|
2009
|
|
|
Nago, ostera, ez ote dugun herri literaturaren altxorra ere barneratu behar euskarak aspalditik premiazko duen corpus esanguratsu horretan. Teknika berriak, bestalde, teknika hitzak egoki
|
adierazten
duenez, horixe dira, hain juxtu ere: tresnak, giza kulturaren emaitzak errazago lantzeko eta jorratzeko baliabideak.
|
|
|
2008an, Iruñean egin zen XVI. Nazioarteko Biltzarrarekin, hasiera eman zion Akademiak bere 90 urteurrenari. Gaur, Gasteizen izan da Akademia eta datozen hilabeteotan gainontzeko herrialdeetan ere ospatuko du Euskaltzaindiak bere urtemuga.Juan Antonio Zarate Arabako Batzar Nagusietako lehendakaria eta Xabier Agirre ahaldun nagusia ondoan zituela, Andres Urrutia euskaltzainburuak Euskaltzaindiak Araban duen presentzia aldarrikatu du eta honela
|
adierazi
du: Erakunde arabarra gara eta Euskal Herri osoa hartzen duen erakundea ere bagara, euskararen inguruan.
|
|
|
Adituen Komiteko lan talde bat bisita egiten du dagokion Erresuman, han maila guztietako agintariekin zein eremu urriko hiztunen GKEetako ordezkariekin informazioa zuzenean jasotzeko eta agintariek
|
adierazitakoa
kontrastatzeko. Hori guztia oinarri hartuta Komiteak Estatuari buruzko haren txostena egiten eta onesten du Komitearen osoko Bilkuran.
|
|
|
Euskaltzaindiaren izenenan, Xabier Kintana euskaltzainak eta Akademiaren idazkariak ongi etorria eman zien Adituen Komiteko kideei eta Komitearen izenean Stefan Oeter irakasleak, haren buru denak, eskerrak eman zizkion Euskal Akademiari izandako harreragatik eta
|
adierazi
zuen Europako Gutunaren Adituen Komiteko kideentzat ohore handia dela haren Bilkura egiteko Euskaltzaindian ostatu hartu izana.
|
|
|
Euskal Herritik kanpo gehitu zuen behin baino gehiagotan, Euskaltzaindiaren ordezkaritza eramaten zuenean, harrotasunez
|
adierazten
zuen gure Akademiarekiko nortasuna. Gogoan daukat, bat aipatzekotan, duela hiru urte, Lyonen Instituto Cervantesen egoitzan, Gabriel Aresti izena hango Bibliotekari jarri ziotenean, Frantziako hirugarren hiriko alkate, Unibertsitateko errektore, Espainiako kontsul eta gainontzeko ordezkarien aurrean, bere hitzaldiaren ondoren, nola aurkeztu ninduen Akademiaren ordezkari, adieraziz Euskararen Erret Akademiaren nortasun eta garrantzia.
|
|
|
Euskal Herritik kanpo gehitu zuen behin baino gehiagotan, Euskaltzaindiaren ordezkaritza eramaten zuenean, harrotasunez adierazten zuen gure Akademiarekiko nortasuna. Gogoan daukat, bat aipatzekotan, duela hiru urte, Lyonen Instituto Cervantesen egoitzan, Gabriel Aresti izena hango Bibliotekari jarri ziotenean, Frantziako hirugarren hiriko alkate, Unibertsitateko errektore, Espainiako kontsul eta gainontzeko ordezkarien aurrean, bere hitzaldiaren ondoren, nola aurkeztu ninduen Akademiaren ordezkari,
|
adieraziz
Euskararen Erret Akademiaren nortasun eta garrantzia.
|
|
|
Bere helburua euskara bultzatuko zuen nazio kultural bat eraikitzea zen. Euskara presente ez zegoen tokietara eraman nahi zuen, berak oso esaldi esanguratsua erabiltzen zuen hori
|
adierazteko
: piano hotsa eta te usaina dagoen tokietara eraman behar dugu euskara.
|
|
|
Historiak eman ez lezakeen dimentsioa ematen dio literaturak memoriari: subjetibitatearen ikuspuntua babesten eta iraunarazten du, letra larriz idazten den historiaren aldea, bigarren eta hirugarren mailako pertsonaia eta gertakariei eskaintzen die arreta eta gaitasun berezia du gertakari orokor nagusi eta garrantzitsuen dimentsio pertsonala, galkorra
|
adierazteko
. Horregatik, gerra zibilak literatura gaia izaten iraungo du, gutaz, gure aurrekoez gure iraganaz eta errealitate larriei aurre egin behar dien gizaki ororen esperientziaz diharduelako.
|
|
|
liburuaren xedea, Joan Mari Torrealdai euskaltzain osoak eta Imanol Uria kazetariak biak ditugu lanaren egileak gaur
|
adierazi
dutenez, Euskaltzaindiaren egoitzan egin duten aurkezpenean. Andres Urrutia euskaltzainburua izan dute alboan, baita Zuzendaritzako kideak ere.
|
|
|
Andres Iñigok
|
adierazi
duen bezala, Baztan Bidasoako hizkeren azterketa dialektologikoa lanak aipatu eremu geografiko zabal hartako hizkeren egitura geolinguistikoa aztertzeaz gain, hizkera horiek dialektologiaren mapan ahalik eta zehatzen kokatzen ditu. Tesiaren zuzendaria Iñaki Camino irakasle eta ikertzailea izan zen, eta bere zuzendaritzapean metodologia berri baten ikuspegitik lan egin du Zelaietak, Iñigoren esanetan.
|
|
|
Ez dakit luzea izan den ala laburra, baina badakit ustekabean etorri zaigula Antonio Zavalaren heriotzaren lehenengo urteurrena, omenaldi bat ere prestatzeko astirik gabe. 2009ko urtarrilaren 2an hil zen, eta 2010eko urtarrilaren bigarrena
|
adierazten
digu egutegiaren orriak.
