|
2000
|
|
|
Honekin ez dizut erran nahi, jaun André, ezen jesuita guztien jokabidea halakoa izan zela, zeren eta ezagutu izan baititut nik euskararen alde mintzatu izan diren jesuita sutsuak ere. Baina aita Bartolomek bai, ohitura hura zuen, eta aitortu beharra dut ezen ez zela hartan bakarra, zeren, urrunagorat joan gabe, aztura eta ohitura bera zabaltzen ari baitzen, bertzenaz ere, jauregian, batik
|
bat
aita Villagrandeko dukearekin harremanetan jarri zenetik eta gure prezeptore jaun Marcelek jauregitik alde egin zuenetik. Osaba Joanikotek, aldiz, maite zuen euskara, eta, jaun Marcelen ondoan, are gehiago maitatzerat heldu zen, batik bat gure prezeptore zenak berboari buruzko argibide haiek —logikaren munduarekin lotuak— eman zizkionetik, eta, hala, erran behar zuenaz konbentzitua zegoelako, baina baita apezari kontra egiteagatik ere, halako batean —euskaraz, jakina—, erran zion:
|
|
|
Eta ediren nituen maisuak, baita bideak ere, ez dizut ezetzik erranen, eta ez naiz horretaz kexu ez arrangura. Eta maisu haien bidez ezagutu nituen maisuen maisu ziren Elizako jakintsu eta doktoreak —jondone Agustin Hiponakoa, edo jondone Tomas Akinokoa, konparazione, aitzinetik ere zertxobait ezagutzen nituenak, batik
|
bat
aita Bartolo me ren irakaspenei esker—, baita haien hainbat liburu ere, zeren liburu haien argitan edirenen bainuen, itxuraz, iturri zaharra, zeinari baitzerion, nonahi den eta noiznahi den, betiko ur berri gardena. Eta, halatan, bada, zinez eta minez entseiatu eta ahalegindu nintzen saindu haiek urratu zituzten bideetan barrena egiterat, baina ezin izan nuen.
|
|
|
Eta egun haietarik batean berriro hartu zuen oinaze handi
|
batek
aitaren bularra, nahiz eta berehala iragan zitzaion.
|
|
|
—Eta, hala, igande
|
batean
aitarekin jauregirat etorri eta, zalditik jaitsi bezain sarri eneganat lasterka eta hatsangaka zetorkidala, Pedrok erran zidaan: " Datorren hilean noak, Joanikot!" Eta, hatsa bereganatzen zuela, esplikazioneak eman zizkidaan:
|
|
|
Ordea, osaba ez zen ohitura hartarat makurtu, halako moldez, non, bereari zetxekiolarik, kanporat joaiten segitu baitzuen, etxeko kakontziez eta aulkiaz ahantzirik, etxeko sehien mailan eta haien graduan ipintzen zela, gure amaren eskandalurako. Harik eta bertze egun
|
batean
aitak aulki eta kakontzi berriak erosi, eta osabaren gabinetean paratu zituen arte. Eta, handik harat, kanporat joaiteko ohitura nagusiarekin segitu bazuen ere, aulkian jartzen ere hasi zen osaba noizik behin, behar larriren batek edo eraginik, egun batean beherakoa zuelako eta bertze batean eten ezin zuen pentsu ezin inportantago batean murgildurik zegoelako.
|
|
|
behekoan, sukaldea zegoen eta, sukaldearen ondoan, gela batzuk, norat biltzen baitziren etxeko neskameak, guztiak ezkongai edo alargun, jauregian bizi ziren bertze sehiak oro bezala; beheko solairuan zegoen, halaber, sala luze zabal bat, non egiten baitziren zelebrazione handiak, eta bertze bat tipiagoa, egongelatzat eta bisitagelatzat ere har zitekeena; haiekin baterat, zoko batean, bertze bi gela zeuden: ...bazen, finean, bertze gela iduriko bat ere, etxeko kotxearen edo karrozaren gordeleku zena eta alboko ateetarik bat sarbidetzat zuena; lehenengo solairuan, berriz, gure logelak zeuden, aitarena mutur ba tean, amarena bertzean, eta, bien artean, aitarenaren ondoan, osaba Joanikotena zegoen, eta, amarenaren ondoan, Mattinena eta biona; eta solairu hartan zeuden, orobat, bertze bi sala ere, haietarik
|
bat
aitak lantokitzat zuena; kanpo aldean, berriz, balkoi luze bat, baranda zurezkoa zuena, eta barra bertikalak —beltzez pintatuak— burdinazkoak, errenkada edo ildo berean burutzerat zihoazen landare sendo bezain apainak iduri; goian, ganbaran, mutur batean, morroien logela zegoen, eta bertze muturrean osaba Joanikoten gabineta eta studio tokia —edo studioa soilki, nola erraiten baike...
