|
2000
|
|
|
nik ere familia hazi nuen eta Ttipik ere goiti egin zuen, noizbait ere, bere aferetan. Alderdi aunitzetatik begiratuta, Charly gertatu zitzaigun orduan arrotzena,
|
baina
ordukoz axola guti zuen, gure bideak gero eta gutiagotan gurutzatzen baitziren.
|
|
|
Baina, ardoaren eta haxixaren ondorioz, Lauaxetaren arrazoimena guztiz moteldua zegoen ilbetearen eraginpeko sutondo hartan, eta Goizederren hitzek emandako zartadak K.O. utzi zuen arrazoimen ahuldu hura, puska baterako elbarritua. Neuk ere izango nukeen akaso zer esanik beste egoera batean,
|
baina
orduko hartan Goizederren hitzak poeta handi batenak iruditu zitzaizkidan. Horregatik, isilik geratu ginen hirurok tarte luze batez, geure bizitzak laburtuko lituzkeen kanta labur eta xume bat entzun bagenu bezala.
|
|
2001
|
|
|
Arrazonamendu bitxi samarra irudituko zaio, agian, bati baino gehiagori,
|
baina
orduko pentsamolde zabalduenaren isla baino ez da. Eta, dena den, Gurutz Ansolarentzat" emakumeak, gaiñera, ez du behar lana, gaur, hemen, bera, bere izatea, delibratzeko, baizik emakumeak gizarte herriari eman nahi dioen emankortasuna errealizatzeko.
|
|
|
Lehenik ere izana nintzen auto istripu batean.
|
Baina
orduko hura ez zen larria izan. Ebaki arin batzuk eta ubelduak baino ez.
|
|
|
Ez zuen horrenbestekorik nahi ere noski, ikusiz eta ikasiz eskarmenturik aski bai baitzuen oraingo zenbaiten antzera bide horretatik abiatzeko.
|
Baina
ordukoek ez bezalako arretaz jasotzen zituen hitz zaharrak, gutxi erabiliak, eta maiteago zituen beti euskarak berezko dituenak. Ohartzen zen, nonbait, bere kideak gehienetan ez bezala, ez duela aski hizkuntza batek hitzak, beharra sortu ahala, ingurukoetatik hartzea, eta ernal iturria agortu ahala, hizkuntza bera ere agortuz doala.
|
|
|
Eskerrak etxean behintzat ez zela besterik egiten eta, luzaroan eri egon nintzelako edo, euskal irakurgaiak irakurtzen nituela. Zeruko Argia batez ere,
|
baina
ordukoa, egiazki zerutarra.
|
|
|
Telebistek zuzenean emana zuten ordurako ETAren aur  kako manifestazioren bat.
|
Baina
orduko hartan, zuzenean eman zuten gertakari guztia, etengabe eta kate guztietan. Lazo urdina, eguneko 24 orduetan pantailan esekita, gogoratzen zuten haren presentzia.
|
|
2002
|
|
|
Telefonoa jo eta jo ari da eta kea ateratzen da erredaktoreen teklatuetatik. 1997an abiatu zen «Artez»,
|
baina
orduko aldizkaria eta egungoa oso ezberdinak dira. Bi epe izan ditu aldizkariak.
|
|
|
Bai, batzuetan horrelaxe izaten dira kontuak. Aurreko guztia erreferentzietatik bakarrik ezagutzen dut, funtsean, eta horregatik ederragoa da irudia, mitifikatuagoa, historian finkatuagoa,
|
baina
orduko hark ematen dit eta digu jaialdiaren irudia.
|
|
|
2000/ 01 ikasturtearen bukaeran NUPeko errektoretza taldeak euskararen irakaskuntzaren aurka hartutako erabakien aurka eta Nafar Gobernuko HizkuntzaPolitikako Zuzendariak egunkari, telebista eta irratien aurrean egindako euskararenaurkako adierazpen erasokorren aurrean, non Irakasletza ikasketen bi euskallerroetatik bat kendu nahi zutela ulertzen baitzen?, protesta ugariak, handiak, lasaiak eta baketsuak egin ziren, bai NUPen bamean, bai eta NUPetik kanpo ere.Duela 10 urte gertatu bezala, ikasle, irakasle eta langileen itxialdiak antolatu beharizan ziren unibertsitateko gelategian. Oraingoan, aurrekoan bezala, 150. 1agun bilduziren,
|
baina
orduko hartan ez bezala, polizia deitu zen, eta ordena publikoko indarrak unibertsitateko esparma bortxatu, eta itxialdian zeuden 77 ikasle, irakasle etalangile atxilo hartuak izan ziren, polizia etxera eramanak, ziegetara bilduak, etahor bertan fitxatuak, euskararendako duintasuna eskatzeagatik.
|
|
|
|
Baina
orduko Hizkuntz Normalizaziorako Batzordearen lanak eta Euskararako Atxekitzaren ahalegin guztiak errotik erauziak izan ziren 1995aren maiatzaren25ean, Juan Garci' a Blasco k hauteskundeak galdu zituenean. Klaustroko hauteskundeetan errektorearen taldeko kide bat bera ere ez zen hautatua izan egun hartan, oposizioko taldeak, aurretik adosturiko isilpeko zerrenda ezkutukoak erabiliz, kargueta postu guztiak harrapatu baitzituen, bozen arteko aldea benetan txikia izan arren.