|
|
2010
|
|
|
Katoliko gisa, barru barruraino hunkiturik Aita Santuak gure oparia onartu izanaren ideiaz, eta hark gurasotasunez entitate honi gutun baten bidez ondra ematearen kausaz, Bere Gorentasunarengana jotzen dugu
|
adierazteko
gure kristau emozioa Egoitza Santutik idazki hori laster jasotzearen aukeraz. (I.M. Etxaide euskaltzainburua, 1959ko abenduaren 17)
|
|
|
MUGARIK GABEKO TELEBISTA kanpainaren aldeko sinadurak biltzeko epea luzatu da, eta maiatzaren 15a arte zabalik egongo da. Acció Cultural del País Valencià elkarteak
|
adierazi
bezala, kanpaina erritmo onean doa, eta dagoeneko 400.000 sinaduratik gora bildu dira, baina franko gehiago behar dira: jakina den bezala, beharrezkoa da 500.000ko kopurua gainditzea.
|
|
|
Jardunaldi honen helburua hauxe da: Hiztegi Batuko erabakiak hartzeko, Euskaltzaindiak erabiltzen dituen irizpideak, laneko prozedurak eta tresnak erakustea, Andres Urrutia euskaltzainburuak
|
adierazi
duen bezala.
|
|
|
Izenaz has gaitezke. Arabierazko al funduk hitzak gaur, ostatua, hotela esan nahi du, baina Erdi Aroan merkatariei ostatu eman eta haien zamariak (gamelu, zaldi, astoak...) babestu eta garraiatzen zituzten salgaiak gordetzeko ostatu aterpe bereziak
|
adierazteko
erabiltzen zen hitz hori, persierazko karawansar bezala. Ekialdean oraindik horrelako eraikin zahar batzuk ikus daitezke, esaterako, Israelgo iparraldeko gaurko Akko n (ar.
|
|
|
Ikasteredu elebidunak eta euskararen azterketan (iker) molde berriak lanaren arduradunak Itziar Idiazabal eta Andoni Barreña izan dira. Haiek
|
adierazi
bezala, liburu honen helburua euskarari buruz eta haren ikas/ irakas prozesuaren inguruan egiten den ikerkuntza jasotzea da, euskararen irakaskuntzan aurrerapauso kualitatiboa eragiteko.
|
|
2011
|
|
|
Gainera, izenaren etimologiaren gaineko oharrak, bere eboluzioa, datu historikoak eta mapan duen kokapena zehazten dira. Orotara, 12.000 datu dokumental biltzen dira, eta toponimoa agertzen den urtea, artxiboa, dokumentuaren signatura eta orria ere
|
adierazita
daude.
|
|
|
2010eko martxoaren 13an, Gernika Lumoko Udalak eta herriko hainbat kultura elkartek Andra Mari Koralak, Kultura Etxeak, Gernika Lumoko euskaltegiak, Segundo Olaeta Musika Eskolak, Julia Foruria Musika Eskolak, Gernikazarrak, Aldaba aldizkariak eta Marijesiek omenaldia eskaini zioten Jose Antonio Arana Martijari. Omenaldi horren bitartez, esker ona
|
adierazi
nahi izan zioten herriaren alde egindako lanagatik eta, batik bat, Jose Antoniok duen balio intelektualagatik.
|
|
|
Garbi dut lan honekin asmatu egin dugula edo hobeto esanda, Andres Iñigok asmatu duela. Horrela
|
adierazi
du bere poza Xabier Azanzak. Esan duenez, liburuak dakarren CDa bi edo hiru bider oso osorik entzun dut.
|
|
|
Bere ustez, Arabako izana euskalduna da, hein handi batetan behintzat.
|
Adierazi
duenez, Araba ez da euskalduna Gipuzkoatik eta Bizkaitik etorritako pertsonek euskara ekarri dutelako, aspaldidanik euskalduna zelako baizik. Arabaren izana euskalduna zela ikusteko, Arabako izenak, oikonimoak ditugu aitorle.
|
|
2012
|
|
|
Bestalde, urtarrilaren 27an, Argia aldizkariak 2012ko Merezimenduzko Saria eman zion Txillardegiri. Argia Sariarekin
|
adierazi
zuten antolatzaileek urte hauetan guztietan komunikazio proiektu honi eman dion sostengua eskertzearekin batera, merezi duen aitortza eman nahi izan diogu azken mendeko Euskal Herriaren historia eta euskal kulturarena ulertzeko ezinbestekoa den pertsonari.
|
|
|
Xarles Videgain Baionako ordezkaritzako arduraduna; Sagrario Aleman Sustapen batzordeko arduraduna; Andres Iñigo Onomastika batzordeko arduraduna; Patxi Uribarren eta Beñat Oihartzabal euskaltzainak; Manu Ruiz Urrestarazu Arabako ordezkaria; eta Erramun Osa Sustapen batzordeko idazkaria. Aurelia Arkotxa Euskaltzaindiko buruorde eta Iparraldeko ordezkariak ezin etorria
|
adierazi
zuen, Martinikan, unibertsitate misioan zelako.
|
|
|
Leioako leku izenak lanean herriko 800 bat lekuren izenak jaso dira, gaur egun bizirik direnak ez ezik, desagertutakoak ere bildu direlarik. Ikertzaileek
|
adierazi
bezala, ikerketak iraun duen bitartean, informazio eta dokumentazio ugari bildu dute. Hala, artxibo zaharrak arakatzeaz gain, ahozko informazio iturriak erabili dira.
