|
2000
|
|
|
Amaieran ere ez diezu atsedenik ematen. Eta
|
azken
ipuineko oilar protagonista ere (patetikoa bera) ez al da Txema?
|
|
|
Ezustekoak ere ageri dira;" Jonathan" en eta" Eta begiak itxi zituen"
|
azken
ipuin erotikoan, hain zuzen.
|
|
|
Orduan ia dena isuri, erori, galdu egiten da. Adierazgarria da, horretaz, Martin Lezetaren Oroimena eta desira liburuko azken narrazioa hamar ipuineko beste liburu baten komentarioa delarik, aipatzen den
|
azken
ipuina bera ere hamar narraziodun beste liburu baten erreseina izatea..." (Ifarraldeko orduak, 116 117or.)
|
|
|
Ipuin hauek gai aldetik harilkaturik egoteaz gain, bada denak lotzen dituen beste ezaugarri bat ere. Izan ere, bildumaren lehen eta
|
azken
ipuinek Berardo liburuzainaren istorioa kontatzen digute: liburuzaina goiz batez T herrian bakarrik esnatzen da, eta herriko gainontzeko biztanleak desagertu direla ikustean, zoratzear dago.
|
|
|
Bestalde, denboraren iragaiteak dakartzan aldaketak ere azpimarratzen ditu. Hauei buruzko erreferentziak batik bat
|
azken
ipuinean aurki ditzakegu. Izan ere, Gasteizen bizi diren biztanleak aldaketaz hain garbi ohartzen ez badira ere, denbora dezente kanpoan igaro duenarentzat aldaketak izugarriak dira.
|
|
|
Era honetan, kritikaren aurka eta bere idazteko moduaren aldeko aldarrikapena egingo du. Gainera,
|
azken
ipuinean pertsonaiek izenburuez nahiz idazleaz hitz egingo dute. Hortaz, metaliteraturaz gain hainbat iruzkin metanarratibo ere aurki ditzakegu hainbat pasartetan.
|
|
|
Atoiuntzian itsasoa eta kostaldean kokatuko ditu ipuinok, portuko giroa gailenduz; Manhattan liburuan, aldiz, itsasotik hirira igaroko da, bertako gau giroa islatuz; eta azkenik, Laudanoa eta sutautsan, kostaldera itzularaziko gaitu, Erdi Aroari erreferentzia ugari eginez.
|
Azken
ipuin bilduma honetan ere lotura tematikoa nabaria da, aurreraxeago adieraziko dugun bezala. Ikusiko dugunez, hiru saio ezberdin dira, nahiz eta badiren errepikatzen diren elementuak ere.
|
|
2002
|
|
|
Bigarren liburua, Pic-nic arbasoekin, lehenaren jarraipena izan zen eta ez zuen aurrerapen poetiko handirik ekarri harekin erkatuz. Iturralderen
|
azken
ipuin liburuan, Nora noa? (Erein, 2001), egileari gustuko zaizkion gaiak azaltzen dira:
|
|
2005
|
|
|
Laudanoa eta sutautsa (1996) da Edorta Jimenezek, oraingoz, argitaratu duen
|
azken
ipuin bilduma. Bertan hartzen du" Akitaniatik datorren berba berria" izeneko narrazioa, zeinari urte horretako Julene Azpeitia ipuin lehiaketako lehen saria eman zioten.
|
|
|
Batak Sarrionandiaren poetika zabaltzen du, besteak, hiru bildumetan zehar, bakoitza hamar ipuinez osatuta, jorratutako ezaugarriak laburtzen ditu. Ez da baina lerro zuzen bat,
|
azken
ipuin horretan Martin Lezeta idazle apokrifo baten beste hamar ipuin laburren kontaketa egiten da, hamargarrena beste hamar ipuineko beste liburu baten erreseña dela. Ipuinok berriro lotura egiten dute Narrazioak liburua zabaltzen duen ipuinaren hamar mikroipuinekin, lotura baino egiaz ispiluarena egiten dute zeinarekin ziklo infinitua lortzen den.
