|
2003
|
|
|
Nik ere, nire xumetasunean, Konstituzioan eskubide historikoak jasotzen direla interpretatzen ahal dut.
|
Baina
Konstituzioa Madrilen interpretatzen da. Boluntarismoaz hitz egiten ari zara.
|
|
|
Ageri denez, zuzenbidearen bidetik interpretazio ezberdinak dira legea aplikatzerakoan.
|
Baina
Konstituzioak berak dioenez, parlamentua herriaren erreferentea da, epaileek beren burua baino ez dute ordezkatzen, epaileek botere eragilea kontrolatu behar dute. Zer egin dezakete, parlamentua desegin?
|
|
2004
|
|
|
Jakina, PPren Gobernuaren jarrerak ez zuen batere lagundu, alderantziz.
|
Baina
Konstituzioak birgizarteratzea ikusten du, eta berau aldatzen ez den bitartean betetzen ahalegindu behar dugu, gure eskubideak bermatu behar ditugu. Zentzu horretan PPk terrorismoaren une latzetan egin dituen hainbat adierazpen ez dira sartzen Konstituzioaren arauetan.
|
|
|
|
Baina
Konstituzioko xedapen hori sekula ez zen martxan jarri...
|
|
2005
|
|
|
dio Iztuetak, beraz, autodeterminazioa bezalako ideia Estatu beraren Konstituzioan agertuko ez balitz, ez litzateke eskubide izango, Azurmendik aipatu bezala. Beraz, edozein herritar edo herritar multzok uste izango balu eskubide bat izan baduela,
|
baina
Konstituzioak edo hobeki esanda herritar bakar edo multzo hori bizi den Estatuaren, euskarri juridikoa, den Konstituzioak eskubide moduan aitortzen ez baldin badu, orduan, ez litzateke eskubide izango Estatuaren izenean.
|
|
2006
|
|
|
Euskarak legea lagun izan duela dio Azkaratek, eta Jaurlaritzaren politika egokia izan dela.
|
Baina
Konstituzioa bada ere hemen lege! Estatutua eta Euskararen Legea, aldiz, ez dira Euskaldunon Egunkariaren itxiera galerazteko haina lege!
|
|
|
" Egoera diglosikoa" dela, eta penatzen da:
|
baina
Konstituzioak eta Autonomiak onartzen duten egoerarik hoberena ez al da diglosikoa?; euskara guztiona eta kontsentsu politikoa lehen premia dela dio: baina kontsentsu politiko linguistiko hori ez al da konstituzioaren muga linguistiko injustuen barruan egiten?; duela 30 urteko egoera baino askoz hobea dela dio:
|
|
|
formula erabiltzen dela, gizon bat emakume batekin ezkontzea soilik onartzen duela bere sisteman, eta ezdagoela beste formularik aurreikusterik.
|
Baina
Konstituzioaren 32 artikuluakaipatutakoaz gain, beste adiera batzuk ere ahalbidetzen ditu, homosexualen artekoezkontza jasotzen dutenak. Gainera, adiera horiek hobeto uztartzen dira Konstituzioaren beste zenbait atalekin, elementu gehiago azaltzen dituzte, baita hobetoazaldu ere.
|
|
|
Bestalde, adierazpen askatasunaren eskubidean esku sartzea onartzen bada, kasu horretan, kontua izango da zalantzatan jarritako publizitateak populazioaren sektore jakin batzuei baliagarria zitzaien informazioa bidaltzen ziela.
|
Baina
konstituzio eskubideei eta publizitate jarduerari jar dakizkiekeen mugetan ere azaltzen da publizitate komunikazioa konstituzio babesaren objektutzat jotzeko zailtasuna. Konstituzioaren 20 artikuluak berak honako hau xedatzen du:
|
|
2007
|
|
|
Ez da erraza enpresa askatasunaren funtsezko edukia mugatzea,
|
baina
Konstituzio Auzitegiak aztarnak utzi ditu eskubide honen babesaren mugak jorratu dituzten epai desberdinen bidez. Printzipioz, EKren 128 artikuluan araututako neurriekin bateragarria izan behar da (enpresen gaineko esku hartzea, oinarrizko zerbitzuen eta baliabideen erreserba sektore publikoari eta ekimen ekonomiko publikoa, eta estatuak egindako ekonomia plangintza orokorra, 131 artikuluan ezarr... Horrez gain, hurrengo hauekin bateragarria izan behar da:
|
|
|
Kasu horretan, demanda ez da onartuko.
