|
2016
|
|
|
Altsasun guardia zibilarekin izandako iskanbilen harira, Francisco Marhuendak honako txioa sareratu zuen duela aste batzuk: «Es gente que tiene odio injustificado a
|
España
. Injustificado porque si algo trató bien Franco, fue Navarra».
|
|
|
Injustificado porque si algo trató bien Franco, fue Navarra». Alegia, justifikatu gabeko gorrotoa diotela
|
Espainiari
, Francok Nafarroa ondo tratatu zuelako.
|
|
2017
|
|
|
[2] El Diario Vasco (1962/XII/28) ‘Uztapide el bersolari nos dice: “Tengo mucho respeto a los participantes del Concurso Mundial, y especialmente al campeón”’; El Diario Vasco (1965/I/02) ‘Campeonato de bersolaris, inenarrable eliminatoria, ‘Uztapide’ conserva su título’; La Voz de
|
España
(1965/I/02) ‘Quedo subcampeón ‘Lazkao Chiqui’, quien ofreció dura resistencia’…
|
|
|
Basarrik 62koaren ondotik txapelketetan parte hartzeari uko egina zion. Prentsaren bidez Antonio Valverde Ayalderekin izandako polemika baten baitan adierazi zuen bere erabakia En defensa propia izenburua zeraman artikuluan, La Voz de
|
España
(1963/I/06): “Caros lectores mios, ‘Basarri’ ha finalizado su obra.
|
|
|
[10] La Voz de
|
España
(1968/II/04) ‘Los bersolaris ante el concurso de hoy’: “Dije que no me presentaría a ningún campeonato.
|
|
|
Hotel Monbarren pare parean geratu gara, non bestela? Euskal gatazkaren historian orrialde beltzenetako bat idatzi zuen,
|
Espainiako
garai hartako PSOEren gobernuak finantzatu eta zuzendutako GAL erakunde armatu parapolizialak. Historia luzea eta aldagai askoko ekuazioa, nahiz eta X denentzat ezaguna izan.
|
|
|
Jon, Aritz eta Arkaitz. “Zaharrena, Jon, bizikletan ibiltzen da, afizionatuetan, baina maila onean; bigarrena Zumaiko bertso eskolan dabil, eta pilotan ere bai, eta gazteena ere kirolzale amorratua da, aita bezala; bidenabar esanda, gure anaiak Euskadi eta
|
Espainiako
txapelak irabazi baititu rallyetan. Orain bizikletan ibiltzeari eman dio eta iaz Quebrantahuesos proba egin zuen”, diote bi arrebek.
|
|
|
Mintzola Ahozko Lantegiak, dozenaka bertsozaleren borondatezko lanari esker eta Donostia 2016 Kultur Hiriburutzaren babesarekin “Europa Bat Batean” ekimena martxan jarria zuen. 2015eko udazkenean Herrialde Katalanetan eta
|
Espainian
izanak ginen bertsotan eta jada inprobisatzaile kanariar, katalan eta galiziarrak ezagutuak genituen. Aurretik ere bagenuen munduko hainbat herriren kantu inprobisatuen berri:
|
|
|
Ya se marchó el rey de
|
España
|
|
|
|
España
grande ha de ser
|
|
|
|
Espainian behera
hor dago Zamora
|
|
|
Hala ere, ondoko bertso biek, zehazki, badute agian gerora hainbeste ikusi ez den zerbait:
|
Espainia
gutxietsi gabeko abertzaletasuna, nolabait esatearren. Zaila egiten zait egungo testuinguruan halako bertsorik irudikatzea, ezta halakorik kantatuko lukeen bertsolaririk ere.
|
|
|
Viva
|
España
! didarka dagoz,
|
|
|
Nigandik
|
ESPAÑArentzat
.
|
|
|
Au esan eutsen:
|
España
zala
|
|
2018
|
|
|
|
Espainiako
Vox alderdi politiko ultra-eskuindarrak oraingoz lortu duenak ez du hainbesteko meriturik. Frankismoaren parametroetatik inoiz mugitu ez den jendea erakartzen ari da.
|
|
|
Zeren, ez daukagu masa kritikorik.
|
Espainian
aktoreen %5 bizi bada antzerkitik, hortik kontu batzuk atera behar ditugu.