|
|
|
2000/ 01 ikasturtearen bukaeran NUPeko errektoretza taldeak euskararen irakaskuntzaren aurka hartutako erabakien aurka eta Nafar Gobernuko HizkuntzaPolitikako Zuzendariak egunkari, telebista eta irratien aurrean egindako euskararenaurkako adierazpen erasokorren aurrean, non Irakasletza ikasketen bi euskallerroetatik bat kendu nahi zutela ulertzen baitzen?, protesta ugariak, handiak, lasaiak eta baketsuak egin ziren, bai NUPen bamean, bai eta NUPetik kanpo ere.Duela 10 urte gertatu bezala, ikasle, irakasle eta langileen itxialdiak antolatu beharizan ziren unibertsitateko gelategian. Oraingoan, aurrekoan bezala, 150. 1agun bilduziren,
|
baina
orduko hartan ez bezala, polizia deitu zen, eta ordena publikoko indarrak unibertsitateko esparma bortxatu, eta itxialdian zeuden 77 ikasle, irakasle etalangile atxilo hartuak izan ziren, polizia etxera eramanak, ziegetara bilduak, etahor bertan fitxatuak, euskararendako duintasuna eskatzeagatik.
|
|
2003
|
|
|
|
Baina
orduko ikasle biak lez, fededunok beti dogu bidelagun Jesus hil eta biztua. Bera dogu" munduko argia".
|
|
|
Beharrezkoa irizten zionean bazekien-eta zuhurra izaten.
|
Baina
orduko hartan gaizki jokatu zuen. Neska ez zegoen behar beste zaildua, eta hori agerian uzteko ez zen estualdi hartan jarri behar, hamaika aldiz eskatuta ere.
|
|
|
Eta beti bezala, gosaldutakoan abiatu,
|
baina
orduko horretan hemisferioz, meridianoz edo galaxiaz aldatuta nengoenez, etxerantz, etxetik beharrean.
|
|
2004
|
|
|
–Kulturarik gabe hizkuntza irakaskuntzak ez du zentzurik, bestela denok esperantoz mintzatuko ginateke?. 510 Horrela mintzo zaigu Lurdes Lekuona. Jesus Naberanen ondoko iritzi hau, berriz, ez da atzo goizekoa,
|
baina
orduko hartan ere euskalgintzaren eta kulturgintzaren arteko lotura zen nonbait kezka iturri: –Kulturgintza bilakatu litzateke alfabetatzea?. 511 Ruper Ordorikak euskalduntze jardunean hizkuntzaz haratago legokeen jakingura du amets.
|
|
2005
|
|
|
Joan den mendeko seigarren hamarkadan ere gertatu zen migrazio latza
|
baina
ordukoa baserritik kalerakoa eta eskualde txiroetatik aberatsetara eta hiri handietarakoa izan zen.
|
|
|
–Aspaldian ez diagu kinitorik jokatzen,
|
baina
orduko tabernak ere aldatuta zaudek. Morga legez, orain ez da lehen aldiz agurtu hindudaneko hura –gogoratu du Xabik.
|
|
2006
|
|
|
«Indio armatuek eraso egin zuten eta» horrelakoak.
|
Baina
orduko kronikez gain ikerlariek espero gabeko laguntzailea aurkitu zuten: 1991n Gendarmeriaren aldizkarian kontatu zituen ikusitakoak ez denak, seguru Rincon Bombako sarraskian parte hartu zuen Teofilo Ramon Cruz polizia erretiratuak.
|
|
|
Hobe urte haietaz ez oroitzea. Orain gauzak asko aldatu dira,
|
baina
orduko hermano gehienak transtornatu batzuk ziren. Gaitzizenak ere tremebundoak zituzten, Koldo Izagirrek ondo oroitu duen bezala:
|
|
|
Euskadin sukaldaritza berriaren mugimendua sortu zenean, jendea beldurrez zegoen, ziur jakiterik ez baitzegoen aurrerago zer nolako mugimendua iritsiko zen.
|
Baina
orduko emaitzak ikusten hasiak gara. Hor dago Elena, Andoni, Martinâ? ¦ Gero, sartzen hasi den jende gazte guztiau dago.
|
|
|
Bi bertsio horiek zebiltzan egunkarietan eta irratian.
|
Baina
orduko Alemaniaren etsaiek berehala zabaldu zuten naziek berek egina zela atentatua; lehergailua jarri eta eskua ezkutatu, naziak maisuak zirela horretan; jendea komunisten eta juduen kontra jartzeko burutzen zituztela naziek sator lan haiek.
|
|
|
Mirari bat zen iraupen luzeko lanen bat lortzea,
|
baina
orduko Parisek oso oparoa zuen lanaldi laburretarako aukera. Janari denda batean aritu nintzen lehendabizi, okin izan nintzen gero, eta iturgin ere ibili nintzen.