|
|
|
Denbora aztarnak ez dira oso ugariak, zehaztugabeak gehienak. Kontaketa tradizionalaren denbora marka zehaztugabeak erabiltzen ditu gehienetan (behin bazen...),
|
azken
ipuinean izan ezik, Jainkoa jaio da Otxarkoagan. Bertan denboraren aztarnak zehaztuagoak dira.
|
|
|
Ipuinotan garapen bat dagoela esan genuke. Izan ere, lehenengo ipuinek, lehenengo hirurek, sinbologia handiagoa gordetzen dute eta sinbologia apurka apurka arinduz doa erabat errealistatzat har dezakegun
|
azken
ipuinean desagertu arte. Gainera lehenengo hiru ipuin horiek bat datetan Maldan behera (1960) olerkiliburuan agertzen zaigun Aresti sinbolistarekin.
|
|
|
Lehenengo ipuinean Jesus agertu izanak, bigarrena sinbolismo fantastikora hurbildu izanak eta hirugarrena gure egoeraren sinbolotzat ere hartu izanak urruntzen dute ipuinok erabat errealismotik.
|
Azken
ipuinetan, berriz, joera errealistak indartzen dira. Lekuak zehaztuago agertzen dira (Bilbo, Neguri, Otxarkoaga eta Zorrozaurre auzoak...), agertu eta diren bezalakoak deskribatzen dizkigute, pertsonaiak gordinik agertzen dira, bitarteko fantastikorik gabe.
|
|
|
Beraz, harriaren trilogiako olerkiek badute Arestirengan aurrekaria, Arestik joera soziala lehenago prosan landu zuen.
|
Azken
ipuinak, behintzat, ohiturazko narratibaren ondoren gure literaturan, eleberrian behinik behin, egon ez den aro errealista bateranzko ahalegintzat har genitzake. Errealismo printza bat sasoiko existentzialismo berria eta artean zirauen lehengo ohiturazaletasunaren tarteko.
|
|
|
Lekuak zehaztuago agertzen dira (Bilbo, Neguri, Otxarkoaga eta Zorrozaurre auzoak...), agertu eta diren bezalakoak deskribatzen dizkigute, pertsonaiak gordinik agertzen dira, bitarteko fantastikorik gabe. Denbora aldetiko zantzuak ere antzemangarriagoak dira, horra
|
azken
ipuinean etorkinak Otxarkoagara joan zireneko garaia (50eko hamarkadaren amaiera aldean). Egilearen beraren gaineko benetako aipamenak ere ez dira falta (Arestik Laudion eta Zorrozaurren lan egiten zuenekoa, bere idazle izaera...).
|
|
|
– Entzun nahi duk nire
|
azken
ipuina?
|
|
2006
|
|
|
Hagina. Izenburu horixe zuen 1999 urtean Jose Luis Otamendik argitaratutakoEuri kontuak liburuko
|
azken
ipuinak. Nire iritzian, azken urteotan euskaraz idatziden ipuinik onenetakoa da Hagina.
|
|
|
Japoniako
|
azken
ipuin kontalari handia –tradizioak erakusten duen izaera alderrai eta bidaiaria gorde zuen azkena– Akinosuke Kwaidan izan zen, XIX. mendearen bigarren erdian. Akinosuke 1856 urtean jaio zen Okubon –Tokiotik nahikoa hurbil dagoen herri txiki batean– eta itsua zen.
|
|
2007
|
|
|
Baina iruditu zitzaidan bera soilik izkribatuz biluziegi zegoela. Horregatik, janzteko, lagunak sartu nituen, eta
|
azkenean
ipuina beste bat bihurtu zen. Lehenengo hartan" kadrila alegera festan" jarri nuen eta oraingoan," elhestan".
|
|
2008
|
|
|
Amaiera atala beharrezkoa da edozein diskurtsotan; are gehiago, jendaurreko diskurtso narratiboan.
|
Azken
ipuinaren ondotik eta konta saioa guztiz bukatzen den arte egiten den ekoizpenak osatzen du fase hau.
