|
2010
|
|
|
Beraz, Sorterriratzeko Euskal Nafar Kutxa elkartearen jokamoldea, banako baliogabeak ugaritzea ekarriko duena, nahi bezain humanitarioa izango da, bai,
|
baina
euskal arrazaren interes material, fisiko eta intelektualen kontrakoa da guztiz.
|
|
|
" Hiru errelato labur dira, edo, hobeto esanda, hiru aitorpen." Joseba ohartu egin da nonbait entzuleen eta beraren arteko bederatzi mila kilometroko tarte izugarriaz, eta azalpen berri bat emateko premia sentitu du: " Ez dakit hemen Estatu Batuetan jakingo den,
|
baina
Euskal Herriko gerra ez zen Gernikako bonbardaketarekin bukatu. Era batera edo bestera jarraitu egin zuen.
|
|
|
|
Baina
euskal hitz honek irakurlea harritu ez dezan, jakinarazten dut bidenabar, garai haietako Nafarroako erregeek Euskara erabili zutela berezko eta jatorrizko hizkuntzatzat; eta Errioxako alde hauetan hain zabaldurik zegoen, non ez den toki, mendi edo leku euskal izenik ez duenik, nahiz eta dagoeneko asko desitxuratu egin dira eta batzuk osoki bestelakatu".
|
|
|
Euskararen lekukotasunik zaharrenak erromatar garaiko aldare eta hilarrietan ageri diren jende eta jainko izenak dira; gehienak Akitaniako eskualdean agertu dira eta denak Latinez idatzitako testuetan. Ez dira beti oso garbiak,
|
baina
euskal senekoak direla begi bistakoa da. Izen horietako batzuk honako hauek dira:
|
|
|
Nahiz eta Euskal hizkuntza (Euskara) guztiz ulertezina izan Espainolentzat, eta Gipuzkoa, Bizkaia eta Araba probintzia txikietako ia baserritarrek bakarrik erabilia izan, herri handietan eta hirietan Espainola erabiltzen da. Euskal aldizkariak badira sorta bat,
|
baina
euskal aldizkari bat ez dago urrunago Polonierazko batetik, Espanierazko batetik dagoena baino..."
|
|
|
Hip hop hobe zen edo boleroarekin nahastea? Igual,
|
baina
Euskal Herri barnekaldekoa zarelarik inportanteena da integratu behar duzula munduko uzki ziloan zaudela eta edozein kulturak zurea baino balio gehiago duela. Deus ez daki C-ko buru horrek kauterez, bolantez, inauteriez.
|
|
|
Europarrek datozen estatuetako hizkuntza ofiziala ekartzen dute normalean, 24 estatutatik 29 hizkuntza. Ameriketan 1.000 hizkuntza amerindiar daude,
|
baina
Euskal Herrian dauden immigranteek gaztelera, portugesa, ingelesa eta frantsesaz aparteketxua, aimara, guarani edo maputxea hitz egiten dute. Afrikarrek hizkuntza gehiago ekartzen dituzte ingelesa, frantsesa, portugesa eta gazteleraz aparte, 20 estatutatik 50en bat hizkuntza, eta gehienak ez dira ofizialak.
|
|
2011
|
|
|
Los pueblos de España, Lospueblos del Norte, Los vascos, La vida rural en Vera de Bidasoa... Baita Kataluniari buruzko lanen batzuk ere.
|
Baina
Euskal Herria iltzatu zitzaidan. Haraxe joan behar nuela nik sartu zitzaidan kaskoan.
|
|
|
Etimologia azalpena: Ez dakigu zer den Alanbahori,
|
baina
Euskal Herriko etxe izenetan Paris, Bartzelona, Sebilla, Granada eta kanpoko beste leku izen batzuk azaltzen direla jakinik, baliteke oinarrian Granadako Alhambra izatea. Ustezko* Alhambraberea (Alanbraberea) moduko batetik, dardarkari disimilazioz, hots, brasilabako r eroririk, Alanbaberea aterako zen.
|
|
2013
|
|
|
Entzuten jarraitzeko asmoa nuen,
|
baina
Euskal Gutxiengoko beste kidea, zalantzarik gabe ama, pauso bizian zihoan kalean aurrera, eta haren atzetik abiatu behar izan nuen.
|
|
|
Horrela hasi zen Ambrogiotto, Ambroxito, artzain mutilaren bigarren bizitza, hots, Giottorena.
|
Baina
Euskal Herriko mendian eta XX. mendearen hasieran, miraririk ezean, irteera bakarra eliza zen.