|
|
2007
|
|
|
Hau ez da museo bat, monasterio bizi bat baino, eta guk Erdi Aroko monasterio zistertar bateko fraideek egiten zuten bizimodu bera egiten dugu.
|
Baina
orduko fraideekin hitz egin zenuke jakitekoâ? ¦ (OFF) zergatik eraiki zuten estilo jakin honetan. Baina arkitektura honek niri gehiago esaten dit (ON) plaza handi batek baino.
|
|
|
Goian zerbitzariari galdetu ziotelarik, ez zegoen mahairik libre. Sobera urrun joan gabe hurbil hartan bertze nonbait bazkaltzerik ba ote zuten galdetu zion,
|
baina
orduko berant zebiltzan, eta lehen solairuan zegoen kafetegira jaitsi ziren. Ez zieten, noski, goian bezain ongi emanen, baina bazen sukalde koxkorra bertan; beraz, bazterren batean egokituko zituztelakoan abiatu ziren.
|
|
2008
|
|
|
Emakumeak sekulako hotzikara sentitu zuen keinu hura lehenengoz ikusi zuen egunean,
|
baina
orduko hartan ez. Harrezkero ondo ezagutzen zuen arlote zoro hura, egunero topatzen baitzuen parketxo hartan eta maiz egiten baitzion keinu zatarren bat.
|
|
|
Ikusten denez, Gortazar hizkuntza ikasteko adina euskaltzalea izan zen eta militantziagatik EuskalEsnalearen harpidetza ere ordaintzen zuen,
|
baina
orduko euskarazko ekoizpenaren kalitate urriak desmotibatu egin zuen laster. Eta susma liteke Gortazarri gertatu bezala (eta lehenago Unamunori bezala), Azkueren katedran euskara ikasten ibili ziren ehundaka bilbotarrei ere, euskal letren mundua ez zitzaiela oso erakargarri gertatu eta laster abandonatu zutela (edo maila sinbolikoan gorde).
|
|
|
Hasieran, nik ez neukan ezer erabakita. Betidanik gustatu zaizkit fruta arbolak,
|
baina
orduko hartan nik ez neukan pentsatuta kiwi sailak edo udareondoak jarriko ote nituen... Dena den, azkenean kiwiak edo udareak ekoitzi nahi nituela erabaki nuen, produktu merkaturatzen errazak zirela iruditu baitzitzaidan.
|
|
|
Honetara bultzatu nau onartu beharrak koldarkeria dela gaur egungo nortasun katalanaren ezaugarririk bereizgarrienetako bat. Ez gara beti izan herri koldar bat; aitzitik, garai batean, begirunea sorrarazten genuen,
|
baina
orduko hartaz oroitzapen ilaun eta erkina baino ez zaigu geratzen historia liburu bakan batzuetan. Orain, baina, herri koldar bat gara duela urte asko, bere buruan sinesten ez duen herri bat, ahalketasuna dariona, eta atzendua duena buruzaletasun, heldutasun eta duintasun hitzen esanahia; herri masokista bat, atsekabean atsegin hartu nahiago duena, makurrarazten duenari aurpegia ematea baino.
|
|
|
Duela hamar urte Euskadiko Filmategiari utzitako hamar bobinetan ere 16 milimetrotan egindako filmak aurkitu zituzten, 1928 eta 1934 bitartean filmatuak,
|
baina
orduko haiek iraupen luzeagokoak dira, eta gertaera konkretuak erakusten dituzte: Gasteizko Seminarioko lehen harria jarri zuteneko irudiak, Pedro de Asua apaiz eta arkitektoaren azalpena eraikinaren planoen aurrean, Gasteizko Santa Maria katedraletik hasi eta hirian zehar egindako prozesioa, landa eremuko laborariak laiatzen eta Olentzeroren jaitsieraren antzezpena.
|
|
2009
|
|
|
Antza, euskal imajinarioa osatzen zuten elementuak ez dira, berez, soilik euskaldunenak. Hizkuntzaren antzinatasuna, noblezia, fedea... horiek espainiar monarkia justifikatzeko ere erabili izan ziren,
|
baina
ordukoek euren probetxurako moldatu zituzten eta" benetako espainiarrak" bilakatu ziren euskaldunak.
|
|
|
Eta bera prest zegoen eta dago.
|
Baina
orduko Nafarroako eta Euskadiko gobernuen arteko harremanek ere ez zuten proiektua erraztu. Euskadiko Gobernua ez zen sekula alde izan, ezta hemengo indar bizi asko ere, eta hauek ez zuten garbiki jokatu.
|
|
|
Etxe erdia burdinola izan zen eta beste erdia bizilekua. Burdinolari zegokion zatia erre egin zen, haren arrastorik ez dago;
|
baina
orduko sasoiko burdin zatiak oraintsura arte sorotik ateratzen ibili dira. Ikatza gurdiz eta gabarraz ekartzen ei zuten Somorrostrotik.
|
|
|
Santuak egoten ziren bertan gordeta, baita organo edo piano lako bat ere. Umeak, mutikoak, ermitara sartzen ziren olgatzera edo,
|
baina
orduko abadeak errezeloz ikusten zituen sartu irtenok. Akabuan, eliza ondoko aparkalekua handitu behar zela eta, bota egin zuten ermita, 1967 urtean.