|
|
2009
|
|
|
Frantziskotarren ardurapeko argitaraldiak dira bitik laurakoak, grafia aldetik barriturik, eta nobedade bat lehenengoan ez etorrena: Txotxopin ehiztaria izeneko
|
azken
ipuin luze bat gehitu eutsan idazleak liburuari. Argitaraldiok Arantzazuko fraile lagun biren ardurapean eginak ziran:
|
|
|
Idatzi be, arean egiten genduan; eta geure arteko errebistatxu baten idatziok argitaratu be bai. Eta hortik, geure gogo eta ahalegin horretatik, sortu zan
|
azkenean
Ipuin barreka be.
|
|
|
Ezustean garai bateko etxekidearen bisita izango du, eta gaztetako mamuak ere berriro bueltan agertuko zaizkio. Feng Shui aren errua
|
azken
ipuinean, Ana etxe saltzaileak marketing taktika bitxi bat eratuko du urbanizazio bateko etxe atxikiak saltzeko, baina gehienetan bezala, gauzak ez dira batek uste bezala aterako.
|
|
2011
|
|
|
Oroimena eta desira, liburuko azken narrazioa, hamar ipuineko beste liburu baten komentarioa da, eta aipatzen den
|
azken
ipuina bera ere, bere aldetik, hamar narraziodun beste liburu baten erreseina da. Eta amaitzen da esanez ez diren gauzak ere badirela.
|
|
2012
|
|
|
Pirritx, Porrotx eta Marimotots herriko pailazoek euren abentura berria aurkeztu dute. Elkar argitaletxearekin argitaratutako
|
azken
ipuinean kirol egokitua oinarri duen istorio zirraragarria eta alaia dakarte. " Piraten olinpiadak Txirlabeltza uhartean" da ipuinaren izena eta aurkezpenean Gipuzkoako Kirol Egokituen Federazioko kirolari eta kideen parte hartzea izan zen.
|
|
|
" Piraten olinpiadak Txirlabeltza uhartean" da ipuinaren izena eta aurkezpenean Gipuzkoako Kirol Egokituen Federazioko kirolari eta kideen parte hartzea izan zen. Hauen artean pailazoen
|
azken
ipuina babesten Patxi Fadrique herritarra izan zen. Azken hau saskibaloian, tenisean eta palan aritzen da oso emaitza onak lortuz.
|
|
|
Oraindik, halere, iruditzen zait narratzailea ez dela erabat zoritu eta narrazioak gehiago tenkatu behar duela, baina bigarrenean seguru. Generoarekin bukatzeko,
|
azken
ipuina proposatzen dizuet generoa bilatzeko ariketa gisa. On dagizuela.
|
|
|
nire liburua behingoz amaitzeko ahaleginaz gain, jardunaldi batzuetako mahai inguru batean parte hartu behar nuelako biharamunean, konpromiso saihestezin horietako bat, eta horretarako lerro batzuk zirriborratu, gutxienez: osterako aparkatu nuen, beraz, El envíoren irakurketa eta, ondorioz, nire libururako
|
azken
ipuinaren behin betiko erredakzioa.
|
|
|
171 Sarrionandiaren lanetan aurki daitezkeen Coleridgeren erreferentzien artean nabarmenena, zalantzarik gabe, marinel zaharraren irudia da: Narrazioak liburuko
|
azken
ipuinari. Marinel zaharra, deritzo, eta Marinel zaharrak izenburua darama, halaber, Sarrionandiak 1987an argitaratutako poesia liburuak; izan ere,, poeta, berez, marinel zahar bat dela?
|
|
|
Ildo beretik, ahotsen erabilera da
|
azken
ipuinaren(" Hilko zaituen ipuina") alderdirik deigarrienetakoa. Idazlea da, edo idazlearen plantak egiten dituen narratzailea hobeto esanda, irakurleari modu zuzenean ari zaiona, editorearekin izandako liskarra azaltzen eta, batez ere, hiltzeko arrisku biziaz ohartarazten.
|
|
|
Julio Cortazar. Eta
|
azkenik
ipuin miragarri hura, arrainaren izen berekoa.
|
|
2013
|
|
|
Maitagarria eta desioa (Elkar) errealismo fantastiko korrontean koka daitekeen nobela eta Marikanta eta inurriak ipuina (Erein).
