|
2018
|
|
|
Baina momentu hartan, koaderno hori egiten ari nintzenean, bai sentitu nuen krisia, lanak ez zitzaizkidan nik nahi nuen bezala ateratzen. Adibidez, teknikarekin froga
|
asko
egin nituen eta ez nuen estilo berri hori topatzen. Gero liburuarekin topo egin dut, baina ez da bilatua izan.
|
|
2020
|
|
|
Guzti hau ikusita, guraso
|
askok
kezka azaldu dute segurtasun neurriak direla eta. Haur askok ez dute maskarillarik erabili, 12 urte baino gutxiago edukita, baina orain Lehen Hezkuntzatik aurrera derrigorrez erabili dute, adibidez.
|
|
|
Guzti hau ikusita, guraso askok kezka azaldu dute segurtasun neurriak direla eta. Haur
|
askok
ez dute maskarillarik erabili, 12 urte baino gutxiago edukita, baina orain Lehen Hezkuntzatik aurrera derrigorrez erabili dute, adibidez.
|
|
|
Aldaketa
|
asko
dago ikasturte berri honetan eta hori kudeatu behar da.
|
|
|
Oihanzabal eskolatik esan digute haurren ongizate emozionala dela lehentasuna momentu hauetan gehienbat. Gauza berri
|
asko
ikasi behar dituzte, ohitura berriak barneratu eta haur batzuentzat ez da erraza izanen. Garrantzitsua ikusten dute ikasleak beldurrik gabe egoten lortzea.
|
|
|
Garrantzitsua ikusten dute ikasleak beldurrik gabe egoten lortzea. Protokoloa zehatza da gauza
|
askotan
, osasunaren ikuspuntutik egina, nahiz eta Hezkuntza Departamentuak helarazi. Baina neurriak azkar aldatzen dira, egoera ere aldakorra den heinean.
|
|
|
Ea lan polita egiten dugun. Xabirekin urteak daramazkit, Nafarroako Federazioko presidentea izan zen eta denbora
|
asko
pasa dut bera laguntzen. Konfiantza handikoa dut, beste ofizioetan ongi moldatzen da, aizkoran gutxiago, ea bion artean konpentsatzen dugun.
|
|
|
Bai, aita eta osaba urte
|
asko
daramatzate, eta txikitatik ikusi ditut, beraz, haiekin hasi nintzen. Gero Zurgai elkartea sortu zuten eta beti haiekin ibili naiz.
|
|
|
Bai, herri
|
askotan
lehiaketak suspenditu dituzte baina orain hasi dira berriz mugitzen. Orain aizkolarien Nafarroako txapelketa dugu, datarik ez dago oraindik baina egiteko asmoa badago.
|
|
|
Emanaldi
|
asko
egin dituzue aurretik?
|
|
2022
|
|
|
Adineko jendeak, gaixorik zeudenek edo elizara hurbildu ezin zutenek etxetik entzun zezaketen meza modu horretan”, kontatzen du beruetearrak. Baina garai hartan baserrietan ere jende
|
asko
bizi zen, eta horiengana nola iritsi zitekeen pentsatzen jarri zen apaiza. “Horrela pasatu zen irratiaren ideiara”.
|
|
|
goizeko meza, arratsaldeko arrosarioa, norbait hiltzen zenean egiten zen bederatziurrena eta abesten ziren errespontsuak... ”, azaltzen du Nabarrok. Kontuan izatekoa da garai hartan irratia ez zela ohikoa, eta etxe
|
askotan
orduan hasi zirela aparatuak jartzen. Beruetearrak barrez gogoratzen du haren aitatxi nola gelditu zen txundituta sukaldean jarri zuten kutxa hark hitz egiten ziola eta atzean inor ez zegoela ikusita.
|
|
|
Tira... mundura esatea gehitxo izanen da agian, baina egia da Beruetetik emititzen zen irrati hura, Basaburuan eta Ultzama aldean ez ezik, Nafarroako beste eskualde
|
askotan
ere entzuten zela. “Ez dakigu seinalea noraino iristen zen, baina badakiguna da Leitzan, Larraunen, Lekunberrin, Ezkurra aldean eta beste toki askotan ere entzuten zela, eta herri horietatik ere gutun ugari jasotzen genituen.
