|
2000
|
|
|
nik ere familia hazi nuen eta Ttipik ere goiti egin zuen, noizbait ere, bere aferetan. Alderdi aunitzetatik begiratuta, Charly gertatu zitzaigun orduan arrotzena,
|
baina
ordukoz axola guti zuen, gure bideak gero eta gutiagotan gurutzatzen baitziren.
|
|
2001
|
|
|
Lehenik ere izana nintzen auto istripu batean.
|
Baina
orduko hura ez zen larria izan. Ebaki arin batzuk eta ubelduak baino ez.
|
|
2004
|
|
|
–Kulturarik gabe hizkuntza irakaskuntzak ez du zentzurik, bestela denok esperantoz mintzatuko ginateke?. 510 Horrela mintzo zaigu Lurdes Lekuona. Jesus Naberanen ondoko iritzi hau, berriz, ez da atzo goizekoa,
|
baina
orduko hartan ere euskalgintzaren eta kulturgintzaren arteko lotura zen nonbait kezka iturri: –Kulturgintza bilakatu litzateke alfabetatzea?. 511 Ruper Ordorikak euskalduntze jardunean hizkuntzaz haratago legokeen jakingura du amets.
|
|
2005
|
|
|
–Aspaldian ez diagu kinitorik jokatzen,
|
baina
orduko tabernak ere aldatuta zaudek. Morga legez, orain ez da lehen aldiz agurtu hindudaneko hura –gogoratu du Xabik.
|
|
2006
|
|
|
Hobe urte haietaz ez oroitzea. Orain gauzak asko aldatu dira,
|
baina
orduko hermano gehienak transtornatu batzuk ziren. Gaitzizenak ere tremebundoak zituzten, Koldo Izagirrek ondo oroitu duen bezala:
|
|
2008
|
|
|
Emakumeak sekulako hotzikara sentitu zuen keinu hura lehenengoz ikusi zuen egunean,
|
baina
orduko hartan ez. Harrezkero ondo ezagutzen zuen arlote zoro hura, egunero topatzen baitzuen parketxo hartan eta maiz egiten baitzion keinu zatarren bat.
|
|
2009
|
|
|
Bai, lasai, ondo nago, ama pentsatu nuen,
|
baina
orduko hartan ere ez zidan galdetu. Erratza pasa nuen; kontserba potoei hautsa kendu; eta mostradoreari distira atera.
|
|
|
Arnasa mantsoago hartzen hasi nintzen. Zokormazo bat zen Ugarte,
|
baina
ordukoa bezalako ataka estuetan egonez gero, primeran zetorren zokormazo bat aldean izatea.
|
|
|
Karmelek buruarekin baiezko keinua egin zuen,
|
baina
ordukoan berak zirudien burua beste nonbaiten zuena.
|
|
|
Orain soltera izatea benetako aukera da, bidaiatzeko, adibidez.
|
Baina
orduko bidaiak ez ziren gaurkoak bezalakoak. Imajinatzen dut Isabel hogei urterekin, ia sekula bere herritik irten gabe, eta gure herrira iristen.
|
|
2010
|
|
|
maisuak, don Bernardinok? ez zion besterik baieztatzen eta ez zion besterik itsusten behintzat, behin eta berriro, eskuan izaten zuèn erregela etengabeko mehatxu bihurtuz; eta zein zen, bada, Martinicoren bekatua?; euskalduna izatea!;
|
baina
orduko ale zaharra hementxe daukat mahai gainean, eta pasarte batzuk transkribatuko dizkizut, aski luzeak, zalantzarik izan ez dadin?, nire sentimendu batzuk agertzeko baliagarri direlakoan.
|
|
|
Urteko garai hartan, ahalik eta beranduen esnatzen ahalegintzen zen, bakarrik edo amonarekin igaro beharreko denborari ordu pare bat lapurtzeko ametsetan.
|
Baina
ordukoa desberdina izan zen: Xabierrek haurrak esnatzen zituen lanera alde egin aurretik.