|
|
|
Aitak etxeko mutur batean egiten zuen lo, eta amak bertzean, zeren eta hura baitzen ohitura eta usantza, eta ni haien gibeletik ibiltzen nintzen, haiek elkarrekin noiz harrapatuko. Harik eta egun
|
batean
aita ehizatik basurde pare batekin itzuli, eta, jauregiko atarian, amari erran zion arte: " Zer iduritu zaizu gaurko ehiza, Graziana?" Eta amak ihardetsi zion:
|
|
|
Harik eta egun
|
batean
aita Bartolomeri erraiterat deliberatu nintzen arte:
|
|
|
Eta, hala, oroitzen dut nola egun
|
batean
aita jesuitak galdetu zion amari, artean Pagabasoko kontu haien entzutea baizik ez zuela:
|
|
|
Adi egon, bada, zeren kontatuko baitizuet nola sendatu zuen Avilako Teresak gure aita —eta ikusirik ezen guztiek kasu egiten zidatela, nahiz eta zaldunek, artean, mesfidantzaz behatu, aitzina segitu nuen, hiztun onen antzera, hitzaren jabe—: Gure etxean oro zen ditxa eta oro zen zorion, harik eta egun
|
batean
aitari gaitz hura sartu zitzaion arte, ezin eriago jarri zuena eta ezin flakoago, betartea zurbil eta gorputz osoa hil hurran; haren begiak martiri batenak ziren, haren hatsa hauspo hautsi batena zen... eta han eta hemen garau gorri zornetsu batzuk bihitu zitzaizkion, guztioi goragalea eragiten zigutenak; eta ez zegoen, ez, hilik, baina, hilik ez zegoen arren, hila baino hilagoa zirudien, hatsa e... " Mutila, ez didazu sinesten, baina erradazu:
|
|
|
" Zer erran behar ote diot nik orain Iruñako Konpainiako aita na gu siari? Zeren errana bainion ezen jauregia, gertuki eta segurtki, Konpainiarena izanen genuela noizbait, zeure testamentaren arauaz..." Nola inarrosi ninduten hitz haiek errai erraietan, eta nola ohartu nintzen bat
|
batean
aita jesuita enekin jokatzen ari zen joko ezin makurragoaz...! Zeren ni Urbiain izurrite hartarik libratzeko ahaleginetan ari bainintzen, eta hura, berriz, kontutxo harekin baitzetorkidan, bere probetxu pertsonala eta Konpainiarena urbiaindarren salbazionearen gainetik paratzen zuela...
|
|
|
Eta egun
|
batean
aita Bartolomeren hitz haiek etorri zitzaizkidan bururat, erran zuenean, dantzen debekatzeko argumentu eta justifikazino gisa, ezen dantza ez zela berez bekatu mortal, baina, aldi berean, bazela, zeren eta dantzak noiznahi den jar baikintzakeen bekatu mortalen bat egiteko arriskuan, eta arriskuaren hartzea eta perilean jartzea berez zen bekatu mortal.
|
|
2001
|
|
|
Jendea oso haserre zegoen eta polizia estutu egiten zuen, hiltzaileak harrapatzeko. Lehen zantzua hiltzaileetariko
|
baten
aitak izan zuen. Semearen jokabide harrigarriaz arranguratzen hasi zen.
|
|
|
¿ Qué es tu padre? Gelan aurrera eta atzera paseatzen zen astiro, eta berak seinalatutakoak erantzun behar zuen,
|
baten
aita arrantzalea zela, bestearena dendaria, nirea biajantea, bestearena arotza.
|
|
|
Eta Goio isilik geratu zen, ezezagun
|
bat
aitatzat hartuko zuela pentsatzen zuen emakume alu hari begira.
|
|
|
Tren estazioan jende piloa dago, maletak, kutxak, bidefardelak nahinon. Ume
|
bat
aitaren zangoa besarkatzen eta ea nora doan galdezka.
|
|
2002
|
|
|
Zeinen poz handia hartu nuen, egun haietako
|
batean
aita irritsu itzuli zitzaigunean, ez dakit bederatzigarren edo hamargarren egunean! Esan zidan:
|
|
2004
|
|
|
Psikoterapia saio partikularrak egin zizkidan, baita ez hain partikularrak ere: egun
|
batean
aitarekin bildu baikinen; beste batean amarekin; eta amonarekin ere egin genuen beste saio bat.
|
|
|
–Ez al huen esaten, zurrutari ematen hion garaian, hire eta hire emaztearen errealzaletasunaren fruitua zela Eneko? –esan zion haietako
|
batek
aitari, aitak berak gero kontatu zidanez.
|
|
2005
|
|
|
Baina hantxe zeuden gurasoak, Tomas eta Teresa, alabatxoaren apeta asetzeko prest, gabon haietan alabari bi panpina erosten zizkiotela,
|
bata
aitaren partez, eta bestea amaren partez: bi panpina berdin, biak ere ilehoriak, ahizpa bikiak iduri.
|
|
|
–Neurri batean bai, ez bainaiz amona Kontxirekin alferrik bizi izan, hamalau urteotan; baina kristaua ere banaiz, larritasun
|
baten aurrean
aitaren egiteko ohitura dudanez; eta budista ere bai, yoga egiten dudalako, lasaitzeko ona da-eta, bere neurrian?
|
|
|
–oihukatu zuen hevyak– Ez da harritzekoa: kioskerogai bat, negarti zikin bat, eta irristada
|
bategatik
aita izatekotan dabilen hirugarrena, hau hirukotea: karakola, barea eta aita santua!
|
|
2006
|
|
|
Eta horrekin, zer? Garrüzeko edo Donapaleuko karrikan, hiru haurretarik
|
bat
aita gabea zen, eta ez hargatik nahitaez bertzeak baino malerusago. Domingoren eta Estefaniaren semetako hartua nintzen, abaurretar bat gehiago, funtsean, Garrüzen abaurretar guztiek zituzten eskubide eta egiteko guztietan partaide, gainerakoen hein berean.
|
|
2007
|
|
|
Seguruenik halako beste santu asko ibiliko da kristandadean. Eta joaten zara Vatikanoko San Pedro Basilikara, eta marmolezko erliebe
|
batean
Aita Santu Leon I.a topatzen duzu, Atila eta hunoen erasotik Erroma salbatzen. Leon I.ak hatzarekin gurutzea seinalatzen du (gurutzearen izenean irabazi zuen Konstantino-k Milvio zubiko bataila!); baina buruzagi barbaroak (hor erliebean Karlos I.aren zaldun bat iruditzenago duenak), izuturik, ez dio begiratzen gurutzeari, baizik bi apostolu santuri, San Pedro eta San Paulo suposatzen dut, Aita Santuaren atzean sekulako ezpatekin zemai beldurgarria egiten diotenak, bietako batek gaur ezpata apurtua badauka ere.