|
|
|
Bai, lasai, ondo nago, ama pentsatu nuen,
|
baina
orduko hartan ere ez zidan galdetu. Erratza pasa nuen; kontserba potoei hautsa kendu; eta mostradoreari distira atera.
|
|
|
Arnasa mantsoago hartzen hasi nintzen. Zokormazo bat zen Ugarte,
|
baina
ordukoa bezalako ataka estuetan egonez gero, primeran zetorren zokormazo bat aldean izatea.
|
|
|
Karmelek buruarekin baiezko keinua egin zuen,
|
baina
ordukoan berak zirudien burua beste nonbaiten zuena.
|
|
|
Orain soltera izatea benetako aukera da, bidaiatzeko, adibidez.
|
Baina
orduko bidaiak ez ziren gaurkoak bezalakoak. Imajinatzen dut Isabel hogei urterekin, ia sekula bere herritik irten gabe, eta gure herrira iristen.
|
|
|
Oraingo joera ikusi azaltzen du eta euskaldunek literatura idazleak izan ezik hitzen sortzeko eskubidea galdu dute eta nazioarteko izateko aitzakian gaztelaniazko termino zarrasta bat sartu digute. Oroitzen naiz UZEI erakundeari, orduan haiekin lanean abiatu nintzelako, protesta egin niola, haien garairaino erabiltzen genuen jakintza bazterturik hitz horren ordez, gaztelaniazko zientzia inposatu zigutela eta galdetu nien zer iritzi izango zuten Iparraldekoak frantsesetik hartuz zianza idazten hasi bagina,
|
baina
ordukoz euskaniolaren atea irekia zegoen eta internazionalak gara.
|
|
|
Baina 1986an Espainianagintean gerra galdu zuen alderdi bat bazegoen ere, PSOEk nahiago izan zuenTrantsizioaren espirituari heldu eta ospakizun ofizialetatik urrundu gerraren kontua. Beharbada, beldurrak eraginda edo, beharbada, beste arrazoi batzuengatik,
|
baina
orduko gobernuak gerraren berrogeita hamargarren urteurrena gogoratzekoegin zuen gauza bakarra 1986ko uztailaren 18an prentsa ohar bat argitaratzea izanzen. Bertan esan zuen Felipe Gonzalezen gobernuak gerrak zuen esanahi ikusezinezkoak eta odoltsuak ez zutela zer ospaturik.
|
|
|
Oraingoan, benetan jarriko dituzte hautestontziak gainera. Kanpainak ez du 2001eko haren traza handirik izango, Lopez eta Basagoiti ez baitira Redondo eta Mayor, baina, ordukoan bezala, boterea galtzeko arrisku benetakoaren bertigoarekin jokatuko dute jeltzaleek, orduko hautagai berarekin,
|
baina
orduko erakarmen indarrik gabe.
|
|
|
My Life in the Bush og Ghosts (1981) sonatu hura argitaratu eta ia 30 urte geroago elkartu dira berriro David Byrne eta Brian Eno.
|
Baina
ordukoarekin alderatuz, desberdina da oso Everything That Happens Will Happen today hau. Disko esperimentala izan zen lehena, sampler eta zarata arraroz josia.
|
|
|
Garai ezberdinak dira, eta aldagaiak,
|
baina
orduko eta gaurko etorkinen bizipenak oso antzekoak dira. Herritik alde egin behar izatea beti da oso gogorra.
|
|
|
Gaur hemeretzi urte dira Egunkaria k argia ikusi zuela. Bai paradoxa, askoz gertaera zaharragoa,
|
baina
orduko xehetasunak denok ditugu gogoan. Lehen alea kioskoan nola erosi genuen; Jaurlaritzak egin asmo omen zuen egunkari egitasmo haren lau orritxo haiek Durangoko Azokan doan banatuz, nola estali nahi izan zen Egunkaria ren sorreraren albistea; Durangoko azokatik kronika egiteko norekin egon zinen, non bazkaldu zenuen, nola kronika atzeratzen ari zen.
|
|
|
Kartzela hitzak niretzat dakarrena etorkizun posible bat da, eta, horrenbestez, beldur bat.
|
Baina
orduko kartzela, gezurra badirudi ere, liberazio bat izan zen niretzat.
|
|
|
Gris iluna zen, eta are gris ilunagoak ziren tantoak zituen, nahiko zarratu. Heldulekua gaur egungo guardasolena baino luzeagoa zen
|
baina
ordukoena baino laburragoa; nakar granatezkoa; fina, leuna. Oraindik sentitu egin dezaket nire eskuetan.
|
|
2010
|
|
|
Baina gizarte joerak ezin dira hain denbora gutxian aldatu, eta Espainian kakalarri kronikoa bezain ugaria den fatxa mugimendu bat dago. Ni orduan umetxoa nintzen, greziera edo latina ez ikasteagatik mojen hileroko antzezpentxoak asmatu eta prestatzeko boluntario agertzen nintzena,
|
baina
orduko egia bakarra da Francok afalostero afalostero heriotza kondenak sinatzen zituela.