|
|
|
|
Baina
orduko hartan ezustekoa gertatu zen: komun barruko gizonak erreflexu harrigarriz luzatu zuen besoa eta lapur gazteari eskuturretik oratu zion.
|
|
|
Dena dela, egun hartan zerbait desberdina gertatu zen. Otoizlari bakarra aditzen zen normalean, ostatuaren ondoko meskitakoa,
|
baina
orduko hartan lehenengoari beste batek jarraitu zion, eta bigarren honi beste batek. Hiru muezinek ziharduten errezoka aldi berean, nork bere meskitatik.
|
|
|
Meskitako muezinak iratzarri ninduen laugarren aldian,
|
baina
orduko hartan begiak ireki eta ikusi egin nuen. Zakar multzoen artean nengoen etzanda, sekulako hatsa zegoen inguruan, hamaika jipoi eman balidate bezala neuzkan hezur giharrak... baina zoragarria begitandu zitzaidan sentiera.
|
|
|
Baina ez uste Arturo Campiónen liburu osoak hunkitu ninduenik, orri gutxi batzuek baizik: ...konkor bat da; gorputzean ez ezik, baina, ariman ere bazuen beste konkor bat, gorputzekoa baino konkorragoa zena eta jatorrizko bekatua baino bekatuago... maisuak —don Bernardinok— ez zion besterik baieztatzen eta ez zion besterik itsusten behintzat, behin eta berriro, eskuan izaten zuèn erregela etengabeko mehatxu bihurtuz; eta zein zen, bada, Martinicoren bekatua?; euskalduna izatea!;
|
baina
orduko ale zaharra hementxe daukat mahai gainean, eta pasarte batzuk transkribatuko dizkizut —aski luzeak, zalantzarik izan ez dadin—, nire sentimendu batzuk agertzeko baliagarri direlakoan.
|
|
2011
|
|
|
Egun hartan, lagunak utzitako potina hartu eta uharte batera joan ziren eta biak, inguruetako herrixka bateko festetan dantzan, azkenekoz, hori artean ez bazekiten ere?, ibili ondoren. Ura begiztatzeko ertz ondoraino hurbildu beharra zegoen, hain zen itxia lainoa?,
|
baina
orduko irudiek garden eta bizi iraun dute bere oroimenean, eta begiak itxi eta aise ikusten ahal du arropak nola erantzi zituzten, hondarrean pilatuta utzi eta nola murgildu ziren uretan, larru bizirik. Kaioen txilioek baino ez zuten hango bakea urratzen.
|
|
|
Antton ez dago bilera horretan, nagikeriaz edo alferkeriaz erredaktore soil bihurtua baitago aspaldian, garai bateko ardurarik gabe
|
baina
orduko soldata mailari eutsiz. –Gerrako zaurien kalte ordaina?
|
|
|
beste talde bati pasatzen utzi behar genion.
|
Baina
orduko hartan ez ginen potrojorran gelditu, ez horixe. Muga pasatu behar zuten gauean mendian itxaron genien.
|
|
2012
|
|
|
|
Baina
orduko hartan ere neure buruari eutsi nion, eta ez nintzen mugitu. Ahal nuen tinkoena eutsi nion argi izpiari agurearen begia bete betean jo zezan.
|
|
|
»Konturatuko zinenez, Strömgo kanala gurutzatuz zurrunbiloa baino askoz gorago joaten ginen beti, baita eguraldi bareenarekin ere, eta zain geratzen ginen gero, kontuz eta arretaz, barealdia noiz iritsiko;
|
baina
orduko hartan zuzen zuzen gindoazen zurrunbilora... Noiz eta hura bezalako urakan batek jotzen zuenean!