|
|
2008
|
|
|
–Aita Saindu
|
bat
aita. Ez da posible.
|
|
|
Pentsatu zuen aitaren arropak entregatzea izan zitekeela bere alabarekin adiskidetzeko bidea. Ausardia kolpe
|
batean
aitaren arropak portalera jaistea erabaki zuen.
|
|
|
Beñardo Orbe mutil bizi bat zen, bizia bezain alferra, lanari ihes egiteko aitzakiarik merkeenaz baliatzen zena; orain, baina, aitzakia bat gehiago zuen, buruan eman handiko iturri hura baitzuen, ireki orduko jarioaren ibilian arrastatzen zuena izerdiaren zigorrarekin zerikusirik ez zuèn beste lur baterantz, lurra zeru zuèn jolasaren lurrerantz? Eta aita eta hiru anaiak ohartu egin ziren, jakina, Beñardo txinbo bat balitz bezala zebilela, piku batetik bestera, harik eta egun
|
batean
aitari pazientzia bukatu zitzaion arte.
|
|
|
esan zion izebak, eta ilobak: . Arrazoi duzu, izeba, baina nik igitaia ikusi dut, eta ez nuen san Juan Bataiatzaileak bezala bukatu nahi??; eman zion izebak urdaiazpiko otarteko pantagrueliko bat mutilari, askariak afaria ahaztaraz ziezaiokeelakoan; landu zuten izeba ilobek estrategia
|
bat
aita irits zedinerako; iritsi ziren gero aita eta bi seme zaharrenak mandoarekin eta garoz betetako gurdiarekin. Karga deskargatzen hasi baino lehen, haatik, ate nagusian barrena egin zuen aitak oihuka:
|
|
|
Aita ere han zegoen, baina ez zuen hitzik egiten, Ernestinak ere ez, eta Reginak behin eta berriz begiratu zien biei,
|
batean
aitari eta bestean ahizpari, harik eta begirada Ernestinaren begietan pausatu eta honela mintzatu zitzaion arte, etsipenaren ertzetik:
|
|
|
Ordu luzeetan egoten da esna. Horrelaxe gertatu zitzaion gau hartan lagun
|
baten
aitari ere. Bermeoko ontzi handi batean zebilen, Afrika aldean.
|
|
|
Behin, batel txikietan sartu ginen eta aita guri arraunean erakusten saiatu zen. Halako batean, han ondoan zegoen gizon
|
bat
aitarengana hurbildu eta galdetu zion: –Zu ez zara ba Jose Uribe izango??.
|
|
|
Eginiko bisitetako
|
batean
aitak zioen bere bizitzari errepaso egin ziola eta gauza batekin zegoela pozik eta gauza batekin damu. Pozik zegoen itsasoan egin zituen urte luzeetan ez zuelako gizonik galdu.
|
|
|
Besarkatu zuen –izebaren gorputza Beñardoren beldurraren neurriko molde barnehustu bat zen, munstroa (haziz eta haziz doan beldurra beti bihurtzen da munstro beldurgarri) bere baitan doi doi biltzen zuena, baita paralizatzen eta indargabetzen ere–, kontatu zion izebari kontatzekoa; entzun zion honek arreta osoz, bai, baina baita gauzak bere lekuan jarriz ere –" Aitari errespetua zor diok, eta orain ere egin duk egitekoa alproja horrek...!" esan zion izebak, eta ilobak: " Arrazoi duzu, izeba, baina nik igitaia ikusi dut, eta ez nuen san Juan Bataiatzaileak bezala bukatu nahi" –; eman zion izebak urdaiazpiko otarteko pantagrueliko bat mutilari, askariak afaria ahaztaraz ziezaiokeelakoan; landu zuten izeba ilobek estrategia
|
bat
aita irits zedinerako; iritsi ziren gero aita eta bi seme zaharrenak mandoarekin eta garoz betetako gurdiarekin... Karga deskargatzen hasi baino lehen, haatik, ate nagusian barrena egin zuen aitak oihuka:
|
|
|
Beñardo Orbe mutil bizi bat zen, bizia bezain alferra, lanari ihes egiteko aitzakiarik merkeenaz baliatzen zena; orain, baina, aitzakia bat gehiago zuen, buruan eman handiko iturri hura baitzuen, ireki orduko jarioaren ibilian arrastatzen zuena izerdiaren zigorrarekin zerikusirik ez zuèn beste lur baterantz, lurra zeru zuèn jolasaren lurrerantz... Eta aita eta hiru anaiak ohartu egin ziren, jakina, Beñardo txinbo bat balitz bezala zebilela, piku batetik bestera, harik eta egun
|
batean
aitari pazientzia bukatu zitzaion arte.
|
|
|
Aita ere han zegoen, baina ez zuen hitzik egiten, Ernestinak ere ez, eta Reginak behin eta berriz begiratu zien biei,
|
batean
aitari eta bestean ahizpari, harik eta begirada Ernestinaren begietan pausatu eta honela mintzatu zitzaion arte, etsipenaren ertzetik:
|
|
2009
|
|
|
ABSak, zaldiak, aseguruak, diesel edo gasolina, Agateri bost axola zitzaizkion gauzak. Baina bat
|
batean
aitak esaldi gogoangarri hura bota zuen, belarrian bete betean jo zuena:
|
|
|
Gure etxeko bebarruak bi zati zituen: alde
|
batean
aitaren bizartegia zegoen, eta han gizonak baino ez ziren sartzen, eta gizonen gauzei buruz hitz egiten zen. Hala esaten zidan aitak burua, deskuiduan, dendako mostradoretik bizartegiko atera arrimatzen banuen:
|
|
|
Bi kopa hartuko ditut, ondorioz:
|
bata
aitaren izenean, eta bestea semearenean.