|
|
|
Ez ginen kamikazeak,
|
baina
orduko guztiek bezala, guk ere ostiak jaso genituen. Gogoan dut, behin Gasteizen jo genuela, eta antolatzaileek argi esan zigutela gertatzen zena gertatzen zela kontzertua ez genuela eten behar.
|
|
|
maisuak, don Bernardinok? ez zion besterik baieztatzen eta ez zion besterik itsusten behintzat, behin eta berriro, eskuan izaten zuèn erregela etengabeko mehatxu bihurtuz; eta zein zen, bada, Martinicoren bekatua?; euskalduna izatea!;
|
baina
orduko ale zaharra hementxe daukat mahai gainean, eta pasarte batzuk transkribatuko dizkizut, aski luzeak, zalantzarik izan ez dadin?, nire sentimendu batzuk agertzeko baliagarri direlakoan.
|
|
|
Urteko garai hartan, ahalik eta beranduen esnatzen ahalegintzen zen, bakarrik edo amonarekin igaro beharreko denborari ordu pare bat lapurtzeko ametsetan.
|
Baina
ordukoa desberdina izan zen: Xabierrek haurrak esnatzen zituen lanera alde egin aurretik.
|
|
|
|
Baina
orduko hartan ezustekoa gertatu zen: komun barruko gizonak erreflexu harrigarriz luzatu zuen besoa eta lapur gazteari eskuturretik oratu zion.
|
|
|
Dena dela, egun hartan zerbait desberdina gertatu zen. Otoizlari bakarra aditzen zen normalean, ostatuaren ondoko meskitakoa,
|
baina
orduko hartan lehenengoari beste batek jarraitu zion, eta bigarren honi beste batek. Hiru muezinek ziharduten errezoka aldi berean, nork bere meskitatik.
|
|
|
Meskitako muezinak iratzarri ninduen laugarren aldian,
|
baina
orduko hartan begiak ireki eta ikusi egin nuen. Zakar multzoen artean nengoen etzanda, sekulako hatsa zegoen inguruan, hamaika jipoi eman balidate bezala neuzkan hezur giharrak... baina zoragarria begitandu zitzaidan sentiera.
|
|
|
dela planteamenduagatik, dela darion pentsaera irekiarengatik edota furfurian zeuden pentsalarien eragin zuzenarengatik, Buruxkak apartekoa da guztiz gure letren errepublikan. Esaterako, Buruxkak agertu zen urte ia bertsuan Txomin Agirre Garoa argitaratzen hasi zen atalka,
|
baina
orduko kultura modernoaren kale munduko kezkei ez ikusiarena eginez, ehun urte lehenagoko Peru Abarka baserrizaleak urratutako ildoari jarraituz eta hartan sakonduz. Era berean aipa daiteke 1910ean Baionan soilik liburuxka bi plazaratu zirela, Jean Barbierren Nere kantuak eta Etienne Decrepten Maitena pastoral lirikoa, eta ez bata ez bestea ez ziren prosazkoak.
|
|
|
Euskal Herritik kanpo ere aritua da leitzarra segan. Austrian jokatu zen Europako Txapelketetan parte hartu zuen,
|
baina
ordukoaz ez du hain oroitzapen onik: «han gaizki aritu ginen.
|
|
|
Baina ez uste Arturo Campiónen liburu osoak hunkitu ninduenik, orri gutxi batzuek baizik: ...konkor bat da; gorputzean ez ezik, baina, ariman ere bazuen beste konkor bat, gorputzekoa baino konkorragoa zena eta jatorrizko bekatua baino bekatuago... maisuak —don Bernardinok— ez zion besterik baieztatzen eta ez zion besterik itsusten behintzat, behin eta berriro, eskuan izaten zuèn erregela etengabeko mehatxu bihurtuz; eta zein zen, bada, Martinicoren bekatua?; euskalduna izatea!;
|
baina
orduko ale zaharra hementxe daukat mahai gainean, eta pasarte batzuk transkribatuko dizkizut —aski luzeak, zalantzarik izan ez dadin—, nire sentimendu batzuk agertzeko baliagarri direlakoan.
|
|
|
Zalantzarik gabe, une larri hau aprobetxatuz, Elizaren aurkako kanpaina egin zen.
|
Baina
orduko zenbait txostenetan ageri zen bezala, Elizatik kanpo ere pedofilia kasu asko zegoen. Orduan jakin zenez, familia barruan egiten dira pedofilia kasurik gehienak.