|
Azken
ipuin honetan, izenburutik beretik nabari den bezala, Txitxarra eta inurriak alegia ezaguna dugu hipotestua, baina oraingoan idazleak alegiaren bestelako interpretazio eta bestelako kontakizuna eskaintzen dizkigu.
|
|
|
Versusek idatzi duen
|
azken
ipuina. Entzun dezagun bere ahotsean:
|
|
2014
|
|
|
Amodioaren gazi gozoak agertzen zaizkigu maitasuna sua eta lotura bezala irudikatzearekin batera: arauen urraketa, banatu eta geroko berriro hurbiltzeko saioa, biolentzia eta jabetza, gorputzak edo buruak ekarritako sentimendua eta,
|
azken
ipuinean, euskal literatura garaikidearen ipuin ezagun baten jarraipena: Joseba Sarrionandiaren Narrazioak liburuko Ginebra erregina herbestean en hurrengo eguna, hurrengo urtea, hurrengo amodio gatazka.
|
|
2015
|
|
|
|
Azken
ipuinak, BERE BEGIAK AHURRETAN izenburu duenak, gizakiaren itsukeriaren isla izan nahi du; sekula gizakumerik eman ez duen lur eremu bategatik, uharte bategatik, arerioa bere eskuekin hil arte borrokatzeko prest baitago gizakia; eta beharbada, eskuetan etsaiaren odolaren epeltasun likitsa igarri arte ez dakigu begiak zabaltzen, hura gu bezain heroi dela edota gu hura bezain etsai ohartzeko.... Hala gertatu zen Malvina edo Falkland uharteetan; gizakiak azalean elkarren hatsa sentitu arte hurbildu ziren, gorputzez gorputz borrokatu ziren, batak bestea hil arte.
|
|
|
|
Azken
ipuina,. Hilak?, ospetsuena da. Gabriel Conroy, dublindar idazlea, nazionalistak eta irlandera gutxiesten dituena, gurago goi mailako kultura kontinentala, bere izeben etxera doa, Irlandako mendebal aldeko bere emaztearekin, urte berria ospatzera.
|
|
|
Kronologiak antolatu ditu hamabost kontakizunok: ikuspuntua umearena da aurrena, ez du helduen mundu uherra ulertzen; ondoren hazi egiten da; eta
|
azken
ipuinak hilen eta bizien arteko batasuna aldarrikatzen du. Baina ikuspuntuaren hazte honek ez du nahimenarekin zerikusirik:
|
|
|
Eta, ezustean,. Hagina? dugu,
|
azken
ipuina, doinuz eta aldartez aurreko desesperoa berrerosten duena. Gerestaren hagina da giza harremanak mespretxutik, jelosiatik, mendekutik ateratzen dituen talismana.
|
|
|
dioenarena, txarra da. Emakumearekin ezin bat egitea erabaki duen zori txar hori gainditzeko aukera
|
azken
ipuinean zabaltzen da soilik, eta ez da aukera hutsa baizik, ez da mamitzen. Hala ere, liburuaren amaierak liburu osoa iluntzen duen halabehar gaiztoa arintzeko aukera ez du itotzen.
|
|
2017
|
|
|
Eider Rodriguezek oparitu digun
|
azken
ipuin bilduma sei narraziok osatzen dute eta seiok gonbidatzen gaituzte idazle honen unibertso partikularrean murgiltzera. Bertan protagonistek hurbil duten pertsona bati begira jarriko gaituzte, senar ohia, bizilaguna edo ama izan daitekeena, eta haiekiko dituen edo harien kolore arreak bistaratu, haien buruarekiko harremana ere erakutsiz:
|
|
|
– Bai. Amaitu dut
|
azkenean
ipuina. Zuzenketak baino ez zaizkio falta.
|
|
2019
|
|
|
Azkena da hau, Eszter?
|
Azken
ipuina. Hilda dago Iturria?
|
|
|
Ohar labur batzuk zeuzkan jasota; idazten ari zen
|
azken
ipuinari begira, seguru asko. Astebete geroago tentazioan erori nintzen berriz, eta beste pasarte bat irakurri nuen.