|
|
|
Ortega Gassetek hitzontzi arduragabetzat hartu zuen, Pío Barojak petrikilotzat eta Ramón y Cajalek Erdi Aroko lotsagarritzat; orbetarren artean ere ez zen gutxiago gertatu: etxeko mediku don Zoilok, izan ere, iruzurtitzat zuen, baina ez Teofilo Mariak, zeinak esaten baitzuen ezen bere lagun
|
baten
aitak azalean, besoetan eta bularraldean, orban zuri batzuk zituela, pezetako txanponak baino handiagoak, mediku jaunak istantean kendu zizkionak, bere terapia hura, trigeminoterapia?
|
|
|
ai, mutila izan balitz, zer nolako muturrekoa joko zion?! Maria Bibiana, baina, neska zen, eta Teofilo Mariak ez zekien zer ematen zion hari muturrekoa jotzeak, Maria Bibianarekin berarekin hiruzpalau urte lehenago borrokan ari zèn egun
|
batean
aitak errieta txikia egin ziolako, ausaz: –Mutilak neska jotzea ez dago ondo, Teofilo Maria, pisu astun batek pisu arin bat jotzea ongi ez dagoen bezala!?; hura Jack Dempseyk euli bat jotzea bezalakoa zela, alegia!
|
|
|
Igandeetan, lantokiko kontuak ahazteko, hiriko bere lagunekin, ikastetxe garaikoak gehienak? ...tabernaz taberna ibiltzeko, edo hiriko plaza nagusietako batean antolatzen zèn dantzaldira joateko, txistulariak eta orkestina bat txandaka, mundu guztiak lotuan (balsak eta pasodobleak) zein askatuan dantza egiteko aukera izan zezan?, edo bakarrik joaten zen itsasertzeko paseabide luzeetan barrena, portuan geldialdi bat eginez, belaontziak ikusteko, ibili ere, ibili zen uda batez bere lagunetako
|
baten
aitak erositako belaontzi batean(. Oihal zuri bat da askatasunaren ikurra, esaten zuen lagunaren aitak, haur bat balitz bezala, Domingok ere bere egingo zuèn esaldian), harik eta iraileko tupusteko ekaitz batek belaontzia, egun hartan badian ainguratua zegoena, hondatu eta hondoratu zion arte?, edo Adarekin eta Maria Bibianarekin joaten zen zinera; egun batean, zinea ikusi ondoren. Lobos de mar?
|
|
|
Ikusi zuenaren aurrean, aitak eskuin eskua ukabil bihurtu, atzeratu? baina atzeratu orduko, hantxe geldiarazi behar izan zuen mugimendua, militar itxurakoak, barrealdia hasi orduko eten behar izan zuenak, kanoia bularrean jarri baitzion, erreakzio bizkor batean; gero,
|
batean
aita destatzen zuela eta bestean semea, honela esan zuen:
|
|
|
Ikusi zuenaren aurrean, aitak eskuin eskua ukabil bihurtu, atzeratu... baina atzeratu orduko, hantxe geldiarazi behar izan zuen mugimendua, militar itxurakoak, barrealdia hasi orduko eten behar izan zuenak, kanoia bularrean jarri baitzion, erreakzio bizkor batean; gero,
|
batean
aita destatzen zuela eta bestean semea, honela esan zuen:
|
|
|
ai, mutila izan balitz, zer nolako muturrekoa joko zion...! Maria Bibiana, baina, neska zen, eta Teofilo Mariak ez zekien zer ematen zion hari muturrekoa jotzeak, Maria Bibianarekin berarekin hiruzpalau urte lehenago borrokan ari zèn egun
|
batean
aitak errieta txikia egin ziolako, ausaz: " Mutilak neska jotzea ez dago ondo, Teofilo Maria, pisu astun batek pisu arin bat jotzea ongi ez dagoen bezala!"; hura Jack Dempseyk euli bat jotzea bezalakoa zela, alegia!
|
|
|
Ortega Gassetek hitzontzi arduragabetzat hartu zuen, Pío Barojak petrikilotzat eta Ramón y Cajalek Erdi Aroko lotsagarritzat; orbetarren artean ere ez zen gutxiago gertatu: etxeko mediku don Zoilok, izan ere, iruzurtitzat zuen, baina ez Teofilo Mariak, zeinak esaten baitzuen ezen bere lagun
|
baten
aitak azalean –besoetan eta bularraldean– orban zuri batzuk zituela, pezetako txanponak baino handiagoak, mediku jaunak istantean kendu zizkionak, bere terapia hura –trigeminoterapia– aplikatu bezain laster.
|
|
|
Bi kopa hartuko ditut, ondorioz:
|
bata
aitaren izenean, eta bestea semearenean.
|
|
|
...aberna ibiltzeko, edo hiriko plaza nagusietako batean antolatzen zèn dantzaldira joateko, txistulariak eta orkestina bat txandaka, mundu guztiak lotuan (balsak eta pasodobleak) zein askatuan dantza egiteko aukera izan zezan–, edo bakarrik joaten zen itsasertzeko paseabide luzeetan barrena, portuan geldialdi bat eginez, belaontziak ikusteko –ibili ere, ibili zen uda batez bere lagunetako
|
baten
aitak erositako belaontzi batean(" Oihal zuri bat da askatasunaren ikurra" esaten zuen lagunaren aitak, haur bat balitz bezala, Domingok ere bere egingo zuèn esaldian), harik eta iraileko tupusteko ekaitz batek belaontzia, egun hartan badian ainguratua zegoena, hondatu eta hondoratu zion arte–, edo Adarekin eta Maria Bibianarekin joaten zen zinera; egun batean, zinea ikusi ondoren...