|
|
2013
|
|
|
|
Baina
ordukoan Josu gainerako lagunak baino lehentxoago joan zen, apur batean Gontzalekin biak bietara egon ahal izateko. Izan ere, konfiantza handixeagoa zeukan harekin eta, hartara, eguneko jazoerak kontatzeko xedea zuen, lagunarteko giro nahaspilatuan baino errazago mintzatuko zelakoan horrela.
|
|
|
Argitasun gehiago ekar daitezke, bederen jakiteko zer gertatu zen.
|
Baina
orduko protagonistak ere desagertzen ari dira. Historia ilun bat da, aspaldikorik ilunena.
|
|
2014
|
|
|
Ez ziren horiek okerrenak, noski; erlojuaren pieza xehe bakoitza doi ukitzen dakien maisuaren antzera, oinazearen mekanika zehazki ezagutzen zuten Torquemadaren ikasle iaio haiek, gazkiaren erresumako mezulari hegalbakoek.
|
Baina
orduko min gorri ezin jasanezkoak ahaztuak zituen nolabait ere, ez ordea suplizioari loturiko lotsagorritzea, gizaki gisa deuseztaturik sentitzea, tormentugile ahalguztiduna gehiago gorrotatu ezin eta norbere burua gorrotatu izana, aurrena, eta gorroto horretaz lotsatu izana, hurrena.
|
|
|
Ia gerra hasteko zorian egon dira berriro Frantzia eta Prusia, eta berriro Ingalaterraren esku hartzeak saihestu du hori. Arrazoia bitxi samarra da,
|
baina
orduko logikari erantzuten dio. Batu aurreko Estatu alemanen konfederazioan Austriak eta Prusiak elkarrekin zuten norgehiagokak bion arteko gerrara eraman du (1866), prusiarren garaipenaz Sadowako guduan amaitu dena.
|
|
|
Herrialdeak huts hutsik irudi zuen,
|
baina
orduko egoerak sortua zen abandonu hura. Soroetan nekazari siberiar banaka batzuk edo bat ere ez.
|
|
2015
|
|
|
Zapaburuak berriz begietan.
|
Baina
orduko hartan, haurra zela eskua putzuan sartzen zuenean bezala: denak azpiko lokatz artean ezkutatuta.
|
|
|
eta bera zein atsekabetua. Aitaren lanbidea zela medio, hiru bider aldatuak ziren harrezkero herrialdez,
|
baina
orduko hura ezberdina izan zen. Adinagatik, atzean utzitako lagunengatik, aurrean topatu ez zituenengatik.
|
|
|
Niretzat nahi zintudan. Orduan ere euria ari zuen,
|
baina
orduko hartan modu desesperatuan. Kostatu zitzaidan zu topatzea, larunbat gau hartan, gobernuko partiduaren egoitzaren aurrean.
|
|
|
Asier pianoan eserita geratu ohi zen horrelakoetan, eskuarekin keinu azkar bat egin, erpurua gorantz, animo eta aurrera?, eta arkatzarekin apunteak egiten zituen partituraren gainean.
|
Baina
orduko hartan pianoa itxi, altxatu eta nigana etorri zen. Plan bat zuela ikusi nion begietan.
|
|
|
–Poxpolo jokoan egingo al dugu??, botako du beste batek, aurrekoan egindako barreak gogoan.
|
Baina
orduko sufrikarioak ahaztu ez dituztenek. Iñakik, Itziarrek, Josuk, azkar asko eta ia aho batez erantzun dute:
|
|
|
Uda, hondartza eta gau-giroa zen berarentzat Donostia. ?
|
Baina
ordukoa desberdina zen, haiek ez ziren oporrak. Iritsi eta berehala ohartu nintzen Caracasera ez nintzela itzuliko bizitzera;, betiko?