|
|
|
Eskerrak adierazteaz gain Akademiari, Udalari, egileei, informazioa eman duten hiritar orori euren poza
|
adierazi
, eta egindako lanaren garrantzia azpimarratu dute bi erakundeotako ordezkariek. Hala, euskaltzainburuak goraipatu du toponimia normalizatzeko Euskaltzaindiak egiten duen lana eta Arruebarrenak adierazi du argitalpen honetan batzen direla izen guztiek, eta geroko lanek gure ezagutza aberasteko aterako dituzten beste batzuek ere, Leioak eta leioaztarrek, belaunaldietan, bizi izan duten mundua ulertzea ahalbidetzen digute.
|
|
|
Eskerrak adierazteaz gain Akademiari, Udalari, egileei, informazioa eman duten hiritar orori euren poza adierazi, eta egindako lanaren garrantzia azpimarratu dute bi erakundeotako ordezkariek. Hala, euskaltzainburuak goraipatu du toponimia normalizatzeko Euskaltzaindiak egiten duen lana eta Arruebarrenak
|
adierazi
du argitalpen honetan batzen direla izen guztiek, eta geroko lanek gure ezagutza aberasteko aterako dituzten beste batzuek ere, Leioak eta leioaztarrek, belaunaldietan, bizi izan duten mundua ulertzea ahalbidetzen digute. Azken berrogeita hamar urteetan aurreko mila urteetan baino aldaketa gehiago izan dituen mundua hain zuzen ere.
|
|
|
|
Adierazi
duenaren arabera, hori dena, denboran zehar ikusi nahi izan dugu, Antzinatetik hasi eta gure egunak arte, bizi izan diren inguruabar historiko ezberdinetan, Inperio Erromatarraren barruan eta Elizan latina entzun eta/ edo erabiliz, Erdi Aroko hizkuntza erromantzeak ondoan zirela (gaskoiera, gaztelania edo erromantze nafarra lehenengo, eta frantsesa gero), Euskal Herriko garapen instituzionala ber...
|
|
|
Gaurko aurkezpenean
|
adierazi
dutenez,, esku artean zer daukagun laburki esateko, komeni da idazlanen zerrendako fitxa bibliografiko bakoitzak bere baitan zer duen jakitea, bere laburrean aski esanguratsua baita hori. Fitxak hiru informazio mota ditu:
|
|
|
Eskoletan ere ohiko ikasgaiak dira kolonizazioa eta deskolonizazioa, eta literaturan, komunikabideetan, entziklopedietan ere agertzen dira. Leku izen kolonial asko hizkuntzatik hizkuntzara aldatzen dira, hizkuntza bakoitzak bere moldea baitu horrelako izenak
|
adierazteko
, hala nola Hego mendebaldeko Afrika Alemana, Piperbeltz Kosta, Volta Garaia. Era horretako izendapenak eratzeko erabilitako joskera irizpideari buruzko argibideak ere ematen ditu arauak.
|
|
|
Andres Urrutia euskaltzainburuak; Xabier Egibar Euskadiko Kutxako Negozio Garapenaren Areako zuzendariak; Maximino Gómez Euskarabidearen zuzendari kudeatzaileak; eta Adolfo Arejita EHHA ren zuzendari akademikoak. Erakundeotako ordezkariek euren poza
|
adierazi
dute, baita lanaren garrantzia ere, eta horren ostean Adolfo Arejitak eta Xarles Videgainek eman dituzte egitasmoari buruzko zehaztasunak. Videgain EHHA ren arduradun teknikoa da, Gotzon Aurrekoetxearekin batera.
|
|
|
|
Adierazi
duten bezala, gaur aurkeztu den laugarren liburuki honek 260 galderaren erantzunak biltzen ditu inkesta osoaren 2.857 galderetarik, inkestaren 27tik 35era bitarteko gaietakoak, hain zuzen. Baserri etxea eta etxe abereak osatzen dute funtsean galdetegia:
|
|
|
Horren oinarria Euskaltzaindiak onartua duen Hiztegi Batua da, lehen itzulian argitaratutako hitzak. Ibon Sarasolak gogora ekarri duenez,, hogei bat mila hitzeko hitz zerrenda zen, hitz horien ortografia batua
|
adierazten
zuena batez ere. Euskaltzaindiak orain argitaratzen duen Euskaltzaindiaren Hiztegia, 20.000 hitz haiei dagokien, hiztegi osoa?
|
|
|
Hain zuzen ere, Andoni Sagarnak iragarri du hiztegia aberastuko duten hurrengo 20.000 sarreren idazketa aurrera doala. . Zimenduak?
|
adierazi
du, pozez, sendoak dira, egitura eraikia eta teilatua emanda daude, eta barruan lanean ari gara?.
|
|
|
Lehengo ostegunean, urriaren 11n, aurkeztu zen aurtengo Xalbadorren egunerako programa, Donostian eta Baionako Euskaltzaindiaren bulegoetan. Deiadarra taldeko kide Itxaro Bethartek eta Joxemari Iriondok
|
adierazi
zutenez, aurtengo festa urri honen 27an eta 28an egingo da, Urepelen, eta Xalbador eta Joakin Berasategi goraipatuko dira aurten, Berasategi zena antolatzaile taldeko kide eta laguntzaile zintzo izan baitzen urteetan ere.
|
|
|
Bezeroak Euskaltzaindiko argitalpen bat erosi nahi duenean, argitalpenaren fitxaren ondoren datorren Egin Eskaria atalera joan behar du. Bertan, kopurua zehaztu eta bere NAN/ IFK zenbakia
|
adierazi
du, Euskaltzaindiak faktura egin diezaion. Euskaltzaindia, legez, salmenta guztien faktura egitera derrigortua dago.