|
|
2010
|
|
|
Jainkoa neure mende jartzeko trikimailuak ikasi nituen, klase askotakoak? zuri ere, Heinrich, gauza bat esan baitzizun Schultz agurgarriak eta beste
|
bat
aita Tarbuchek gaitzaren sendabidean, zenbat buru, hainbat aburu, eta zenbat eliza, hainbat geriza. Musker hura ikusi nuen arte; izan ere, muskerraren kontenplazioak errealitatezko errealitatearen ateak zabaldu zizkidan, muskerra bere mugen baitan zen zoriontsu?
|
|
|
–Nor zen gizon txikia???. Eta
|
batean
aitari eta bestean Heinrichi so egiten niela, autoaskitasun handiz, esan nuen: –Gizon txikia Johann Allgaier zen, Napoleonen garaiko xakelaririk onentsuenetakoa??.
|
|
|
(Mt 7, 12 eta Lk 6, 31). Idatz iezaiozu gutun
|
bat
aita santuari, eta zin egiten dizut kristau egingo naizela, proposamena onartuz gero, nahiz eta, esaldiaren esanahian sakonduz gero, duda bat baino gehiago datorkidan, zeren eskorpioizale batek eskorpioi bat oparituko bailidake ohaide, eta sugezale batek suge bat?
|
|
|
baina bai ezustekoaren gaineko ezusteak harrapatu ninduelako, Jainkoa izaki infinitua baitzen gurean, ezin uki zitekeèn oinarri guztien oinarria, laudorio eta alabantza baizik merezi ez zuena, loreak eta lore urrinak, apoak eta sugeak eta kiratsa heretikoentzat eta antzeko jendilajearentzat utzita? entzun ere, entzun nion behin
|
batean
aitari, gizaki jainkogabeen eta biraolarien kontra birao egitea, berak ohi zuen bezala, otoitz egiteko modu bat zela, nahiz eta otoitz egiteko modu berezi hura berarentzat zuen bakarrik, hitz itsusiak ere demokrazian galtzen du bere indarra, guztien ahotan jartzen denean?, bera baitzen, azken batean, etxeko lehena, bere lehentasunak zituena, Teofilo Mariak ere, denborarekin, aitaren jokabidea berea egingo zuen arren, apurka apurka.
|
|
|
hango eta hemengo jendeak, bai etxean, bai ikastetxean? esaten ez zidan, bada, marrazteko dohain guztiak nituela, etxeko artista nintzen, Damaso!?, marrazkilari edo pintore on bat izateko?!; harik eta egun
|
batean
aitaren iritziarekin talka egin nuen arte; esan nahi dizudana da gure aitak, aita guztiek bezala, nik uste, bere ametsak zituela, semeongan proiektatzen zituenak, alabena beste mundu bat zen:
|
|
|
barre ederrak egiten zenituzten behintzat?; bere burbuilan pozik bizi den mutila: horra nire haurtzaroko irudia, burura datorkidana; gero, ordea, haserretu zitzaidan egun
|
batean
aita nire marrazkitxoak ganora gabekotzat jota; harrapatu nuen tuberkulosia, hartu nuen bizitza apustu ezin serioago bat bezala, eta urte luzeetan ibili naiz geroztik horrela, tartean gerra gerraondoetako aro ezin ilunagoa, batere egokia izan ez zena guk geure barruari nabaritzeko moduko astindu bat eman geniezaion, ez behintzat jendaurrean eta era agerian; baina iluntasunak hartuta geunden arren, ez geunden, ez, hilik, eta hala, ezkutuko giro bat eraikiz joan ginen apurka apurka, berrikuntzarako dei bat ere bazena?
|
|
|
Ene! Epaimahaikoek ikusi balute, behintzat, nire Marie ttipi polita, ulertuko zuketen ez dela hil behar hiru urteko haur
|
baten
aita.
|
|
|
Onaindia kalonjeak Frantzian propaganda nazionalkatolikoari aurre egiten zion bitartean, Bizkaiko apaiz multzo
|
batek
Aita Santuari zuzendutako dokumentu bat prestatu eta sinatu zuen 1937ko maiatzaren 11n, Durango eta Gernikako bonbardaketak salatzearren. Sinatzaileak hogeita bi izan ziren:
|
|
|
Halako zaratak, lehen kolpean, norberak zuenari esker onez begiratzea zekarren, kanpoko gaitzen konparazioan, miserablea izanagatik batek zuena. Gauzak zeharo aldatzen ziren, noski,
|
baten
aita suizidatzera zihoala esaka ibili bazen. Leihotik anbulantzia bat ikusi zuten, paseoaren ekialdean, apartamentu ilara amaitzen zen partean.
|
|
|
Gabonetan, Alazne arduratzen zen bazkaria prestatu, mahaia jarri eta zerbitzatzeaz. Enkajezko zamau zuria, alpakazko argimutila eta mahai tresnak, hautsontzi
|
bat
aitaren aldean bazkalosteko purutxoarentzat, izotzontzia Josetxo eta Telmoren erdian txakolin botila batekin. Beti lehorregi irteten zen txerrikumea izaten zuten bigarren platererako, senide bati erosia.
|
|
|
Etxera itzuli zirenean, amak egin zuen lehenengo gauzetako
|
bat
aitaren motorra saltzea izan zen. Oihanari traizio hutsa iruditu zitzion hura, bizkarrean emandako labankada, eskuloturik dagoenari jotako zartakoa.