|
|
2020
|
|
|
Eta zein da mundu demonio hori, ez baita bakarrik geografia: bada," Bidasoa behereko kontrabandisten mundua" gehi,
|
azken
ipuinean, Hondarribiko alegia aspaldiko bat, bonus track gisara.
|
|
|
Empar Moliner idazle katalanaren
|
azken
ipuin bildumako protagonista ia gehienak andrazkoak dira. Lan horretan «ipuin distopiko bat» sortu du idazleak, etorkizunean debekatuta egon litezkeen praktiketan oinarrituz.
|
|
|
Arrasateko bibliotekan egin zuten
|
azken
ipuin kontaketa Dorleta Kortazarrena izan zen, eta deseatzen dago berriz itzultzeko: " Oso gogoan dut saio hori, giro oso berezia sortu zen.
|
|
2021
|
|
|
Eta obsesio horrek bultzatuta edo betiko txiste txarra egitera doanean," Gaur, tamalez, idazleak ezin izan du gurekin egon..." (78 or.), Jane Austin bera agertzen zaio koordinatzaileari.
|
Azken
ipuin horretan euskarara ekarritako literatur lanen harrerari buruzko gogoeta dugu, eta, hain zuzen ere, euskal itzulpengintzari buruzko iritzi orokorra eskatuta, autoreak ardura hori berori adierazten du:
|
|
|
Zazpi ipuin hauetan eguraldi bero hezea edo zoro haizea duten protagonistak topatuko ditugu, besteak beste. Lehen eta
|
azken
ipuinak kafetegi batean kokatuta daude eta, bildumako izenburuko kutsu iluna gorabehera (Kafe tristearen balada), bi ipuinetan agertzen da kafetegia elkargune goxo gisa: " Han barruan, tarte labur batez bazen ere, moteldu egiten zen mundu honetan hutsa balio duzulako sentipen sakon, mingotsa" eta" Kale gorri, bakartien ondoren, kafeak leku alaitsua eta lagunartekoa zirudien".
|
|
|
Gure bigarren Sari Nazionalak barrunbe sentimental ezohikoak erakutsi zizkigun SPrako tranbiarekin, bere lehen nobela delikatu harekin, baina gatazkari eskaini zion Iazko hezurrak, bere nobelarik mardulena eta, anbizio literarioari dagokionez, akaso handiena ere bai. Bi koderen artean ibili da Elorriaga bere
|
azken
ipuin liburuan: Iturriaren hari nagusia errealista dela esan genezake, kontenitzen dituen ipuinak sobrenaturalismotik hurbilago egongo lirateke.
|
|
2022
|
|
|
Lehen kontakizuna Altsuondora kanpotik Iparrak ekarrieta Hegoak eramaten dituen istorioetako bat da, eta ondoren badira hamar narrazio, eta elkarren artean gurutzatzen edo elkarrengandik bereizten diren hamaikatxo pertsonaia, geraldiz geraldi, negua ematen zuen udazkeneko gauetan, taberna batean oldoztutako ametsak, eta San Joan berdeko amets gaiztotuen zain-tiratuak. Amaierako ipuinetako maletetan gorde eta aulkietan geratu diren bizi puskak...
|
azken
ipuineko hondar lerroetan" Hego haizea tximinian" bezala, itoak.
|
|
|
Eta
|
azken
ipuinerako bere maletetan eraman eta ekartzen dute bere ondasun guztia, edo bere bizi puskak, nonbait atseden emango dien eserleku batean berekin izango dituztelakoan.
|
|
2023
|
|
|
Iturregik XX. mendeko lehen erdialdetik hasi —gerra zibil garaikoa da lehenengo kontakizuna—, eta aro garaikidean amaitzen du bidaia. Gurmatan galdurik izeneko
|
azken
ipuinak egungo Bilbo eraberritu eta post industrialean kokatzen du irakurlea. Liburuak Euskal Herriko iruditeria paisajistikoaz gogoeta egiteko ematen du, industrializazioak ekarri eta eraman zuenaz, tokiei lotutako identitateaz.
|
|
|
–Zein da amak kontatu dizun
|
azken
ipuina. Neuk esango dizut nola jarraitzen duen ipuin horrek.
|