|
|
2016
|
|
|
Sinplekeria horiek gaitzesten zituen eta nardatzen zuten, zeren berak Demokrazian eta Askatasunean sinesten zuen,
|
baina
orduko demokrazia liberalak ezgai ziren askatasuna bermatzeko, eta ezgaitasun harixe egozten zion faxismoen eta komunismoen indarra. Eta arrazoiketa horretara etorrita, Yugoslaviako Milovan Djillas aipatzen zuen, haren liburua eta haren aburuak:
|
|
|
1 ETAko lehenbiziko buruek ez bezala, euskarari buruz, buruzagi berriek axolagabekeria higuingarria zutela, eta hizkuntza berezirik gabe nazio berezia eraikitzea ezinezkoa zela. 2 Abertzale guztiak oso sentibera zirela gure herria bi estatu zapaltzailek bitan banatua zutelako,
|
baina
orduko buruei hori bost axola zitzaiela. 3 Beste horrenbeste Nafarroarekin.
|
|
|
«Zenbat balaku, zenbat haltud4», esango zuen geroagoko batean gure aitak mahaian, nahigabez, ez ordea berriro atera gabe, ia berehala, Finzi Continitarren odoletiko harrokeriaren kontua, nolako bakartasun zentzugabean bizi ziren, edota nola ezkutuki baina etsi gabe antisemitak ziren, aristokratak ziren aldetik.
|
Baina
orduko hartan, eskumenean beste inor ez zuenez gero barrua arintzeko, nik nozitu behar.
|
|
|
Jendeak beti ahazten du zer edo zer.
|
Baina
orduko hartan gauza asko zegoen. Ez nekien zer pentsatu.
|
|
|
|
baina
orduko irudi edo ideia bera ordezkatzeko erabiltzen al du Artzek?
|
|
2017
|
|
|
Sesio higuingarriak izaten ziren, amesgaiztorik latzenetan ere irudika ezin daitezkeenak. Ume batek ez luke sekula halako erasorik sufritu behar,
|
baina
orduko Georgia ilun hartan ez zuen inork atzamar bakar bat mugitu Ekaterine gaixoa infernu hartatik ateratzeko. Hamahiru urte zituela, neskatila izateari utzi eta lehenengo emakume odolak isuri zituenean, aitak interes guztia galdu zuen, eta, amorrualdi batek jota, alaba adin txikikoak esplotatzen zituen mafia bati saldu zion, bere eztarria alkohol merkeaz busti ahal izateko.
|
|
2019
|
|
|
Zauri handi samarra zen: amak Coralineren bizikletari atzeko gurpiltxoak kendu zizkion udan bezainbestekoa;
|
baina
orduko hartan, uda hartan alegia, zauriak eta urradurak egin arren (belaunak zarakarrez bete zitzaizkion), zerbait lortu izanaren sentsazioa izan zuen. Zerbait ikasten ari zen, berarentzat ezezaguna zen zerbait egiten ari zen.
|
|
|
Ez du horrek inor harritu behar, XIX. mendea ere nahikoa berandu bukatu zen, Sarajevon, artxiduke baten heriotzarekin batera.
|
Baina
ordukoan, aurreko mendea amaitzearekin batera, hurrengoa hasi zen. Mendeek egutegiek ezarritako data hotzean hasi eta amaitzeari utzia zioten ordurako.
|
|
|
Orduan akaso ez zen momentua, edo jendea eta ni ez geunden sintonian.
|
Baina
orduko talka harekin hasten zara zirrikitua zabaltzen, 2017an honelakoak kantatu ahal izateko, eta entzuleak ulerten du zer egiten saiatzen ari zaren. Orduan gauzak ere, oso abangoardista edo bisionario ez garenontzat behintzat, gertatzen dira gertatu ahal direnean.
|
|
2021
|
|
|
|
Baina
orduko biztanleek planetaren mugen kontzientzia hartzeak zelaitu zuen ezabatze handiaren bidea. Beti daude, zuek bezala, Malthus, euren pribilegio puskatxoei eusteko azpian duten gizateria zatia sakrifikatzeko prest daudenak.
|
|
2023
|
|
|
Bietan izan ginen gu,
|
baina
orduko hartatik gutxi genuen, gutxi ginen honezkero.
|