|
2022
|
|
|
Ontzi izenari, tuperrari, KADA atzizkia erantsita, tuperkada sortzen zaigu, edota bete atzetik ipiniz gero, tuper bete. Baina bai bata eta bestea, tuperkada zein tuper bete, tuper ontziak hartzen duen barrua jatekoz bete bete dagoela
|
adierazteko
dira. Platerkada edo plater bete diren antzera.
|
|
|
Bertan behera adberbio lokuzioa da, eta horretatik eratorria da bertanbeherako adnominala. Zeozer bertanbeherakoa ez dela diogunean, leku batzuetan
|
adierazten
du ez dela nolanahikoa, ez dela edozelakoa'. Baina beste leku batzuetan, ez dela bat batekoa, ez dela bat batean jazo edo etorri.
|
|
|
Era bi daude: edo sexu di feren tzia
|
adierazita
, edo generoa markatu gabe.
|
|
|
Esparru zibilean, gizaseme baten goi maila ondo
|
adieraz
dezakeen izen bakarra jauna dugu. Gure tradizioan, lehenago sarri aurretik –jaun baroia, jaun kontea, jaun diputatua–, gaur egun atzetik gehiago –diputatu jauna edo alkate jauna– garatu diren bidetik.
|
|
|
Frantsesez," vaccinologie", eta europar hizkuntza nagusi gehienetan osagai greko latindar biez osaturiko berau dugu: " vaccinus" latinekoa eta" logia, logos" greziera izenetik garatu den atze hitza, beste eratorkuntza askotan bezala, ezagutza eremuren baten zientzia edo jakintza
|
adierazten
duena.
|
|
|
" Huna non zure sabelean gatzatuko den haur bat". Eta askoz oraintsuago, Koldo Mitxelenak ‘gorpuztu’ adiera horrekin, baina gorputz hitz markatuagoa erabili ordez, honela
|
adierazi
zuen: " Lurreko lohiez gatzatuak eta mamituak daude lu rreko gauzak oro".
|
|
|
Gizartea anitza dela esan ohi da askotan, hau da, gizartearen aniztasunaz hitz egin dezakegu. Baina guztiok dakigu anitz hitzak asko
|
adierazten
duela oro har. Nola eman kontzeptu horiek euskaraz?
|
|
|
Oro har, onartzen duen mugatzaile nagusia pluralekoa da, anitzak: anitzak direla; hainbat, hainbeste direla hau edo hori egiten dutenak
|
adierazteko
. Esango bagenu bezala, askoak.
|
|
|
" Janarixa, edotarikua izanda be, ez zetsan ardura" (Toribio Etxebarria, Lexicón del euskera dialectal de Eibar). Bestea, guztitarikoa, ‘era guztietakoa’
|
adierazteko
.
|
|
|
Baina" diverso" adjektiboaren kualitatea
|
adierazteko
perifrasietara ere jo dai teke, eta guztiz gomendarriak dira erabiltzeko. Hala, askotariko adno mi nalaren sinonimo hurbilak diren bi hitzeko lokuzioak aipatuko ditut.
|
|
|
Bigarren hau aurre koa baino markatuagoa da berez, baina dibertsitatearen orokortasuna eta neutro izaera hobeto islatzen ditu beharbada, era askotakoa dela esanda baino. Era askotako jendea dagoela munduan esaten denean, den denak ez direla onak ere azpitik
|
adierazi
ohi da.
|
|
|
Nabar bigarren osagaitzat hartuta, eta argi, goiz edo egun izenak, edota ilun au rretik direla, uztartu ditugu izen mordotxoa. Horrexetatik sortuak dira arginabarra, egunabarra eta goiznabarra egunaren hasiera
|
adierazteko
, eta ilunabarra alegunaren beheititzeari buruz. Eta aldaera ezagunak dira, goizabar eta goiztabarra batetik, eta iluntabarra bestetik.
|
|
|
Antz izena bigarren osagaitzat duten eguraldi fenomenoak ere ezagunak dira. Euriantza dagoela esan ohi den antzera garatuak dira ostantza eta eguantza ere, ostiaren | ortziaren eta ‘egun argiaren antza’ hartzen joatearen pertzepzio bisuala
|
adierazten
dutenak.