|
|
|
Hueska hiriko merkatuan hizkuntza bat baino gehiago mintzatzen ziren XIV. mendean,
|
baina
orduko ordenantzek batzuk baztertu zituzten salerosketa tratuetan, Arabiera, Hebraiera eta Euskara, 30 sol (diru mota) ordaintzeko mehatxupean:
|
|
|
|
Baina
orduko gazteek ez zuten hizkuntza erabiltzeko hautua arrazionalitate bio ekologistarekin lotu behar izan, ez Zumthorren ahozkotasunaren oroiminarekin, edo hizkuntzaren filosofia esentzialista badaezpadakoekin. Errazago identifikatu ziren, nik uste, Celso Emilio Ferreiroren arrazoibide sinplearekin:
|
|
2011
|
|
|
|
Baina
orduko kili kiliak
|
|
|
Praxi sindikalari zegokionez, Gasteizko biltzar horretan sorospen arloei ohiko garrantzia eman zieten,
|
baina
orduko egoera sozio-ekonomiko latzari ere aurre egin behar izan zioten. Amets eta ekimen kooperatibistak ahantzi gabe, langileek eta beste erakundeek bultzaturiko greben eta mobilizazioen aurka jardun behar izan zuten behin baino gehiagotan.
|
|
|
Vuelta orain hamazazpi urte pasa zen azken aldiz Euskal Herritik,
|
baina
orduko hartan Nafarroako errepide batzuetatik igaro besterik ez zuen egin. 33 urte dira, berriz, EAEtik pasa ez dela.
|
|
|
Egun hartan, lagunak utzitako potina hartu eta uharte batera joan ziren eta biak, inguruetako herrixka bateko festetan dantzan, azkenekoz, hori artean ez bazekiten ere?, ibili ondoren. Ura begiztatzeko ertz ondoraino hurbildu beharra zegoen, hain zen itxia lainoa?,
|
baina
orduko irudiek garden eta bizi iraun dute bere oroimenean, eta begiak itxi eta aise ikusten ahal du arropak nola erantzi zituzten, hondarrean pilatuta utzi eta nola murgildu ziren uretan, larru bizirik. Kaioen txilioek baino ez zuten hango bakea urratzen.
|
|
|
Antton ez dago bilera horretan, nagikeriaz edo alferkeriaz erredaktore soil bihurtua baitago aspaldian, garai bateko ardurarik gabe
|
baina
orduko soldata mailari eutsiz. –Gerrako zaurien kalte ordaina?
|
|
|
beste talde bati pasatzen utzi behar genion.
|
Baina
orduko hartan ez ginen potrojorran gelditu, ez horixe. Muga pasatu behar zuten gauean mendian itxaron genien.
|
|
|
35 lagun bildu ziren, eta konfiantzan eta giro ederrean gehienek hartu zuten hitza beraien ikuspuntua eskaintzeko.AGZ!, n ibili zirenak agertu ziren, eta Gaztetxea lortzeko negoziaketetara iristeko, zenbat lan egin behar izan zen azaldu zuten, eta gero negoziaketetan ze buruhauste izan zituzten udalekoekin ere azaldu zuten. 2000 urteko uztailaren 15ean gaztetxe zaharra okupatu zen,
|
baina
orduko alkate zen Bastidaren aginduz itxi egin zuten berriro, indar polizialak ibilita. Hainbat ekimenen ondoren mamuak agertu ziren.
|
|
|
Bitan pentsatuta hartzen ditut erabakiak.
|
Baina
orduko hartan di da batean batu nituen neuzkan guztiak, eta damutzeko astirik gabe hartu nuen Bartzelonako bidea.
|
|
|
Eta egia da Neskaren jarrera hotza zela, kalkulatzailea.
|
Baina
orduko hartan izuak gobernatzen zuen, eta ez kalkuluak, haren begirada. Haren gorputzeko gainerako mugimendu guztiek kontrol itxura ematen bazuten ere, izu biluz biluzia ikusten zen batere makillatu gabeko haren begi ilunetan.
|
|
|
Duela mende bateko kontua da, beraz, futurismoa,
|
baina
orduko profeta eta apostoluek badute jarraitzailerik inguruotan, bai horixe: makina bat tenplu teknologiko eraiki da bazterretan, liturgiak ere ez dira falta, eta, lehenago ere esana dugun moduan, teknofobo estigma ere laster jartzen zaio berezko egia zalantzan jartzen ausartzen denari.
|
|
|
Hobe urte haietaz ez oroitzea. Orain gauzak asko aldatu dira,
|
baina
orduko hermano gehienak transtornatu batzuk ziren. Gaitzizenak ere tremebundoak zituzten, Koldo Izagirrek ongi oroitu duen bezala:
|
|
|
Nik barkatzeko esan nion aitari, uste bainuen joko bat zela, begia begiaren truke horren irakurketa samurra zela, baina akabo.
|
Baina
orduko, aitak deliberaturik zeukan ez zuela berriz ere haur dinamitatzaile soziokultural honekin hitzik egingo, eta ez zidan denuntzia bat jarri Justizia Jauregian dirudun itxura handirik ez nuelako. Batek daki orain zer egingo duen Irina Kondanovarekin ezkondu naizela entzuten duenean.
|
|
|
Hau berau da Sakanako egungo Ijurko (hots, Ixurko ixur+ ko) deituran dagoena. Bukaeran genitiboaren hondarkia eta artikulua daude,
|
baina
orduko enea bihurtua, leku kasuetan erabiltzearen eragitez.
|
|
|
Edale sozial izatea erabakia zuen aspaldi, bakarrik ez edatea.
|
Baina
orduko hark merezi zuen salbuespen bat.