|
Baina
Konstituzio Auzitegian betekizun batzuk ezarri dira ez onartzeak EKren 24 artikuluan aitortutako eskubidea urratu ez dezan: a) ez onartzearen arrazoia legean ezarrita egotea (kontuan izan behar da legegileak ere ezin dituela ezarri nahi dituen ez onartze arrazoiak, arau prozesalen xedearen proportziozkoak izan behar direlako eta epaileen babes judiziala lortzeko eskubidearen funtsezko edukia inola ere ezin dutelako urratu); b) ez onartzeko ebazpena zioduna izan behar da; c) lehen aipatu proportzionaltasun printzipioarekin eta joera antiformalistekin, irregulartasun edo akats formal guztiak ez dira izan behar oztopo gaindiezina eskubidea eragingarria izan dadin (maiatzaren 8ko 57/ 1984 KAE).
|
|
|
Hori dela bide, Konstituzioaren interpreteak konstituzio arauen esangura interpretatzeko irizpideak ditu eta partikularrek eta botere publikoek jokabide eta erreferentzia jarraibideak dituzte jarduteko eta Konstituzioaren eduki desberdinak garatzeko. Konstituzio Auzitegiak legeen hitzaurreei buruz hitz egitean esandakoaren parafrasia eginez, balio arau-emailerik ez duela
|
baina
Konstituzioa interpretatzeko balio duela esan dezakegu (KAE hauek: azaroaren 12ko 36/ 1981, urtarrilaren 28ko 1/ 1982, azaroaren 4ko 62/ 1982, ekainaren 26ko 82/ 1986).
|
|
|
Konstituzio Auzitegiaren arabera, zuzenean aplikatzeko moduko gorengo araua da (ekainaren 15eko 21/ 1981 KAE), auzitegietan alegatzeko modukoa (apirilaren 28ko 16/ 1982 KAE), loteslea bai partikularrentzat (ekainaren 22ko 55/ 1983 KAE) bai botere publikoentzat, nola ez, botere legegilea barruan dela (abuztuaren 5eko 76/ 1983 KAE).
|
Baina
Konstituzioan zuzenbideko estatuari buruz egiten diren adierazpenez gain, oinarrizko arauak estatu sozialaren berezko edukiak ere baditu, Konstituzio Auzitegiak berak adierazitakoak: herritarrek estatuaren antolaketan parte hartzea, estatuak gizarte izaerako jarduerak antolatzea jarduera horrek interes publiko garrantzitsua duenean (otsailaren 7ko 18/ 1984 KAE).
|
|
|
Hori dela eta, EKren 93 artikuluak ahalbidetzen duen konstituzio lagapenak muga materialak ditu, eta horiek lagapen horri ezartzen zaizkio. Konstituzioan muga material horiek ez dira esanbidez ezarri,
|
baina
Konstituziotik eta manuaren beraren funtsezko esanguratik eratorri dira modu inplizituan; hurrengo hauek izango lirateke: Estatuaren subiranotasuna errespetatzea, Estatuko oinarrizko konstituzio egiturak eta Konstituziora bildutako balioen sistema eta oinarrizko printzipioak errespetatzea, testuan oinarrizko eskubideek berezko izaera lortzen baitute...».
|
|
|
Argi dago II. Errepublikan indarrean egon zen 1931ko Konstituzioko herrialde ereduaz harago joan nahi izan zuela, eredu hori ez zen eredu federalera iritsi, I. Errepublikako Konstituzio Proiektukoa ez bezala?, eta eredua itxi gabe utzi zuela.