|
|
|
Gaztelaniazko ‘disturbio (s) ’
|
adieraz
ditzaketen hainbat izen dira euskeraz, kale artean sortu ohi diren egonezin egoera larri horien izendapenerako: nahasmenduak, nahasteak, liskarrak, matrakak, kalapitak, zalapartak, iskanbilak, edota are bortitzago diren altxamendu edo matxinada bezalako hitzak.
|
|
|
Besterik lokailua erabilita, adibidez. Baina besterik horrek ezeztapena eskatzen du, eta ezezkako egiturarik ez nuke erabiliko kasu horretan,
|
adierazi
nahi den mezuaren giltza bai edo baietza izanda.
|
|
|
Berez drogen eraginez begitazioak, irudipenak edo" aluzinazioak" izatea edo burua galtzea
|
adieraztea
du gaztelaniaz baliorik behinena; adiera horrekin sartu bide da gaztelaniara eta balio hori aitortzen diote oinarrizko adieratzat. Baina begi bistakoa da, hiztunen erabileran ‘harrituta, miretsita, txun diturik’ esanahia dela nagusi, bai gaztelaniaz eta berdin euskaraz; baina harritze, zurtze edo mireste puntu hori gorago eramanik.
|
|
|
Ausarkeria hitza ere erabilgarri da berez, baina ez nuke jarrera bera
|
adierazteko
erabiliko: ausarkeriak edo beldurgabekeriak, jarrera barik, jokabide horren ondorioz egiten diren ekintzak gehiago izan ohi direlako.
|
|
|
Ausardia gehiegiz jokatu duten horien portaera nola izendatu? Ausartegia edo ozarregia izatearen kualitatea nola
|
adierazi
–
|
|
|
Nik, kualitatea
|
adierazteko
TASUN atzizkira joko nuke, KERIA bazter lagata. Ausartegia denaren joera ausartasuna izan daiteke.
|
|
|
Eta amaitzeko, azken proposamen bat esango dut: jarrera batzuk" te merario" tankerakoak direla
|
adierazteko
, zergatik ez perifrasi ezagun batera jo. Bel durra ematekoak edo beldurra emateko modukoak, alegia?
|
|
|
Gobernantza delakoa gobernatze egokia, eraginkorra eta norabide zuze nekoa
|
adierazteko
garatu den hitza da, gobernu hitzaren esanahi orokorragoa es pezifikatu beharrez. Politikariek liluraz eta debozioz erakarri eta bultzatu du ten hots handiko hitza.
|
|
|
Kogobernantza, munduko gobernu multipolar honetan elkar aditzea eta elkarrekin gobernubidea adostea
|
adierazteko
fundaturiko hitza. coaurrizkia latineko" cum" preposiziotik eratorria da: beste bat edo batzuekin batera edo kidetasunean adierazteko.
|
|
|
Kogobernantza, munduko gobernu multipolar honetan elkar aditzea eta elkarrekin gobernubidea adostea adierazteko fundaturiko hitza. coaurrizkia latineko" cum" preposiziotik eratorria da: beste bat edo batzuekin batera edo kidetasunean
|
adierazteko
. Alemanak ere MITaurrizkia balio beretsuaz(" mitteilen", komunikatu), baina beste hizkuntzotan coaurrizki latinoari eskua ezarri zaio.
|
|
|
Baina kasu honetan zailtasuntxoak sortzen dizkigu horrek. Gaztelaniaz esaten diren" cogobierno" eta" cogobernar"
|
adierazteko
egokiak izan daitez ke: gobernukide eta gobernukidetza, erraz ulertzen baitira euskaraz.
|
|
|
aldebakar," unilate ral" esateko, eta aldebakartasun," unilateralismo" esateko. Hitz aukera zuzenak dira, eta berez kontzeptua ia beti ondoen
|
adierazten
dutenak.
|
|
|
Alde bi edo gehiago daudenean, alde batekoak eta bestekoak izaten dira, edo beste batzuetakoak. Eta" unila teral"
|
adierazteko
modu leunagoa izan daiteke, agintari batek alde bateko era baki edo jarrera hartu duela esatea, beste aldek edo aldeetakoei ez entzun eginda; eta horren hitz abstraktua kasu horretan, aldebatekotasuna litzateke. " Unilateralidad" adierazteko hitz zuzena eta gardena deritzat; luzexegia beharbada.