|
|
|
Fakturan argi zehaztuko da, produktua Paypal bidez ordaindua dagoela. Jarraian Erosi PayPal bidez atalera joan du, eta bertan zer kontzeptu fakturatzen den
|
adieraziko
zaio, ordainketa gauzatzeko bi aukera emanez: PayPal en erregistratu eta kontu bat sortuz; edo, erregistratu gabe eta gonbidatu gisa, bere kreditu txartelarekin, ordaintzea.
|
|
|
Izen zerrendez gainera, eranskin zabal bat prestatu da, Asiako hizkuntza eta alfabeto ofizialen eta transkripzioen gaia konplexua baita. Eranskinean, Asiako estatu hizkuntza nagusiei buruzko jakingarri batzuk ematen dira, eta Asiako estatu horietako leku izenak euskaraz
|
adierazteko
orduan kontuan hartu behar diren irizpide nagusiak adierazten. Atal hauek ditu eranskinak:
|
|
|
Izen zerrendez gainera, eranskin zabal bat prestatu da, Asiako hizkuntza eta alfabeto ofizialen eta transkripzioen gaia konplexua baita. Eranskinean, Asiako estatu hizkuntza nagusiei buruzko jakingarri batzuk ematen dira, eta Asiako estatu horietako leku izenak euskaraz adierazteko orduan kontuan hartu behar diren irizpide nagusiak
|
adierazten
. Atal hauek ditu eranskinak:
|
|
2013
|
|
|
Erosleak Euskaltzaindiaren argitalpen bat erosi nahi duenean, argitalpenaren fitxaren ondoren datorren Egin Eskaria atalera joan behar du. Bertan, kopurua zehaztu eta bere NAN/ IFK zenbakia
|
adierazi
du, Euskaltzaindiak faktura egin diezaion. Euskaltzaindia, legez, salmenta guztien faktura egitera behartua dago.
|
|
|
Fakturan argi zehaztuko da, produktua Paypal bidez ordaindua dagoela. Jarraian Erosi PayPal bidez atalera joan du, eta bertan zer kontzeptu fakturatzen den
|
adieraziko
zaio, ordainketa gauzatzeko bi aukera emanez: PayPal en erregistratu eta kontu bat sortuz; edo, erregistratu gabe eta gonbidatu gisa, bere kreditu txartelarekin, ordaintzea.
|
|
|
Lehengo testuan agertzen ez ziren u dieresidunak (ü) ez zeuden ondo, Hepburn erromanizazioan makron diakritikoa (¯) erabiltzen baita bokal luzeak
|
adierazteko
. Alegia, Ky, sh?
|
|
|
da. Euskaraz idazterakoan sortu izan den hainbat zalantzari erantzuna ematera dator, hala nola beste hizkuntza batzuetan jatorria duten nazioarteko hitzen formak (iceberg, webgune, etab.), nazioartekoak izan ez arren erabilera zabala dutenenak (txupete), hainbat herrialdetako biztanleak
|
adierazten
dituzten hitzenak (hegosudandar, jubatar, etab.), arazo konplexuagoak izan ditzaketen forma berrienak (immunoeskasia, etab.) eta beste zenbait arazo zituztenak finkatzen ditu. Horretaz gain, lehendik arauturik zeuden forma batzuk ohar argigarriz eta xehetasunez osatu dira.
|
|
|
Olerkiak du izenburutzat Lauaxetaren edizio honek, aurrekoetatik nolabait bereizteko nahiaz. Idazleak prosa poetikoz onduriko sarreraren lehen hitzak dira horiek, poema askoren edukiaren muina
|
adierazten
dutenak bestalde. Edizio honek paratzaileak:
|
|
|
Apalauzak
|
adierazi
duenaren arabera, hizkera horiek guztiak Euskal Herriaren erdigunean daude, eta dialektologian oso eremu interesgarriak izan ohi dira erdigunekoak, isoglosa eta hizkuntza eragin anitzen elkargune izaten baitira. Nafarroako ipar mendebaleko ibar horiek Iruñea eta Tolosa lotzen zituen bide zaharrean daude, eta kokagune horrek zeharo baldintzatu du herri horietako bizimodua eta, jakina, baita hizkuntza ere.
|
|
|
–Bi erakundeon arteko adostasun bat, aurrerantzean elkarrekin proiektuak garatzeko borondatea?
|
adierazten
duen dokumentua da, gaineratu du Iñaki Dorronsorok. Funtsean, eta hala adierazi du beren beregi euskaltzainburuak,, egun pozgarria da.
|
|
|
adierazten duen dokumentua da, gaineratu du Iñaki Dorronsorok. Funtsean, eta hala
|
adierazi
du beren beregi euskaltzainburuak,, egun pozgarria da. Pozgarria, hitzarmenak egonkortasun bat ematen digulako.
|
|
|
. eus lehen mailako Interneteko domeinu bat baita, hau da, komunitatearen garapen lokalerako tresna global bat. Hala
|
adierazi
zuten joan den larunbatean, ekainaren 15ean, Euskaltzaindiaren egoitzan emandako prentsaurrekoan. Euskaltzaindia sorreratik bertatik da PuntuEus eko kide, eta Joan Mari Torrealdai Akademiaren ordezkaria da.
|
|
|
Joan den larunbatean, ekainaren 15ean, PuntuEus elkarteak agerraldi publikoa egin zuen, ICANN erakundeak Euskararen eta Euskal Kulturaren Komunitatearen. eus domeinua onartu duela
|
adierazteko
. Esan zutenez,. eus domeinuaren benetako ibilibidea oraintxe hasiko da, eta hilabete batzuk dira domeinua martxan jartzeko falta diren urratsak emateko.