|
|
2012
|
|
|
Iturainek adierazi du Aia ez zela izan" 36ko gerrak bereziki kolpatu zuen herrietako bat".
|
Baina
orduko familiei" zuzenean eragin" zien gaia izan zen gudua, eta herrian" gertaera ikaragarriak" izan zirela gaineratu
|
|
|
ereduan hasi zuen ibilia ikastolak, garai hartan eremu erdaldunean ohi zenez. "
|
Baina
orduko irakasleek euskara maila hobea nahi zuten ikasleentzat eta eredu indartu bat jarri zuten abian lehenengo, eta ondoren, 1996 euskarazko eredua. Haurrak euskaraz bizitzea lortu nahi bazen, beharrezkoa zen ikastolako jarduera aldatzea eta euskara hutsean aritzea".
|
|
|
Bertze batzuetan, aitatxi amatxi horiek haurretan etxean euskara ikasi zuten
|
baina
orduko giro erdaltzaleak eraginda gaztetxotan gaztelaniara mintzaldatu ziren. Baten bat, ez erabiltzearen poderioz, lehen hizkuntza izan arren euskaraz mintzatzeko erraztasuna galdu eta hiztun kamuts edo herdoildua bilakatu da. honela mintzo da 1945 aldean herrigunean sortutako Mª Luisa bere haur gaztaroko Iruritaz:
|
|
|
Gerrea etorri zanean, familia batzuk kanpora joan ziran eta gaur egun euren eraikinak alperrik galduta dagoz,
|
baina
orduko denporan, batzuk urte osoan eta beste batzuk uda partean, zerbitzariz betetako jauregiak izan ziran. Udan beraneante asko etorren Larraurira eta batzuk hilabete pare bat egiten eben Fondan ostatua hartuta.
|
|
|
|
Baina
orduko hartan ere neure buruari eutsi nion, eta ez nintzen mugitu. Ahal nuen tinkoena eutsi nion argi izpiari agurearen begia bete betean jo zezan.
|
|
|
»Konturatuko zinenez, Strömgo kanala gurutzatuz zurrunbiloa baino askoz gorago joaten ginen beti, baita eguraldi bareenarekin ere, eta zain geratzen ginen gero, kontuz eta arretaz, barealdia noiz iritsiko;
|
baina
orduko hartan zuzen zuzen gindoazen zurrunbilora... Noiz eta hura bezalako urakan batek jotzen zuenean!
|
|
|
–
|
Baina
ordukoen barrunbeak nolakoak ziren, beren garaikoak, gaurkoak eta gerokoak bezalakoxeak, alegia?, EDERKI zekien, hori bai, eta baita besteri adierazten ere. (ZIN:
|
|
|
German Madariagaren gidaritzapean, esate baterako, Arralden eragin handia izan zuen flota desegin zutenean.
|
Baina
ordukoan, langile guztiak egokitu zituzten eta lana eman zieten ontziolan bertan eta Mendiarrain izozte enpresan.
|
|
|
Aipatutakoaz geroztik kaleratutako euskarazko eskola liburuak (Dialogosbasco castellanos para las escuelas de primeras letras, Iturriaga 1842; Diccionariomanual vascongado y castellano, Astigarraga 1825; Metodo practico para enseñarel castellano en las escuelas vascongadas, Eguren 1867.. Hegoaldean; edo Uskaraeta franzes gramatika uskalerrietako haurrentzat egiña, Archu 1852..) elebidunakizanda ere, deseuskaldunizatzea zuten helburu,
|
baina
orduko haur gehienakelebakarrak izanik euskara erabili ohi zuten gaztelania edo frantsesa erakusteko (Rodriguez, 1999).
|
|
|
Eta hezkuntzarenganako konfiantza ilustratu humanista berretsi zuen. " Erakunde horiek bere lana ondo egin balute, hau dena ez zatekeen gertatuko." Ez dakit zehazki hori esan zuen ala ez,
|
baina
orduko esanetan ondo ulertu genuen mezu hura. Hezitzaile eta poliziak dira, izatez, gizarte modernoaren zaindari profesionalak, baita pertsuasio komertzialaren kapitalismo honetan ere.
|
|
|
Ordea, pentsatzen jarrita, arabera, hagitzez makurrago ibilki da makina bat jende gaur egun, etxea utzi eta munduan barna lan bila.
|
Baina
orduko bere pena berak bertze inork ez zuen sentitu. Herritik bidali zuten eta ezin bueltatu.
|
|
|
Zalantzarekin geratu nintzen, ausarkeria ez ote nuen garestiegi ordainduko... Gazte denboran koldarregia izateagatik irteten ziren ihesi enarak, mantsoegia izateagatik asper asper eginda alde egiten zuten hegan; berrogei urteek emandako eskarmentuarekin, taktika aldatua nuen,
|
baina
orduko hartan ez ote nintzen goizegi hasi tiroka, enarak artean urrunegi zeudenean... Funtsik gabeko beldurrak, geroago jakin ahal izan nuenez...