|
|
|
Eta" unila teral" adierazteko modu leunagoa izan daiteke, agintari batek alde bateko era baki edo jarrera hartu duela esatea, beste aldek edo aldeetakoei ez entzun eginda; eta horren hitz abstraktua kasu horretan, aldebatekotasuna litzateke. " Unilateralidad"
|
adierazteko
hitz zuzena eta gardena deritzat; luzexegia beharbada.
|
|
|
Euskaraz ez ditugu geureak, ez zura ukitu –ez zurari ikutu–, halako beldurgarri baten aurrean edo kaltegina den norbait uxarazteko. Egia esanda, ordain askorik ere ez dugu, hori
|
adierazteko
hari harira datorrenik. Zein proposatu?
|
|
|
Baina bestelako arbola landareetarako ere bai. Hori
|
adierazteko
hitz mordoa ditugu nekazariedo laborari langintzan erabili izan direnak.
|
|
|
Hori dugu" cepa"
|
adierazteko
dugun izenetariko bat. Mahatsaren go rabe heran maizago:
|
|
|
mahatsondoa. Halere," cepa" kontzeptuarentzat badira bes te hainbat izen, bakarrean ere bai, baina batez ere mahats izenarekiko elkarkuntzan bizi direnak, kontzeptu berori
|
adierazteko
: anduia, ostroa, erroa, erpea, zan koa eta beste batzuk.
|
|
|
Pertsona gazteengatik ere esan ohi da, halakoa mentu onekoa dela; izaera onekoa, portakizun onekoa, pertsona modu ona. Azken batean, gurasoengandik mentu ona jaso duela
|
adierazten
da irudi bidez. Zuberoako errefrau zahar batek dioen bezala: " Har hezak aihen onetik lantharea eta ama onetik emaztea".
|
|
|
Piarres Lafitte gramatikari finak, esaldi biren bidez
|
adierazi
zuen bere Grammaire basque berdingabean bien arteko diferentzia. Hark zioen:
|
|
|
Hala, esaten denean: itsasoz harat joan ziren, itsasoaz haraindira, beste aldera joan zirela
|
adierazteko
. Edo, zuenganik haratago, zuengandik urrunago, esateko.
|
|
|
—Datorren berez berez denbora izenekin darabilgu, Iparraldean heldu den egiten den moduan. Denbora tarte luze samarra
|
adierazten
duten izenekin batez ere: datorren urtean, datorren hilean | hilabetean, datorren astean, eta berdintsu datorren neguan, datorren uztailean edo datorren igandean.
|
|
|
—Eta zer gertatzen da denbora laburra
|
adierazten
duten izenekin. Orduak, minutuak, segundoak, alegia...
|
|
|
—Denbora tarte laburra
|
adierazten
duten izenekin ez da erabiltzen, ez datorren singularra, ez datozen plurala.
|
|
|
—Erresuma Batuaren brexit delakoaren negoziazioetan indarberritu den hitza dugu, Ipar Irlandaren berezitasuna, merkataritza arlokoa, aditzera emateko. " Backstop" hitzak, berez, ‘barrera’, ‘langa’ edo ‘hesia’
|
adierazten
du. Mailegu hitza, ingelesetik hartua.
|
|
|
Brexitaren ondorioz, Irlanda barruan, Iparraren eta Hegoaren artean, muga gogorrik ez egotea da" backstop" horrek
|
adierazten
duena, aldi jakin batean behintzat; hau da, hori bermatuko duen asegurua edo da" backstop" izenez deiturikoa. Hots, merkataritzaeta segurtasun gaietan, Irlanda bien artean, Ipar Irlanda eta Irlandako Errepublikaren artean, muga zorrotzik ez ezartzea.
|
|
|
—Hizkuntzen artean euskarri digitalean diren aldeak
|
adierazteko
entzuten den hitz bitxi bat da: hizkuntzen arteko arrakala digitala.
|
|
|
Hitz hori, hitzez ingurune laburrean erabilia dena, biziberritu egin da gaztelaniazko" tarea"
|
adierazteko
, batez ere administrazio munduan. Hala irakurtzen dira:
|
|
|
Ordain ezagun eta soil batekin emango nuke euskaraz, hor
|
adierazi
nahi den hori: behartua izan edo behartua egon.
