|
2000
|
|
|
Orduan ia dena isuri, erori, galdu egiten da. Adierazgarria da, horretaz, Martin Lezetaren Oroimena eta desira liburuko azken narrazioa hamar ipuineko beste liburu baten komentarioa delarik, aipatzen den
|
azken
ipuina bera ere hamar narraziodun beste liburu baten erreseina izatea..." (Ifarraldeko orduak, 116 117or.)
|
|
|
Ipuin hauek gai aldetik harilkaturik egoteaz gain, bada denak lotzen dituen beste ezaugarri bat ere. Izan ere, bildumaren lehen eta
|
azken
ipuinek Berardo liburuzainaren istorioa kontatzen digute: liburuzaina goiz batez T herrian bakarrik esnatzen da, eta herriko gainontzeko biztanleak desagertu direla ikustean, zoratzear dago.
|
|
|
Bestalde, denboraren iragaiteak dakartzan aldaketak ere azpimarratzen ditu. Hauei buruzko erreferentziak batik bat
|
azken
ipuinean aurki ditzakegu. Izan ere, Gasteizen bizi diren biztanleak aldaketaz hain garbi ohartzen ez badira ere, denbora dezente kanpoan igaro duenarentzat aldaketak izugarriak dira.
|
|
|
Era honetan, kritikaren aurka eta bere idazteko moduaren aldeko aldarrikapena egingo du. Gainera,
|
azken
ipuinean pertsonaiek izenburuez nahiz idazleaz hitz egingo dute. Hortaz, metaliteraturaz gain hainbat iruzkin metanarratibo ere aurki ditzakegu hainbat pasartetan.
|
|
|
Atoiuntzian itsasoa eta kostaldean kokatuko ditu ipuinok, portuko giroa gailenduz; Manhattan liburuan, aldiz, itsasotik hirira igaroko da, bertako gau giroa islatuz; eta azkenik, Laudanoa eta sutautsan, kostaldera itzularaziko gaitu, Erdi Aroari erreferentzia ugari eginez.
|
Azken
ipuin bilduma honetan ere lotura tematikoa nabaria da, aurreraxeago adieraziko dugun bezala. Ikusiko dugunez, hiru saio ezberdin dira, nahiz eta badiren errepikatzen diren elementuak ere.
|
|
2002
|
|
|
Bigarren liburua, Pic-nic arbasoekin, lehenaren jarraipena izan zen eta ez zuen aurrerapen poetiko handirik ekarri harekin erkatuz. Iturralderen
|
azken
ipuin liburuan, Nora noa? (Erein, 2001), egileari gustuko zaizkion gaiak azaltzen dira:
|
|
2005
|
|
|
Laudanoa eta sutautsa (1996) da Edorta Jimenezek, oraingoz, argitaratu duen
|
azken
ipuin bilduma. Bertan hartzen du" Akitaniatik datorren berba berria" izeneko narrazioa, zeinari urte horretako Julene Azpeitia ipuin lehiaketako lehen saria eman zioten.
|
|
|
Batak Sarrionandiaren poetika zabaltzen du, besteak, hiru bildumetan zehar, bakoitza hamar ipuinez osatuta, jorratutako ezaugarriak laburtzen ditu. Ez da baina lerro zuzen bat,
|
azken
ipuin horretan Martin Lezeta idazle apokrifo baten beste hamar ipuin laburren kontaketa egiten da, hamargarrena beste hamar ipuineko beste liburu baten erreseña dela. Ipuinok berriro lotura egiten dute Narrazioak liburua zabaltzen duen ipuinaren hamar mikroipuinekin, lotura baino egiaz ispiluarena egiten dute zeinarekin ziklo infinitua lortzen den.
|
|
|
Denbora aztarnak ez dira oso ugariak, zehaztugabeak gehienak. Kontaketa tradizionalaren denbora marka zehaztugabeak erabiltzen ditu gehienetan (behin bazen...),
|
azken
ipuinean izan ezik, Jainkoa jaio da Otxarkoagan. Bertan denboraren aztarnak zehaztuagoak dira.
|
|
|
Ipuinotan garapen bat dagoela esan genuke. Izan ere, lehenengo ipuinek, lehenengo hirurek, sinbologia handiagoa gordetzen dute eta sinbologia apurka apurka arinduz doa erabat errealistatzat har dezakegun
|
azken
ipuinean desagertu arte. Gainera lehenengo hiru ipuin horiek bat datetan Maldan behera (1960) olerkiliburuan agertzen zaigun Aresti sinbolistarekin.
|
|
|
Lehenengo ipuinean Jesus agertu izanak, bigarrena sinbolismo fantastikora hurbildu izanak eta hirugarrena gure egoeraren sinbolotzat ere hartu izanak urruntzen dute ipuinok erabat errealismotik.
|
Azken
ipuinetan, berriz, joera errealistak indartzen dira. Lekuak zehaztuago agertzen dira (Bilbo, Neguri, Otxarkoaga eta Zorrozaurre auzoak...), agertu eta diren bezalakoak deskribatzen dizkigute, pertsonaiak gordinik agertzen dira, bitarteko fantastikorik gabe.
|
|
|
Beraz, harriaren trilogiako olerkiek badute Arestirengan aurrekaria, Arestik joera soziala lehenago prosan landu zuen.
|
Azken
ipuinak, behintzat, ohiturazko narratibaren ondoren gure literaturan, eleberrian behinik behin, egon ez den aro errealista bateranzko ahalegintzat har genitzake. Errealismo printza bat sasoiko existentzialismo berria eta artean zirauen lehengo ohiturazaletasunaren tarteko.
|
|
|
Lekuak zehaztuago agertzen dira (Bilbo, Neguri, Otxarkoaga eta Zorrozaurre auzoak...), agertu eta diren bezalakoak deskribatzen dizkigute, pertsonaiak gordinik agertzen dira, bitarteko fantastikorik gabe. Denbora aldetiko zantzuak ere antzemangarriagoak dira, horra
|
azken
ipuinean etorkinak Otxarkoagara joan zireneko garaia (50eko hamarkadaren amaiera aldean). Egilearen beraren gaineko benetako aipamenak ere ez dira falta (Arestik Laudion eta Zorrozaurren lan egiten zuenekoa, bere idazle izaera...).
|
|
2009
|
|
|
Frantziskotarren ardurapeko argitaraldiak dira bitik laurakoak, grafia aldetik barriturik, eta nobedade bat lehenengoan ez etorrena: Txotxopin ehiztaria izeneko
|
azken
ipuin luze bat gehitu eutsan idazleak liburuari. Argitaraldiok Arantzazuko fraile lagun biren ardurapean eginak ziran:
|
|
|
Idatzi be, arean egiten genduan; eta geure arteko errebistatxu baten idatziok argitaratu be bai. Eta hortik, geure gogo eta ahalegin horretatik, sortu zan
|
azkenean
Ipuin barreka be.
|