|
2011
|
|
|
Altxor ederra iruditu zitzaidan. Naturaltasunez idazten zuen, baturanzko hizkera erabiliz,
|
baina
baita Lapurdiko lexiko zabala eta erramolde ederrak ere.
|
|
|
Dei larria, premia gorrian zen batek egin ohi duen bezalakoa. Euskaltzaleen ateetan jo zuen,
|
baina
baita erakundeen eta agintarien ateetan ere. Zorionez, euskaltzaleek eta arbasoengandik zetorren ondarea maite zuten askok entzun zioten, baita herriko alkateak ere, orduko erregimenak izendatua izan arren.
|
|
2012
|
|
|
«Jabetzak zeukan izaeraren arabera, kolektiboa eta ez indibidualista?, ondasun batzuk familiari lotuta daude; familiarenak dira, eta familian jarraitu behar dute». Tronkalekotasun horrek oinordekotzari eragiten dio, testamentu bidezkoan eta testamenturik bakoan;
|
baina
baita eskualdaketetan ere. Tronkaleko senide batzuek ondasunok eskuratzeko eskubidea dute, tronkalekoak ez diren beste senide batzuen aurretik; ezkontidearen aurretik, esaterako.
|
|
|
Euskal Herriko komentuen limosna eskeen emaitzak, serie jarraituetan bilduta, uste dut zinez esanahitsuak izango liratekeela, eliz historiako alde hori ezagutzeko, noski,
|
baina
baita euskal gizartea bera osotasunean ezagutzeko ere. Hortaz, eskueran dituen artxibo eta ezagutzarekin, ez legoke Urkiza norabide honetan saio on bat egiteko abiapunturik txarrenean.
|
|
|
Kontuan izan, ekintza hauetan, gerrako belaunaldiaren seme alabak eta ilobak parte hartu dutela, eta, ostean, hauetariko askok euren etxekoei buruzko informazioa bildu dutela ikerketa honetarako. Gerra Zibila bizi izan zutenak zein hauen seme alaba eta ilobak protagonista bihurtu ditugu, informazioa bil dezaten,
|
baina
baita gertatu zenaren memoria historikoa gordetzearen garrantziaz ohartu daitezen ere.
|
|
|
Bainuetxea soldaduen kuartel izan zen 1936tik 1940ra (1937ko apirilera arte errepublikarrena eta 1940ra arte frankistena), eta 1940tik 1943ra, Bigarren Mundu Gerran Frantziatik ihes eginda etortzen ziren zibilen kontzentrazio eremu bihurtu zuten frankistek. Horrek galera ekonomiko handiak eragin zizkion bainuetxearen jabeari, Manuel Alonso Agirresarasuari,
|
baina
baita hainbat markinarri eta xemeindarri ere. Izan ere, bainuetxeak urtero zabaltzen zituen ateak ekainaren 15etik irailaren 30era, eta inguruko jende askori ematen zien lana.
|
|
|
Gerra Zibilean gure herrian gertatu zena berreraikitzea intelektualki interesgarria eta aberasgarria izan da,
|
baina
baita lan gogorra ere; informazio biltze prozesua luzea, neketsua eta zaila izan baita. Markinarrek eta xemeindarrek oso gertutik bizi izan zuten gerra, baina agintari frankistekiko beldurrak, galtzaile izatearen lotsak, momentu mingarri guztiak bizkor ahanzteko gogoak, edota seme alabei frustrazioa eta amorrua ekidin nahiak belaunaldien arteko transmisioa oztopatu zuten.
|
|
|
Itsasoa oroimenen gune,
|
baina
baita fantasien leku ere.
|
|
2013
|
|
|
–Berezko oarpidea izanda be, aipatu bear dira, besteak beste, bizikizun samur eta zoriontsuak, umezaro eta gaztarokoak, adiskidetasuna eta maitasuna, olerkariaren natura aurreko zirrara,
|
baina
baita eriotzak be, etxekoen eta adiskideen artekoak (asko bai asko), Susette Gondard ena batez be, frustrazioak: esaterako, Frantziako iraultzaren ondorio ankerra eta gernko gertaerak, utopia apurtu edo ilundu ebenak, etxe maisutzako iraun ezina eta porrotak, bizibide tinko eta seguru eta autonomoa lortu ezina (irakaskuntzan edo bere aldizkari baten bidez), maite erlazinoak utzi bearra, lagunen aldentzea?.
|
|
|
2003 urtean egin zen Hábitos de lectura y compra de libros en Euskadi txostenaren arabera, EAE ko biztanleen %20, 4ak erdaraz irakurtzen zuen gehien bat,
|
baina
baita euskaraz ere; %0, 6ak nagusiki euskaraz irakurtzen zuen. 2005ean egin zen ikerketa bera, eta orduan, emaitzetariko bat izan zen EAEko irakurleen %27, 3ak erdaraz irakurtzen zuela baina baita euskaraz ere, eta biztanleriaren %3, 1ek euskaraz irakurtzen zuela, batez ere (www.euskadi.net).