|
|
|
Hiztegi historiko honetan jaso dira euskaraz idatzi diren liburu esanguratsu gehienak, aro eta euskalki ezberdinetakoak. Horrela
|
adierazi
du Ibon Sarasola egitasmoaren zuzendariak: –Koldo Mitxelenaren Orotariko Euskal Hiztegia esan du euskal literatur tradizio osoa biltzen saiatzen da, lehen testu idatzietatik 1970a arte.
|
|
|
Lan hau 1984 eta 1989 artean egin zen batez ere. Corpus eta datu base horietan oinarriturik, Orotariko Euskal Hiztegiak euskara idatzian erabili diren hitz guztien berri fidagarria ematen saiatzen da, non, noiz eta nola erabili diren
|
adieraziz
–.
|
|
|
Aurreko argitaraldietan Haranederrena zen ematen zen lehen adibidea (XVIII. mendearen erdialdekoa); oraingoan Silvain Pouvreauren lekukotasuna agertzen da, ehun urtez lehenagokoa. Nagitasun sarreran, XX mendeko ipar euskalkietako agerpenik ez dagoela
|
adierazten
zen. Argitaraldi honetan zehaztu behar izan da adierazpen hori, Léon en adibide bat ematen baita.
|
|
|
Irizpidea2 Eranskina: alfabeto grekoaren letren izenak3 Izarrik distiratsuenetariko batzuk4 Konstelazioak eta asterismoak5 Zodiakoko konstelazioak eta astrologiako zeinuak6 Konstelazioen izenak euskaraz
|
adierazteko
irizpidea7 Konstelazioak (88 konstelazio ofizialak) 8 Asterismoak
|
|
|
labur esanda, giza seme alaba orori dagozkion sentimenduak eta horiek ere zure hizkuntzan, zure inguruko hizkuntzan, hur hurrekoz duzun horretan jasoko dituzu. Halakoak nork bere hizkuntzan
|
adieraztea
liluragarria eta xarmangarria ere bada. Ikasi eta erabili, erabiliz ikasi, erabiltzeko ikasi...
|
|
|
Horrela
|
adierazi
dute gaurko ekitaldian Maite Iturbek eta Andres Urrutiak. Iturberen esanetan, orain arte pauso handiak eman ditugu elkarrekin, eta hala jarraituko dugula espero dut.
|
|
|
Izan ere, Joxe Austin Arrietak EIZIEren bitartez izan zuen jardunaldien berri, eta euskara ez zegoela ordezkaturik ikustean, Akademiari zuzendu zitzaion, honek Pariseko antolatzaileekin mintza zedin eskatuz. Euskaltzaindiak hala egin zuen, eta Xabier Kintana idazkariak sinatutako gutuna bidali zuen, harridura
|
adierazteko
, batetik, eta Arrieta eta Orpustanen parte hartzea eskatzeko, bestetik. EIZIEk ere, Iñaki Inurrieta presidenteak izenpetutako gutuna bidali zuen, beste horrenbeste eskatuz.
|
|
|
Gainerako hizlariek ere beren poza
|
adierazi
dute. Pello Ugaldek, Laboral Kutxarentzat proiektuan parte hartzea, ohorea?
|
|
|
Bestalde, toki izen bakoitzaren deskribapen zehatzean ezaugarri hauek ageri dira: kokapen konkretua, koordenatu geodesikoak, toponimoak
|
adierazten
duen tokiaren altitudea eta bertaraino iristeko hartu eta jarraitu beharreko bidea; informazio garrantzitsuak horiek guztiak, helburutzat erabilera praktikoa duen lan honetan.
|
|
2014
|
|
|
40.000 nafarren hizkuntza eskubideak Foru Gobernuaren esku daude. Eta frantziar estatuari dagokionez, honako hau
|
adierazi
du: –Ez du aitortzen frantsesa ez den beste hizkuntzarik, eta horrela Lapurdi, Nafarroa Behere eta Zuberoako milaka euskaldunen eskubideak urratzen ditu?.
|
|
|
Hainbat herrialdetako biztanleak
|
adierazten
dituzten hitzenak (hegosudandar, jubatar, etab.),
|
|
|
Aldaera baztertuekin bitara jokatu dugu: batetik, gaur egun zalantzaren bat sortzen dutenak berariaz baztertu ditugu, aldaera baztertuari izartxo bat erantsiz eta e.[= erabil] ikurraren ondoan forma hobetsia
|
adieraziz
: erropa* e. arropa, adibidez...?
|
|
|
Euskaltzaindiaren Hiztegia. Adierak eta adibideak Batzorde Ahaldundua lanean hasi orduko, egitasmoaren zuzendariak
|
adierazi
zuen hiztegi mota horretan ez zela egokia horrelako markak erabiltzea, ohiko praktika lexikografikoaren arabera, eta proposatu zuen marka horiek zituzten hitz guztiak banan banan aztertu eta bakoitzari tratamendu egokia ematea, Euskaltzaindiak eskura dituen corpusetan agertzen zuten erabilera kontuan hartuz. Halaxe egin zuen erredakzio taldeak eta bakoitzari zer tratamendu eman proposatu zuen.
|
|
|
Euskaltzaindiaren egoitzan eman zuten prentsaurrekoan, PuntuEus elkartearen bultzatzaileetariko batzuk agertu ziren eta guztion izenean Joan Mari Torrealdai presidenteak eta Iratxe Esnaola koordinatzaileak hitz egin zuten.
|
Adierazitakoaren arabera
,. eus domeinuen erregistroak hiru fase ezberdin izango ditu: aitzindarien programa, abiarazte aldia eta fase irekia.
|
|
|
Horiek horrela, Euskaltzaindiaren eta Lanekiren arteko hitzarmena sinatzea benetan pozgarria dela
|
adierazi
dute erakunde biotako presidenteek. Andres Urrutiak hauxe azpimarratu du:
|
|
|
Beraz, aipatu gaztelaniazko luna ascendente/ descendente edo frantsesezko lune montante/ descendante adierazleak euskaraz emateko, ezin dira ilgora eta ilbehera erabili; hitz berriak sortu behar lirateke, esate baterako goranzko ilargi eta beheranzko ilargi, dagoeneko zenbaitek egin duen bezala.