|
|
|
Tira... mundura esatea gehitxo izanen da agian, baina egia da Beruetetik emititzen zen irrati hura, Basaburuan eta Ultzama aldean ez ezik, Nafarroako beste eskualde askotan ere entzuten zela. “Ez dakigu seinalea noraino iristen zen, baina badakiguna da Leitzan, Larraunen, Lekunberrin, Ezkurra aldean eta beste toki
|
askotan
ere entzuten zela, eta herri horietatik ere gutun ugari jasotzen genituen. Adibidez, Gartzaronen norbait hiltzen zenean, bederatziurrena egiteko apaizari ordaintzen zioten, eta arrosarioa, errespontsua eta ondorengo gure kantuak irratiz emititzen ziren.
|
|
|
Hasteko, kontuan izatekoa da frankismo betean zeudela, eta garai hartan zaila zela erregimenaren kontroletik kanpo gauzak egitea, are gutxiago euskaraz. Bada, erregimen hark onda motzetik FMra jauzi egiteko momentua aprobetxatu zuen tokiko irrati txiki
|
asko
ixteko. “Irratiak ixteko aitzakia izan zen' onda corta' hori oso mugatua zela, ongi sintonizatzeko tokirik ez zegoela eta FMra pasatu behar zela... zer gertatu zen?
|
|
|
Euskarazko irrati ia guztiak itxi zituztela horrela”. FMtik emititzen hasteko baimenak Madrildik etorri behar ziren, eta diru
|
asko
kostatzen zuen horrek. “Begira zenbat urte pasa diren, eta gauza batzuk ez dira gehiegi aldatu, eh! ”, gehitu du Nabarrok.
|
|
|
Amaia Legarra, Ttikienako zuzendariak bere lankideen izenean: “Bakoitzari eskaintzen ahal zaion denbora
|
askoz
gehiago da eta bakoitza ezagutzeko aukera handiagoa. Eta, hala ere, tarteka... azkenean oso haur txikiak dira, beharrak batera izaten dituzte, gutxi gorabehera batera gosetzen dira, esate baterako, eta denei batera erantzutea kosta egiten da”.
|
|
|
Maite Vertiz: “Hobeki gaude, baina
|
askotan
egin nahi dituzun guztiak ezin dituzu egin”.
|
|
|
“Hezitzaile bat 14 haurrekin ez da momenturo gertatzen dena ikustera iristen. Arriskutsua izan daiteke fisikoki eta emozionalki, sortu daitezkeen gatazka
|
asko
ezin direlako kudeatu edo lagundu”.
|
|
|
Aurreko urte arte lasterketetan ibiltzen ginen, niri distantzia luzeko lasterketak gustatzen zaizkit, ordu
|
askotakoak
, eta horretarako ez nuen hemen bertan entrenatzeko behar nuena, eta asteburuetan beste lekuetara mugitzen nintzen. Baina orain lasterketarik egiten ez dudanez, batez ere hemen inguruan ibiltzen naiz, paraje ederrak ditugu!
|
|
|
Azken lasterketak 70 kilometro baino gehiagokoak izan dira, eta hurrengo egunetan ongi egoten nintzen.
|
Askoz
zailagoa egiten zait niri 12 kilometro ziztu bizian egitea, nahiago ditut distantzia luzeak, nire erritmoan.
|
|
|
“Gaur egun, lasterketetan nutrizionistarekin eta entrenatzailearekin aritzen da jendea, badaude batzuk ez dakitenak lasterketa bat hiru gel hartu gabe egiten… nik esaten diet, platanoekin ere egin daiteke, eh? ”, dio erdi barrez. Nolabait, giro horretan mendizaletasuna galtzen ari dela sumatzen du, oso ‘pro’ bilakatu dela eta
|
askok
denborei gehiago begiratzen dietela mendiaz gozatzeari baino. Gauza gehiagoren artean, horregatik ere utzi ditu lasterketak Odietarrak.
|
|
2023
|
|
|
Bertako herritar
|
askok
bezain ongi ezagutuko du honezkero Kepa Mateorena irakasleak Basaburua. Edo, behintzat, bertako haur, gazte eta ez hain gazteak.
|
|
|
Ni aurretik Irurtzunen, Leitzan, Zizurren eta Noainen aritua nintzen. Denak eskola
|
askoz
handiagoak ziren, eta problematika erabat desberdinekoak. Hau eskola txikia zen, irakasle taldea ere bai, baina aldi berean oso dinamikoa.
|
|
|
Hau eskola txikia zen, irakasle taldea ere bai, baina aldi berean oso dinamikoa. Proiektuak sortu nahian aritu ginen, saltsa
|
askotan
sartu ginen –agian gehiegitan– eskola transformatu nahian. Gauza batzuk egin ziren, baina egia da beste batzuk zintzilik gelditu zirela.