|
|
|
gaitzestasuna. Jendeak halako gaitzeste sentsazioa hartzen dion zerbait dela
|
adierazteko
. Plazido Mujikaren gaztelania euskara hiztegi nagusian ageri da hitz hau, (AN) markaz.
|
|
|
Euskara hiztegietan hitz honi eman zaizkion ordainak, ia guztiak, ez datoz bat hemen
|
adierazi
nahi den kontzeptuaz.
|
|
|
—Klima larrialdia da, mundu guztia lau dardan jarri duen egoera kezkagarria, batez ere belau naldi gazteentzat. Klima larrialdia, horrela esanda, ondo
|
adierazita
dago?
|
|
|
Berrogeita ha mar urteren ingurumena; hau da, gutxi gorabehera berrogeita hamar urte ditu. Eta bestetik, paraje, lurralde edo espazioa
|
adierazteko
, inguruak: Ingurumen hartan ez zegoen gizon hura bezain indartsurik.
|
|
|
Gudu aurrean, XX. mendearen lehen herenean modaratu ziren darrai eta da rraike bezalako aditzak, lehenengoa ‘jarraitzen du’ orainekoa, eta bigarrena, ‘ja rraituko du’ gerokoa
|
adierazteko
. Euskara garbiaren garaiak ziren, bai hiztegi kontuan, baita sintaxi arloan ere, eta zer esanik ez, aditzaren morfologiari dagokionean.
|
|
|
Eta ordezkoa hartze horretan, lehen ez zituen esanahiak ere erantsi zaizkio bidean. Esanahi esparru zaharrean, jarraiki | jarraitu norbaiten edo zerbaiten atzean joatea
|
adierazteko
erabili izan da. Baina segitu maileguak, ‘seguir’ gaztelaniaz, zeozertan, ekintzaren batean aurrera egitea, zerbait egi ten jardutea adierazteko ere balio du.
|
|
|
Esanahi esparru zaharrean, jarraiki | jarraitu norbaiten edo zerbaiten atzean joatea adierazteko erabili izan da. Baina segitu maileguak, ‘seguir’ gaztelaniaz, zeozertan, ekintzaren batean aurrera egitea, zerbait egi ten jardutea
|
adierazteko
ere balio du. Hala, balio zaharra:
|
|
|
Baina gaur egun jarraitu aditzari txertatu zaion beste balioa da: zereginen batean edo ibilbide batean aurrera egitea; gazt. ‘continuar, proseguir’ Baina, zergatik
|
adierazi
ez beste baliabideren batekin. Hor ez dugu nori edo zeri argu menturik.
|
|
|
Osterago, Plazi do Mujikak jasorik dakar: zauskada, ‘inpresioa, emozioa, konmozioa, sentsazio bizia’
|
adierazteko
.
|
|
|
—Zaust, edo dsaust, zirkin edo mugimendu bizkor, bat batekoa
|
adierazteko
erabili izan da. Domingo Agirrek Kresalan darabilen esaldi bat, Kitolisen txalupa itsasoan nola bat batean irauli zen aditzera emateko:
|
|
|
Azkuek dio, Lekeition zaust erabiltzen dela, gauza bat ontzi batean erraz sar tzen dela
|
adierazteko
. Mendatan –gure aita zenari sarri entzunda– zausta zausta jan esaten da, hots, jatekoa irenstea, mamurtu barik barrura sar tzea.
|
|
|
Onomatopeiek abantaila dute, berariaz mintzairan, hizketan ari garenean. Nol anahi ere, hots hitzek indar apartekoa gehitzen diote
|
adierazi
nahi den ho rri. Oilarraren kukurrukua diogunean, kukurruku horrek badu, bestelako sinonimoek ez duten bizikortasun berezia.
|
|
|
Ekintza bera
|
adierazteko
," reincidencia" alegia, berrerortze edo birjauste pro posa daitezke agian –berrerortze jasota dago hiztegi batzuetan– No lanahi ere, esanahi hain finkatua duen kontzeptua izanik, hitz bakarraz adie raz tea hobe.