|
|
|
Parlamentuan ere saiatu zen hitz sutsuz politikariak bere ideietara erakartzen, baina, tamalez, frantses gizarteak kasu egin arte urte anitz igaro behar izan ziren, heriotza zigorraren deuseztatze osoa Robert Badinter en eskutik 1981eko urrilaren 9an lortu baitzen. Hiru urte lehenago
|
Espainian
onartu 1978ko Konstituzioak hamabosgarren artikuluan honakoa zioen: Queda abolida la pena de muerte, salvo lo que puedan disponer las leyes penales militares para tiempos de guerra.
|
|
|
Airean zebiltzan bertso-paperak zirela-eta frantsesek izen hori emango diete, hain zuzen: feuilles volantes…
|
Espainian
hedatu ohi zirenei pliegos de cordel deitzen zitzaien, eta jada XVI. mendeaz geroztik hilketak eta gertaera odoltsuak kontatzen zituztenak ere ez ziren gutxi [5]. XVIII. mendean Louis Sébastien Mercier-ek, Pariseko kronista ospetsu batek, kale kantariei buruzko honako irudia utziko digu:
|
|
|
Julio Caro Barojak badu bere aldetik entsegu gogoangarri bat [29] gaiarekin lotua, eta bilduma bat Romances de ciego izenpean [30]. Titulu horren arrazoia da
|
Espainian
erromantzeak eta liburu merkeak hedatu zituztenak itsuak zirela. Horiek prototipo bat osatu dute literaturan Tormesko Lazarilloaz geroztik.
|
|
|
Baina emaztegai gaixoa, Juliette Andrieux, haur esperantzetan utziko du eta tronpatu eta gero hil eginen du, diru puxka batengatik, antza. Gorpua gorde ondoren badoa ihesi
|
Espainia
aldera. Poliziak Landetan aurkituko du, kartzelara eraman eta asisetan kondenatua izango da.
|
|
|
Noski, Boterearen eta Justiziaren ekintza eredugarriak argi eta garbi uzteko. Eta horretarako heriotza zigorra, gillotina erabiliko zen Frantzian XVIII. mende bukaeraz geroztik ―heriotza zigorra goxatzearren, antza―, eta
|
Espainian
, urkamendia. Jean Michel Moreauk eta Ernest Schnaiter ek honela pintatzen digute XIX. mendeko konplainten kantaria:
|
|
|
Izan ere, herriko agintariak eta herriko dantzariak talka eginda zeuden. Dantzariek Taldearena zen “estandarte” edo ikurrinarekin dantzan egin nahi, eta agintariek,
|
Espainiako
bandera erabili behar zutela. Azkenean dantzariek, apaizaren baimenagaz, elizan eta beren ikurrarekin dantzatu zuten, eta zelaian dantzatzeari, uko.
|
|
|
Bigarrenean, Francisco Bergamin orduan ministro ohiak, Jose Bergaminen aita zenak, Zaragozan emandako hitzaldi interesgarria kontatzen digute: Europako Gerran (Lehen Mundu Gerra)
|
Espainiak
izan behar lukeen neutraltasun jarreraren alde. Hirugarren zutabean, klase diferenteko notiziak, nahas mahasean:
|
|
|
Aginte politikoak eta legelariek artisten adierazpenak isilarazi edo zigortzea, gaur egun
|
Espainia
aldean hainbertze ikusi eta aditzen ari garena, aspaldiko kontua dugu, baita Kantabriako partean ere. Txirrita akusatuen aulkian jarrarazi zuten orain dela ehun eta bi urte, Iruñean, Nafarroako Malerrekan zabaldu zen bertso-paper batengatik.
|
|
|
Auzitegira eta Artxibora joan gara behin eta berriz, ea gogoratzen zaien zein bertze tokitan izaten ahal diren. Guardia zibilek Madrilen duten ikerketa historikoen erregistrora ere jo dugu (Sunbillako kuarteleko agenteak izan ziren esku hartzen lehenak), baita
|
Espainiako
administrazioaren artxibo orokorrera ere. Nahi genuen erantzunik ez, batetik nahiz bertzetik.
|
|
2019
|
|
|
Eta ni Urruñan sortu eta Iruñean bizi den 36 urteko gizon zuri heterosexuala izan, ile eta pisu gutxikoa, azpiratua batzuetan, azpiratzailea askotan, oihanean bizirik irauteko ehizari edo
|
Espainiako
prentsa arrosari buruz kantatzen ikasi duena, basoko legeak sekula zalantzan jarri gabe. Ez, ez gara denak leku beretik abiatzen:
|
|
|
Agian, nire gremioko asko horrekin asaldatuko zaizkit, baina ahozko literaturaren tradizioa hor dago, ez dezagun bazter utzi.