|
Baina
konstituzioa hogeita bost urtez baino gehiagoz indarrean egon denez, gaur egun «autonomia estatu» gisa ezagutzen denak, gutxi gorabehera, printzipio eta giltzarri batzuei erantzuten die, besteak beste: hautazko printzipioa, hau da, autonomia ez zen ezartzen, eskubide bat zen, nazionalitate eta erregioek egikaritu zezaketena edo ez; hala ere, azkenean guztiek egikaritu dutela esan behar da.
|
|
|
Printzipioz, oinarrizko eskubideak urratzen dituzten partikularren egintzen aurreko babesa errekurtsotik salbuetsita egongo litzateke,
|
baina
Konstituzio Auzitegiak zeharkako bide bat aurkitu zuen urratze hori ez erasotzeko modukoa izan ez zedin: oinarrizko eskubidea partikular batek urratzen badu eta ez ordena publikoaren organo batek, lehenengo auzitegi arruntetara jo da hori konpondu dezaten.
|
|
|
Hain zuzen ere, Konstituzioa antolamendu juridikoaren gorengo araua denez, auzitegiek horren inguruan egiten duten interpretazioa funtsezkoa da. Auzitegi arruntek ere (gorengo organoa Auzitegi Gorena da) Konstituzioa interpretatzen dute,
|
baina
Konstituzio Auzitegia da testuaren interprete gorena (KALOren 1.1 art.). Hori dela eta, Konstituzio Auzitegiak Konstituzioa interpretatzean behin eta berriro ezartzen duen doktrina ez da konstituzio zuzenbidearen beste iturri bat bakarrik, Carta Magna interpretatu eta aplikatzeko funtsezko iturria da. EKren 164.1 artikuluaren arabera, Konstituzio Auzitegiaren epaiek legeren baten edo lege indarreko arauren baten konstituzio aurkakotasuna adierazten badute, edo eskubideren baten balioespen subjektibora mugatzen ez badira, erabateko ondoreak dituzte denen aurka.
|
|
|
Izatez, Konstituzio Auzitegiak konstituzio aurkakotasun prozesu edo arazoetan emandako epaiek gauza epaituaren balioa dute, botere publiko guztientzat lotesleak dira eta ondore orokorrak sortzen dituzte denen aurka Estatuko Aldizkari Ofizialean argitaratzen direnetik (KALOren 38.1 art.).
|
Baina
Konstituzio Auzitegiak ez du jurisprudentzia sortzen konstituzio aurkakotasun errekurtsoak edo arazoak ebazten dituenean bakarrik, baita Konstituzioan jasotako oinarrizko eskubideen eta askatasun publikoen ingurukoa interpretatzean (babes errekurtsoaren bidez) edo estatuko, autonomia erkidegoko edo toki erakundeetako organoen eskumenak zein diren ezartzean (legeria arau-emailean ezarritako gatazk...
|
|
|
Modu horretan, «atzeko atetik» legegintza aldarazpen ugari eta garrantzitsuak sartzen dira, eta ondorioz, omnibus lege berriak bihurtzen ari dira, lege iruzurraren ertzertzean. Nire ustez, askotan, segurtasun juridikoaren printzipioa urratzen dute,
|
baina
Konstituzio Auzitegiak esanbidez ez du ezer esan «gehiegikeria» horien inguruan.
|
|
|
Era berean, eskuordetzak epea finkatuta du, eta beraz ezin da modu inplizituan edo denbora mugagaberako eman. Behin epe hori igarota, eskuordetza iraungi egiten dela ulertu behar da,
|
baina
Konstituzio Auzitegiak onartu du geroko lege batek (esaterako 1992rako Aurrekontuen Legeak) bigarren epe bat gaitzea iraungitako lehenengoaren ordez (martxoaren 20ko 61/ 1997 KAE, Lurzoruaren Legeak ezarritako legegintzarako eskuordetza Aurrekontuen Legearen bidez luzatzeari buruzkoa). Amaitzeko, hauteskunde orokorrak egin ondoren Gobernua jardunean dagoen denbora osoan eskuordetza eten egiten dela adierazi behar da, GLren 21.6 artikuluak ezarritakoaren arabera.