|
|
|
Erritual bat daukatenen inbidia sentitu zuen une hartan: dela irudi
|
baten aurrean
aitaren egitea, dela lepotik zintzilikaturiko kutun bat ukitzea. Aitaz gogoratu zen, bere gogoa indartu nahian, baina amaren irudia ere sartu zitzaion buruan, gogoz kontra izan arren.
|
|
|
"... besteek zuei egitea nahi zenuketen guztia, egin zuek ere besteei..." (Mt 7, 12 eta Lk 6, 31). Idatz iezaiozu gutun
|
bat
aita santuari, eta zin egiten dizut kristau egingo naizela, proposamena onartuz gero... nahiz eta, esaldiaren esanahian sakonduz gero, duda bat baino gehiago datorkidan, zeren eskorpioizale batek eskorpioi bat oparituko bailidake ohaide, eta sugezale batek suge bat... eta ni ez naiz masokista: hobeto idazten ez badiozu aita santuari, badaezpada...
|
|
|
Harri bihurtuak gelditu ginen Bibi eta biok: ...retzat ordurako, Jainkoaren existentzian sinesten ez nuenez gero... baina bai ezustekoaren gaineko ezusteak harrapatu ninduelako, Jainkoa izaki infinitua baitzen gurean, ezin uki zitekeèn oinarri guztien oinarria, laudorio eta alabantza baizik merezi ez zuena, loreak eta lore urrinak, apoak eta sugeak eta kiratsa heretikoentzat eta antzeko jendilajearentzat utzita... entzun ere, entzun nion behin
|
batean
aitari, gizaki jainkogabeen eta biraolarien kontra birao egitea —berak ohi zuen bezala— otoitz egiteko modu bat zela, nahiz eta otoitz egiteko modu berezi hura berarentzat zuen bakarrik —hitz itsusiak ere demokrazian galtzen du bere indarra, guztien ahotan jartzen denean—, bera baitzen, azken batean, etxeko lehena, bere lehentasunak zituena, Teofilo Mariak ere, denborarekin, a... Bibi, baina, beste arrazoi bategatik zegoen harrituta... baita, ni ez bezala, minduta eta nahigabetuta ere —nola egin zezakeen orbetarron buruak birao, Jainkoaren izen garbia guztiz kakaztuz! —, nahiz eta aitak berandu gabe gozatu zuen haren nahigabea:
|
|
|
Batzuetan, Jainkoa ametsetan agertuko ote zitzaidan pentsatzen nuen, baina ez nuen haren arrastorik aurkitu. Jainkoa neure mende jartzeko trikimailuak ikasi nituen, klase askotakoak... zuri ere, Heinrich, gauza bat esan baitzizun Schultz agurgarriak eta beste
|
bat
aita Tarbuchek gaitzaren sendabidean, zenbat buru, hainbat aburu, eta zenbat eliza, hainbat geriza. Musker hura ikusi nuen arte; izan ere, muskerraren kontenplazioak errealitatezko errealitatearen ateak zabaldu zizkidan —muskerra bere mugen baitan zen zoriontsu— eta han, trikimailu guztiak itzalean gelditu zitzaizkidan, bigarren planoan:
|
|
|
Baina orduan, aita, ordura arte isilik geratu zena, mintzatu zen: ‘Nor zen gizon txikia...? ’ Eta
|
batean
aitari eta bestean Heinrichi so egiten niela, autoaskitasun handiz, esan nuen: ‘Gizon txikia Johann Allgaier zen, Napoleonen garaiko xakelaririk onentsuenetakoa... ’ Eta nola nik esandakoaren frogen egiaztapen zehatzik ez baitzegoen —‘Ehuneko ehunean ez behintzat’ esan zidan Gerhardek bere garaian—, ondorioa azpimarratu beharrean sentitu nintzen:
|
|
|
Orain artean aditzera eman dizudanagatik, ohartuko zinen, bai, neure idazki hau lantzeko prozesu honetan guztian oztopo bat baino gehiago izan dudala; izan ere, sortze lanekin —kreazioarekin— beti izan ditut arazoak: umetan ez, hala ere... hango eta hemengo jendeak —bai etxean, bai ikastetxean— esaten ez zidan, bada, marrazteko dohain guztiak nituela —etxeko artista nintzen, Damaso! —, marrazkilari edo pintore on bat izateko...!; harik eta egun
|
batean
aitaren iritziarekin talka egin nuen arte; esan nahi dizudana da gure aitak —aita guztiek bezala, nik uste— bere ametsak zituela, semeongan proiektatzen zituenak —alabena beste mundu bat zen: haiek ongi ezkontzearekin aski—, horregatik nahi baikintuen nor bere tokian eta nor bere bidean:
|
|
|
Eta, hala ere, neure mea culpa aitortu beharrean nagokizu; izan ere, gogoan dut neure haurtzaroa, baita zer nolako marrazkitxoak egiten nituen ere; haietatik, komiki bandak azpimarratuko nituzke, bere grazia zutenak, zuek —anai arrebok— barre ederrak egiten zenituzten behintzat...; bere burbuilan pozik bizi den mutila: horra nire haurtzaroko irudia, burura datorkidana; gero, ordea, haserretu zitzaidan egun
|
batean
aita nire marrazkitxoak ganora gabekotzat jota; harrapatu nuen tuberkulosia, hartu nuen bizitza apustu ezin serioago bat bezala... eta urte luzeetan ibili naiz geroztik horrela, tartean gerra gerraondoetako aro ezin ilunagoa, batere egokia izan ez zena guk geure barruari nabaritzeko moduko astindu bat eman geniezaion, ez behintzat jendaurrean eta era agerian; baina iluntasunak hartuta geunden arr...