|
Espainian
juglare poesia dute, jarcha k, bilantzikoak, zergatik egin behar diogu guk ba uko gureari, bertsolaritzari. Gero genero konplexuagoak etorri ziren, ados, gurean ere iritsi zen goi literatura, bai, badakigu, baina tira, ez dezagun ahaztu bertsolaritza.
|
|
2020
|
|
|
Oso saio polita egin zuten. Bada, hurrengo egunean, kristorena eta biko artikulua La Voz de
|
Españan
gai jartzaile eta bertsolarien moralitate falta aipatuz. Egunak egin nituen multaren baten edo salaketa ofizialen baten zain, baina hartan pasatu zen hura.
|
|
|
Txirritaren omenaldiko argazki ikonikoan ageri zirenek sufritutakoek erakusten dute bizi izan zen txikizioaren dimentsioa. ...il zuten; Lekuonak etxe batean ezkutaturik egin zituen lau urte, eta Calahorrara erbesteratu zuten gero beste hamabost urtean; Zubimendi Ipar Euskal Herrira pasatu zen eta bertan hil zen, gutxira; Luzearrek hainbat urte egin zituen kartzelan, eta, handik irtendakoan, Iparraldera ihes egin behar izan zuen, inoiz ez itzultzeko; Basarrik lau urte egin zituen Iparraldean, eta, itzulitakoan, beste bost
|
Espainian zehar
, behartutako lanak egiten; Hernandorenak hamarkadak egin zituen Iparraldean…
|
|
|
Trabajadoresetatik libre utzi eta gutxira bertsotan hasi zen berriro. Laster itzuli zen bertsolaritza prentsan jorratzera, eta egunkari falangista baten, La Voz de
|
España-ren
, babesletzarekin lehen txapelketa batzuk abiaraztea lortu zuen. Pentsatzen dut odisea bat izango zela beretzat.
|
|
|
Eta bi gerra Karlisten bueltan gorpuztu zen ikur bat izanik, gerra horiek nazioarteko prentsan ere dezenteko oihartzuna izan zutenez, urretxuarraren oihartzuna nazioartera ere zabaldu zen. Hemengo egunkariek ez ezik,
|
Espainiako
, Frantziako, Argentinako edo Uruguaiko egunkarietan ere dozenaka testutan eman zen bere berri. The Times en ere argitaratu zen zerbait… Euskaldun gutxi egongo dira The Times en atera direnak.
|
|
2021
|
|
|
Pauso batzuk
|
Espainian
|
|
|
exclaman cuantos escritores llevados por una árdua y dolorosa misión residen hoy en Guipuzcoa. Y El Imparcial y La Correspondencia de
|
España
dedican expresivas frases a Vlinch y los demás periodicos las copian, y conducido por la poderosa voz de la prensa, el nombre de nuestro poeta resuena en toda España.
|
|
|
exclaman cuantos escritores llevados por una árdua y dolorosa misión residen hoy en Guipuzcoa. Y El Imparcial y La Correspondencia de España dedican expresivas frases a Vlinch y los demás periodicos las copian, y conducido por la poderosa voz de la prensa, el nombre de nuestro poeta resuena en toda
|
España
.
|
|
|
Hurrengo agertokia kuriosoa da benetan: aldizkari madrildar batek, Estampak, 200.000 aleko tiradarekin garai hartan
|
Espainiako
kultur aldizkari salduena, Txirritari egindako elkarrizketa luzea eskaintzen digu urtebete eskasera.
|
|
|
José María de Areilza ere ez da edonor: Gerraurretik Falangearen sortzaileetako bat izana, gerraostean Bilboko alkate, Francorekin Argentinan, Estatu Batuetan eta Fratzian
|
Espainiako
enbajadore, Arias Navarroren UCDko gobernuan Ministro eta 1980ko hamarraldian Aliantza Popularren sortzaile:
|
|
|
Euskal Herrira 1935eko azaroan iritsi zen, eta hiru hilabete egin zituen bertan, aurretik Marokon eta
|
Espainian
egin bezala han eta hemen ikusitakoak bere zutaberako jasotzen. Garai hartan erabat berritzailea zen estilo gordin, zorrotz eta bizia darabil bertsolariei buruz idazterakoan ere; Buenos Aireseko auzo txiroetako bizitza gogorraren kronista moduan trebatu zuen Arltek bere idazkera, eragin hori eta xehetasunei zukua ateratzeko gaitasuna nabari zaizkio testuan.
