Playstationik ez zegoen orduan eta zientzia fikziozko amets bat zen.
|
|
|
Datuak ere, nik nahi ditudanak bakarrik emango ditut, beti ere nire onuran pentsatuz. Sare sozial honen bitartez ikusi ditut urrun dauden horien argazkiak, kontaktua errekuperatu dut institutuko kide zenbaitekin, enteratu naiz, ia momentuan bertan, lagun
|
bat
aita izan dela, eta beste bat single geratu dela, eta ez zait nire lagunen urtebetetze bat bera ere ahaztu. Promoziorako ere balio izan dit:
|
|
|
Saio aurretik berbetan egon ginen: bat sukarrarekin zegoen, beste bat bezperan larrialdietara joanda sudurreko odoljario baten ondorioz, sukarrarekin zegoenaren aita kartzelatik irten berria da, beste
|
baten
aita gutxitan joaten da alaba entzutera txapelketako saioetara (bertsolaria bada ere), bestea arazo hormonalak konpondu ezinik dabil...
|
|
|
Mendian bi orduz bahiturik atxiki dutela salatu du preso
|
baten
aitak
|
|
|
Besarkatu zuen –izebaren gorputza Beñardoren beldurraren neurriko molde barnehustu bat zen, munstroa (haziz eta haziz doan beldurra beti bihurtzen da munstro beldurgarri) bere baitan doi doi biltzen zuena, baita paralizatzen eta indargabetzen ere–, kontatu zion izebari kontatzekoa; entzun zion honek arreta osoz, bai, baina baita gauzak bere lekuan jarriz ere –" Aitari errespetua zor diok, eta orain ere egin duk egitekoa alproja horrek...!" esan zion izebak, eta ilobak: " Arrazoi duzu, izeba, baina nik igitaia ikusi dut, eta ez nuen san Juan Bataiatzaileak bezala bukatu nahi" –; eman zion izebak urdaiazpiko otarteko pantagrueliko bat mutilari, askariak afaria ahaztaraz ziezaiokeelakoan; landu zuten izeba ilobek estrategia
|
bat
aita irits zedinerako; iritsi ziren gero aita eta bi seme zaharrenak mandoarekin eta garoz betetako gurdiarekin... Karga deskargatzen hasi baino lehen, haatik, ate nagusian barrena egin zuen aitak oihuka:
|
|
|
Beñardo Orbe mutil bizi bat zen, bizia bezain alferra, lanari ihes egiteko aitzakiarik merkeenaz baliatzen zena; orain, baina, aitzakia bat gehiago zuen, buruan eman handiko iturri hura baitzuen, ireki orduko jarioaren ibilian arrastatzen zuena izerdiaren zigorrarekin zerikusirik ez zuèn beste lur baterantz, lurra zeru zuèn jolasaren lurrerantz... Eta aita eta hiru anaiak ohartu egin ziren, jakina, Beñardo txinbo bat balitz bezala zebilela, piku batetik bestera, harik eta egun
|
batean
aitari pazientzia bukatu zitzaion arte.
|
|
|
Aita ere han zegoen, baina ez zuen hitzik egiten, Ernestinak ere ez, eta Reginak behin eta berriz begiratu zien biei,
|
batean
aitari eta bestean ahizpari, harik eta begirada Ernestinaren begietan pausatu eta honela mintzatu zitzaion arte, etsipenaren ertzetik:
|
|
|
–Baserri
|
bateko
aita semeak, gelditzen diren bakarrak, AHT egiteko lurrak saltzea erabakitzen dute eta, diru horrekin, Bilbora bizitzera joatea. AHT trena egiten dute, eta, halako batean, hondamendi ekologikoa dator.
|
|
|
Ordu arte itzalita egon zen argi bat piztu zidan bat
|
batean
aitari buruzko ametsen kontuak. Rosak eta Tomasek ez zuten seme alabarik.
|
|
2009
|
|
|
Baina orduan diru gutxi zegoenez, jatabear gehienek euren pilotak egiten zituzten. Baten
|
batek
aitak Bilbotik ekarritakoa zeukan, baina halakoak bakanak ziren.
|
|
|
Lehengo erromeriak bidegurutzeetan egiten ei ziren beti eta hemen ere domeketan erromeria egoten zen antzina, baina debekatu egin zuten. Lekuko
|
baten
aitari gonbitea egin ei zioten Txiboko Landara joateko. Baina bertan traizioren bat jazo zen, lekukoak ez daki esaten zer pasatu zen, baina argi dio traizioren bat pasatu zela han.
|