|
Adierazi
nahi dugu, dena den, horiek ez direla, beren horretan, astronomia arloko termino zientifikoak (bai, ordea, goranzko/ beheranzko nodo).
|
|
|
Lehenago, 2007tik 2010era bitartean, onuradunen (eta kaltedunen) inguruan ibili da lanean. Askotariko baliabide tipologikoak dituzte hizkuntzek onuradunak
|
adierazteko
, euskaraz adibidez Jonek Aneri liburua eman dio diogunean, Aneri da onuraduna, datibo kasu marka batekin adierazten da eta zehar osagarria da sintaktikoki. Hori ez da, baina, onuradunak adierazteko bide bakarra, eta Zuñigak estrategia tipologiko nagusiak aztertu ditu, hala nola, interes datiboak, onuradunen markatzaile bereziak, aditz sailak (ingelesez, serial verb constructions deritzenak), egitura aplikatiboak, predikatu konplexuak, eta abar.
|
|
|
Lehenago, 2007tik 2010era bitartean, onuradunen (eta kaltedunen) inguruan ibili da lanean. Askotariko baliabide tipologikoak dituzte hizkuntzek onuradunak adierazteko, euskaraz adibidez Jonek Aneri liburua eman dio diogunean, Aneri da onuraduna, datibo kasu marka batekin
|
adierazten
da eta zehar osagarria da sintaktikoki. Hori ez da, baina, onuradunak adierazteko bide bakarra, eta Zuñigak estrategia tipologiko nagusiak aztertu ditu, hala nola, interes datiboak, onuradunen markatzaile bereziak, aditz sailak (ingelesez, serial verb constructions deritzenak), egitura aplikatiboak, predikatu konplexuak, eta abar.
|
|
|
Askotariko baliabide tipologikoak dituzte hizkuntzek onuradunak adierazteko, euskaraz adibidez Jonek Aneri liburua eman dio diogunean, Aneri da onuraduna, datibo kasu marka batekin adierazten da eta zehar osagarria da sintaktikoki. Hori ez da, baina, onuradunak
|
adierazteko
bide bakarra, eta Zuñigak estrategia tipologiko nagusiak aztertu ditu, hala nola, interes datiboak, onuradunen markatzaile bereziak, aditz sailak (ingelesez, serial verb constructions deritzenak), egitura aplikatiboak, predikatu konplexuak, eta abar.
|
|
|
Ohorezko euskaltzain berriek diploma eta Euskaltzaindiaren ikurra jaso dituzte. Esker oneko hitzak ere izan dituzte, eta beren poza
|
adierazi
dute.
|
|
|
Hori dela-eta, bertso sorta honi lotutako informazioa izan lezakeen edonor eurekin harremanetan jartzea eskatzen dute. Batez ere
|
adierazi
dute hauek interesatzen zaizkigu: Manuel Lekuonak 1935ean argitaratutako bertso hauen aldaeraren jatorrizko dokumentua, Basarrik Loiola, Arrate eta Segura irratietan 1962an kantatutako bertsoen grabazioa eta bertso-paper hauekin erabilitako doinua (1920 urtea baino lehenagokoa).
|
|
|
Mendebalderen izenean Kaxildo Alkorta zuzendariak sinatu du, eta Euskaltzaindiarenean Andres Urrutia euskaltzainburuak.
|
Adierazi
dutenez, aurrera joateko, hitzarmena da.Erakunde bion arteko elkarlana aspalditik dator, baina hemendik aurrera are nabarmenagoa izango da:
|
|
|
Gaurko ekitaldian honako hauek ere izan dira: Mendebalderen izenean, Maribi Unamuno, Eneko Barrutia, Juan Luis Goikoetxea eta Jacinto Iturbe (Karmele Perez Urraza diruzainak ezin etorria
|
adierazi
du); Euskaltzaindiaren aldetik, Xabier Kintana eta Pruden Gartzia.
|
|
|
Pruden Gartzia Azkue Bibliotekako zuzendaria izango da Euskaltzaindiaren ordezkaria eta azaroaren 20an mintzatuko da.Xenpelar Dokumentazio Jardunaldiak urtero izateko asmoz sortu dira, dokumentazio alorraren inguruko eta, bereziki, Euskal Herriko dokumentazio gaien inguruko gogoetak bultzatu eta ezagutarazteko helburuarekin. Horrela
|
adierazi
dute gaur, azaroaren 12an, Donostian egindako aurkezpenean. Hauek izan dira:
|
|
|
Alde horretatik,
|
adierazi
du,, kontuan hartu behar dugu ezagutu ditugun hiriak nazio estatuen hiriak izan direla (eta gureak, gainera, periferikoak)?. Hori dena aldatuko da, baina:
|
|
|
|
Adierazi
duenez, besteak beste, badira euskararen berreskurapenaren arloan amankomunak diren ezaugarriak. Besteak beste:
|
|
|
bata Nafarroako Mendialdean, Irurita (Baztan) eta bestea Iruñea; eta bi belaunaldi hartu dira, 1970eko hamarraldian haziak eta haien seme alabak, 2000tik aitzina sortuak. Egileak
|
adierazi
duenez, argitalpenak, Nafarroako bi gizataldetan euskararen belaunez belauneko jarraipena kaskaildurik edo ia etenik egonda mintzairaren segida berrestekatzeko eta umeak euskaldun hazteko familien bizipenak izan ditu oinarri.