|
|
|
Txapel hura irabazi zuen Basarrik berresten ditu Hernandorenak esandakoak, itzuleran elkarrizketa egin bait zioten La Voz de
|
Españan
. Kabaretari egindako bisitari buruz ez du txintik ere esaten, baina gehitzen ditu bestelako xehetasun batzuk.
|
|
|
Basarri triunfador en Paris, Lecuona. La Voz de
|
España
, 1958ko maiatzaren 20an.
|
|
|
Ayer a mediodía, en el tren de París, llegó a la frontera irunesa el gran “Basarri” acompañado de su esposa, doña Maria Aguinagalde. El destacado bersolari y colaborador de La Voz De
|
España
no podía ocultar su profunda emoción al lograr este nuevo triunfo: vencedor absoluto del Certamen Internacional de París (…)
|
|
|
Basarri, ex–ertzaña: “Nunca he trabajado en la clandestinidad’ Aurretik, Jose Artetxek erretratua egin zion 50eko hamarkadaren hasieran (La Voz de
|
España
, 1951/IV/05, Basarri, el versolari de la elegancia) eta Francisco Maria Labayenek bisita bere jaiotetxean (La Voz de España, 1951/XI/27, Una visita a ‘Granada Erreka’ donde hace 38 años nacio ‘Basarri’/ Tuvo su cuna en un humilde caserio en donde se comen unas truchas esquisitas’; edo Hernandorenaren txapelketa irabazi ondoren Paristik bueltan egindakoa ere ikusi berri ...
|
|
|
Basarri, ex–ertzaña: “Nunca he trabajado en la clandestinidad’ Aurretik, Jose Artetxek erretratua egin zion 50eko hamarkadaren hasieran (La Voz de España, 1951/IV/05, Basarri, el versolari de la elegancia) eta Francisco Maria Labayenek bisita bere jaiotetxean (La Voz de
|
España
, 1951/XI/27, Una visita a ‘Granada Erreka’ donde hace 38 años nacio ‘Basarri’/ Tuvo su cuna en un humilde caserio en donde se comen unas truchas esquisitas’; edo Hernandorenaren txapelketa irabazi ondoren Paristik bueltan egindakoa ere ikusi berri dugu (La Voz de España, 1958/V/20, Basarri triunfador en Paris, Lecuona).
|
|
|
Basarri, ex–ertzaña: ...asarri, el versolari de la elegancia) eta Francisco Maria Labayenek bisita bere jaiotetxean (La Voz de España, 1951/XI/27, Una visita a ‘Granada Erreka’ donde hace 38 años nacio ‘Basarri’/ Tuvo su cuna en un humilde caserio en donde se comen unas truchas esquisitas’; edo Hernandorenaren txapelketa irabazi ondoren Paristik bueltan egindakoa ere ikusi berri dugu (La Voz de
|
España
, 1958/V/20, Basarri triunfador en Paris, Lecuona).
|
|
|
Prentsa historikoan, 1980a baino atzerago topatu dugun azken elkarrizketa ekarri dugu perla sorta honetara. Hiru hamarkada La Voz de
|
Españako
zutabegile gisa egin ondoren El Diario Vascora aldatutakoan azken honek, 1978 bukaeran fitxaketa berriaren promozio gisa egindakoa da elkarrizketa.
|
|
|
Egunkari batek egin zion agurrak eta besteak egin zion ongietorriak erakusten dute Basarrik eta bere zutabeak luzaroan izandako itzala. El Diario Vascok azaroaren 30ean lehen orrian argazki eta guzti iragartzen du Basarriren etorrera (La columna diaria de ‘Basarri’/ Desde mañana, Nere Bordatxotik), La Voz de
|
Españak
azken agurra eskaintzen dion egun berean: Ignacio Eizmendi ‘Basarri’ deja La Voz.