|
|
|
Norbere borondatez eta erabakiz gertatzen denean hutsegite edo desbidea, erortze edo berrerortze soila baino gehiago dela esan dai teke. Nola
|
adierazi
hutsegitean batek duen jarrera aktiboa?
|
|
|
—Aditz partizipioari agatik eransten diogunean, eginagatik, esanagatik, emanaga tik, ikusiagatik..., gaur egun batez ere balio kontseziboa
|
adierazten
dugu, hau da, egin arren, esan arren, eman arren, ikusi arren marken bidez adierazten du gun berbera. " Sugea hilagatik, sugakumeak bizi", dio atsotitz zahar batek; gaz telaniaz:
|
|
|
—Aditz partizipioari agatik eransten diogunean, eginagatik, esanagatik, emanaga tik, ikusiagatik..., gaur egun batez ere balio kontseziboa adierazten dugu, hau da, egin arren, esan arren, eman arren, ikusi arren marken bidez
|
adierazten
du gun berbera. " Sugea hilagatik, sugakumeak bizi", dio atsotitz zahar batek; gaz telaniaz:
|
|
|
Baina gaurko kontzeptualizazio modernoan, gaztelaniazko" brecha di gital" delakoaren ordain gisa arrakala digitala bultzatu da. Hau da, zaharra eta erabilera mugatukoa den hitz bati bizi berria eman zaio, kontzeptu mo derno bat
|
adierazteko
.
|
|
|
haustura, amildegi, jauzi... edo halakoren bat. Arrakala izenaren esanahia leunegia iruditzen zait, biren ar teko gorabehera handiko aldea edo jauzia duen errealitatea
|
adierazteko
.
|
|
|
Euskal administrazioa euskaraz abiatu zenean, Eusko Jaurlaritza finkatu eta lasterrera, administrazioa
|
adierazteko
arduralaritza bultzatzen hasi ziren gune batzuetan. Baina hitz horrek ez zuen luzera arrakastarik irabazi:
|
|
|
—Hitz zuzenak, bai, berez, baina
|
adierazi
nahi denari ondo ote dagozkion argitu behar. Pintaketa diogunean pintatze jarduera gehiago adierazten dugu, pintatzearen ondorioa edo emaitza baino.
|
|
|
—Hitz zuzenak, bai, berez, baina adierazi nahi denari ondo ote dagozkion argitu behar. Pintaketa diogunean pintatze jarduera gehiago
|
adierazten
dugu, pintatzearen ondorioa edo emaitza baino. Pintatzeak izan direla badiogu ere berdintsu.
|
|
|
· Batzuetan ZEREZ egina den hesia
|
adierazten
du izen elkartuaren lehen osagaiak: harresia harrizkoa bada, zuresia zurezkoa bada, oholesia oholez egina bada, arantzesia arantzazkoa bada, edota latesia, lataz egina bada.
|
|
|
· Beste batzuetan ZER INGURATZEN DUEN
|
adierazten
du hesi horrek. Gurtesia, gurdiaren hesia, barruan zamatu edo pilatu dugun simaurra alboe tatik erori ez dedin ipinitako hesia.
|
|
|
Goi epaitegietan, epaitegi txostenak idaztearen ardura duten letratuei deritze horrela. Baina gaur egun, Kataluniako arazoa bitarte bereziki, konponbidea bilatzeko modaratu den figura
|
adierazteko
erabili izan da. Izateko diren elkarrizketak eta akordioak zehatz eta objektibotasunez jaso eta hal akoxeak direlako bermea emango duen figura izendatzeko, alegia.
|
|
|
—Gaztelaniaz" brindis al sol" irudiaz zeozer egitea
|
adierazten
dela esan daiteke, baina berez zeozer esatea irudikatzeko erabiltzen da. RAEk zehazten du, esaten den hori, edo onuraren bat, etekinen bat ateratzeko usteaz esaten dela, nahiz eta aldez aurretik jakitun egon, ahalegin antzua eta alperrekoa izango dela, edo ondoriorik izango ez duena.
|
|
|
Egia esanda, putzada entzun barik neukan. Baina itsasaldeko herri batzuetan esaten den putzada hori logika beteko hitza dugu, putz kolpea
|
adierazteko
, adarkada, bihozkada, eztenkada edo ostikada diren antzera. Hala bada, minbiziaren aurkako ahalegin honetan, putzada batekin putz egin dezagun guztiok.