|
|
|
Torrealdaik
|
adierazi
duenez,, sormen lana eta bilketa lana biak egin zituen, biak oparo. Azkueren obrak sekulako eragina izan du hurrengo belaunaldietan; galtzear zegoen herri ondarea betiko salbatu zuen, eta bazuen azken orduko bilketa zelako kontzientzia?.
|
|
|
batetik, Irurita (Baztan), Nafarroako Mendialdean, eta bestetik, Iruñea; eta bi belaunaldi hartu dira, 1970eko hamarraldian haziak eta haien seme alabak, 2000tik aitzina sortuak. Egileak
|
adierazi
duenez, argitalpenak, Nafarroako bi gizataldetan euskararen belaunez belauneko jarraipena kaskaildurik edo ia etenik egonda mintzairaren segida berrestekatzeko eta umeak euskaldun hazteko familien bizipenak izan ditu oinarri"
|
|
2015
|
|
|
Ageriko bilkuran, bi erakundeok elkarren arteko errespetu eta aitortza
|
adierazi
zioten elkarri, Azkoitiko alkatea ondoan zutela.
|
|
|
Orain, sistematikoki bildu dira Ekialdeko eta Antzinateko herrien izenak; herri horien euskarazko izenen tradizio zahar eta berria aztertu da, hainbat erdaratan nola idazten diren jaso da, herri izen horiek euskaraz
|
adierazteko
erabiltzen diren irizpideak zehaztu dira, eta, azkenik, zerrenda eleaniztun batean jaso dira. Hori guztia agertzen da argitara eman berri den Euskaltzaindiaren 174 arauan:
|
|
|
Euskal hiztunen paradisua museoanJoseba Agirreazkuenagak 1794tik 1919ra bitarteko une historikoa izan du hizpide.Frantses eta espainiar estutuetan euskaldunak, baztertuak? izan zirela
|
adierazi
du. Une historikoari erreparatu dio, eta honela azaldu:
|
|
|
aldarrikatzen hasi baitziren.1877 urteari ere begirada eman dio Agirreazkuenagak, urte horretatik aurrera euskal pizkundea indartu zen-eta.
|
Adierazi
duenez,. Hegoaldean euskal abertzaletasunak bere egitasmo politikoen artean sartu zuen euskararen ezagutza gaitasun modernora egokitzea. Iparraldean aldiz, euskararen etorkizuna ez zen egitasmo politikoen esparrura lotzen.? 1919 urtea aintzat hartzekoa da.
|
|
|
Mezua eremuan
|
adierazi
jardunaldian izena eman nahi duzula. Doakoa da.
|
|
|
Antton Luku antzerkigile eta antzezleak
|
adierazi
zuenez,, antzerki lanek leku berezia dute literaturan. Irakurri ez ezik, erraten dira ere, eta argia ikusten dutelarik publikatzen dituzten gorputzek beste lengoaia baitarabilte denbora berean, ez daitezke erraz epai taulagaina ahanzten bazaie.Lukuren hitzetan, Antzerki aretoan tenorez jinik ere ez dira behatzaile oro batean sartzen obran eta berankor horien biltzeko egilearen artea da hemen eta han saihets eta gibel ate batzuk irekirik uztea, sentsibilitate horiek guztiek publikoa deitzen duguna osa dezaten iluna eginen deneko".
|
|
|
Mezua eremuan
|
adierazi
jardunaldian izena eman nahi duzula. Doakoa da.
|
|
|
Horrela
|
adierazi
du gaur Miren Lourdes Oñederra Euskaltzaindiko Ahoskera batzordeko buruak, Donostian egindako aurkezpenean. Pilartxo Etxeberria batzordeko kidea ondoan zuela, gaiaren konplexutasuna agerian utzi du:
|
|
|
Bai, ahoskera landu, praktikan jarri eta irakasten da. Hori argi
|
adierazi
du, eta irakaskuntza horren teoria eta metodologia izan ditu hizpide.
|
|
|
Azkaratek
|
adierazi
duenaren arabera, Corpus plangintzaz arduratu direnek bi aldi bereizten dituzte: kodea, araua sortzea (hau da guk batasuna deitu dioguna lortzea) eta ondoren kode hori etengabe eguneratzea.
|
|
|
Gomendioan, lehenik, herritar izenak eta jatorri adjektiboen erabilera esparruak zedarritzen dira, eta noiz erabili (jatetxe txinatarrak) eta noiz ez(* kale gasteiztarrak), eta zergatik,
|
adierazten
da.
|
|
|
Hirugarrenik, adibide ugariz hornitua, euskaraz herritar izenak sortzeko bideak, mailegua eta eratorpena?
|
adierazten
dira, forma hibridoak gaitzesten dira(* europear,* kanadiar?) eta gure bi auzo erdaren, gaztelaniaren eta frantsesaren, konplexutasunaren aldean (herritar izenak sortzeko atzizki ugaritasuna) euskaraz duen erraztasuna aipatzen da (atzizki bakarra, hiru aldaera dituena:
|
|
2016
|
|
|
Horrela
|
adierazi
zuen Hanno Brand Frisiar Akademiaren buruak Bilbon, abenduaren 18an, Euskaltzaindiaren Osoko bilkuran. Egun horretan, lankidetza hitzarmena sinatu zuten bi erakundeok, Europa mailako hizkuntza aberastasuna lehen lerroan jarri nahi duen hitzarmena, hain zuzen ere.
|
|
|
Euskararen Historia Soziala lantzeko bide bat mahai gainean jarri eta horren nondik norakoa azaldu da.
|
Adierazi
dutenez, metodologia hau oinarri hartuta, azken 250 urteotan Donostiako euskararen bilakaera ikertuko da.