|
|
|
Batzuetan, berez baztertuta dago pertsona juridiko bat titularra izateko aukera (bizitza eskubidea, osotasun fisikorako eskubidea, etab.); beste batzuetan, pertsona juridikoek protagonismo berezia dute (erlijio erkidegoek erlijio askatasunari edo ikastetxeak sortzeko askatasunari dagokionez, sindikatuek sindikatu askatasunari dagokionez, etab.). Oro har, erakunde kolektiboaren izaerarekin bateragarriak diren eskubide guztien titularrak dira, esaterako jabetza eskubidearena eta benetako babes judiziala lortzeko eskubidearena (urriaren 17ko 137/ 1985 KAE eta urriaren 22ko 141/ 1985 KAE). Beste kasu batzuk ez dira hain argiak,
|
baina
konstituzio jurisprudentziak zehaztu egin ditu, pertsona juridikoak beste eskubide batzuen titularrak ere badirela ezarri baitu, besteak beste, etxearen bortxaezintasuna eta ohorerako eta norberaren irudirako eskubidea (irailaren 26ko 139/ 1995 KAE, abenduaren 11ko 183/ 1995 KAE). Oinarrizko eskubide horiek normalean estatuaren eta botere publikoen aurrean babesten diren arren, Konstituzio Auzitegiak, salbuespen moduan, pertsona juridiko publikoak horien titularrak izatea onartu izan du, esaterako benetako babes judiziala lortzeko eskubidearekin gertatu den moduan (urriaren 16ko 237/ 2000 KAE).
|
|
|
Lehenengo eta behin, elkarrekikotasun printzipioa (pertsona bat estatu batera estraditatzeko, estatu horrek, antzeko kasuan, jazarria edo kondenatua Espainiara estraditatzea onartu behar du). Bigarren, «delitu politiko» izenekoak estradiziotik kanpo gelditzen dira,
|
baina
Konstituzioan argi utzi da terrorismo ekintzak ez direla multzo horretan sartzen; hala ere, egia da askotan ez dela erraza zehaztea zer den «delitu politikoa», ezta «terrorismo egintzak» zein diren esatea ere.
|
|
|
eskubidea eta eginbeharra da. Konstituzio eskubidea den aldetik, espainiar guztiek Espainia defendatzeko eskubidea dutela jotzen da,
|
baina
Konstituzioan ez da beste ezer zehazten. Hori dela eta, legelariak eskubide horren arauketan askatasun handia du, bai arma zerbitzua emateari dagokionez, bai karrera militarreko sarbideari dagokionez, betiere, Konstituzioko printzipioak errespetatuta, bereziki berdintasun printzipioa eta, beraz, sexua aintzat hartuta egindako bereizkeria ororen debekua, EKren 14 artikuluan jasotakoa.
|
|
|
1934ko apirilean, Gorte berriek, gehiengo eskuindarrarekin, amnistia lege bat onetsi zuten eta, horren bidez, Sanjurjo jeneralaren 1932ko abuztuko altxamenduagatik kondenatuei mesede egin zitzaien. Alcalá Zamora Errepublikako lehendakaria, Konstituzioaren 83 «in fine» artikuluan ezarritako onurabidea erabiliz, lege horrekin ados ez zegoenez, Kongresuari horren inguruan beste eztabaida bat egiteko eskatu nahi izan zion mezu arrazoituaren bidez.
|
Baina
Konstituzioaren 84 artikuluan ezarri zen lehendakariaren egintzak eta aginduak deusezak eta behartzeko indarrik gabeak izango zirela, ministro batek berresten ez bazituen. Bada Alcalá Zamorak ezin izan zion legeari betoa jarri Lerroux gobernuan ez zuelako ministro bat bera aurkitu beto hori berresteko.