|
|
|
Esta es la sincera confesión del más humilde autodidactico que escribe esta sección de La Voz de
|
España
. Y mientras tanto, la gente me censura por ‘letrado’ y ‘músico’ ¡ Así se escribe la Historia! [4]
|
|
|
Edan eta berotu eran kenduko zuen gogotik, bainan ez du egin, ez zelakotz fida korapiloa errensituko zuela. Nola baitzuen korrapiloa arrunt kausitua, aitortu dauku emazteak zekola egina
|
Españatik
Frantziara buruz abiatzean” (Herria, 1958/V/29, 2 or., ‘Parisen, koblakariekin’, Jean Irigaray).
|
|
|
En defensa propia, Iñaki Eizmendi ‘Basarri’, La Voz de
|
España
, 1963ko urtarrilaren 6an.
|
|
|
[2] Aurretik aipatu den txapelketa, Basarrik La Voz de
|
España
egunkari falangistaren babesletzarekin antolatua. Gerraosteko lehen txapelketa garrantzitsua Hegoaldean.
|
|
|
Los repentistas, Iñaki Eizmendi ‘Basarri’, La Voz de
|
España
, 1949ko maiatzaren 29an.
|
|
|
Como dato curioso, Iñaki Eizmendi ‘Basarri’, La Voz de
|
España
, 1949ko maiatzaren 30ean.
|
|
|
Un bersolari de Albacete, Iñaki Linazasoro, La Voz de
|
España
, 1963ko azaroaren 6an.
|
|
2022
|
|
|
“Zuek nortasun agiri edo identifikazio kartak zarete. Aitor, ENA edo Euskal Nortasun Agiria zara, eta Maialen,
|
Espainiako
nortasun agiria. Biok zaudete pertsona beraren karteran.
|
|
|
Ondoren, ikasketekin jarraitu zuen Vartsoviako Chopin Unibertsitatean eta Londresko Royal College of Music entzutetsuan. Bestelako piano emanaldiez gain, milaka saio didaktiko eskaini izan ditu, bai haurrentzat, bai helduentzat, Euskal Herrian eta
|
Espainiako
estatu osoan zehar.
|
|
|
Anitz jende plazan, leihoetan, zolako harresiaren gain eta gibelean, karriketan. Baionatik, Bordaletik, Parisetik,
|
Espainiako
eskualdun herrietarik ere etorriak Baigorrira 1905eko Euskal Bestara. Taula gainean zuberotarrek xoraturik atxiki zuten, betiko gisan, ikuslegoa.
|
|
|
1893an Rifeko lehen guda lehertu zen, Margalloren Gerra izenez ere ezaguna,
|
Espainiaren
eta Melilla inguruko tribu edo kabilen artekoa. Juan Garcia y Margallo zen garaiko gobernadorea hirian, eta bertako biztanleekiko harremanak zeharo ozpindu zituen fortifikazio bat eraikitzearen harira.
|
|
|
Han egin genituen 14 hilabete etorri barik. Orduantxik eman zion
|
Espainiak
Marokori Sidi Ifni, lehenago ostutakoa. Sidi Ifni paraje pobrea zen.
|
|
|
Estrofa bat eraikitzeko, inprobisatzaileak lau errima diferente hautatu eta ordenatu behar ditu, egitura konplexu batean: ABBAACCDDC.
|
Espainiako
Estatuan decima espinela deitzen zaio horri, XVI. mendeko Vicente Espinel poeta andaluziarrarengatik. Oraindik ere bat bateko ahozko poesian erabiltzen dute payadore txiletar, argentinar eta uruguaitarrek, eta baita trobadore kubatarrek ere.
|
|
2023
|
|
|
Lantzeko inauterien jatorria ezezaguna da, baina antzinako tradizioa dela dirudi, agian Erdi Arotik datorrena.
|
Espainiako
36ko gerraren ondotik, inauteriak debekatuak izan ziren. 1964an herritarrak martxan jarri ziren ekimena berreskuratzeko asmoz, hainbat historialariren laguntzaz, tartean Julio eta Pio Caro Baroja anaiak.