|
|
|
–Historiatik gatoz, gizarte zibiletik gatoz eta gizarte zibilarekin batera lan egin nahi dugu eta gizarte zibil horrek planteatzen dituen galdera, kezka eta premiei, gure ahalmen arabera, erantzuna eman nahi diegu?. Horrela
|
adierazi
du gaurko ekitaldiaren hasieran Andres Urrutia euskaltzainburuak. Hau gaineratu du ez da egun bateko loraldia, luze joko duen bidea izango da?. Izan ere, ekimenak jarraipena izango du, jardunaldi horren bitartez Euskaltzaindiak prozesu bati hasiera eman eta eztabaida aldia zabaldu nahi du eta.
|
|
|
Jardunaldia egin zen egun berean, bai Andres Urrutia euskaltzainburuak baita Sagrario Aleman Jagon sailburuak ere argi
|
adierazi
zuten: –Honek segida izango du.
|
|
|
Nolanahi ere, arlokako erabilera berariaz aztertzeko eta oinarrizko lexikoak osatzeko erabakia hartu zuen Euskaltzaindiak, eta, horretarako, Zientzia eta Teknika Hiztegia Biltzeko egitasmoa abiarazi zuen (ZTHB). Egitasmo horren helburua honako hauxe da: Hiztegi Batua arlo teknikoetako eta, lehen urrats hauetan, zientzia eta teknologiaren arloetako kontzeptuez eta haiek
|
adierazteko
hitzez aberastea.Horretarako, azaldu dutenez, arloka egiten da lan, eta, arlo bakoitzean, ZTHB lantaldeak arloko adituz osatutako berariazko talde baten laguntza du. Arloko testuetako tradizioa eta erabilera aztertu ondoren, eta Euskaltzaindiaren lexikorako irizpide orokorrak kontuan izanik, lantaldeak arloko oinarrizko kontzeptuetarako euskarazko adierazleak proposatzen dizkio Euskaltzaindiari.Hala, bada, Matematikako, Fisikako eta Astronomiako oinarrizko lexikoak proposatu ondoren, Osoko bilkuran onartu ditu Akademiak.
|
|
|
Orduko hartan, Aldundiak erdarazko sociedad société kontzeptua
|
adierazteko
, euskaraz gizarte ala jendarte, bietako zein den egokiena galdetzen zion Akademiari. Hona hemen Kintanaren erantzun arrazoitua:
|
|
|
" Jasoa dugu Euskaltzaindian zure 2011ko urriaren 13ko gutuna. Horretan, erdarazko sociedad société kontzeptua
|
adierazteko
, euskaraz gizarte ala jendarte, bietako zein den egokiena galdetzen diguzu, hor ezkuta litekeen sexismo eta emakumeen kontrako bereizkeriak uxatzeko.
|
|
|
Euskarak, dakizunez, munduko beste hizkuntza askoren antzera (txinera, japoniera, turkiera, finlandiera, georgiera, kitxua etab.) ez du genero gramatikalik, eta, horrexegatik, adibidez, langile bat esaten denean, hor ez da
|
adierazten
pertsonaren lanbidea besterik, espainieraz ez bezala, un trabajador ala una trabajadora ote den argitu gabe. Alde horretatik, hizkuntzari dagokionez, normalean euskaraz ez da gertatzen inguruko erdaretan, nahi gabe ere, egiten diren nahitaezko bereizkeriarik.
|
|
|
Izaki bizidunekin ere, gehienetan, holako bat aipatzen denean (txakurra, txoria, arraina, eulia, karramarroa, txirla, lehoia, sugea, arranoa, balea...) izaki horren kontzeptu orokorra eskaintzen da, baina bakoitzaren sexuaz ezer azaltzeke. Dakizunez, kasu hauetan, generoa
|
adierazteko
, oinarrizko hitzari euskaraz ar edo eme hitzak eransten zaizkio (txakur arra, lehoi emea, suge arra, astemea...).
|
|
|
Hala eta guztiz ere, etxeko animalia gutxi batzuen kasuan, beste hizkuntza askotan ere egin ohi denez, badira arrak eta emeak izendatzeko izen bereziak: behor/ zaldi, ahuntz/ aker, behi/ zezen, ardi/ ahari, ordots/ ahardi, eta noski, gauza bera gertatzen da senidetasuna
|
adierazten
duten berba batzuetan ere emakume/ gizon, emazte/ senar, neska/ mutil, ama/ aita, lehengusina/ lehengusu, izeba/ osaba, anaia, neba/ arreba/ ahizpa... esaterako, nahiz eta, hauetan ere, inoiz hitz bakarra erabili sexu bietarako: gurasoak, umeak, ilobak, bilobak, se nideak, ahaideak, haurrideak, asabak...
|
|
|
gurasoak, umeak, ilobak, bilobak, se nideak, ahaideak, haurrideak, asabak... Dena den, taldeak
|
adierazteko
, ez dira beti genero biak aipatzen (aita amak, neska mutilak, seme alabak, izeba osabak edo jaun andreak kasuetan bezala) eta badira soldaduak, erlijiosoak, behorrak, ardiak, ahuntzak bezalako kolektiboak ere, horietan maiz ofizialak, fraideak eta mojak, zaldiak, ahariak eta akerrak ere osagarri izan arren.
|
|
|
Hizkuntza batzuek, egia da, badute, gizaki? kontzeptua
|
adierazteko
hitz berezirik. Alemanak, adibidez, Mann, gizona, ren ondoan badu Mensch (edonola ere berau ere Mann etik eratorria), edota georgierak (katzi/ adamiani), baina ingelesak, espainolak, frantsesak, italierak eta errusierak, aldiz, ez, eta hortik ez dator, nahitaezko ondoriotzat, Koldo Mitxelenak berak aspaldian argi eta garbi salatu zuenez, emakumezkoen aurkako bereizkeriarik bat ere.
|