|
|
|
batzuek jokabide federala babesten zuten (gailegistak), eta besteek Konstituzioan diseinatutako estatu integrala (ORGA). Coruñako testua ahaztu egin zen,
|
baina
Konstituzioa onetsi aurretik Galiziako parlamentariek Gorteetan egindako beste proiektu batek argia ikusi zuen: hasierako proiektua Konstituzioko manu ezagunetara egokitu zen, baina sozialistak eta muturrekoak aurka agertu zirenez, porrota izan zuen.
|
|
|
Horiek Cádizko Konstituzioa berrezartzea eskatu zuten, baina berehala eraldatzea pentsatzen zuten, garai berrietara egokitzeko. Hori dela eta, abuztuaren 13ko Errege Dekretuak 1812ko Konstituzioa berriro ere indarrean ipintzeko agintzen zuen,
|
baina
konstituzio eraldaketari bidea irekita utziz. Izatez, egun batzuk geroago, Gobernu berriak, egoera hartan sortu eta José María Calatrava aurrerakoiak gidatzen zuenak, Gorteetako hauteskundeak deitu zituen, 1812ko Konstituzioarekin bat etorriz.
|
|
|
Nazio kontzeptuak (Nation) lehenik gizatalde baten jatorri eta hizkuntzari begiratzen dio, Estatuaren kontzeptuak (Staat) antolaketa edo konstituzio politikoari.
|
Baina
konstituzio politikoaren kontzeptua maiz nahasten zaie herriaren kontzeptuari (Volk: bizitokiari eta bizikidetzari begiratzen diena) eta nazioarenari.
|
|
2008
|
|
|
Hauteskundeak ospatu ziren eta alderdi irabazleen artean ez zegoen Yeltsin-en aldekoa zena, beraz, oposizioak jarraitu egin zuen.
|
Baina
konstituzioaren erreferendumaren aprobazioa gertakari garrantzitsuagoa izango zen. Konstituzioa indarrean jarri zen erabilitako bitartekoak nahiko ilunak izan arren (legeak eskatzen zituen baldintzak ez ziren bete, iruzurrak egon ziren?).
|
|
|
Hala ere, Frantses Akademiaren iritziz, frantsesaren tokia ahultze aldera egiten zuen emendakinak, bigarren mailan agerrarazi. Hala ere, Frantsesaren Hizkuntz Akademiak erran zuen ez zuela deus hizkuntza gutxituen kontra,
|
baina
konstituzioa ez zela horiei aipamena egiteko tokia.
|
|
2009
|
|
|
Izan ere, presidenteak ezin dio Senatuaren halako erabaki bati betoa jarri.
|
Baina
Konstituzioaren kontrakoa dela argudiatuz, haren aurkako helegitea aurkez lezake. Horretan saiatu zen iaz ODS Hiritarren Alderdi Demokratikoko agintean dagoen alderdia senatari talde bat.
|
|
|
Diputatua izanik, immunitatea behar luke Aynak. Gobernua bat dator babes horretan,
|
baina
Konstituzioaren aldaketaren garrantzia aipatzean sortzen dira ezadostasunak. Erdoganek, behar diren aldaketa guztiak egin ditzagun?, esan izan du, eta DTPko kideak ere bat datoz gobernuak beharrezko dituen botoak emateko.
|
|
2010
|
|
|
Masek dio ez duela independentzia proposatuko aurrera egiteko aukera nahikorik ez badu; aldi berean, ordea, katalanen gehiengoak nahi duen proposamen bat egiten du, kontzertu ekonomikoa.
|
Baina
Konstituzioak horretarako bide guztiak itxi dizkio, eta horrek balio liezaioke Masi etorkizunean eskaera zabalagoa egiteko, pauso bat gehiago emateko, iragarri du Filosofiako katedradunak.
|
|
|
Legegileak lurralde elkargoei eginbehar berezi bat eman die hizkuntza horiek sustatzeko.