|
|
|
Ondoko egunetan, artilleria trukaketak egon ziren, oso desorekatuak, zeren bi fragaten artean 66 kanoi batzen baitzituzten,* Juan Jose Ruiz de Apodaca y Eliza (Cadiz, 1754 Madril, 1835), Nueva Españako erregeordea 1816tik 1820ra. Aita Arabako Ondategi herrikoa zuen, eta ama Cadizen jaioa
|
baina
euskal jatorrikoa. eta Monterreyn kalibre txikiko zortzi kanoi besterik ez zeuden. Negoziazio ahaleginak ere egon ziren.
|
|
|
Ez dut handietsi nahi, galtzen utzitako aukeren inguruan arranguratxoa badut, eta mingainetik tira egiteko moduan ez nago.
|
Baina
Euskal Unibertsitate posible bat izan daitekeenaren flasha badut begietan, bizitako esperientzia mugatua gogoan dudala begiak itxiz gero.
|
|
|
euskaldun izan edo ez izan, hots, hiztun komunitate moduan jarraidura bermatu edo ez bermatu, horixe da herri honetan jokoan dagoen arazo existentzial kolektibo muinekoa. Beste hainbat arazo polistiko ere badira, lodiak, toki guztietan moduan,
|
baina
Euskal Herri deitzen dugun honen izate problema kolektibo zentral eta berezia horretan datza. Sakonki polistikoa da hizkuntzaren gaia.
|
|
2014
|
|
|
Borroka politikoak ere, desertu kulturaletik ateratzeko. Haren asmoan ez da hainbeste euskal kultura arazoa
|
baina
Euskal Herrian den kultura maila, euskaraz ala frantsesez, ez du horretan auzirik ikusten, batak bestea hazten duke. Chimeres etan egiten du lan kar handiz, frantsesez zein euskaraz proiektuen arabera.
|
|
|
Semeak Luro misionestaren kurrunkak zintzurrean: "
|
Baina
Euskal Herriaren nortasunari buruz zu bezainbat bada, biak bat bestea bezain azkar deusen ez egiteko". Gaetan:
|
|
|
Idatzia izan da Fauxto gaiez tronpatzen zela.
|
Baina
euskal kultura, Iparralde honetan ja, ez da abertzaleena bakarrik, urrunetik ere eta orain ere nork zaintzen du abertzale deklaratuen artean zer leku daukan euskal kulturak. Guk ere bigarren abiadurako kultura, kontzientziarik gabekoen kultura erresiduala arbuiatzen dugu, bizirik delarik alta...
|
|
2015
|
|
|
Artikulazio kontua da, horrenbestez. Euskal Zera, zernahi dela ere, edozein identitate bezala, edozein errealitate sozial bezala, jarraipen eta errepikapen kateen ondorioa da;
|
baina
euskal Zeraren kasuan muin aldaezin baten bermea aldarrikatu dute haren aldekoek (eta maiz kontrakoek ere), bereizgarritasun primitibo, jatorrizko eta bakuna zuelakoan. Beharbada, ikuspegi kontua baino ez da, baina jarraipen horretan nik etengabeko asmazioa ikusten dut, arian arian agertzen diren diskurtso eta paradigma berrietan artikulatzen dena, malgu eta zalu.
|
|
|
Konparaziorako, herri askotan egiten diren euskal jaiak hartu ahal dira.
|
Baina
euskal folkloreen antzezpenetatik harago ere badira euskal Zera lantzen duten jardunbide franko. Bat aipatu nahi dut:
|
|
|
Sozializazioa deritzogun emaitza, nonbait.
|
Baina
euskal Zera halakoa al da. Nire iritziz identitatea izan nahia euskal Zeraren ezaugarria bada ere, nahia ez da gauzatu, ez da burutu.
|
|
|
Horrela hasi zen Ambrogiotto, Ambroxito, artzain mutilaren bigarren bizitza, hots, Giotto-rena.
|
Baina
Euskal Herriko mendian eta XX. mendearen hasieran, miraririk ezean, irteera bakarra eliza zen.
|
|
|
7. Entelegatzen dugu Nafarroako bizitza politikoa bere nortasun propioarekin,
|
baina
euskal osotasunean integratua manera hautsezinean. Politikoki, kulturalki eta espiritualki.
|
|
|
Industriaren lanpostu galerak, ordea, afiliatu galera zekarren ezinbestean; ELAk ere pairatu zuen,
|
baina
euskal arlo publiko berrian aurkitu zuen krisiak jandako koska berdintzeko balioko zion harrobia. Bestalde, 1981ean LABeko sektore bat ELAn sartu zen; 130 gauza bera egin zuten Bizkaiko lantegi garrantzitsutako hainbat ELA (a) ko militante ezagunek.131
|
|
|
Euskaradunek saiatu behar dugu euskara nazio horren identitate elementu nagusietakoa bakarrik ez, baizik eta komunikazio medio printzipala egiten.