|
|
2011
|
|
|
hura, izan ere, gizon normal bat zen, halakotzat zuten urgaindarrek bederen?: familia on
|
bateko
aita ona, bertzela erranda, maite maite zituèn bi eta hiru urteko seme alabak zituena: zapataria zen, aitagandik lana eta lantegia jaso zituena, eta abegitsua zen bere bezeroekin; eta Eliz Ama Sainduaren aginduekin konplitzen zuen, igande eta jaiegunetan mezatara joaten zela, baita urtean zehar Ama Birjinaren edo sainduen izenean eta deboziopean izaten zirèn bertzelako elizkizun eta bederatziurrenetara ere?
|
|
|
Ni, esaterako, izugarri pozik nago Bildu ren Bilboko zerrendarekin. Lehen postuan doana, Txema Azkuenaga abokatu independentea, nire txikitako lagun maite
|
baten
aita izanik, ondo ezagutzen dudalako. Eta Iñaki Azkunaren harropuzkeria, populismo eta politikeria profesionalaren aurrean, Txema, gure auzoko Txema, justu kontrako muturra da.
|
|
|
Zaila da ordena nola izan zen ziurtatzen. Errespetua eskatu zioten askotan, aitarekiko batez ere, beraiekiko esan nahi zuten, beraien minen errespetuagatik gauzak erraztea, aitaren gela joan zenean bezalaxe mantentzen duen ama bat, beraien kontzientzia lasaituko duen kapera igandeetako bazkaritara etortzen zirenean, astean zehar beraien bizitza egin ondoren, egun
|
bat
aitaren memoria bizirik mantentzen dutela sentitzeko, ezetz, hilak ez ditugula ahazten, nire etxea aitaren memoriaren mausoleo.
|
|
|
–Martxoan neskato
|
batean
aita izanen naiz. Beldurrak akabatzen nago.
|
|
2012
|
|
|
Erosotasunean eta inertzian kokatua eta desaktibatua, automatismoan lokartua dagoen pentsamenduaren aurkako latigazoak espontaneoki eta edozein unetan ateratzen zaizkio Benitori. Bazkari
|
batean
Aita Santuak heriotzaz esan zuen zerbaitekin kezkatua agertu zitzaion hari bota ziona, kasu: –Zergatik nahi duzu zure neurriko Aita Santu bat?
|
|
|
Supituan Dirk ekarri zenuen gogora. Oxford Elkarteko kide
|
baten
aita, graduatu gineneko afarian ezagutu genuen. Oso gizon atsegina iruditu zitzaizun.
|
|
|
–Aitaren posizioaz baliatu zen Princetonera joateko. Bullingdon klubeko lagun
|
baten
aita Princetonen katedraduna da eta horri esker plaza bat lortu du. Oraindik ezin dut sinetsi.
|
|
|
Baina ez edonon. Bulligdoneko kide
|
baten
aita Princetoneko katedraduna zen eta, hari esker, doktorego tesia egiteko lekua lortu zuen bertan. Amaitu ondoren, postu on bat lortu zuen New Yorkeko Columbia unibertsitatean.
|
|
|
–Ja! Hortxe duzu arrazoi
|
bat
aitari aukera bat emateko. Naroa ezagutzea!
|
|
|
–ETAkoa nintzela, ETAk nire lagun
|
baten
aita hil zuela akordatzen naiz, eta itzelezko tristura eta hondamendi sentsazioa sentitu nuela?.
|
|
|
Baina ez nuen ardura horietako bat ere behar, inork ez baitu zebitzari leial, maitagarri eta tolesgabeagorik izan Ostiral niretzat izan zena baino. Ez grinarik, ez setakeriarik edo asmo txarrik, erabat esanekoa eta mendekoa; haren sentipenak nirekiko, haur
|
batek
aitarekin dituenak bezalakoak ziren, eta esango nuke noiznahi bere bizia emango zukeela nirea salbatzeko. Lekukotasun ugari eman zidan zalantzarik ez izateko, eta berehala jabetu nintzen ez nuela harekin horrelako kezkarik izan behar.
|
|
2013
|
|
|
Isildu egin dira hirurak.
|
Baten
aitak deitu die urrunetik eta korrika joan dira. –Azkena iristen dena, atezaina izan da!?.
|
|
|
Zergatik ez dator aita gurekin??. Galderarik ez egiteko eskatu zidan amak, eta emateko musu
|
bat
aitari. Aita ez zen atarira atera agurtzera.
|
|
|
Aita Iliodor Trufanov apaiz iluminatuak fundatu zuen. Garai
|
batean
aita Iliodor Trufanov eta Rasputin lagun handiak izan ziren. Baina, urteen poderioz, ikusirik Rasputinek lortu zuen boterea, ikusirik Rasputin edozein unetan sar zitekeela Neguko Palaziora ere, eta baita Tsarskoe Selo palaziora ere, eta bertan Nikolai II.a tsarrarekin eta Alexandra tsarinarekin guztiz adiskidetuta zebilela, eta ikusirik bera baztertuta geratua zela, inolako botererik gabe, bada, izugarrizko gorrotoa hartu zion Rasputin garai bateko lagunari.
|
|
|
Gauza asko, berak banatu eta ulertu ezineko anabasa bat, Kimuren barruan. Eta bat
|
batean
aita altxatu, eskua eskaini eta zera esan zion:
|
|
|
–Ez eduki presarik. Zuek izango duzue astia egunen
|
baten
aitarekin eta amarekin joateko, ohartu du amonak.
|
|
|
eta neskak, liberalagoak?? . Ni ezin joan nauk horra, badakik, eta etorri hi heu hona, ez haiz damutuko eta!???, eta hala, egun
|
batean
aitari bere desioaren berri eman, eta honek, amak azaldu zizkiòn erreparoen gainetik: –Zelan joango haiz, bada, munduaren azken puntaraino bakarrik???