|
|
|
Azkenean, gauzak eraldatu nahi dituzunean, hasten bazara bat batean erabateko aldaketekin, itotzeko arriskua ere badago. Baina bai, saiakerak egin genituen, metodologia desberdinak aztertzen aritu ginen eskola desberdinetan... eskola honetako arazo handi bat izan da urtetik urtera aldaketa handiak egon direla irakaslerian eta ekipoa
|
askotan
berritu dela, eta horrela zaila da proiektu bat finkatzea.
|
|
|
Izan ere, Aizarozkoa fenomeno garrantzitsua izan zen bailaran, apustu handia egin zuten, eta nik uste dut emaitzak eman zituela: etorri zen jende
|
asko
hurrengo urteetan hona bizitzera, eta jende oso dinamikoa zen gainera, gogoz etorri zirela uste dut. Hori eskolan ere nabaritu zen.
|
|
|
Baina, aldi berean, ikasleen eta familien tipologia eta soziologia ere asko aldatu ziren. Etorritako jende
|
asko
hiritarra zen, eta hori eskolan ere nabaritu zen, umeak hezteko moduagatik, baloreengatik, etab. Eskola barnean egokitzeko eta aldaketak egiteko beharra ekarri zuen, eta polita izan zen, baina talkak ere sortu zituen.
|
|
|
Bestetik, digitalizazioak ere aldaketa ikaragarria ekarri du, eta iruditzen zait eskolak asko ari direla burokratizatzen. Gaur egun, irakasleok denbora
|
asko
pasatzen dugu ordenagailu aurrean, informeak betetzen, dokumentuak sortzen... izugarria da. Eskakizunak eta hobekuntza planak ere etengabekoak dira, lan karga asko handitu du horrek guztiak, baina bitartekoak lehengo berak dira.
|
|
|
Gaur egun, irakasleok denbora asko pasatzen dugu ordenagailu aurrean, informeak betetzen, dokumentuak sortzen... izugarria da. Eskakizunak eta hobekuntza planak ere etengabekoak dira, lan karga
|
asko
handitu du horrek guztiak, baina bitartekoak lehengo berak dira. Ordu kopuru berak.
|
|
|
Eskola txikien errealitatea ez dago batere zaindua. Ikasle gutxi ditugu, eta administrazioak
|
askotan
planteamendu horrekin jokatzen du. Hemen 40 ikasle ditugu,' zer da ba hori?', pentsatzen dute.
|
|
|
Haur eta gaztetxoen artean euskararen erabilera faltak jende
|
asko
kezkatzen du azken urteotan. Nola bizi izan duzu gai hau eskolan?
|
|
|
Orain, berriz, ikasle gutxi batzuk kenduta, asko hitz egiten dute gazteleraz, eta gainera modu naturalean ateratzen zaie. Ikasle
|
asko
errazago komunikatzen dira gazteleraz, eta erabat euskaldunak diren txikiak ere, 3 urtekoak, hona iristean erdaraz ez dakitenak, sartu eta urtebetera erdaraz ari dira askotan. Hemen ere aritu gara gu horretan eragin nahian eta erabilera sustatu nahian, baina oso oso zaila dago kontua.
|
|
|
Orain, berriz, ikasle gutxi batzuk kenduta, asko hitz egiten dute gazteleraz, eta gainera modu naturalean ateratzen zaie. Ikasle asko errazago komunikatzen dira gazteleraz, eta erabat euskaldunak diren txikiak ere, 3 urtekoak, hona iristean erdaraz ez dakitenak, sartu eta urtebetera erdaraz ari dira
|
askotan
. Hemen ere aritu gara gu horretan eragin nahian eta erabilera sustatu nahian, baina oso oso zaila dago kontua.
|
|
|
Azken 20 urteetan murrizketak eta pribatizazioak jasan dituztela salatu dute zabaldu duten komunikatuan: " osasun zerbitzu publikoa negozio bihurtu nahi dute(...) Ez gaituzte engainatzen, badakigu osasuna pribatua den herrialdeetan heriotza tasa handiagoa dela eta kostu ekonomikoa
|
askoz
ere handiagoa". Aldi berean, Nafarroako Sindikatu Medikoak exijitutako esklusibotasuna ezabatzea ere salatu dute gaurko komunikatuan, greba ekiditeko hartutako neurri hori (eta ekidin ez zuena) osasun publikoaren okerrerako eta osasun pribatuaren areagotzerako izan dela salatu dute gaurko elkarretaratzean.
|