|
Baina
Konstituzioak baieztazen du hizkuntza horien hedadura nazionala, elkarrekin daukagun ondarean kokatzen baitira. Ondorioz heien erabilera eta transmisioa Estatuaren gain ere dira, eta garrantzizko baliabideak hornitzen ditu (baliabideen zerrenda).
|
|
|
|
Baina
Konstituzioa modurik estu eta zorrotzenean interpretatuz gero, ezinezkoa izango litzateke erabakitzeko eskubidea onartzea. Are gutxiago eskubide hori gauzatzea.
|
|
|
Nire susmoa da Alderdi Popularrak eta Alderdi Sozialistak esandakoak," Estatutua osorik eta modu fidagarrian garatu behar da
|
baina
Konstituzioa betez" horrek, alegia, benetan beste helburu bat ezkutatu nahi duela: gaizki negoziatutako eskualdatze gutxi batzuen bidez ziurtatzea Estatutua behin betiko itxiko dela, ez konstituzionaltzat jota, eta jadanik hala egin du bi alderdiek, bai Alderdi Popularrak, bai Alderdi Sozialistak zuzendutako Espainiako Gobernuak?
|
|
|
Juan Jose Ibarretxe ere Espainiak eskuzabalki heriotzaz mesedetu behar zituenen kofradia lausora sartu zen: ETAkoak, hiltzaileak, bortxatzaileak eta droga trafikanteak,
|
baina
konstituzioko bigarren artikulua zalantzan ipintzen dutenak ere bai.
|
|
2012
|
|
|
jarriko litzateke indarrean, eta, beraz, 2028 urtea arte segi lezake presidente gisa. Siria errepublika demokratiko laikoa da, islama erlijio nagusi gisa aitortzen duena,
|
baina
konstituzio berriak jasotzen du «erlijio guztiak bermatu eta errespetatu» egingo direla. Estatuko goi karguak gutxiengo erlijiosoen arabera banatzeko sistemaren amaiera ekarriko luke horrek, presidenteak islamiarra behar duela eta legegintzarako iturri nagusia jurisprudentzia musulmana izango dela zehaztu arren.
|
|
|
Bestalde, adierazpen askatasunaren eskubidean esku sartzea onartzen bada, kasu horretan, kontua izango da zalantzatan jarritako publizitateak populazioaren sektore jakin batzuei baliagarria zitzaien informazioa bidaltzen ziela.
|
Baina
konstituzio eskubideei eta publizitate jarduerari jar dakizkiekeen mugetan ere azaltzen da publizitate komunikazioa konstituzio babesaren objektutzat jotzeko zailtasuna. Konstituzioaren 20 artikuluak berak honako hau xedatzen du:
|
|
|
Ondorioz Foru konstituzioa berritzeko lege abiapuntu bihurtu zen.
|
Baina
Konstituzio politiko berrien zati zela frogatzeko, corpus juridiko positiboa eta politikoa zein izan den argitu eta sailkatu dugu, konstituzio bietako printzipioak eta antolaketa ereduak noraino elkar gihartu ziren begiratuz. Espainian kultura konstituzionalaren adierazpen finkoa falta zela salatzen du ondoko hitzekin P. Cruz Villalónek.1 Eta ildo berean Marta Lorentek ere" Cultura constitucional e historiografÃa del constitucionalismo en España" artikuluan, konstituzio historia horren baitan, periferietako historia constitucional delakoa hartzen du aipagai eta abiapuntu.
|
|
|
|
Baina
konstituzio liberalen garaian, zer zen Foruen Konstituzioa Espainiar nazioaren baitan bere horretan egokitzea eta gordetzea. Urioste de la Herranek Bilbon 1839ko irailaren 19an adierazi zuen bezala, justiziaren berrantolaketa egin ondoren, beste erakundetze osoak bere horretan jarraitu behar zuen.