|
Baina
euskal nazioaren partaide sentitzeko motibo gehiago dago hizkuntza baino. Izan da ehun arrazoi aipatu dituenik.
|
|
|
Mundua nazio estatutan antolatuta dagoenez gero, eta guri ezarri zaigun nazio estatua oso kaltegarria izan denez, eta denez, gure libertatearentzat eta gure erabakimenarentzat, beste nazio estatu bat proposatu behar genuke, gaur egun dugun dependentziaren ordez geure eskumenaren araberako politika bat fundatu ahal izateko.
|
Baina
Euskal Herriko gizartea oso zatituta dago sozialki, independentziaren alde edo kontra. Eta banaketa hori are larriagoa da geografikoki.
|
|
2016
|
|
|
Baztan aldera ere lantzean behin hurbildu zen, eta horrela, 1875.ean Elizondoko erretore jardun zuen, alabaina, Iruñean zituen betebehar ugariek ez zioten utzi gogozko lanpostu hartan luzaro aritzea. Azkenik esan behar da aukera izan zuela Tarazonako nahiz La Habanako apezpikua izateko,
|
baina
Euskal Herrian geratzea hobetsirik, aisa errefusatu zituen ohore horiek guztiak.
|
|
|
Euskal Herrian Jentiletxe eta bezalako izena duten trikuharriek erakusten digute jentilak eta dolmenen arteko lotura.
|
Baina
Euskal Herritik kanpo ere lotura horren berri argi eta garbia aurkitzen dugu, gurean baino garbiago batzuetan, dokumentuak aspaldikoak direlako, edo besterik gabe gordekorrago izan direlako. Irlandako urtekari zaharretan jentilek euren hilobiak (trikuharriak) nola eraiki zituzten kontatzen zaigu, eta Holanda eta Ipar Alemanian, trikuharrien izenik ohikoenak Hunengrab (jentil hilobi) eta Hunenbed (jentil ohea) dira.
|
|
|
—Efectivamente,
|
baina
euskal hitzak ez zitzaizkiokeen gustatuko, luzeegiak dira, silaba bakar bat hobe. Esaten du jarduera kontenplatiboa dela bizitzako gauza garrantzitsu bakarra.
|
|
2017
|
|
|
" Idoia, akaso, ez duzu jakinen
|
baina
Euskal Herrian amazonen hiru leinu zegoen. Milaka urtez, taldetan antolaturik bizi izan ginen eta elkar maitatzeaz gain, natura zaintzearen ardurari gogotsu ekiten genion.
|
|
|
Orain nire benetako saiakera kantuak idazterakoan, litzateke ahozkotasunetik gertuago egotea idatzizkotik baino.
|
Baina
euskal bakarlarion artean zenbatetan imitatu dugun denok hori, zenbateko pisua eduki duen poesiak euskal bakarlarion artean... hori beste inon ez da gertatzen. Espainian, Leon Benaventek, Sr Chinarrok, Los Planetasek, Nacho Vegasek, ikusten duzu beste ahozkotasun batetik heltzen dietela hitzei". 220
|
|
|
Hollywoodera ez,
|
baina
Euskal Herriko etxe guztietara iritsiko dira bertsolariak. Gaztediak telebistaren bitartez eta belaunaldi berriak ekarritako moldeekin lotuta deskubrituko du bertsolaritza.
|
|
2018
|
|
|
Hark egindako hipotesiaren arabera, Olcairun Iruñea izan zitekeen, eta hiriak bere izen zelta euskalduna alde batera utzi zuen, jeneral erromatar handiarena hartzeko, Ponpeio. Beraz, txanpon horretako irun osagairen identitateari buruzko hipotesia baieztatzera, ondoriozta liteke hura izen indigena zela, izen erromatarrak maila ofizialetan ordeztua,
|
baina
euskal hiztunek erabiltzen jarraitu zutena.
|
|
|
Diputazioko Principe de Viana Erakundeak jada eginak zituen Unibertsitatearekin euskal katedra sortzeko elkarrizketak; horrek ekarriko zuen kostua Diputazioak bere gain hartuko zuen. Salamancako Unibertsitatean jada funtzionatzen hasia zen" Manuel de Larramendi" euskal katedra, 262
|
baina
Euskal Herrian, Nafarroako katedra hau izan zen lehena. Katedra horren irakasle, Luis Mitxelenarengan pentsatu ondoren, Jose Miguel Barandiaran hasi zen.