|
|
|
Inguru hizkuntzetan sostenibilitate mailegu hitzaren errokoak darabiltzate. Egokia al da jasangarri hitza, ideia hori
|
adierazteko
–
|
|
|
Baina" sostenible" eta" sostenibilidad" hitzak gaur, garapena, klima, materialak, energia, ura, eta oro har natura bere onean iraungarri izan daitezen
|
adierazteko
darabiltzagu, batez ere. Ingelesak" sustainable" eta" sustai nability", baina frantsesaz," durable" eta" durabilité".
|
|
|
Plazido Mujikak dakarren aukera da, gustuko dudana. Gehi dezagun, hiz tegigile beronek, dezepzionatu aditza
|
adierazteko
badakarrela irudi aditz po lit hau ere: ametsak kendu.
|
|
|
Anbizioa zentzu neutro edo positiboaz
|
adierazteko
erabil daiteke: asmo han diak (izan), askogura edo askonahia, edota anbizioa besterik gabe.
|
|
|
Badira aukera hurbilak euskaraz hori
|
adieraz
dezaketenak:
|
|
|
· Beste aukera bat izan daiteke: nahas mahas ihes egin, ordenagabeko mu gimendua, kasu honetan ihesaldia,
|
adierazteko
. Iparraldeko Etxamendi bertso lariaren esaldia:
|
|
|
· Amilka ere etorri zait burura, gogoko dudan hitza. Berez, jira-biraka gain behera itsumustuan erortzea
|
adierazten
du batez ere. Baina baita ere
|
|
|
· Zer aukera eman? Kontzeptu hori hitz bakarraz
|
adierazteko
, hitz elkartu batera jo daiteke. Aukera bat:
|
|
|
· Baina bada beste hitz bat ere, maileguzkoa, jende multzoak hara ho na ibiltzea
|
adierazteko
egokia: abalantxa, elurraz ez ezik jende multzoak direlaeta ere entzuten dena.
|
|
|
Azken puntu gisa, gogora dezagun era modalean, adberbio gisa erabiltzen direla horrelako hitzak, zerbait nola esaten den
|
adierazteko
, gazt. ‘por postureo’ Eta badugu halakoetarako atzizki zahar bat, RREN edo ARREN, itxu ra izenarekin ondo uztartzen dena: itxurarren.
|
|
|
" Carroña" hitzetik
|
adierazi
nahi dugunerako etekinik ateratzekotan, haratustel hitzetik abiatuko ginateke. Haratustela, haragi ustela da, euskaraz hanhe men era askotara izendatzen dena:
|
|
|
‘anker’ esanguraz, gaztelaniaz" sanguinario"
|
adierazten
dutenak. Beste auke ra bat, Eusebio Erkiaga idazleak aspaldi idatziz erabili zuen odol egarbera adj ektiboaz izendatzea litzateke" carroñero" delakoa, eta odol egarria fundatzea" carroñerismo" esateko.
|
|
|
Baina aldi batez esangura zabalagoa ere bazuelakoan nago: haragi zati txikia
|
adierazi
izan duelakoa.
|
|
|
Anaitasuna, izen bezala, senidetasun harreman horien kualitatea
|
adierazteko
, gutxienez XVI. mendetik hona dugun izena dugu; hala idatzirik ageri da, anaitasuna. Latinez ere" germanitas" eta" fraternitas" bazirelako.
|
|
|
Oraingoz hamabost egunerako agindua eman dute, baina garizumak adina iraungo duen beldurrago gara. Hitzak bere zentzu hertsian
|
adierazten
duen berrogeizarora ailegatuko ote garen. Baina nork bermea eman dezake, barrualdi hau, baraualdi egoeran izango ez bada ere, egiazko berrogeizaro bihur tuko ez ote den.
|
|
|
—Maskara hitzak hain gauza asko eta ezberdinak
|
adierazten
ditu ezen, ez da, beharbada, aiutuena orain gure artean zabaltzen doan muturretako estalki horrentzat. Inauterietan mozorrotzen dena ere maskaratu egiten da, hau da, mas karaz soinekotzen da.