|
|
2013
|
|
|
«Garaiari egokitutako erantzuna eman nahi zuen epaitegiak: frankismoko legedia aplikatzera behartuta zegoen,
|
baina
konstituzioaren parametroekin uztartu nahi zuen». Irizpideoi jarraikiz, 11 auzipetuetako bederatzi errugabetzat jo zituzten, akusatuetako bat ihes eginda epaitu zuten?.
|
|
|
Irtenbide polemikoa litzateke hori,
|
baina
Konstituzioak jasotzen duena beteko luke eta presidentearen behin behineko hutsunea dagoenean aurreikusten diren 180 eguneko epeari hasiera emango litzaioke.
|
|
|
Ondorioz, legea kontuan hartuta, OCBri dagozkio ordezkaritza eta erregistro funtzioak,
|
baina
Konstituzio Federala kontuan izanda, aldiz, ez da bideragarria ordezkaritza eta kooperatiben batasuna egitura bakarrari esleitzea. Badago koherentzia moduko bat Kooperatiben Legearen eta OCBko Estatutu Sozialen artean:
|
|
2016
|
|
|
Sirian Errusia Baxar al Assaden alde sartzea are bakartuago utzi zuen Erdogan, errefuxiatuen auzian Europako Batasunaren aurrean negoziatzeko aukera emanda ere. Urrian berriz hauteskundeak, eta gehiengo osoa,
|
baina
konstituzioa aldatzeko nahiko ez. Kazetarien, intelektualen eta edozein aurkariren aurkako errepresioak gora egin du eta diputatuak Parlamentutik egoztea ere onartu zutela, Ahmet Davutoglu lehen ministroa kendu eta Binali Yildirim leiala jarri zuen gobernuburu.
|
|
|
esan dio Alsinak lasai lasai, eta don Martinek barregurari eutsi behar izan dio berriz ere, gaurkoan erretoreari pare bat txiste on kontatu behar dizkiola pentsatuz; eta euskal politikaren nondik norako nagusiak azaltzen hasi zaio don Martin, nola edo hala, guardia zibilaren kuartelera bitarteko bidea egiteko behar den denboraren muga estuarekin. Herri Batasuna zer den azaltzen hasi zaio laburki, baina estatutu hitza aipatu du, eta Alsinak horren berri ez dakienez estatutua zer den adierzi behar izan dio, konstituzioaren erreferentzia eginez;
|
baina
konstituzioa ere ez daki Alsinak zer den, eta orduan Espainiako konstituzioa ere esplikatu dio, eta esan dio nola batzuek honi ezetz baina besteari baietz, eta nola beste batzuek bai honi bai hari ezetz, eta zenbaitek biei baietz, eta baten batek honi baietz baina hari gogo txarrez begiratzen dion; azkenerako, don Martin bera guztiz galduta geratu da, eta zer esanik ez Alsina, halako izen, lege e... dioen kuartel atarira.
|
|
|
autonomia erkidegoen federazioari eta EAEren zein Nafarroaren arteko federazio bati betoa jartzea?, aipatu du Aoizek. Abertzaletasunak bere proiektu politikoa eraikitzeko ezinbestekoa zuen Hego Euskal Herriko pitxarra osatzea,
|
baina
konstituzioak pitxarra hautsi zuen: Nafarroak bide bat hartu zuen, eta Arabak, Gipuzkoak eta Bizkaiak, beste bat.
|
|
2017
|
|
|
Are gutxiago, diktadore batek hil aurretik estatuburu kargua eman zion erregea; eta gure zergetatik jaten dute Juan Carlos Borboikoak eta haren familiak. Nahigabe ikasi genuen gure hizkuntza, lurraldea, nortasuna... defendatzeko betebeharra genuela,
|
baina
konstituzio horrek demokratizazutako alderdi politikoek ukatu egin digute garena defendatzeko eskubidea.
|
|
|
|
Baina
Konstituzioa zergatik ez egokitu puntu horretan. Beste gai askotan edonoiz aldaketa batzuk ekartzen dizkiote!
|
|
|
|
Baina
Konstituziotik kanpo uzteak dakar egiazko babesik gabe uztea.