|
|
|
" Zazpiak Bat" armarria, Gipuzkoako eta Lapurdiko armarri zaharrekin. zituen Madrilgo gobernuak hartu zituen neurriak; haiek argitaratu zituen Eskualduna k. Aldiz, ez zuten lerro bakar bat ere sartu Broussainen gogoeta abertzaleez, hala nola" Zazpiak bat" aren ideiaz, Gernikako arbolaz eta euskaldun guztiak bateratzeko xedeaz, beti ere Broussainek berak Azkueri jakinarazi zionaren arabera.270 Manex Hiriart Urruti Eskualduna ko zuzendariak zorrozki idatzi zuen, 1914an, bere astekarian, baietz, mendiz bi aldeetako euskaldunak ahaideak direla,
|
baina
euskal estatu baten sortzearen kontra zegoela, batzuk Frantziarekin ezkondu zirela eta besteak Espainiarekin, eta hori ongi iruditzen zitzaiola.271
|
|
|
Ezkerreko alderdi nazional hura 1978an desagertu zen. HASIk hartu zuen segida,
|
baina
Euskal Herri penintsularrera mugatu zen, Frantziak eta Espainiak" martxa politiko eta ekonomiko ezberdinak" ezarri zizkielako" Hegoaldeko eta Iparraldeko Euskal Herriei". 319
|
|
|
" Euskal Herriaz pentsatzean, jende gehienari Espainia datorkio gogora". New York Times eko kazetari batek idatzi du bere erreportajean.1 Christian L. Wright kazetariak penaz dio Bilbo lotzen dela Guggenheimekin, Donostia Michelin izarrekin eta Iruñea zezenekin,
|
baina
Euskal Herriak, berez, zazpi probintzia dituela eta horietatik hiru" Frantzia hego mendebaldean" daudela. Eskualde ahantzi horri buruzko artikulu luze eta xehea eskaini zien New Yorkeko irakurleei.
|
|
|
Donostian sortu bada, aldiz, ez; Amaiur mutil izena baita, Euskaltzaindiaren arabera. Euskaltzaindiaren irizpideek balio bera behar lukete Euskal Herri osoan,
|
baina
Euskal Herriaren zatiketaren ondorioz, ez da horrela gertatzen, izenak emateko araudiak desberdinak baitira Bidasoaren alde batean eta bestean. Espainiako arauen arabera izenak ahalbidetu behar du identifikatzea pertsona neska den edo mutikoa.
|
|
|
Espainiak 32 lagun hiltzera kondenatu zituen. Kalapita anitzen ondotik, 1722ko abenduaren 16an itzuli ziren aduanak lehen zeuden lekura,
|
baina
Euskal Herriak zeukan autonomia ez zen lehen zen bezain handia.
|
|
2019
|
|
|
Politikaren eta literaturaren muga arriskutsua da.145 Euskaldunen kasuan ia dena da berez politikoa,
|
baina
euskal idazleari moderatuki apolitikoa izatea dagokio kultura orokorraren kanpo horretan onartua izateko. Gaztelerazko elkarrizketetan behintzat, bere burua zuritu egin behar izango du, eguzkitako krema babeserako zenbaki txikiarekin edo handiarekin.
|
|
2020
|
|
|
—Eskerrak, barkatu esatea,
|
baina
Euskal Herritik eta Asturiastik datozen gazteak mandoak baino mandoagoak dira eta. Indigenak baino basatiagoak dira.
|
|
2021
|
|
|
Iltzea soilik adiera figuratuan da urrezkoa, baina niri urrezko parada eman dit gogoetan aritzeko, tipi tapa zoazela zein apatx eginda. Gorrondatxeko estratotipoak duela 47,8 milioi urteko aldiunea markatzen digu zehatz,
|
baina
euskal kostalde osoak nahikoa ondo kontatzen du Lurraren historiako kapitulu interesgarri bat, hirurogeita hamar milioi urte iraun zuena, eta, amaitu, Pirinioen eraiketarekin amaitu zena, direla berrogei bat milioi urte edo. Behiala aspaldiko hartan gertatua da dinosauroen suntsipena.
|
|
2022
|
|
|
Arbasoen lurra[= aberria] guretzat lehenik Euskal Herria;
|
bainan
Euskal herria, bere ñimiñoan eratxikia izan denaz geroz, eta aspalditik, Frantziari, gure aberria hedatzen da Euskal herriko zedarrietarik harat, hartzen diela Frantzia garaitikoaren eremia. Euskaldun gira, eta orozbat frantses.
|
|
|
Kreolearen aukera politikoen inguruan jardunaldia antolatzeko ekimenean engaiatuta daude senar emazteak, eta neurri batean haiek eutsi diote ekimenari. Madrildarra eta Soriakoa dira,
|
baina
Euskal Herria oporretatik ezagutzen dute, eta badiote halako txera bat.
|
|
2023
|
|
|
Hilarriak Europa osoan aurkitzen dira,
|
baina
Euskal Herrian dago bildumarik handiena, izandako arrakastaren lekuko. Zenbaketa sakonago baten beharra badago ere, 1990 urtean egindakoan badira
|