|
|
|
Zergatik ez musukoa? Ezen musua –bizk. mosua– ‘arpegia’ edo ‘muturra’
|
adierazteko
erabiltzen da oraindik. Eskuak eta musua ondo garbitzeko eskatzen zaigu egunotan.
|
|
|
—Eta deseskalatzea, nola
|
adierazi
–
|
|
|
Eta proba egin aditz lokuzioaz
|
adierazten
da batez ere, ‘saioak, entseguak egin’: harri bat altxatzeko, adibidez.
|
|
|
Hotzaren hotza
|
adierazteko
era desberdinak ditugu euskaraz. Oinarrizkoena, hotz izena adjektibo edo izenlagun egoki batez laguntzea da.
|
|
|
Eta irudizko esanguraz, parranda osteko hurrengo egun horretako gorputzaldi txarra
|
adierazteko
, biharamuna eduki esan ohi dela esan dugu hasieran. Ekar ditzadan adibide bi.
|
|
|
4) Hots bustien, kontsonante bustien joko adierazkorra, berariaz txikinen pausoak direnean, edo pauso bizkorra
|
adierazi
nahi denean, edo bestelako adierazkortasun puntua erantsi nahi zaionean ibilian ibiltzeari. Batzuetan ume txikienak, beste batzuetan nagusienak, pauso labur bizkorrak sarri.
|
|
|
Txiri txiri sartaldeko hots hitza dugu bereziki, emeki emeki baina etengabe ibilian edo zerbaitetan jardutea
|
adierazteko
. Eibarren Toribio Etxebarriak behinola bilduriko aho korapilo bat eraz datorkigu.
|
|
|
Aurtiki, edo jaurti, eta egotzi aditz adierazkorrak izan daitezke bota hedatuagoaren sinonimotzat, sumendiak kraterean gora, magma osatzen duten gai so lido, isurkari eta gasezkoen irteera bortitza
|
adierazteko
. Baina natura fenomeno hori iraunkorra ohi denez, urtika adberbio zaharra datorkigu eraFaktoriako geziak [2021 urteko testu bilduma] 148 erara, eta ziurki botaka baino askoz irudikorrago eta biziagoa.
|
|
|
Euskaraz badugu hitz horren mailegua, arrastoa, hori bera
|
adierazten
due na, lorratza, zantzua, aztarna, aztarrena edo oinatza izen sinonimoak ditugun be zala. Aldaera ezagun bi ditu arrasto izenak:
|
|
|
Arrasto hartzearen jarduera
|
adierazteko
, arrasto izenetik joz gero, aukera bat baino gehiago dira. Arrastotik jarraiki Iparraldeko lokuzio zaharrari eskua ezarriz gero, esan daiteke:
|
|
|
Ukatu aditzaren ildoari jarraiki," negacionista"
|
adierazteko
aukera bat izan daiteke ukatiarra garatzea, ezkertiar, eskuindar edo erregetiar diren eredura. Ukazalea ere esan daiteke bide beretik.
|
|
|
Jatea eta jana, hitz elkarketa barruan, zer jaten den
|
adierazteko
erabiltzen di tugu oro har, edota jate jarduera bera adierazteko.
|
|
|
Jatea eta jana, hitz elkarketa barruan, zer jaten den adierazteko erabiltzen di tugu oro har, edota jate jarduera bera
|
adierazteko
.
|
|
|
Jate hitza gutxitxoago darabilgu, baina berdintsu jokatzen du. Jana, jaten dugun hura
|
adierazteko
, eta jate hitza jarduera bera adierazteko. Ezagunak dira:
|
|
|
Jate hitza gutxitxoago darabilgu, baina berdintsu jokatzen du. Jana, jaten dugun hura adierazteko, eta jate hitza jarduera bera
|
adierazteko
. Ezagunak dira:
|
|
|
Izenen artean" mediador" dugu erabileraz ezagunena. Kontuan harturik," me diar" eta" intermediar" aditzak dituztela atzean, garbiena litzateke, artekari hautatzea bitarte lana egiten duen nor horrentzat, artekaritza, bi tar te kotza egiten duenarentzat, eta jarduera edo ekintza bera
|
adierazteko
, artekari izan, artekari egin, artekari jardun erako aditz multzoetara jo.
|