|
|
|
Halako
|
batean
aita aspertu, gandhizale amorratua zen!?, eta honela mintzatu zitzaion arte:
|
|
|
Are gehiago: egun
|
batean
aitarekin diskusio bat izan zuen, garrasika bukatu zutena: –Neska bihurtu nahi ote dituk heure mutilak??, erran zion aitak, halako batean.
|
|
|
–Ez duzu zertan amore eman, esan zuen, alaba
|
batek
aitari esan diezaiokeen tonuarekin, eta esku batekin nire lepoa bildu ondoren musu heze bat eman zidan belarrondoan, igogailua gelditu eta dardarizo bat egin zuen arte. Dardarizoa musuak eragin ote zidan pentsatu nuen hasiera batean.
|
|
|
Konplizitatez, ezin zitekeela baieztatzen zuen hark ere, buruari ezker eskuin eraginez aurrena, gora eta behera gero. Ezkondua, baina gainera eliza bazter utzita ezkondutakoa, adarra jotzeko makinaren bateko durundia behar zuen antza, ez behintzat
|
bataren
aitari edo bestearen aitaginarrebari egotzi litzaiokeen nolakotasuna. Alta, ez ziren nire hitza kolokan jartzeagatik ari, berehala konprenitu nuenez.
|
|
|
Egia da: une honetan ia bi urteko haur
|
baten
aita izan nintekeen. Pentsatzen jarrita, izugarria da Maddiren guraso horiek egin zigutena.
|
|
|
Hemengo mutilak, gainera, gu baino ekintzaileagoak dituk ‘horretan’, ulertzen didak... eta neskak, liberalagoak"... " Ni ezin joan nauk horra, badakik, eta etorri hi heu hona, ez haiz damutuko eta!"... –, eta hala, egun
|
batean
aitari bere desioaren berri eman, eta honek –amak azaldu zizkiòn erreparoen gainetik: " Zelan joango haiz, bada, munduaren azken puntaraino bakarrik?" – halaxe esan zien, lehendabizi emazteari:
|
|
|
Halako
|
batean
aita aspertu –gandhizale amorratua zen! –, eta honela mintzatu zitzaion arte:
|
|
|
Are gehiago: egun
|
batean
aitarekin diskusio bat izan zuen, garrasika bukatu zutena: " Neska bihurtu nahi ote dituk heure mutilak?", erran zion aitak, halako batean.
|
|
2014
|
|
|
Nahiko marjinala egiten ninduen. Etxean sufritzen genuen, pazientziarekin, arratsalde
|
batez
aitari aski zela iruditu zitzaion arte. Aita, aitek bakarrik duten adore horrekin, arriskatu egin zen (orduan ez zegoen zenbakia txibatzen zuen pantailarik).
|
|
|
Hala, handik hiru hilabetera, bere patrika gizentzeko onena zelakoan, Nafarroako eskuineko alderdira jo zuen, UPNra. Eta egun
|
batean
aitaren hilobira joan, hari bere erabakiaren berri eman?. Jatorrizko ereduaren eta kopiaren artean, jatorrizkoaren alde egitea hobe, ezta, aita???, eta nola sentitu zuen orduan Peter Planek bere aitak irri batekin erantzun ziola, hilarrian zegoèn argazkitik!
|
|
|
Xerra madarikatua nola gustatzen zaion esateko indarrik ez duelako izan. Jada hamaika hilabeteko alabatxo
|
baten
aita delako eta lotuta sentitzen delako. Jada ez dituelako hogeita hiru urte.
|
|
2015
|
|
|
Nire taktiketako
|
bat
aita eta ama, bakoitza bere aldetik hartuta konbentzitzea eta limurtzea zen. Lehenengo aitarengana jo nuen, banekien-eta neureganatzeko zailena bera zela.
|
|
|
Hasiera zailak, beraz, baina esperantzatsuak. Zeren ongiak beti esperantza baitakar eskutik, haur
|
batek
aitari edo amari eskua ematen dion maitasun berberaz, tolesgabeki. Egun batean gaizki, hurrengoan okerrago, baina, azkenean, hortxe zegoen eguzkia, zelatan, nire ilaje urdintzen hasiei fereka bat, urre izpi bat eskaintzeko.
|
|
|
Edo bere konexioen laguntza? (Gero jakin zenez, eskolakide izandako
|
baten
aitaren eskuetan egon omen zen azken erabakia.) Horren guztiaren nahasketa bat, akaso.
|
|
|
Hari begira jarri zen, aitak hankak bilduta liburu txiki hura irakurtzen zuela; orri horixkako liburu hura, ezaguna, ez jakin arren bertan zer zegoen idatzita. Txikia zen; estu estu inprimatua; babes orrian, Camek bazekien, afari
|
batean
aitak hamabost libera gastatu zituela zeukan idatzita; ardoa, hainbeste; eskupekoa, hainbeste; txukun zegoen batuketa eginda orriaren behealdean. Baina poltsikoan egoteagatik ertzak biribilduta zeuzkan liburu hark zer zioen, ez jakin.
|
|
|
baleak arrantzatzeari. Hura zuen obsesio, egunen
|
batean
aita eta aitona bezain trebea eta ausarta izatera iristsi, eta haiek hainbat balea arrantzatzea.
|
|
|
hamar bat urte edo. Perretxikotara joan ginen egun
|
batean
aita eta biok. Larunbat edo igande goiza hortaz.
|
|
|
denez, ustekabe ederra hartu nuen Angelak italiar bizardun hura aitaordea zuela jakinik, sinesgaitz samarra egiten baitzitzaidan tipo bitxi hura halako aingeru
|
baten
aita (edo aitaordea behinik behin) izatea.
|