|
|
|
Bere mendi eta larreak gatazka ugariren jokaleku ere izan dira: ...itxelenak uste zuen Ultzama toponimoa zeltako uxama tik zetorrela, hots, lekurik altuena), nafarrek Noaingo bataila galdu ondoren bertatik erretiratu ziren (ez gipuzkoarrek kanoi batzuk lapurtu baino lehen, jakina denez, Gipuzkoako armarrian presente egon baitziren kanoi horiek lau mende luzez, 1979an Batzar Nagusiek ezabatzea erabaki arte), Frantziako Iraultzaren ondoren errepublika berriaren eta
|
Espainiako
Erresumaren arteko kalapiten testigu izan zen duela bi mende pasa, 1876an Karlos VII.a erregegai karlista bertatik igaro zen erbestera zihoala (bide beretik joan ziren foruak) …
|
|
|
litekeena zen euskara Europako hizkuntzarik zaharrena eta, ondorioz, kontinenteko jatorrizko hizkuntza izatea. 1821ean argitaratu zen Berlinen ideia hau garatzen zuen Prüfung der Untersuchungen über die Urbewohner Spaniens vermittelst der vaskischen Sprache(
|
Espainiako
Lehen Biztanleei buruz Euskal Hizkuntzaren bidez eginiko Ikerketen Azterketa) lana. Bere sustraien bila abiatua zen Europa erromantikoan dezenteko oihartzuna izan zuen planteamendu honek, eta hainbat ikerlariren jakin mina piztu zuen.
|
|
|
Urruñan finkatu arren ez zion inoiz bidaiatzeari utzi. Hainbat ikerketa txango egin zituen (Jerusalem 1850ean, Norvegia 1851n,
|
Espainia
1860an, Aljeria 1867an, Haiti 1882an, Afrikako Ekialdea 1883an eta Turkia 1884an), eta askotariko gaien inguruan argitaratu zuen, nagusiak Etiopia nahiz astronomia izan baziren ere. Lan horiengatik guztiengatik hainbat aitortza jaso zuen, bestalde:
|
|
|
1864an euskal foruen defentsan Pedro Egañak
|
Espainiako
Senatuan kontatu zituenerako herri xeheak ondo asko ezagutzen zituen urretxuarrak gitarra bat eskuan burututako balentria guztiak, baita Egañak kontatu ez zituen gorabeherak ere.
|
|
|
La Renaxensa k galegoz idatzi zuen urretxuarraz eta La Ilustració Catalana k, katalanez.
|
Espainiako
egunkari handietan ez ezik Las Baleares, El Isleño, El Eco de Santiago edo El Guadalete bezalako argitalpen periferikoetan ere irakur zitezkeen bertsolariaren gorabeherak. Frantzian, Revue des Pyrénées et de la France Meridionale, Le Journal des Débats politiques et littéraires, Le Gaulois eta beste hainbat interesatu ziren gaiaz.
|
|
|
Foruek XVI. mendeko euskararen apologiak zituzten oinarri legitimatzaile gisa: Juan Martinez de Zaldibiaren Suma de las cosas cantábricas y guipuzcoanas (1560); Esteban de Garibayren XL libros del Compendio historial de las chronicas y universal historia de todos los reynos de
|
España
(1571); Andres Pozaren De la Antigua lengua, poblaciones y comarcas de las Españas (1587); Baltasar Etxaberen Discursos de la antigüedad de la lengua cántabra Bascongada (1606) eta abar. Apologia horiek agertu ahala izan ohi zituzten erantzunak, baina XIX. mende hasieran antolatu zen behin betikoa izan nahi zuen jazarpena:
|
|
|
146). 1802an
|
Espainiako
Historia Akademiak abiarazitako Espainiako Hiztegi Geografiko Historikoa; Jose Antonio Conde arabistak idatzitako Censura crítica de la pretendida excelencia y antigüedad del vascuence (1804) eta Censura crítica del Alfabeto primitivo de España y pretendidos monumentos literarios del vascuence (1806); Francisco Martínez Marinaren Ensayo histórico crítico sobre el origen y progresos de las ...
|
|
|
146). 1802an Espainiako Historia Akademiak abiarazitako
|
Espainiako
Hiztegi Geografiko Historikoa; Jose Antonio Conde arabistak idatzitako Censura crítica de la pretendida excelencia y antigüedad del vascuence (1804) eta Censura crítica del Alfabeto primitivo de España y pretendidos monumentos literarios del vascuence (1806); Francisco Martínez Marinaren Ensayo histórico crítico sobre el origen y progresos de las lenguas (1805) eta abar, guztiak errege inp...
|
|
|
146). 1802an Espainiako Historia Akademiak abiarazitako Espainiako Hiztegi Geografiko Historikoa; Jose Antonio Conde arabistak idatzitako Censura crítica de la pretendida excelencia y antigüedad del vascuence (1804) eta Censura crítica del Alfabeto primitivo de
|
España
y pretendidos monumentos literarios del vascuence (1806); Francisco Martínez Marinaren Ensayo histórico crítico sobre el origen y progresos de las lenguas (1805) eta abar, guztiak errege inprentetan argitaratuak.