|
|
2018
|
|
|
Memoriaren fabrikazioa eta intelektualaren identifikazio asmo pertsonalak nahasten direnean antzezten dira komeria politenak. Orduan, demokrazia absolutu politikoa da,
|
baina
Konstituzio badaezpadako bat onartzen duena da demokrata bakarra. Abertzalea ezin da demokrata izan.
|
|
2021
|
|
|
Beraz, komentariotik ondoriozta daiteke euskarazko murgiltze sistema konstituzionala dela Seaskaren barruan eta sare pribatu katolikoan,
|
baina
konstituzioaren kontrakoa dela sare publikoan. Eneritz Zabaleta zuzenbide doktoreak nabarmendu du ebazpenak atxikitzen duela «balio juridikoa», eta haren komentarioak «balio moral» bat duela.
|
|
|
Peio Jorajuria Seaskako lehendakariarentzat, «berri on bat da», partez. «Komentario hori berant heldu da,
|
baina
Konstituzio Kontseiluaren ebazpenaren irakurketa iraultzen du osoki. [Frantziako] Gobernuak ulertua zuen itunpeko irakaskuntza pribatuan ere lanjerrean zela murgiltzea, eta, beraz, batzorde berezi bat izendatu zuen bermeak atzemateko.
|
|
2022
|
|
|
Ekainean, ordea, ebazpenaren komentarioa publikatu zuen erakundeak, eta zehaztu zuen «irakaskuntza publikoaren kasuan bakarrik» dela konstituzioaren kontrakoa murgiltzea. Beraz, komentariotik ondoriozta daiteke euskarazko murgiltze sistema konstituzionala dela Seaskaren barruan eta sare pribatu katolikoan,
|
baina
konstituzioaren kontrakoa dela sare publikoan.
|
|
|
Beraz, euskalgintzako eragileek ondorioztatu zuten euskarazko murgiltze sistema konstituzionaltzat hartu zutela Seaskaren barruan eta sare pribatu katolikoan,
|
baina
konstituzioaren kontrakotzat sare publikoan.
|
|
|
Denek dakite, baina orain arte ez zen ofizialki aitortua», zehaztu du Kerbiquetek. Molac legeak murgiltze eredua Frantziako Hezkuntza Kodean integratzea zekarren,
|
baina
Konstituzio Kontseiluak bertan behera utzi zuen neurri hori. Abenduko zirkularrak aukera hori ekarri du berriz.
|
|
|
Era berean, Udaberri Arabiarraren olatua Ipar Kurdistanera ere iritsi zen, eta martxotik aurrera protesta ugari izan ziren. Ekainean, AKPk bozak irabazi zituen gehiengo osoz,
|
baina
konstituzioa aldatzeko gutxienekotik hiru diputatura geratu zen. Ezaguna zen Erdoganek Turkiako sistema aldatzeko eta errepublika presidentzialista egiteko borondatea zeukala, eta ez zuen aski bere alderdiarekin.
|
|
2023
|
|
|
Dakigun bezala, Allenderentzat, laugarren entsegua, 1970ean, entsegu ona izan zen, baina ez zen oraindik batere egina presidente bozen aste zenbait aitzin. Montalva presidentea popularra zen, egoera ekonomikoa zaila izanik ere (%35eko inflazioarekin),
|
baina
Konstituzioak bigarren kargualdi bat (segidan) debekatzen zuen. Gristino demokraten hautagaia Radomiro Tomic zen eta Montalva baino ezkertiarragoa zen.
|
|
|
|
Baina
konstituzio aginduari kalterik egin gabe, botere publiko guztiek kasuan kasuko prebentzio jarduerak gauza ditzaten, lan baldintzak hobetzeko eta langileen osasuneta segurtasun babesa areagotzeko (esaterako, arau egokiak ematea), alegia, prebentzio politika eragingarria izan dadin, eginbehar publikoaz gain premiazkoa da prebentzio jardueretan parte hartzea enpresaburuek eta langileek eta, orokorre...
|