|
|
|
2003 urtean egin zen Hábitos de lectura y compra de libros en Euskadi txostenaren arabera, EAE ko biztanleen %20, 4ak erdaraz irakurtzen zuen gehien bat, baina baita euskaraz ere; %0, 6ak nagusiki euskaraz irakurtzen zuen. 2005ean egin zen ikerketa bera, eta orduan, emaitzetariko bat izan zen EAEko irakurleen %27, 3ak erdaraz irakurtzen zuela
|
baina
baita euskaraz ere, eta biztanleriaren %3, 1ek euskaraz irakurtzen zuela, batez ere (www.euskadi.net).
|
|
2014
|
|
|
Horrek eta entzuleen eta lehiakideen babesak. Bai, aurrealdeko jendezko itsaso hark errespetu handia sortuko du,
|
baina
baita giro egokia ere bertsolariak ongi aritu daitezen. Entzule adituak dira; haietako asko nahiko trebatuak, plazatik igaroak ez badira ere, ofizio hori zer den nahiko ikasiak.
|
|
|
Estatu mailan erantzukizun larriak hartu zituzten gizonak irten ziren Gasteizko Seminariotik batk bat, gotzain izatera iritsita hainbat,
|
baina
baita Eliza espainiarrean antolamendu orokorren buru zirela ere. Adibiderik ez da falta.
|
|
|
Halan bere, formazinoan gaitasunak lortzea ez da dana. Beharrezkoak dira gaitasunak,
|
baina
baita ideiak ere. Ez da nahikoa" jardutea", egitea, ekoiztea?
|
|
|
Guztiz argi dago, bai, eskolatzea behar dala, benetako lanbide heziketa,
|
baina
baita heziketa zentzun sakon eta sendoan ere, promozinoa, oinarrizko giza gaitasunen egituratze eta finkapena, bizitza bizi ahal izateko modu kontzientean, askean, arduradun eta solidarioan, munduan, besteekin, aldien eta adinen joanean, hartu emonen loturan, gizarte bizitza historikoki antolatuan, norberaren izatearen barrentasunagazko begirunean eta besteekazko alkartasunik gorenean....
|
|
2015
|
|
|
Santurtzin bazegoen euskal idazlerik, eta hura Andolin Eguzkitza zen?. (Puntu honetan, Juan Anjel Etxebarria eta Gerardo Urtiaga aipatu beharrekoak dira;
|
baina
baita Bilbon jaio eta Santurtzin maisu egon zen Luis de Iza idazle eta itzultzaile jatorra ere).
|
|
|
Bizkaia babesteko estrategia honen baitan eratu zen Itsasalde konpainia, 1936ko irailaren bukaeran. Konpainia hau Itsasalde batailoiaren hazia izan zen, eta kostaldean jatorria zuten boluntarioekin osatu zen; nagusiki Ondarroa, Lekeitio, Mendexa, Ea, Elantxobe, Mundaka edo Bermeoko gazte abertzaleekin,
|
baina
baita barneko herrietako gazteekin ere (berbarako, muxikarrak, gernikarrak, berriatuarrak, markinarrak edo xemeindarrak). Militarki antolatzeaz bat, Itsasaldeko gudariak Asterrika inguruan kokatu ziren3, frankisten aurrerapena gelditzeko asmoz, eta han geratu ziren, gutxienez 1936ko azaroaren azken egunetara arte.
|
|
|
Lehena literaturarekin estu loturik dago. Bertan, pastoralerako hautatutako süjeta edo protagonistaren inguruko bizierak eta egindakoak aipatzen dira, egiazko gertakizunetatik edanez,
|
baina
baita irudimenezko osagaiez edertuz ere. Pastorala ez da historia hutsa eta pastoral egileak süjetaren bizitzako hainbat pasarte hartzen ditu eta besteak baztertu, bere nahiaren arabera.
|
|
2016
|
|
|
Kristau zentzuari dagokionez, Gabonetako zuhaitzak Paradisuko arbola adierazten du; haren fruituetatik jan zuten Adam eta Evak eta hortik dator jatorrizko bekatua; beraz, Jesu Kristo gogorarazten digu, bakeak egiteko eta berrerosteko.
|
Baina
baita bizitzako zuhaitza edo betiko bizitza ere, hosto iraunkorrekoa delako. Hiruki formako zuhaitza, gehienetan koniferoa delako, Hirutasun Santuaren ezaugarritzat ere hartzen da.
|
|
|
Bederatzi faktore aipatzen dira txostenean,
|
baina
baita esaten da hauetatik lehen seiak direla garrantzitsuenak. Alegia, Unescoren Arriskuan dauden munduko hizkuntzen atlasaren arabera (Moseley, 2010), munduko hizkuntzen erdia inguru desagertzeko arriskuan dago batez ere hizkuntza ez delako transmititzen belaunaldi batetik bestera, hiztunen kopurua (hiztunen masa kritikoa) murrizten ari delako, biztanleria osoaren baitan hizkuntza baten hiztunen proportzioa txikitzen delako, erabilerarekin arazoak daudelako, teknologia berrietan eta komunikabideetan hizkuntza erabiltzen ez delako eta hizkuntzak ez duelako presentziarik irakaskuntzan.
|
|
|
Maule Lextarrek, berriz, 3.400 biztanle inguru ditu. Sohüta udalerria dugu,
|
baina
baita Mauleren luzapen naturala ere, eta bertara joan dira bizitzera Maulen etxea atxiki ez duten gazte ugari. Sohütan dago, bestalde, ikastola eta horrek ere nolabaiteko bultzada ematen dio.
|