|
|
|
Botere zentralak Antzinako Erregimenarekin lotzen zituen Foruak, modernitatearen eta
|
Espainiaren
homogeneotasunaren izenean atzean utzi behar zirela gaineratuz. Eta antzeko jarrera finkatu zen euskararen inguruan ere:
|
|
|
Mende hasierako oldarraldiari apologista belaunaldi berri batek erantzun zion. Pedro Pablo Astarloak Apología de la Lengua Bascongada o ensayo crítico filosófico de su perfección y antigüedad sobre todas las que se conocen (1803) eta Reflexiones filosóficas de defensa de la Apología de la lengua bascongada (1804) argitaratu zituen; eta Juan Bautista Errok Alfabeto de la lengua primitiva de
|
España
(1806), Observaciones filosóficas en favor del alfabeto primitivo (1807) eta El mundo primitivo o Examen filosófico de la antigüedad y cultura de la nación bascongada (1815). Aurreko apologistak jurista eta historialari laikoak baziren, euskal nobleziaren orbitakoak, elizgizonak ziren hauek, prestaketa aldetik ahulagoak, eta Antzinako Erregimenaren defentsan gotortuak.
|
|
|
“Escribía, imprimía y repartía entre sus amistades los ‘bertso paperak’ Con frecuencia improvisaba pareados, cuartetos y versos en la improvisación normal. Esta afición parece que ya lo cultivaba a sus dieciocho o veinte primaveras cuando dejó hecho un colador a Jose Mari” (La Voz de
|
España
, 1977/VI/7, ‘Amores y desengaños de Jose Mari Iparraguirre/ Manuela Zubiaurre, le dijo: ‘Ez’…’ Linazasoro, Iñaki).
|
|
|
Bere ondorengoek, ordea, argi asko berresten dute bazela “ (…) he podido constatar que los Bertso Paperak, cartas y demás documentos se los regaló a don Pepe Azcue Zabala Anchieta, médico tolosano que atendió a la octogenaria abuela en sus últimos achaques. ¿ No se podrían encontrar estas reliquias? ” (La Voz de
|
España
, 1977/VI/7, ‘Amores y desengaños de Jose Mari Iparraguirre/ Manuela Zubiaurre, le dijo: ‘Ez’…’ Linazasoro, Iñaki)
|
|
|
Manterolak aipatu bezala, literatura txikitzat har daitezkeen ateraldi hauek literatura handira ere egin zuten jauzi,
|
Espainian
arrakasta handia izan zuen lan batekin gainera, Pio Barojak 1908an Zalacaín el aventurero eleberria argitaratzean. Bigarren liburukiaren VIII. kapituluak Varías anécdotas de Fernando de Amezqueta y llegada a Estella” darama izenburutzat, eta protagonistek Amezketako taberna batean baserritar bati entzundakoak jasotzen ditu:
|
|
|
2004 urtean jaio zen Astiz, Barañainen (Nafarroa), M atentatuak gertatu ziren urtean,
|
Espainiako
polizia batek eta bere semeak Angel Berrueta hil zuten urtean, edo Richter eskalan 9,1 graduko lurrikara batek Indiako Ozeanoa astindu eta ondorengo tsunamiak 200.000 lagun baino gehiago hil zituen urtean.
|
|
|
Erranen nuke
|
Espainiako
zinema zuzendari bati galdegin ziotela –baliteke Espainiakoa ez izatea, bai eta zinema zuzendaria ez izatea ere: barkatu zehaztasun falta, baina gero eta memoria ahulagoa dut, eta aipua bilatzeak lan handiegia emanen lidake; ez dezagun arruntean baztertu, bertzalde, anekdota nik neronek asmatua izatea– zer dela-eta ez zen mezatara joaten.
|
|
|
Erranen nuke Espainiako zinema zuzendari bati galdegin ziotela –baliteke
|
Espainiakoa
ez izatea, bai eta zinema zuzendaria ez izatea ere: barkatu zehaztasun falta, baina gero eta memoria ahulagoa dut, eta aipua bilatzeak lan handiegia emanen lidake; ez dezagun arruntean baztertu, bertzalde, anekdota nik neronek asmatua izatea– zer dela-eta ez zen mezatara joaten.
|