|
|
|
Aurreko aste batean, hiriko alde zaharrean zebilela, erretzekoa eskaini zioten. Hilabete lehenago ez zitzaiokeen burutik pasatu ere egingo legez kanpoko droga erostea,
|
baina
ordukoan, aditzen duenaren buru keinuz baietz esan zion Marcek gazte zarpailari, oso aspalditik zetorkion bulkada bati erantzungo bailion. Bere buruari zertan ari zen galdetzeko beta hartu gabe, belar poltsatxoa gorde eta biltzeko papera eta tabakoa erostera sartu zen tabako denda batera.
|
|
2013
|
|
|
Argazkigintza eta arkitektura. Duela urte eta erdi inguru antzeko erakusketa bat zabaldu zuten argazki museoan, Argazki Bileraren barruan,
|
baina
orduko hartan paisaia eta arkitektura binomoa izan zuten mugarri: naturako paisaiak eta monumentu arkitektonikoak argazkietan irudikatzeko joera.
|
|
|
Izan ere, oinazea areagotu egiten da beldurraren eta inpotentziaren eraginez. Noizetik noizera, heriotza ezkutatu egin behar izaten da bizi direnak babesteko,
|
baina
orduko hartan, senitartekoak desagerrarazirik eragindako samina familia osoaren gainean erori zen.
|
|
|
tankeak, F hegazkinak, gerra helikopteroak, misilak eta zaintzarako ibilgailuak, besteak beste. Iaz, hori guztia bertan behera uzteko eskatu zion AEBetako Kongresuak Obamari,
|
baina
orduko Estatu idazkari Hillary Clintonek eskaera baztertu zuen. «Egiptoko militarrei ematen diegun laguntza moztuko bagenu, armagintza enpresekin sinatuak ditugun hitzarmenak kolokan geldituko lirateke», esan zuen Clintonek, The New York Times egunkariaren arabera.
|
|
|
|
Baina
ordukoan Josu gainerako lagunak baino lehentxoago joan zen, apur batean Gontzalekin biak bietara egon ahal izateko. Izan ere, konfiantza handixeagoa zeukan harekin eta, hartara, eguneko jazoerak kontatzeko xedea zuen, lagunarteko giro nahaspilatuan baino errazago mintzatuko zelakoan horrela.
|
|
|
Argitasun gehiago ekar daitezke, bederen jakiteko zer gertatu zen.
|
Baina
orduko protagonistak ere desagertzen ari dira. Historia ilun bat da, aspaldikorik ilunena.
|
|
|
|
Baina
orduko prentsa ikertu dutenek joera hori aski orokorra zela azaldu dute. XIX. mende bukaerako Frantziako prentsa polemikoa zen.
|
|
|
Medikuek, izpiei esker, lesioak aurkitu, eta ebakuntza zehatzagoak egiteko aukera dute.
|
Baina
orduko militarrek oso gutxi zekiten izpiez.
|
|
|
Orduan, ETAk agiri bat helarazi zuen Lizarra Garaziko hamargarren urteurrena gogoratzeko. Bertan kritikatu egiten zituen bidaide zaharrak,
|
baina
orduko ekimenaren garrantzia eta baliozkotasuna aldarrikatzen zuen (ETA, 2008). Eskema zaharrari eusten zion, beraz, eta berdin egin zuen hurrengo urtean, antzeko mezuak helaraziz (ETA, 2009a).
|
|
|
Telebista saihestea proposatzen zuten errobitarrek. Orain inor gutxik proposatzen du telebistari agur esatea,
|
baina
orduko telebista eredu bakunari agur esateko tenorean jarri gaitu eskaintzaren leherketak eta garapen teknologikoak.
|
|
|
Egun hartan berean atertu zuen, azkenean, eguerdi aldera.
|
Baina
ordukoz Urrabia ateratzeko puntuan zegoen. Handik ordu pare batera marea goiti hasi zen eta Txingudin itsasoa Bidasoari bulkaka, egunero bezala jostetan.
|
|
|
|
baina
orduko hura ez.
|
|
|
|
baina
orduko hura ez.
|
|
2014
|
|
|
Nik ez dakit euskaraz, eta amorru handia ematen dit nire trebetasun falta horrek. Comicos de la Leguaren garaietan argi genuen euskal antzerkia euskaraz egin behar zela, eta orduko lan asko elebidunak ziren, narratzaileak euskaraz hitz egiten zuen bitartean, aktoreak gaztelaniaz ari ziren,
|
baina
orduko garaietarako baliagarria zen. Borondatea bazegoen, jarrera politikoa.
|
|
|
Ez ziren horiek okerrenak, noski; erlojuaren pieza xehe bakoitza doi ukitzen dakien maisuaren antzera, oinazearen mekanika zehazki ezagutzen zuten Torquemadaren ikasle iaio haiek, gazkiaren erresumako mezulari hegalbakoek.
|
Baina
orduko min gorri ezin jasanezkoak ahaztuak zituen nolabait ere, ez ordea suplizioari loturiko lotsagorritzea, gizaki gisa deuseztaturik sentitzea, tormentugile ahalguztiduna gehiago gorrotatu ezin eta norbere burua gorrotatu izana, aurrena, eta gorroto horretaz lotsatu izana, hurrena.
|